Tiền Tăng Huyết áp (prehypertension)

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Định nghĩa

Huyết áp hơi cao được gọi là tiền tăng huyết áp (prehypertension). Tiền tăng huyết áp có thể sẽ chuyển thành bệnh tăng huyết áp nếu không làm thay đổi lối sống, chẳng hạn như bắt đầu tập thể dục và ăn uống lành mạnh. Cả hai tiền tăng huyết áp và tăng huyết áp làm tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ và suy tim.

Huyết áp có hai con số. Số trên, áp lực trong động mạch khi tim đập (áp suất tâm thu). Số dưới, số áp lực trong động mạch giữa các lần đập (áp suất tâm trương). Tiền tăng huyết áp là áp lực tâm thu 120-139 milimét thuỷ ngân (mm Hg) hoặc áp lực tâm trương 80-89 mm Hg.

Giảm cân, tập thể dục và thay đổi lối sống lành mạnh khác có thể kiểm soát tiền tăng huyết áp - và chuẩn bị cho một cuộc đời với sức khỏe tốt hơn.

Các triệu chứng

Tiền tăng huyết áp không gây ra triệu chứng. Trong thực tế, tăng huyết áp nặng có thể cũng không gây triệu chứng.

Cách duy nhất để phát hiện tiền tăng huyết áp là theo dõi huyết áp. Kiểm tra huyết áp mỗi khi khám bác sĩ - hoặc tự kiểm tra ở nhà với một thiết bị theo dõi huyết áp tại nhà.

Hãy kiểm tra chỉ số áp lực máu ít nhất một lần mỗi hai năm. Có thể cần thường xuyên hơn nếu có tiền tăng huyết áp hoặc các yếu tố nguy cơ khác của bệnh tim mạch.

Nguyên nhân

Bất kỳ yếu tố làm gia tăng áp lực đối với thành động mạch có thể dẫn đến tiền tăng huyết áp. Xơ vữa động mạch, đó là sự tích tụ mỡ trong động mạch, có thể dẫn tới huyết áp cao. Đôi khi một điều kiện cơ bản gây ra huyết áp tăng cao. Có thể điều kiện dẫn đến tiền tăng huyết áp hoặc huyết áp cao bao gồm:

Xơ vữa động mạch.

Ngưng thở khi ngủ.

Bệnh thận.

Bệnh tuyến thượng thận.

Bệnh tuyến giáp.

Một số thuốc - bao gồm cả thuốc tránh thai, thuốc trị cảm lạnh, thuốc thông mũi, thuốc giảm đau toa và một số loại thuốc theo toa - cũng có thể gây tăng huyết áp tạm thời. Các loại thuốc bất hợp pháp, chẳng hạn như cocaine và chất kích thích, có thể có tác dụng tương tự.

Thông thường, tuy nhiên, huyết áp cao phát triển dần dần trong nhiều năm mà không có nguyên nhân nhận dạng cụ thể.

Yếu tố nguy cơ

Yếu tố nguy cơ tiền tăng huyết áp bao gồm:

Thừa cân hoặc béo phì. Yếu tố nguy cơ chính là đang thừa cân. Việc trọng lượng cơ thể lớn hơn, cần phải cung cấp oxy và chất dinh dưỡng đến các mô nhiều hơn. Khi thể tích máu lưu thông qua mạch máu tăng lên, do đó tăng áp lực trên thành động mạch.

Tuổi. Người lớn trẻ có nhiều khả năng có tiền tăng huyết áp hơn là người lớn tuổi - có lẽ vì hầu hết những người lớn tuổi đã tiến triển đến tăng huyết áp. Trong thực tế, người lớn khỏe mạnh ở tuổi 55 có 90 phần trăm cơ hội phát triển tăng huyết áp ở một số thời điểm trong cuộc sống - theo Hiệp hội tim mạch Mỹ.

Giới tính. Tiền tăng huyết áp phổ biến hơn ở nam hơn nữ.

Tiền sử gia đình huyết áp cao.

Lối sống ít vận động.

Chế độ ăn nhiều natri hay ít kali.

Sử dụng thuốc lá.

Sử dụng quá nhiều rượu.

