Thiếu Tướng Trịnh Vệ - Tài Hoa Và Nhân Cách

Năm 2001, lần đầu tiên tôi biết đến Thiếu tướng Trịnh Vệ. Khi ấy ông đang là Giám đốc Công an tỉnh. 9 năm sau, cơ duyên đưa tôi về đầu quân cho Công an Nam Định. Lúc này ông đã nghỉ hưu. 3 năm công tác tại đây, ít nhiều được gặp lại ông trong các hội nghị lớn do Công an tỉnh tổ chức, tôi mắt thấy tai nghe mọi người ca ngợi Thiếu tướng Trịnh Vệ là cây đa cây đề gạo cội trên lĩnh vực an ninh. Không ít ý kiến cho rằng thành quả trong công tác tôn giáo mà Công an Nam Định gặt hái được ở thời điểm này là quả ngọt đã vào mùa từ chính cây ông và những người tiền nhiệm dày công vun trồng nhiều năm về trước.

Thoáng tiếp xúc, tôi thấy ông là người nho nhã. Chỉ đến khi có cơ hội tháp tùng thiếu tướng trong những buổi gặp gỡ giới báo chí, chúng tôi mới tận mắt chứng kiến cái khí chất, sự uyên thâm nơi con người ông bộc lộ rõ nét. Đã xấp xỉ tuổi 70, ông vẫn minh mẫn lạ thường. Những câu hỏi của cánh phóng viên không làm khó được ông. Ngược lại, ông đưa họ đi hết từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác bằng chính những câu chuyện đời, chuyện nghề và vốn kiến thức về mọi mặt của đời sống xã hội, nghề nghiệp cũng như văn học nghệ thuật mà ông đã dày công tìm tòi, sáng tạo suốt bao năm qua. Đứng trước bậc tiền bối như ông, lớp hậu sinh chúng tôi không khỏi bất ngờ và choáng ngợp. Thay vì chủ động đặt câu hỏi, chúng tôi đã để ông trở thành người dẫn dắt cuộc trò chuyện tự bao giờ.

Những bài học rút ra từ thực tiễn

Không ngạc nhiên khi biết ngoài 2 phóng sự mà truyền hình Công an nhân dân thực hiện về đề tài an ninh tôn giáo cách đây đã gần chục năm thì ít có bài báo nào viết về con người “nghìn vạn người có một” như Thiếu tướng Trịnh Vệ. Đơn giản vì cuộc đời, sự nghiệp của ông chứa đựng nhiều yếu tố bí mật liên quan đến an ninh quốc gia mà cho đến tận bây giờ, khi đã nghỉ hưu 8 năm, có những điều vẫn chưa thể công khai được.

Thong thả và từ tốn, Thiếu tướng Trịnh Vệ chậm rãi chia sẻ với chúng tôi những bí quyết đã giúp ông thành công và đưa ông lên đến đỉnh cao của nghề nghiệp. Mỗi kinh nghiệm đưa ra là một bài học đã được chính ông tự trải nghiệm, đúc rút và tích lũy từ hơn 40 năm gắn bó với công tác Công an – những bài học chưa từng xuất hiện trong bất kỳ một trang giáo án nào. Truyện ông kể thực tế và sinh động đến nỗi một người làm công tác tuyên truyền như tôi cũng muốn mang ra áp dụng cho lĩnh vực của mình. Thậm chí, khi câu chuyện của thiếu tướng lên đến cao trào, vài người trong số chúng tôi còn nhen nhóm trong đầu ý định mạo hiểm bước chân sang lĩnh vực công tác mới, bước trên con đường vị tiền bối này đã từng đi và vẫn đang còn đi tiếp…

Với ông, dù làm Công an hay bất kỳ một công việc nào khác cũng đều cần đến sự giúp đỡ của quần chúng. Nhất là cán bộ làm công tác an ninh ở vùng đồng bào theo đạo, để hoàn thành tốt nhiệm vụ cần tranh thủ sự hợp tác, ủng hộ của các chức sắc tôn giáo và những người đứng đầu giáo hội. Muốn làm được điều này, muốn cho tôn giáo gắn bó chặt chẽ, lâu dài với Công an, không cách nào hơn là người Công an phải sống với họ thật lòng, coi khó khăn của họ là của chính mình và dốc lòng giúp đỡ. Chính bằng lối sống tình nghĩa trước sau như một của mình, ông Vệ đã rất thành công trong việc thu phục nhân tâm.

Sinh trưởng trong một gia đình có đến 4 đời theo nghề thầy thuốc cứu người, ông hiểu hơn ai hết giá trị của chữ “nhân”. Vì thế, trong quá trình giải quyết các vấn đề có liên quan đến an ninh nông thôn, trước khi đưa ra biện pháp cứng rắn, ông luôn trực tiếp tìm gặp các đầu đơn, phân tích phải trái và tạo điều kiện giúp họ “bỏ tối về sáng”.

