Thị Lộ-Nguyễn Trãi- Tư Liệu | HẠ LONG VĂN ĐÀN

Di tich Côn Sơn-Suói-Hồ

TƯ LIỆU VỀ NGUYỄN TRÃI- THỊ LỘ NGUYỄN TRÃI CÓ HAI THÊ VÀ HAI THIẾP

a-Vợ cả là Trần thị ( có bản ghi là Châu thị ) tức Trần thị Thành ( kém Nguyễn Trãi 1 tuổi, sinh năm 1381, không biết có thuộc họ Trần là họ mẹ Nguyễn Trãi không ? ), có 3 con trai tên Khúc, Ứng và Phù. b-Vợ hai là Phùng thị, quê ở Thanh Trì, Thăng Long, có 2 trai ( Bản và Tích ) và 2 gái ( Trà và Lương ) c-Thiếp đầu là Phạm thị ( quê Sơn Tây, có thể có họ với tướng Phạm Văn Xảo bị Lê Lợi giết sau này), tên Mân hoặc Mởn. d-Thiếp hai là Nguyễn thị Lộ quê ở làng Hải Triều, Thái Bình, làng này chuyên nghề làm chiếu, Thị Lộ thuộc gia đình nhà Nho, có thêm nghề làm chiếu gon ( một loại chiếu tốt làm bằng cói nhỏ ? ), sau vì sinh kế lên bán chiếu ở khu Ba Ðình, Thăng Long. Năm gặp Nguyễn Trãi Thị Lộ mới 16,17 tuổi ( trăng tròn lẻ ), kém Nguyễn Trãi khoảng 30 tuổi ( NT sinh năm 1380, thị Lộ sinh khoảng 1410, năm bị chết 1442 khoảng trên dưới 30 tuổi ). Thị Lộ không có con với NT nhưng có nuôi cháu gái Hoàng phi Ngô thị Ngọc Giao ( mẹ vua Lê Thánh Tôn sau này, và có lẽ bà cũng đã quen với Thị Lộ ở Thái Bình ), là Ngô Chi Lan làm con nuôi, sau đổi tên Ngô Chi Lan thành Nguyễn Hà Huệ. Hà Huệ về sau cũng được vua Lê Thánh Tôn phong làm Lễ Nghi Học Sĩ giống mẹ nuôi Thị Lộ.

Có ba lý chứng về năm Thị Lộ gặp NT và tuổi tác Thị Lộ :

1-Các chuyện về Thị Lộ-NT đều kể : NT “ở triều ra” , đi bộ ở Tây Hồ… triều Lê chỉ bắt đầu từ năm 1428, lúc NT 48 tuổi và Thị Lộ ở tuổi trăng tròn lẻ, gọi NT kính trọng là Ông “ cớ sao ông hỏi hết hay còn” chứ không gọi là anh hay chàng. 2-Thời xưa các vua quan công thành danh toại bắt đầu nạp hầu thiếp trẻ là điều thường tình, khó có thể cho rằng NT gặp Thị Lộ rất sớm vào lúc đang kháng chiến ở Lam Sơn, hoặc sớm hơn nữa từ khi NT còn ở Thăng Long trong tay quân Minh.

3-Bà Phạm thị, thiếp đầu của NT, trước Thị Lộ, lúc NT bị tử hình, 1442, đang có mang, đi chợ, nên thoát được và sau sinh ra Nguyễn Anh Vũ. Thời ấy cho rằng bà Phạm thị sanh con ở tuổi 30, thì Thị Lộ có lẽ hoặc bằng tuổi hoặc ít tuổi hơn mới hữu lý, không lẽ Thị Lộ là thiếp sau lại già hơn thiếp trước, cùng lắm là xấp xỉ tuổi nhau, chứ không thể Thị Lộ ở tuổi 45-50 mà bà thiếp trước Phạm thị lại trẻ hơn đến 20 tuổi như một vài thuyết cho là NT gặp Thị Lộ rất sớm ! Vả lại vua Lê Thái Tông mới 17-18 tuổi, năm 1441 vua còn tuyển đầy “ tú nữ vào cung “ ( Khâm Ðịnh VS ), không dễ gì mê một bà 50 tuổi !

