Tiềm Năng Hấp Thụ CO2 Của Một Số Loại Rừng Tại Các Vườn Quốc Gia ...

Tiềm năng hấp thụ CO2 của một số loại rừng tại các vườn quốc gia và khu dự trữ sinh quyển ở Việt Nam

25/06/2018

 

   Nguyễn Viết Lương, Tô Trọng Tú, Trình Xuân Hồng

Viện Công nghệ vũ trụ, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam

Lê Trần Chấn

Trung tâm Đa dạng và An toàn sinh học

Tống Phúc Tuấn, Nguyễn Hữu Tứ 

Viện Địa lý, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam

      TÓM TẮT

     Biến đổi khí hậu (BĐKH) và mối quan hệ của BĐKH với phát thải khí CO2 do suy thoái và mất rừng là vấn đề đang được cả thế giới quan tâm. Các hệ sinh thái (HST) rừng là nơi tích lũy CO2 nhiều nhất trong các HST trên cạn. Việt Nam có khoảng 14,06 triệu ha rừng, độ che phủ là 40,84%. Tính đến tháng 1/2018, Việt Nam có 32 vườn quốc gia (VQG) với tổng diện tích các VQG khoảng 10.455,74 km² (trong đó có 620,10 km² là mặt biển), chiếm khoảng hơn 3% diện tích lãnh thổ đất liền. Đây có thể nói là các bể hấp thụ CO2 mà chúng ta chưa có điều kiện để tính toán giá trị hấp thụ CO2 một cách đầy đủ. Để có cở sở xác định lượng CO2 hấp thụ, tạo tiền đề cho quá trình mua bán phát thải CO2, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu, tính toán khả năng hấp thụ CO2 của một số loại  rừng tại các VQG: Cúc Phương, Yok Đôn và Khu dự trữ sinh quyển (KDTSQ) rừng ngập mặn Cần Giờ, những nơi có tiềm năng lớn trong việc hấp thụ CO2 ở Việt Nam.

     Từ khóa: Biến đổi khí hậu, hệ sinh thái rừng, hấp thụ khí CO2.

      1. Đặt vấn đề

     BĐKH và mối quan hệ của nó với phát thải khí CO2 do suy thoái và mất rừng là vấn đề đang được cả thế giới quan tâm. Theo Ủy ban Liên Chính phủ về BĐKH (IPCC), hàng năm có khoảng 1,5 tỷ tấn CO2 phát thải trên toàn cầu, nhiều hơn lượng CO2 phát thải của ngành giao thông vận tải.

     Việt Nam có khoảng 14,06 triệu ha rừng, độ che phủ là 40,84% (Bộ NN&PTNT, 2016). Tính đến tháng 1/2018, Việt Nam có 32 VQG với tổng diện tích các vườn quốc gia khoảng 10.455,74 km² (trong đó có 620,10 km² là mặt biển), và chiếm khoảng hơn 3% diện tích lãnh thổ đất liền. Các hệ sinh thải rừng (HST) rừng như: Rừng lá kim, rừng lá rộng, rừng thường xanh, rừng rụng lá, rừng nửa rụng lá, rừng ngập mặn... là nơi tích lũy CO2 nhiều nhất trong các HST trên cạn. Khí CO2 được tích lũy ở nhiều bộ phận khác nhau của rừng. Ví dụ, rừng nguyên sinh có 5 tầng: Tầng vượt tán, tầng ưu thế sinh thái, tầng dưới tán, tầng cây bụi và tẩng cỏ quyết. Khả năng hấp thụ CO2 của mỗi tầng rất khác nhau do nhiều nguyên nhân: Tổ thành loài cây khác nhau, độ tuổi khác nhau, tốc độ tăng trưởng khác nhau...

     Ngoài ra, vật liệu rơi rụng, mùn trong đất cũng chứa lượng CO2 nhất định. Tuy nhiên, sinh khối của cây trên mặt đất mới là nơi chứa CO2 quan trọng nhất, do đó, sự suy thoái rừng là nguyên nhân trực tiếp ảnh hưởng đến sự hấp thụ CO2.

     Vì vậy, việc xác định sinh khối trên mặt đất là bước quan trọng trong việc đánh giá tổng lượng CO2 và sự tuần hoàn của nó trong HST rừng. Khả năng hấp thụ CO2 của rừng được phản ánh rõ nét nhất qua sinh khối rừng. Tuy nhiên, trên thực tế, lượng CO2 hấp thụ không chỉ khác nhau ở mỗi tầng tán rừng như đã trình bày mà còn phụ thuộc vào kiểu thảm thực vật, loài cây ưu thế, tuổi của lâm phần... Chính vì vậy, đòi hỏi phải có những nghiên cứu về khả năng hấp thụ CO2 của từng kiểu thảm cụ thể, từ đó làm cơ sở lượng hóa những giá trị kinh tế mà rừng mang lại và xây dựng cơ chế chi trả dịch vụ môi trường một cách minh bạch, công bằng. Đó chính là mục tiêu mà đề tài hướng đến.

     Để đạt được mục tiêu đã nêu, nhóm nghiên cứu đã thực hiện việc đánh giá nhanh một số kiểu rừng cơ bản tại Việt Nam, như rừng thường xanh núi đất, rừng thường xanh trên núi đá vôi, rừng rụng lá, rừng ngập mặn ở các khu vực VQG tại Việt Nam, cụ thể các khu vực nghiên cứu được lựa chọn: VQG Cúc Phương, Yok Đôn và KDTSQ rừng ngập mặn Cần Giờ. Lý do được lựa chọn, bởi vì đây là những khu rừng có tiềm năng lớn trong việc hấp thụ CO2 thuộc hệ thống rừng đặc dụng của Việt Nam hiện nay.

     2. Phương pháp nghiên cứu

     2.1. Phương pháp thực địa

     2.1.1. Lập ô tiêu chuẩn (ÔTC)

     Căn cứ vào sự phân chia trạng thái rừng theo trữ lượng: Trảng cây bụi (trữ lượng