Nói như ngôn ngữ của ông thì “cứ thả hết phao ra, cứu vớt được càng nhiều cuộc đời lầm lỡ càng tốt” bởi với Thiếu tướng Trịnh Vệ, bắt giữ những người nông dân vì bị kẻ xấu kích động mà vi phạm pháp luật là biện pháp cuối cùng, bất đắc dĩ không tránh được mới phải tiến hành. Nhưng khi đã quyết định xử lý bằng pháp luật thì mọi phương án đều được lên kế hoạch tỉ mỉ, làm chặt chẽ, xử lý đúng người đúng tội. Suốt quá trình này, khó khăn lớn nhất chính là công tác kiểm điểm, phê bình và tự phê bình nhằm làm trong sạch nội bộ chính quyền địa phương, lấy lại niềm tin trong nhân dân. Dẫu biết khó nhưng vẫn phải thực hiện đến cùng, bởi có như thế mới trả lại được bình yên cho những “điểm nóng” như Hồng Thuận, Mỹ Thắng một thời…

Thiếu tướng Trịnh Vệ vẫn duy trì đều đặn các buổi sinh hoạt câu lạc bộ thơ sau khi đã nghỉ hưu.

Hơn 40 năm lăn lộn với nghề, đã có lúc thời cuộc và yêu cầu công việc đặt ra cho ông những nhiệm vụ tưởng chừng bất khả thi, nhưng bằng sự sâu sắc, nhạy bén và cảm quan nghề nghiệp, Thiếu tướng Trịnh Vệ đã đưa ra quyết định vào đúng thời khắc quan trọng – những quyết định được đánh giá làm thay đổi cục diện và tương quan lực lượng lúc bấy giờ. Đó là cả một cuộc đấu tranh về mặt quan điểm mà ông phải thận trọng nghiền ngẫm và cân nhắc từng bước đi thích hợp để đến được mục tiêu cuối cùng, tất cả dựa trên nguyên tắc ưu tiên giải quyết vấn đề cấp bách nhưng không xa rời yêu cầu chiến lược lâu dài.

Trả lời câu hỏi của phóng viên, ông Vệ bộc lộ cái nhìn hết sức sâu sắc và toàn diện về nghiệp vụ an ninh cũng như nhiệm vụ trong tình hình hiện nay. Đây chính là thành quả của bao năm nghiên cứu, công tác từ khi còn là cán bộ cơ sở cho đến lúc trở thành lãnh đạo, để lại cho lớp cán bộ đi sau những bài học có giá trị thực tiễn vô cùng.

Với Thiếu tướng Đặng Văn Sinh – Giám đốc Công an tỉnh Nam Định, nguyên là Phó Giám đốc phụ trách công tác an ninh, những điều Thiếu tướng Trịnh Vệ đã làm thoạt nghe tưởng chừng đơn giản nhưng thực ra đều là những kết quả của tổng hợp rất nhiều biện pháp, động tác được tiến hành trong hàng chục năm, chính vì thế khi đã tạo dựng được sẽ cho hiệu quả bền vững lâu dài.

Những người bạn đặc biệt

Mến vì đức, trọng vì tài, không ít chức sắc tôn giáo đã coi ông như tri kỷ. Từ chỗ e dè khi bắt đầu tiếp xúc, chỉ sau vài lần gặp mặt, Hòa thượng Thích Tâm Thông - Phó Pháp chủ kiêm Chánh Thư ký Hội đồng Chứng minh Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Giám viện chùa Vọng Cung - đã có sự thay đổi bất ngờ khiến nhiều người ngạc nhiên khi tiếp đón Thiếu tướng Trịnh Vệ thân tình như một thượng khách ngay tại thư phòng.

Hay sư thầy Thích Đàm Hảo - Tiến sĩ Phật học đầu tiên của Nam Định, khi còn du học ở Ấn Độ, năm nào cũng đều đặn gửi về lá thư chúc Tết đính kèm chiếc lá bồ đề đã được ép khô. Đáng trân trọng ở chỗ những chiếc lá này được thầy Hảo thỉnh từ chính cây Bồ đề Đạo Tràng, nơi ghi dấu Đức Phật Thích Ca Mâu Ni ngồi thiền định 49 ngày đêm. Mỗi năm, thân bồ đề này chỉ có một mùa thay lá, phật tử khắp nơi trên thế giới ngồi thiền dưới gốc cây hy vọng sở hữu một chiếc lá rụng xuống. Ai thỉnh được là một duyên may, và duyên may ấy được sư thầy trân trọng gửi về từ đất Phật. Ngay cả một vị giáo sĩ, giữa đêm thu Hà Nội nồng nàn hoa sữa cũng đã cùng Thiếu tướng Trịnh Vệ “phiêu” những bài ca mang đậm màu sắc, âm hưởng quê hương…