MỐI TÌNH TRẮC TRỞ

Năm 1984, theo gia phả của chi tộc NT ở Thanh Hóa là Nguyễn Nhữ Soạn , có 2 lá thư của Thị Lộ NT trách cứ nhau, qua 2 lá thư ( thật giả hiên chưa được xác định ) này, có thể phỏng đoán : a-Tư tình giữa vua Lê và Thị Lộ, ít ra là một chiều, vua Lê mê Thị Lộ. b-Thị Lộ có ở lại kinh thành trong khi NT ở Côn Sơn

Thư NT gửi Thị Lộ có những câu trách cứ như :

Lòng ta đã không sờn Chí nàng ắt không đổi Thế nhưng : tình đời lắt léo Lòng gái không thường Có kẻ ngoại tình giết chồng, nào sợ trời xanh lồng lộng Có kẻ mê chơi bỏ nghĩa, chẳng hay vầng nhật sáng ngời … Việc ngày xưa đã đành Chuyện ngày nay đáng trách Một lần như thế, hai lần như thế, ta đã thấy đã nghe Tam tòng là gì, tứ đức là gì, nàng nên lo nên sửa … mặt kính tuy trong, bụi đã nhiễm lòng nhân vừa nhóm, dục còn ganh

và NT cũng không khỏi mang lòng nhớ nhung người thiếp yêu :

Ngày vắng chim bay khoảng trống, nỗi ta những ngóng tăm hơi Ðêm khuya trăng khuất tầng mây, nỗi nàng thấu chăng u uất ? Lời thề khắc Nam Sơn… Lời nguyền ghi Ðông Hải… …Ngồi tựa cửa, đằng đẵng chờ mong, kìa chim nhạn về Nam, về Bắc Ngóng người tiên, bao lần tưởng nhớ, nọ rồng đào lại lớn lại sinh

Thư Thị Lộ trả lời một lòng chung thủy :

Học chữ tam tòng, càng học càng sáng Nhớ điều tứ đức, càng nhớ càng vui … ý đã hài hòa, lòng càng gắn bó trỏ núi nào thề nào thốt, nguyện cùng nhau đầu bạc trăm năm vạch sông làm chứng làm từ, ước cùng nhau sống lâu muôn tuổi … như vậy, chàng rằng chàng không chí khác nhường kia, thiếp bảo thiếp chẳng lòng nào …chiều sớm sắt cầm vẫn nhớ thở than mộng mị khó quên Nỗi gái tình thâm nhớ đến trai Nỗi trai chí lớn sao ngờ gái ? … thiếp cũng muốn sang Ðông, há mãi sầu uất ở đây chăng ? Chớ nghĩ ai quên mối tình muộn màng ? núi tuy khuyết mà lòng thiếp không khuyết Chớ lo : ai nhạt lời thề cố cựu ? sông dù vơi mà ý thiếp chẳng vơi

Nàng phân biệt Vua và Chồng :

Vốn nhân vốn kính, ngoài là vua vua tôi tôi Cùng mến cùng thân, trong là chồng chồng vợ vợ

Và dường như NT và Thị Lộ có cùng một lý tưởng cao vời, Thị Lộ khen chồng :

sức ngang trời dọc đất còn ai ? tài vượt chúng siêu quần mấy kẻ

…phép có chính, thì lẽ mới thuận nhà có hòa, thì việc mới thành …cũng mong sáng chói nghìn đời để lại tiếng vang muôn thuở

toan tính ấy phải chăng là nàng muốn gần vua để, như một cánh tay của NT, hướng vua về việc nhân nghĩa, quân bình ảnh hưởng của bọn hoạn quan, bọn Thị Anh, bọn tông tộc hẹp hòi hoành hành ? tiếng vang nàng muốn là tiếng vang gì ? KÐVS có ghi Ðình Thượng hầu Lê Lễ “ bị Ng Thị Lộ gièm pha, phải giáng xuống làm Thái tử Thiếu bảo “ ( tr.955), đủ thấy thị Lộ có ảnh hưởng thời vua Thái Tông. Ngay vụ nhà vua niên thiếu cho giết cả tể tướng Lê Sát biết đâu chẳng có bàn tay nhung của Thị Lộ ? Trong Công Dư Tiệp Ký của TS Vũ Phương Ðề ( tk 18 ) ghi lại hai bài thơ xướng họa của NT- Thị Lộ mà ai cũng biết : Ả ở Tây Hồ bán chiếu gon…nhưng gần đây theo gia phả của dòng họ NT là Nguyễn Nhữ Soạn ở Thanh Hóa ( 1740) thì lại ghi hai câu ứng khẩu của NT là :

Quê ở đâu ta, bán chiếu gon Trời đà về tối, chửa về con ?

