Thượng Dương Phú: Vọng Giang Sơn Hoài Cố Nhân - Chơn Linh

Sau những Chân Hoàn truyện, Mị Nguyệt truyện, Cục điện ảnh Trung Quốc cấm sóng một thời gian dòng phim cung đấu với lý do xuyên tạc lịch sử và không có giá trị đạo đức, dễ gây ảnh hưởng xấu tới lớp trẻ. Dự luật này bắt đầu manh nha từ năm 2019 và hàng loạt dự án phim cung đấu đều không được duyệt phát sóng, cũng như không được chiếu lại trên truyền hình.

Thượng Dương Phú (tên cũ là Nghiệp Đế Vương hay Giang Sơn Cố Nhân) vốn khởi quay từ năm 2018, nhưng “đắp chiếu” mãi tới năm 2021 mới được lên sóng. Bộ phim lấy đề tài cung đấu, quyền mưu nơi chính trường với sự góp mặt của đại hoa đán Chương Tử Di – đây cũng là lần đầu tiên cô tham gia diễn xuất ở một bộ phim truyền hình dài tập.

Bối cảnh phim Thượng Dương Phú xoay quanh cuộc đời của Vương Huyên, một nữ quý tộc của đất nước hư cấu Đại Thành. Ngay từ nhỏ, A Vũ (tên thân mật ở nhà) đã sống trong cảnh nhung lụa tột bậc với gia thế lừng lẫy: cha là thừa tướng, mẹ là trưởng công chúa Đại Thành, cữu cữu là đương kim hoàng đế, cô cô là hoàng hậu, ngoại tổ mẫu là thái hậu. Mang phong hào Thượng Dương quận chúa, từ nhỏ A Vũ đã được Thái hậu ban cho Phượng Trì cung để ở khi vào cung, là bạn chơi cờ của hoàng đế và được học hành chung với các vị hoàng tử trong cung. A Vũ lớn lên trong sự yêu thương và che chở của hai gia tộc bậc nhất kinh thành – hoàng tộc Mã thị và gia tộc Vương thị.

Sóng gió hậu cung bắt đầu khi A Vũ đến tuổi cập kê, A Vũ tuy có tình cảm với tam hoàng tử Tử Đàm, cả hai là thanh mai trúc mã từ nhỏ nhưng trên bàn cờ chính trường, mối quan hệ này lại không nhận được sự ủng hộ của cả hai gia tộc. Đương kim hoàng hậu cũng là cô cô của A Vũ muốn gả A Vũ cho con trai mình là thái tử Tử Long, vì con gái thuộc dòng dõi Vương thị từ bao đời nay có truyền thống được nuôi dưỡng để trở thành hoàng hậu Đại Thành. Nhưng thừa tướng – cha của A Vũ và cũng là anh trai của hoàng hậu thì lại muốn gả cô cho Dự Chương Vương, một kẻ xuất thân từ hàn tộc lên nắm được binh quyền ở Ninh Sóc thành và có khả năng khuynh đảo thiên hạ.

Khác với những bộ phim cổ trang thông thường, góc nhìn của Thượng Dương Phú được hồi tưởng lại qua giọng kể chuyện của A Vũ, sau những trường đoạn sẽ có phần lắng lại khi A Vũ độc thoại nội tâm để cảm khái về giai đoạn đó trong đời mình. Một phương thức thể hiện mang đậm dấu ấn tiểu thuyết thay vì diễn tiến câu chuyện diễn ra khách quan ở góc nhìn người thứ ba của phim truyền hình, có lẽ cũng vì phim được chuyển thể từ tiểu thuyết Đế Vương Nghiệp của Mị Ngữ Giả.

Sóng gió của Đại Thành không chỉ nằm ở cuộc chiến giữa Đại Thành với các nước lân bang luôn lăm le xâm lược, mà từ trong lòng Đại Thành đã luôn diễn ra một cuộc chiến ngầm giữa hai phe sĩ tộc và hàn tộc, và giữa những gia tộc trong phe sĩ tộc luôn đấu đá triệt tiêu lẫn nhau. Trước năm 16 tuổi, thế giới của A Vũ vốn dĩ là một thế giới bình yên luôn ngập tràn tiếng cười bên gia đình và người thân. Hoàng cung với A Vũ quen thuộc như là nhà với từng ngóc ngách cung cấm mà cô lớn lên. Nhưng khi bước vào cuộc hôn nhân sắp đặt, A Vũ mới chợt nhận ra sự bất lực của thân phận nữ nhi sĩ tộc – họ không có quyền lựa chọn tình yêu cho riêng mình mà phải nghe theo sự sắp đặt của gia tộc, và phải hi sinh vì lợi ích gia tộc.