Một số điều kiện mãn tính - bao gồm cholesterol cao, tiểu đường và ngưng thở khi ngủ - có thể làm tăng nguy cơ tiền tăng huyết áp.

Các biến chứng

Tiền tăng huyết áp chính nó thường không có biến chứng. Nếu có tiền tăng huyết áp, có khả năng xấu đi và phát triển thành bệnh tăng huyết áp. Thuật ngữ "tiền tăng huyết áp - prehypertension" thường được sử dụng bởi các bác sĩ để báo hiệu thời gian bắt đầu thay đổi lối sống, hoặc nếu có điều kiện nhất định như tiểu đường, dùng thuốc để ngăn chặn huyết áp tăng lên.

Huyết áp cao có thể làm hỏng bộ phận cơ thể và làm tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ và suy tim.

Kiểm tra và chẩn đoán

Huyết áp được đo với đai cánh tay bơm phồng và đo áp suất. Đọc huyết áp theo milimét thuỷ ngân (mm Hg), có hai con số. Số trên, số áp lực trong động mạch khi tim đập (áp suất tâm thu). Số thứ hai thấp hơn, số áp lực trong động mạch giữa các lần đập (áp suất tâm trương).

Viện Tim mạch, phổi và máu Quốc gia Hoa kỳ, cho biết huyết áp bình thường là dưới 120/80. Cao hơn được phân loại là:

Tiền tăng huyết áp - 120/80 đến 139/89.

Giai đoạn 1 tăng huyết áp - 140/90 đến 159/99.

Giai đoạn 2 tăng huyết áp - 160/100 hoặc cao hơn.

Bởi vì huyết áp có xu hướng biến động, chẩn đoán tiền tăng huyết áp được dựa trên mức huyết áp trung bình của hai hoặc nhiều lần đo huyết áp hơn trong những dịp riêng biệt trong một cách nhất quán.

Phương pháp điều trị và thuốc

Nếu có tiền tăng huyết áp đi kèm với bệnh tiểu đường, bệnh thận, bệnh tim mạch, bác sĩ có thể khuyên nên dùng thuốc huyết áp ngoài việc thay đổi lối sống. Những lợi ích của thuốc cho người lớn khác với tiền tăng huyết áp là chưa rõ ràng.

Phong cách sống và biện pháp khắc phục

Khi tăng huyết áp, có nguy cơ bệnh tim mạch. Đó là lý do tại sao nó rất quan trọng để kiểm soát tiền tăng huyết áp. Điều quan trọng là cam kết thay đổi lối sống lành mạnh.

Ăn thức ăn lành mạnh. Hãy thử phương pháp tiếp cận chế độ ăn uống để ngừng tăng huyết áp. Chọn hoa quả, rau, ngũ cốc và các loại thực phẩm chất béo thấp. Ăn ít chất béo bão hòa.

Duy trì trọng lượng khỏe mạnh. Nếu đang thừa cân, thậm chí giảm 2,3 kg có thể hạ thấp huyết áp.

Sử dụng ít muối. Hạn chế lượng muối (sodium) trong chế độ ăn uống để không quá 2.400 mg natri mỗi ngày - hoặc thậm chí ít hơn. Hãy nhớ rằng muối ăn, bột ngọt (MSG) và baking soda đều chứa natri.

Tăng hoạt động thể chất. Thường xuyên hoạt động thể chất có thể giúp giảm huyết áp và giữ cho cân nặng dưới sự kiểm soát. Phấn đấu ít nhất 30 phút hoạt động thể chất mỗi ngày.

Giới hạn rượu. Nếu uống rượu, vừa phải - lên đến một ly một ngày cho phụ nữ, hai ly một ngày đối với nam giới.

Phòng chống

Các thay đổi lối sống lành mạnh cùng đề nghị điều trị tiền tăng huyết áp cũng giúp ngăn ngừa tăng huyết áp. Ăn uống thực phẩm lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, duy trì trọng lượng khỏe mạnh, uống rượu ít hơn. Có những lời khuyên cho tim. Bắt đầu áp dụng những thói quen lành mạnh ngay ngày hôm nay.