Và Thị Lộ cũng đáp lại hai câu :

Quê ở Hải triều bán chiếu gon Chồng thời chưa có hỏi chi con

NT Thị Lộ gặp nhau ở ngoài dinh Bồ Ðề Gia Lâm (? ) khi Lê Lợi NT còn đang vây quân Minh ở thành Thăng Long, như vậy phải vào khoảng 1427. Theo di cảo Ðinh Liệt, một người bạn vong niên kém NT 20 tuổi, làm tới chức Thái phó, trải 4 đời vua Lê, thì Ðinh Liệt có gửi cho NT lúc ấy lui về Côn Sơn, một bài tứ tuyệt, nhắc khéo NT về chuyện “ thả rong vợ “ :

Tuấn mã nhược phóng khoan Dịch biến thành bôi mã Cẩn tắc vô ưu hề Miễn “ trì ngư chi họa”

Nghĩa : Ngựa tốt cứ thả rong Biến thành ngựa rượu rắn Cẩn tắc vô ưu đó Tránh họa cá ao nhà ( Bôi mã theo điển Lạc Quảng đời Tần, có bạn đến chơi uống ruợu, bạn không dám uống vì nhìn đáy ly thấy chập chờn bóng rắn ) – Theo Bùi Văn Nguyên tr.341. Sau này Ðinh Liệt còn viết thêm :

Oan ức nguyên do thiếp thả rong Tru di ba họ nát tơ lòng… Và biết rõ nguyên ủy vụ án NT : thái tử Băng Cơ không phải là con vua Thái Tông, Hoàng Hậu Thị Anh tư tình với Lê Nguyên Sơn ( anh họ và là Thượng thư Bộ Hình truy tố NT thị Lộ ) mà sinh ra : …Nhân Tôn sáu tháng đã sinh ra dòng máu ai đây quý hóa a ?… vì biết quá nhiều nên chính Ðinh Liệt cũng bị phe Thị Anh bắt tù : Ta phải vào tù hỡi hóa công Bởi ta hiểu rõ rắn hay rồng

Bị các đại thần phản đối, thêm nữa Ðinh Liệt lại là họ hàng với Lê Lợi ( mẹ là chị Lê Lợi ), nên Ðinh Liệt được tha và chính ông sau này cùng Nguyễn Xí đã lật đổ được phe Thị Anh, rồi giết tiếp Nghi Dân để tôn phò Tư Thành lên ngôi. Có tài liệu ghi rằng chính NT trước khi chết đã than rằng “ tiếc không tin lời Ðinh Phúc, Ðinh Thắng “ ( là 2 hoạn quan biết rõ việc Băng Cơ không phải là con vua Lê Thái Tông, cả hai cũng bị giết sau NT ).

THỊ LỘ LÀ RẮN BÁO OÁN ?