Tình yêu đầu đời với Tử Đàm bị chia cắt, Vương Huyên sau một đêm trở thành Dự Chương Vương phi. Một Thượng Dương quận chúa kinh diễm bậc nhất Đại thành của dòng dõi sĩ tộc giờ lại thành hôn với một kẻ thất phu lỗ mãng suốt ngày chỉ biết chém giết của hàn tộc vì một cuộc hôn phối chính trị. Cuộc đời của A Vũ bắt đầu lật sang chương mới với những sóng gió trùng trùng đợi cô phía trước.

Khép lại 68 tập phim Thượng Dương Phú, đồng hành cùng A Vũ đi qua một quãng đời dài nhiều thăng trầm, có rất nhiều phân đoạn khiến mình lặng người và rơi nước mắt. Diễn xuất tài tình của Chương Tử Di đã lột tả được nhiều cung bậc cảm xúc nội tâm của nhân vật Vương Huyên, và thần thái của cô Chương thì phải nói đỉnh của đỉnh. OST phim do Châu Thâm và Hồ Hạ hát chính, có những cảnh chỉ cần nhạc phim vang lên thôi là buồn thảm sầu.

Xuyên suốt Thượng Dương Phú, có nhiều mối quan hệ ràng buộc khiến mình phải trăn trở suy ngẫm:

1. Đạo chủ tớ

Cẩm Nhi là nô tì bồi giá của A Vũ, sống trong Vương phủ và lớn lên cùng A Vũ như tỷ muội tình thâm. Với Cẩm Nhi, A Vũ có thể là chủ nhân, nhưng với A Vũ thì Cẩm Nhi như muội muội ruột. Có thể nói Vương thị đối đãi với Cẩm Nhi không khác nào như con gái ruột dù thân phận cô chỉ là một a hoàn. Trong hoạn nạn mới thấy rõ lòng người, khi A Vũ bị bọn người Hốt Lan bắt cóc khỏi Dự Chương Vương phủ, thay vì chạy về Vương phủ báo cho thừa tướng và trưởng công chúa – cha mẹ của A Vũ thì Cẩm Nhi lại lấy cớ chạy đến báo cho Tử Đàm, ý trung nhân cô thầm thương trộm nhớ từ lâu.

Lớn lên bên cạnh A Vũ, hiểu được mối tình sâu nặng của A Vũ đối với Tử Đàm, nhưng khi A Vũ trở thành Dự Chương Vương phi thì Cẩm Nhi bắt đầu tơ tưởng trở thành người trong mộng của Tử Đàm, và cô không từ mọi thủ đoạn để đạt được điều đó, kể cả cấu kết với hoàng hậu để hãm hại A Vũ sau này. Vì Tử Đàm, Cẩm Nhi bất chấp mối quan hệ chủ tớ hay tỷ muội với A Vũ, bán đứng A Vũ và thậm chí đánh đổi cả mạng sống của A Vũ. Xem phim mà chỉ biết cảm thán một con nô tì quá mất dạy!

Ngọc Tụ thì ngược lại, vốn là một nô tì phục dịch ở thành Ninh Sóc, ở Ngọc Tụ có phần ngốc nghếch và thô lỗ hơn do sinh trưởng trong môi trường quân đội. Khi A Vũ mới thành hôn và chuyển về Ninh Sóc thành sinh sống, Ngọc Tụ lém lỉnh dần trở thành a hoàn thân thiết với cô, cũng là người uống rượu bầu bạn cùng cô mỗi khi có tâm sự. Sau này khi về lại kinh thành, A Vũ đem Ngọc Tụ theo cùng mình. Trong một cuộc binh biến, chính Ngọc Tụ lấy thân mình ra đỡ nhát dao chí mạng cho A Vũ để rồi trong mình mang thương tật suốt đời. Có thể nói Ngọc Tụ là điển hình cho tấm gương nô tì trung thành với chủ, biết báo đáp ơn huệ cho chủ. Nhờ lẽ đó mà Ngọc Tụ được A Vũ hết mực yêu quý, phong cho cô trở thành em gái của Dự Chương Vương và se duyên cho Ngọc Tụ với Tống tướng quân. Từ một nô tì, Ngọc Tụ một bước lên mây trở thành một mệnh phụ phu nhân.

