Thị Trường đầu Ra Cho Hàng Hóa Nông Sản - Đảng Bộ Tỉnh Hà Tĩnh

Liên kết giữa doanh nghiệp với nông dân, tuy đã nỗ lực, bám sát chỉ đạo, hướng dẫn nhưng trên thực tế số lượng chuỗi liên kết với nông dân mà các doanh nghiệp làm “đầu kéo” có hiệu quả, bền vững còn ít...

Trung tâm Thương mại Cẩm Xuyên (Ảnh minh họa - Tư liệu)

Thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 05/8/2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về nông nghiệp, nông dân, nông thôn và Thông báo kết luận số 264-TB/TW, ngày 31/7/2009 của Bộ Chính trị về việc tổ chức cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, ngày 19/5/2009 Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XVI đã ban hành Nghị quyết 08-NQ/TU về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Hà Tĩnh giai đoạn 2009 - 2015 và định hướng đến năm 2020 trong đó coi việc mở rộng thị trường tiêu thụ hàng hóa nông, lâm, thủy sản cho nông dân là một trong những nhiệm vụ hàng đầu với mục tiêu: “Nâng cao nhận thức về hội nhập kinh tế quốc tế cho người dân; thực hiện tiêu chuẩn hóa và xây dựng thương hiệu sản phẩm; nâng cao năng lực cho Trung tâm Xúc tiến thương mại và Dự báo thị trường của tỉnh. Khuyến khích các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản; hỗ trợ các thành phần kinh tế xây dựng cơ sở thu mua, chế biến, tiêu thụ nông sản. Xúc tiến liên kết và thành lập các hiệp hội ngành hàng, giải quyết các vấn đề khó khăn nhằm tăng cường sức cạnh tranh của hàng hóa trên thị trường, thúc đẩy liên kết tốt “4 nhà” trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm…”

Với chủ trương tập trung ổn định từng bước phát triển thị trường nội địa bằng việc đầu tư xây dựng 07 nhà máy lớn và nhiều cơ sở chế biến quy mô nhỏ lẻ, 03 siêu thị lớn, xây dựng mới và nâng cấp, cải tạo 50 chợ, trong đó nổi bật là việc triển khai chuyển đổi mô hình quản lý chợđầu tư theo hình thức xã hội hóa đã đi vào hoạt động hiệu quả như: Trung tâm thương mại Chợ Hội (thị trấn Cẩm Xuyên), Trung tâm thương mại tổng hợp - siêu thị Hồng Lĩnh (thị xã Hồng Lĩnh), chợ Kỳ Anh (thị xã Kỳ Anh)cùng với hơn 5,8 vạn hộ kinh doanh, hơn 5.400doanh nghiệp, hơn 1.200 hợp tác xã, tổ hợp tác trên toàn tỉnh đã tạo điều kiện cho việc đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm hàng hóa nông sản.Bên cạnh đó, tỉnh luôn quan tâm công tác xúc tiến thương mại, hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh sản phẩm nông, lâm, thủy sản tham gia các hội chợ thương mại do tỉnh tổ chức hàng năm tại Trung tâm Văn hóa tỉnh và các hội nghị xúc tiến đầu tư, như tham gia Hội nghị giao thương giữa doanh nghiệp Việt Nam - Trung Quốc lần thứ 8, Hội chợ triển lãm Nông nghiệp quốc tế lần thứ 16 - Agro Viet 2016,...Các ngành và địa phương hướng dẫn các tổ chức, cá nhân xây dựng mô hình liên kết tiêu thụ sản phẩm, bước đầu đã hình thành các mô hình có hiệu quả, góp phần thúc đẩy sản xuất hàng hoá và giải quyết đầu ra cho nông dân. Thực hiện hỗ trợ cho các mô hình thực hiện chính sách phát triển thương mại nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới. Phát triển chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm chủ lực: liên kết các doanh nghiệp như Tổng Công ty Khoáng sản và Thương mại Hà Tĩnh, Công ty cổ phần chăn nuôi CP Việt Nam, Công ty Chế biến thực phẩm Nam Hà Nội sản xuất và bao tiêu sản phẩm chăn nuôi lợn. Tổ chức Hội nghị kết nối giữa các doanh nghiệp cung ứng vật tư nông nghiệp, bao tiêu sản phẩm với ngân hàng, cơ quan quản lý nhà nước với người dân; liên kết, hỗ trợ đưa các sản phẩm như bưởi Phúc Trạch, cam chanh vào chuỗi siêu thị VinMart. Đặc biệt, những năm gần đây,Tổng Công ty Khoáng sản và Thương mại Hà Tĩnh đang đi đầu trong việc tập trung cho lĩnh vực nông nghiệp theo chuỗi từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm với các sản phẩm như: rau, củ, quả, bò, lợn, nhung hươu. Để tìm đầu ra cho sản phẩm, Tổng Công ty đang triển khai qua 4 kênh, gồm: Chuỗi cửa hàng Mitraco food và cá nhân liên kết; chuỗi các siêu thị, chợ đầu mối lớn trong nước và xuất khẩu. Hiện tại, đơn vị đã khai trương 6 cửa hàng Mitraco food tại thành phố Hà Tĩnh, Kỳ Anh, Thạch Hà và tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phối hợp đơn vị tư vấn cấp giấy chứng nhận VietGAP tại dự án sản xuất tại xã Thạch Văn, cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm tại 05 cửa hàng nói trên.

