Thông Tin Về Phương Pháp Test Nhanh Phát Hiện Vi Rút SARS-CoV-2

Tại Việt Nam, đợt dịch COVID-19 lần thứ 4 xảy ra với những diễn biến phức tạp và nhiều thách thức do biến chủng vi rút Delta gây ra. Trong công tác phòng chống dịch, xét nghiệm được xem là 1 trong 3 trụ cột chính với yêu cầu thần tốc, an toàn, khoa học, hợp lý và hiệu quả. Vì vậy, chiến lược xét nghiệm cần thay đổi linh hoạt cho phù hợp tình hình dịch bệnh và năng lực xét nghiệm của từng địa phương, khu vực.

Hiện nay, các kỹ thuật xét nghiệm phổ biến gồm:

- Kỹ thuật xét nghiệm phát hiện vật chất di truyền (ARN) của vi rút: RT-PCR, RT-LAMP.

- Kỹ thuật xét nghiệm phát hiện kháng nguyên.

- Kỹ thuật xét nghiệm huyết thanh học phát hiện kháng thể (test nhanh kháng thể; xét nghiệm miễn dịch học IgM, IgG, IgA; định lượng nồng độ kháng thể).

Mục đích sử dụng các loại xét nghiệm:

- Xét nghiệm phát hiện ARN hoặc phát hiện kháng nguyên vi rút dùng để khẳng định ca nhiễm vi rút SARS-CoV-2.

- Xét nghiệm huyết thanh học phát hiện kháng thể không sử dụng để sàng lọc, xác định ca nhiễm SARS-CoV-2 tại thời điểm xét nghiệm mà để điều tra, đánh giá, theo dõi hiệu quả của các biện pháp điều trị, các biện pháp phòng chống dịch đã thực hiện, đánh giá tình hình dịch tễ, miễn dịch cộng đồng.

Xét nghiệm nhanh phát hiện kháng nguyên (test nhanh kháng nguyên) thường có độ nhạy thấp hơn so với xét nghiệm RT-PCR. Kháng nguyên vi rút có thể ở dưới ngưỡng phát hiện dẫn đến việc test nhanh kháng nguyên cho kết quả âm tính trong khi các xét nghiệm có độ nhạy cao như RT-PCR cho kết quả dương tính. Độ đặc hiệu của test nhanh kháng nguyên tương đương với xét nghiệm RT-PCR.

Để đối phó với tốc độ lây lan của chủng Delta, sinh phẩm xét nghiệm nhanh phát hiện kháng nguyên có độ nhạy cao có thể được sử dụng để sàng lọc tại các điểm xét nghiệm lưu động hoặc cơ sở xét nghiệm cố định. Sau đó, mẫu bệnh phẩm phải được gửi tới cơ sở xét nghiệm khẳng định SARS-CoV-2 để thực hiện xét nghiệm khẳng định bằng kỹ thuật Realtime RT-PCR.

Ưu điểm của test nhanh kháng nguyên:

- Kết quả nhanh trong 15 phút so với phương pháp RT-PCR giúp phân loại, bóc tách để xử trí người nghi ngờ nhiễm SARS-CoV-2, cung cấp thông tin cho các quyết định lâm sàng.

- Sàng lọc những người đã phơi nhiễm với người nhiễm SARS-CoV-2, cung cấp câu trả lời nhanh chóng về tình trạng nhiễm.

- Giá thành hợp lý, sử dụng thuận tiện, không cần máy móc xét nghiệm, là lựa chọn khả thi nếu như không có sẵn phòng xét nghiệm.

Một số lưu ý khi sử dụng test nhanh kháng nguyên:

- Sử dụng sinh phẩm xét nghiệm đã được Bộ Y tế cấp số đăng ký lưu hành hoặc cấp giấy phép nhập khẩu (tham khảo thông tin trên trang thông tin điện tử của Sở Y tế, Bộ Y tế).

- Mua test nhanh kháng nguyên tại các cơ sở hợp pháp (cơ sở phải thực hiện việc công bố đủ điều kiện mua bán trang thiết bị y tế).

- Sử dụng theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất về cách thức lấy mẫu, vị trí lấy mẫu (dịch mũi, dịch tỵ hầu, nước bọt…) và các thao tác xử lý mẫu.

- Kết quả không có giá trị khi cả vạch chứng C và vạch kết quả T không xuất hiện hoặc vạch chứng C không xuất hiện, vạch kết quả T xuất hiện. Nguyên nhân do thiếu mẫu hoặc khay thử bị hỏng.Trong hai trường hợp này phải thực hiện lại test thử xét nghiệm hoặc liên hệ với cơ quan y tế để được tư vấn hỗ trợ.

- Trường hợp chỉ xuất hiện 1 vạch C, kết luận mẫu bệnh phẩm của người được lấy mẫu có kết quả âm tính tại thời điểm xét nghiệm. Trường hợp xuất hiện cả 2 vạch C và T, kết luận mẫu bệnh phẩm của người được lấy mẫu có kết quả dương tính bằng phương pháp test nhanh kháng nguyên tại thời điểm xét nghiệm.

Xử lý với kết quả xét nghiệm test nhanh kháng nguyên:

- Trường hợp dương tính: Đeo khẩu trang, không tiếp xúc với người khác, tự cách ly tại nhà, liên hệ trạm y tế phường/xã để được tư vấn, hướng dẫn và xử lý theo quy định.

- Trường hợp âm tính: tiếp tục thực hiện các biện pháp “5K”. Kết quả âm tính không loại trừ hoàn toàn khả năng bị nhiễm SARS-CoV-2 và phải được xem xét về mặt dịch tễ cụ thể. Nếu cần thiết, cơ quan y tế sẽ xem xét tiếp tục xét nghiệm lại bằng kỹ thuật xét nghiệm Realtime RT-PCR.

SỞ Y TẾ TP.HCM