Ở Thượng Dương Phú, còn có rất nhiều nhân vật cẩn cẩn trung thành hết mực với chủ theo đạo chủ tớ, họ biết giữ đúng chừng mực với chủ và luôn xem sinh mạng và cuộc sống của chủ quan trọng hơn của mình để đền đáp ơn nghĩa mà chủ nhân từng cứu giúp và cưu mang mình.

Đó là một Từ cô cô vốn là người hầu bồi giá của trưởng công chúa (mẹ A Vũ), đến khi trưởng công chúa mất, Từ cô cô tiếp tục chăm sóc A Vũ như một người mẹ thật sự cho đến khi mất (cái chết của Từ cô cô làm mình khóc hết nước mắt). Đó là một Bàng Quý, ám vệ của Vương thị, khi chứng kiến sự trung liệt hào cường của Dự Chương Vương phi đã quyết định sẽ trở thành người thân cận bảo vệ riêng cho A Vũ. Đó là hai anh em tướng quân Trung Liệt và Hoài Dao, những người sẵn sàng xả thân mình hi sinh vì chủ cho tới hơi thở cuối cùng. Sự trung thành không phải theo kiểu mù quáng như một con chó đối với chủ, mà nó là cái nghĩa cái trung mà họ hết mực tôn thờ.

2. Đạo gia tộc

Nữ tử của sĩ tộc Đại thành, không ai có một số phận bình thường và được tự do sống theo điều mình muốn. Họ đều phải sống vì một lẽ lớn hơn là sự hưng thịnh và tồn vinh của gia tộc, nên những cuộc hôn phối đều phải do cha mẹ sắp đặt để gia tộc đó như hổ mọc thêm cánh. Và họ chẳng khác nào con cờ trên bàn cờ di chuyển theo từng nước đi của mẹ cha an bài.

A Vũ đến với Dự Chương Vương ban đầu không phải vì tình yêu, mà chỉ là một cuộc hôn nhân được sắp đặt để gia tăng uy quyền cho Vương thị. Dần dà khi chung sống với nhau, thấy được nghĩa khí của người đầu ấp tay gối của mình với binh sĩ và nước nhà, A Vũ mới dần được cảm hóa và chấp nhận thân phận Dự Chương Vương phi của mình.

Khi hoàng hậu lên chức thái hậu, vì muốn gia tăng thế lực cho gia tộc Vương thị của mình nên đã cho vời hai mẹ con Vương Thiến từ quê đến, mục đích là để hôn phối cho Vương Thiến với hoàng đế Tử Long nhằm có thêm cánh tay trợ lực trong hậu cung. Vì Vương Thiến có 4/10 phần giống A Vũ nên lọt vào mắt xanh của hoàng tử Hốt Lan và bị hoàng đế hứa hẹn gả cưới cho Hốt Lan, đổi lại mối quan hệ hòa hảo với Đại Thành. Hốt Lan là một đất nước xa xôi hẻo lánh nên Vương Thiến một mực không chấp nhận được cuộc hôn nhân này, cô khóc bù lu bù loa và đi cầu cứu khắp nơi.

Trong thời gian tá túc nhà A Vũ, mẹ con cô biểu muội quý hóa này bày mưu tính kế hãm hại A Vũ hết lần này đến lần khác. Với một người bình thường, lẽ ra A Vũ có thể từ chối lời khẩn cầu của Vương Thiến, nhưng vì đạo nghĩa với gia tộc, dù sao giữa A Vũ và họ cũng là những người trong cùng dòng tộc Vương thị – không thể bỏ mặc người nhà mình mà không cứu giúp. Đích thân A Vũ phải tới cầu kiến bên Hốt Lan, làm đủ trò mua vui cho Hạ Lan Châm, rồi cả vào kinh khẩn khoản xin từ hoàng đế cho tới thái hậu, cuối cùng mới lấy được một tờ giấy của phía Hốt Lan rút lại lời cầu thân.

Vương Túc – anh trai của A Vũ – vốn là một kẻ sĩ chỉ thích chìm đắm trong thơ ca thi phú và thưởng rượu thưởng nguyệt, không màng tới công danh sự nghiệp và chuyện chính trường nên không bao giờ được thừa tướng xem trọng. Ấy vậy mà khi gia tộc lụn bại và suy tàn, Vương Túc phải gánh lên mình sức nặng của cả gia tộc Vương thị, anh không thể để cho dòng dõi Vương thị lẫy lừng cả trăm năm qua hủy diệt trong tay mình. Vì cái đạo với gia tộc đó, Vương Túc dần thay đổi trở thành một người hoàn toàn khác, mạnh mẽ hơn, quyết đoán hơn, thậm chí là cả nhẫn tâm hơn mới có thể đảm đương được chuyện đại sự.