Kết quả, trong 10 năm qua, ngoài việc một số sản phẩm được tiêu thụ tại các thị trường lớn như Hà Nội, Đà Nẵng, Hồ Chí Minh, Vinh, một số sản phẩm được xuất khẩu sang các thị trường Nhật Bản, Pakistan, Afghanistan, Trung Quốc, Lào, Đài Loan, Hàn Quốc, EU... thì sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn chủ yếu phục vụ tiêu dùng trong tỉnh và để đảm bảo an ninh lương thực, thực phẩm. Các mặt hàng thiết yếu như rau, củ, quả sản xuất trong tỉnh chỉ mới đáp ứng được khoảng 40% nhu cầu, còn lại phải nhập từ bên ngoài. Thời gian qua, các sản phẩm nông sản xuất khẩu khá sôi động, đã xuất khẩu hơn 3 triệu tấn hàng hóa nông sản trị giá hơn 850 triệu USD. Tổng mức bán lẻ hàng hóa của các mặt hàng lương thực, thực phẩm đạt hơn 60.000 tỷ đồng, đạt trung bình 36% các mặt hàng bán lẻ trên thị trường.Trong đó,lĩnh vực chăn nuôi được tiêu thụ có giá trị đạt hơn 41.000 tỷ đồng (xuất khẩu sang Trung Quốc hơn 230 triệu USD); lĩnh vực trồng trọt được tiêu thụ có giá trị hơn 49.000 tỷ đồng; lĩnh vực thủy sản đã tiêu thụ có giá trị hơn 13.000 tỷ đồng, (xuất khẩu khoảng 5.000 tấn các loại có giá trị khoảng 30 triệu USD sang các thị trường Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, EU).

Mặc dù, Tỉnh đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp nhưng kết quả vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của tỉnh. Về cơ bản thị trường đầu ra cho các sản phẩm nông nghiệp vẫn gặp nhiều khó khăn; có nhiều mặt hàng đảm bảo chất lượng, số lượng nhưng việc đưa vào tiêu thụ trong hệ thống siêu thị còn ít. Các sản phẩm khác có quy mô sản xuất nhỏ, sản lượng không đủ lớn, công nghệ áp dụng chưa hiện đại, đồng bộ nên sản phẩm chưa được chế biến sâu mà gần như còn ở dạng thô. Kết cấu hạ tầng thương mại chợ dân sinh hiện có hầu hết quy mô nhỏ, cơ sở vật chất thiếu đồng bộ, xuống cấp, chưa đảm bảo vệ sinh môi trường, còn nhiều chợ tạm chưa được đầu tư nâng cấp, mở rộng (chiếm 25,98% tổng số chợ trên địa bàn). Mạng lưới cửa hàng bán lẻ truyền thống ở địa bàn nông thôn có quy mô diện tích nhỏ, trung bình chỉ 20 m2/cửa hàng, phân bố không đồng đều, sức cạnh tranh yếu, trang thiết bị còn thô sơ. Vấn đề phát triển thị trường nông sản, tiêu thụ, giải quyết đầu ra cho sản phẩm nông nghiệp của tỉnh trong chuỗi hệ thống phân phối, tiêu thụ còn nhiều bất cập. Hệ thống mạng lưới kho bảo quản, nhà máy, cơ sở chế biến nông, lâm, thuỷ sản chưa đáp ứng yêu cầu. Hoạt động bao tiêu, cung ứng sản phẩm còn mang tính tự phát, chưa được tổ chức chặt chẽ, thiếu khoa học; mối liên kết giữa các thành viên trong kênh phân phối của thị trường nông sản còn lỏng lẻo, tự phát, chưa vì lợi ích chung cho sự phát triển của cả cộng đồng. Trong phát triển chuỗi sản xuất, tiêu thụ nông sản, liên kết giữa doanh nghiệp với nông dân, tuy đã nỗ lực, bám sát chỉ đạo, hướng dẫn nhưng trên thực tế số lượng chuỗi liên kết có hiệu quả, bền vững với nông dân mà các doanh nghiệp làm “đầu kéo” còn ít. Mô hình sản xuất nông nghiệp, các doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác đang phát triển mạnh về số lượng, nhưng vai trò, cầu nối liên kết với người dân chưa được phát huy tốt, chất lượng và hiệu quả chưa cao. Thị trường xuất khẩu các sản phẩm nông, lâm, thuỷ sản ngày càng phát triển. Tuy nhiên, sản lượng hàng hoá nông sản xuất khẩu còn thấp, thị trường xuất khẩu chưa đa dạng, chủ yếu là thị trường Nhật Bản, Pakistan, Afghanistan, Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc, EU.

Việc tiêu thụ nông sản vẫn luôn là nỗi lo của bà con nông dân, hiện tượng được mùa, rớt giá vẫn là nỗi ám ảnh thường trực đối với người sản xuất, thực tế hiện nay đại đa số nông dân tập trung đầu tư cho chăn nuôi, trồng trọt rồi lại lo lắng tìm đầu ra cho sản phẩm đã trở thành một vòng luẩn quẩn trong sản xuất nông nghiệp. Đáng nói hơn, không chỉ những mặt hàng chưa có đầu mối tiêu thụ ổn định mà ngay cả các sản phẩm có địa chỉ bao tiêu vẫn bị o ép đầu ra. Bên cạnh đó, hầu hết các sản phẩm nông sản chỉ được tiêu thụ nhỏ lẻ, manh mún qua các tư thương, chưa có tổ chức bao tiêu với giá cả ổn định. Người nông dân vẫn không quyết định được thị trường, mức giá và sản lượng của sản phẩm hàng hóa nông sản.

Trung Hà - Phan Huấn