Đâu phải ngẫu nhiên Thiếu tướng Trịnh Vệ nhận được sự ưu ái hiếm có ấy. Cuộc đời trao cho ông duyên hạnh ngộ với những con người này, nhưng để tạo dựng niềm tin, thiện cảm và gìn giữ được mối thân tình đó, bản thân ông đã phải nỗ lực rất nhiều. Không chỉ đào sâu nghiên cứu, tự mày mò kiến thức để nâng tầm hiểu biết, ông còn khéo léo bắc nhịp cầu tri ngộ, xóa đi khoảng cách giữa cơ quan quyền lực nhà nước với đại diện tôn giáo. Khởi nguồn từ mối quan hệ công việc, những câu chuyện giữa họ ngày càng gần gũi và ranh giới cũng được thu hẹp dần. Ngay cả khi vị giám đốc Công an này đã nghỉ hưu, nhiều người trong số họ vẫn gọi điện, đến chơi nhà, dùng bữa cơm chay, luận bàn chuyện xã hội và tham khảo ý kiến về những vấn đề, những lĩnh vực được coi là sở trường của ông.

Nhắc đến đây, ông Vệ lặng lẽ gạt nhẹ giọt nước mắt, bởi những tri kỷ xưa - nhiều người nay đã trở thành thiên cổ… Đến bây giờ, vị thiếu tướng ấy vẫn cho rằng có được cơ duyên hạnh ngộ, từ xã giao nên tâm tình, tin cậy, tận lực vì nhau và bên nhau đến thời khắc cuối cùng trong cuộc đời những người bạn đặc biệt ấy là một may mắn không gì so sánh được.

… Chúng tôi về thăm quê ông – làng Kiên Hành thuộc xã Giao Hải, huyện Giao Thủy. Mảnh đất ven biển đầy nắng và gió này chính là nơi khởi nguồn của một tâm hồn nghệ sĩ, nuôi dưỡng tuổi thơ và bồi đắp cho ông khí phách hào sảng, phóng khoáng đặc trưng của người dân miền biển.

Cùng đi với đoàn hôm ấy có cả các sư thầy ở chùa Vọng Cung, thành phố Nam Định. Dường như đọc được thắc mắc trong tôi, sư thầy Thích Đàm Hảo nói nhỏ, đại ý thầy là người tu hành, vốn xa lánh đời sống xã hội, không có thói quen tiếp xúc với quan chức, nhưng Thiếu tướng Trịnh Vệ lại là một trường hợp ngoại lệ. “Vốn hiểu biết phong phú, am tường trên nhiều lĩnh vực. Cốt cách tao nhã mà cởi mở, chân tình. Cụ không đi lễ chùa, không phải phật tử nhưng phong thái vẫn phảng phất chất thiền. Quan trọng nhất là điều gì cụ nói cũng xuất phát từ lợi ích của Phật giáo và cộng đồng. Xã hội rất cần những con người như thế, những người mang trong mình chữ nhẫn, lòng nhân, có tầm nhìn xa chứ không sống vì lợi ích trước mắt. Cá nhân làm nên tập thể, cũng bởi quý trọng cụ mà chúng tôi tôn trọng và hợp tác với lực lượng Công an. Quả thực, đó là điều xưa nay ít người làm được”.

Khi chút ngại ngần ban đầu tan đi, ranh giới giữa đạo và đời nhanh chóng nhường chỗ cho cuộc bàn luận sôi nổi về thi ca. Những câu thơ, câu phú, những điệu hát văn, hát chèo… cứ tự nhiên nối tiếp nhau. Ông Vệ say sưa gõ nhịp và ngâm nga những tác phẩm của mình, cho phép người đối diện khám phá nơi ông một con người khác tiềm ẩn sau vẻ nghiêm nghị, thâm trầm thường thấy trong công việc. Lắng nghe những sáng tác của ông, tôi chợt nhận ra sợi dây vô hình liên kết chúng. Khác nhau về thể loại, độ dài, về chủ đề và đối tượng thưởng thức, nhưng tất cả lại gặp nhau ở một điểm chung, ấy là lý tưởng của người chiến sỹ đã được gửi gắm rất nhẹ nhàng trong một tâm hồn nghệ sĩ.