-Hoàng Phúc, quan nhà Minh, xét phong thủy Nhị Khê có ghi “ Nhị Khê mạch đoản, họa thảm tru di “, lại nói về gò đất sau vườn đâm vào nhà NT sẽ gây đại họa, còn mình, Hoàng Phúc, có xá văn tinh, bị hạn 100 ngày rồi qua khỏi. -NT từng sai học trò phạt bụi rậm làm vườn, đánh chết một con rắn sắp đẻ con, đêm ấy NT ngồi đọc sách, trên xà nhà có một con rắn nhỏ xuống một giọt máu thấm qua 3 trang sách, báo điềm rắn báo oán 3 đời. Trước đấy có đêm NT nằm mê thấy có người đàn bà bụng mang dạ chửa xin hoãn việc làm vườn sửa nhà để sinh nở xong rồi sẽ dọn đi ! -Thị Lộ được xem là hóa thân của con rắn bị giết để báo oán họ Nguyễn Nhị Khê, nàng sinh ra “ dưới sườn có vảy” (Lịch Triều HC) -Thị Lộ lấy NT khoảng 10 năm mà không có con, lúc ấy 1442, bà thiếp Phạm thị đang mang thai Anh Vũ, vậy Thị Lộ không phải là loại đàn bà mắn con với NT. Hay Thị Lộ có vóc dánh uốn éo mình rắn, nhan sắc mà đa tình dục ? Khâm Ðịnh VS chép : “ người đẹp mà hay chữ..ngày đêm vua cho hầu ở bên, nhân đó, sàm sỡ với Thị Lộ “. -Thị Lộ theo hầu vua rồi đêm hôm ấy vua chết, sử chép “ có tài sắc, bắt theo hầu” (TrầnTrọngKim), “ Thị Lộ trong màn ngự nhảy ra kêu thất thanh, vua lạnh dần “ (PhạmVănSơn), lại có chi tiết “ vua quằn quại đau đớn trước khi chết “ vì Ðinh Thắng, Ðinh Phúc đánh thuốc độc ? Khâm Ðịnh VS thì chép vua “ mắc chứng sốt rét. Thị Lộ vào hầu suốt đêm “, Bùi Văn Nguyên : “ vua bị cảm lạnh, run bần bật, chân tay lạnh dần…Thị Lộ có mặt bên cạnh, bọn Tạ Thanh, Lương Dật chạy biến đi mất..nói là đi tìm thầy thuốc…gần sáng chúng mới trở về thì vua đã lịm dần và tắt thở…Ðại thần Trịnh Khả đưa thi hài vua về…Bọn Tạ Thanh, Lương Dật bị giữ để tra hỏi, chúng khai là Thị Lộ dùng rượu để đầu độc nhà vua ” BVNguyên tr. 380-81 -Khi bị bắt, Thị Lộ nhảy xuống sông Hồng tự tử hay nàng bị bắt, bị tra tấn tới chết, xác trôi sông ? lại có sách viết là Thị Lộ cũng bị ra pháp trường cùng với NT và bà vợ cả, con trưởng NT và vài người cháu.. chạy không kịp ? Tòa xử có 3 ngày. -Có thể đặt giả thuyết rộng lớn hơn về vụ án Lệ Chi Viên, ngoài chuyện ghen tương, dành ngôi, còn có lý do chính trị khác: họ Lê muốn diệt những người bị tình nghi là phục Trần như Trần Nguyên Hãn, Phạm Văn Xảo, NT (mẹ NT và bố Trần Nguyên Hãn đều là con Trần Nguyên Ðán ). Phe Thị Anh phải có hậu thuẫn mới dám tru di NT, sau này còn hủy hoại thư văn NT.. như vậy phải có một âm mưu thù oán lớn về mặt khác hơn là mặt Thị Lộ “ giết vua “. -Chùa Côn Sơn (1304) thuở xưa có 83 gian, 385 pho tượng, tương truyền phía Ðông nhà Tổ có 2 pho tượng nhỏ, một đàn ông, một đàn bà, tăng ni không biết là tượng ai, thời kháng chiến 1950, chùa mang các pho tượng dấu trong núi tránh bom đạn, trời mưa hai pho tượng đất nhỏ kia bị vỡ ra mới biết là tượng NT Thị Lộ, nhờ 2 giải yểm tâm lộ ra. -Họ hàng dòng dõi Thị Lộ bây giờ vẫn còn ở tỉnh Thái Bình.

XÁC NGUYỄN TRÃI CHÔN Ở ÐÂU ?

Sau khi bị chém đầu, học trò thân hữu NT như Lê Ðàm, sư Cao Nhuệ chùa Côn Sơn ..xin xác NT và các nạn nhân về chôn cất. Tương truyền xác NT được học trò chôn cất bí mật tại vùng núi Giáp sơn, Bắc Ninh.

37.297764 -121.808529

Rate this:

Share this:

• X
• Email
• Print
• Facebook
• More

• Tumblr
• LinkedIn

Like Loading...

Related