3. Đạo quân thần

Khi thừa tướng Vương Lận làm phản, tính tiếm quyền lật đổ đương kim hoàng đế để thâu tóm quyền lực hoàng triều vào tay mình, A Vũ lúc ấy là người cận kề bên hoàng đế cữu cữu. Xét ở đạo nghĩa cha con và gia tộc, A Vũ hoàn toàn có thể giúp cha mình một tay để đoạt lấy binh quyền. Nhưng dưới đạo nghĩa của một thần tử Đại Thành, với A Vũ chuyện làm phản là đi ngược lại lẽ trung hiếu với quốc gia và cô sẵn sàng đối đầu với cha mình để cuối cùng âm mưu của cha cô bị thất bại.

Tấn Mẫn trưởng công chúa là mẹ của A Vũ, vợ của thừa tướng và là muội muội ruột của hoàng đế. Khi biết chồng mình làm phản, trưởng công chúa đã lấy cái chết của mình ra để cảnh tỉnh chồng, vì bà không chỉ là con dâu của Vương thị mà còn là con gái của hoàng tộc Mã thị.

Ở Thượng Dương Phú, một cá nhân phải sống trong rất nhiều mối quan hệ ràng buộc, chồng chéo lên lẫn nhau, và khi đối diện với nhau – họ đều không biết đối phương đang hành xử dựa trên thân phận nào? Chẳng hạn như hoàng hậu Vương Hoán Khê, đứng trước cuộc làm phản lần đầu của anh trai mình, bà lựa chọn thân phận con gái của Vương thị để trợ giúp anh trai mình làm phản (bản thân hoàng hậu cũng căm ghét hoàng đế từ lâu). Nhưng ở cuộc làm phản thứ hai của thừa tướng khi thái tử Tử Long đã lên ngôi và hoàng hậu đã lên chức thái hậu, bà lại chọn thân phận là mẹ của Tử Long, con dâu nhà Mã thị để bảo vệ giang sơn của con trai mình, và thậm chí là bắt anh trai vào ngục và sau đó là tìm mọi cách giết thừa tướng.

Khi hoàng đế cữu cữu gặp nạn vì hoàng hậu và thừa tướng làm phản, người hỏi A Vũ đến gặp trẫm với thân phận gì? Là cháu gái A Vũ của cữu cữu hay con gái của Vương thị? Bởi tùy theo thân phận mà lựa chọn hoàng đế đưa ra sẽ khác nhau. Bản thân hoàng đế cữu cữu lẫn hoàng hậu, ở vai trò là người thân trong dòng tộc hai họ đều hết mực yêu thương A Vũ, là những người chứng kiến A Vũ từ một đứa bé mà trưởng thành thành thiếu nữ. Nhưng khi bước vào cuộc chính trường, họ sẵn sàng nhẫn tâm ra lệnh giết chết A Vũ để vì lợi ích lớn hơn của quốc gia.

Chỉ trong vòng vài năm ngắn ngủi kể từ lễ cập kê, cuộc đời của Thượng Dương quận chúa trải qua không biết bao nhiêu phong ba bão táp, nhiều lần vào sinh ra tử, bao nhiêu người thân thiết quanh mình lần lượt rời bỏ cô đi. Hoàng cung vẫn là hoàng cung đó, khung cảnh qua mười mấy năm không đổi khác đi nhiều, nhưng khi trở lại hoàng cung ở thân phận Dự Chương Vương phi, A Vũ mới cảm ngộ được nơi đây đã không còn là nhà của mình.

Phượng Trì cung vẫn ở đó với hồ sen, gốc cây, bàn đá quen thuộc, lũ nô tì từng một thời lớn lên cùng A Vũ mỗi lần đón Dự Chương Vương phi nhập cung đều háo hức rộn ràng hơn bao giờ hết. Nhưng hoàng đế cữu cữu, hoàng hậu cô cô, Tử Long, Tử Đàm, Uyển Như tỷ tỷ của A Vũ ngày xưa đã không còn như trước nữa. Họ đã dần thay đổi và trở thành một người hoàn toàn xa lạ với A Vũ. Ngay chính cả với cha mình, A Vũ cũng không còn nhận ra cha mình của ngày xưa nữa.

Ngắm giang sơn, A Vũ lại luyến tiếc những cố nhân ngày xưa của mình.

"Hãy trở thành sự thay đổi mà bạn muốn nhìn thấy trên thế giới này." - Gandhi