“Nặng lòng tằm vẫn nhả tơ cho đời”

Đây là câu cuối trong bài “Tình quê” của tác giả Trịnh Vệ. Tôi lấy làm ấn tượng với ý thơ này, bởi nó phản ánh rất đúng những suy nghĩ và việc làm của ông thời điểm hiện tại.

Ở cái tuổi gần 70, con người ta đáng ra đã có thể nghỉ ngơi, vui thú điền viên, an hưởng tuổi già. Nhưng với thiếu tướng, dường như ông chưa một ngày cho phép mình ngơi nghỉ. Như cánh rừng không tuổi vẫn đang ngày ngày sinh sôi, gieo quả ngọt cho đời, dù trực tiếp hay gián tiếp, ông vẫn tham gia các sự kiện chính trị - tôn giáo, cố vấn chuyên môn về công tác nghiệp vụ an ninh và góp ý kiến cho những chương trình mang tầm cỡ lớn do Công an Nam Định đứng ra tổ chức.

Những hoạt động của ông sau khi nghỉ hưu, dù là khởi xướng câu lạc bộ thơ quy tụ các vị tăng ni đạo Phật hay đứng lên tổ chức các đêm thơ nơi cửa thiền... cũng đều nhằm củng cố, duy trì mối quan hệ tốt đẹp giữa lực lượng Công an với các chức sắc, tín đồ tôn giáo trên tinh thần hợp tác, tạo điều kiện giúp đỡ lẫn nhau, tất cả hướng tới mục tiêu giữ gìn an ninh trật tự, kiến thiết và bảo vệ cuộc sống bình yên cho mọi người, mọi nhà.

Là người cùng thiếu tướng nhiều lần tiếp chuyện giới báo chí, tôi may mắn được nghe tất cả những câu chuyện về cuộc đời ông. Hơn 40 năm làm nghề, gia tài của ông là những bài học sâu sắc truyền lại cho thế hệ đi sau, là những sáng tác thi – ca – nhạc – họa ra đời từ chính thực tiễn công tác và chiến đấu, là những bức thư pháp tự tay ông thảo, trân trọng gửi tới bạn bè. Gia tài của ông còn là sự tri ngộ đến từ những người bạn đặc biệt và cả sự ghi nhận, đánh giá cao của những người cùng nghề.

Nhắc đến Thiếu tướng Trịnh Vệ, người ta nghĩ ngay đến những thành công gây tiếng vang lớn trong công tác giữ gìn an ninh nông thôn - an ninh tôn giáo, những điển hình trong phong trào BVANTQ được chỉ đạo nhân rộng trên toàn quốc. Vinh dự ấy, không một tấm bằng khen, giấy khen nào có thể thay thế được…

Còn biết bao hoạt động liên quan đến an ninh quốc gia khác mà Thiếu tướng Trịnh Vệ hiện vẫn tham gia. Nhiều kế hoạch nghiệp vụ do ông đề xuất được lãnh đạo Bộ Công an chỉ đạo đã đạt kết quả đáng ghi nhận. Áp lực trước những quyết định, việc làm có tính thay đổi tình thế khiến ông nhiều đêm trằn trọc, những mong tìm ra phương án tối ưu nhất. Lao tâm khổ tứ là thế, nhưng với ông, đó không phải gánh nặng mà chính là điều vinh dự nhất trong cuộc đời một chiến sĩ Công an cách mệnh, ấy là được tận hiến cho quê hương đến giờ phút cuối cùng. Cả cuộc đời, ông kiên trì theo đuổi một triết lý nhân sinh:

“Sống cho thanh thản suốt đời,Vui mùa xuân đến ngang trời én bay.Sống nghĩa nhân chẳng đổi thay,Khỏe như tùng bách càng say tình đời”

Còn sống, còn sức khỏe, ông sẽ còn tiếp tục cống hiến!

Biết bao anh hùng đã ghi tên mình vào lịch sử bằng chính những chiến công chói lọi và nỗ lực sáng tạo không ngừng nghỉ để có được một Việt Nam tươi đẹp như chúng ta đang sống ngày hôm nay. Nhưng ngay giữa thời bình này, để hoàn thành sứ mệnh bảo vệ an ninh Tổ quốc trong tình hình mới, có những con người vẫn đang ngày ngày thầm lặng cống hiến và hi sinh. Dù không được nhiều người biết đến, dù không phải ai cũng hiểu giá trị của những việc họ làm, những gian nguy họ đã vượt qua, nhưng trong lòng anh em đồng chí, đồng đội, họ vẫn luôn là những anh hùng. Thế mới biết, anh hùng đâu chỉ xuất hiện trong các cuộc săn bắt máu lửa, các trận chiến ác liệt một mất một còn, mà ngay từ những chiến công thầm lặng mang tính xoay chuyển cục diện cũng có thể tạc nên hình tượng một anh hùng!