Tiểu Luận Xã Hội Học Pháp Luật - Tài Liệu Text - 123doc

Tải bản đầy đủ (.doc) (10 trang)

1. Trang chủ
>>
2. Khoa học xã hội
>>
3. Xã hội học

Tiểu luận xã hội học pháp luật

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (82.81 KB, 10 trang )

Họ và tên học viên:Lớp:Bài tập điều kiện môn:Trường Đại họcĐề bài1. Tính tương đối và tính phổ biến của hành vi lệch chuẩn?2. Sự khác biệt giữa lệch chuẩn cá nhân, lệch chuẩn ở góc độ nhóm và lệchchuẩn ở góc độ tổ chức? Liên hệ thực tế để phân tích?Bài làm1. Tính tương đối và tính phổ biến của hành vi lệch chuẩnHành vi sai lệch chuẩn mực xã hội là một hiện tượng đa dạng và phứctạp. Nó tồn tại ở mọi nơi, trong tất cả các giai đoạn phát triển của xã hội loàingười. Đặc biệt, ở giai đoạn diễn ra những biến đổi xã hội sâu sắc thì hành visai lệch chuẩn mực xã hội lại càng phát triển. Nó phong phú hơn về biểu hiện,phức tạp hơn về nguyên nhân, gây ra những tổn thất nặng nề hơn cho xã hội,khó khăn hơn về phương thức khắc phục.Trong giai đoạn hiện nay, khi nước ta đang thực hiện chính sách đổimới trên mọi lĩnh vực của cuộc sống, cùng với việc đạt được những tiến bộ xãhội đáng kể cũng nảy sinh khá nhiều hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội, màbiểu hiện rõ rệt nhất là các tệ nạn xã hội như tham nhũng, buôn lậu, mại dâm,nghiện hút, cướp của, giết người… Đảng và Nhà nước đã đưa ra nhiều biệnpháp để ngăn chặn và phòng ngừa tình hình này. Nhưng thực tế, các tệ nạn xãhội vẫn diễn ra trên phạm vi rộng hơn và ngày càng tinh vi hơn. Nhữngnghiên cứu xã hội để đề ra những phương hướng mang tính quản lí, nhữnggiải pháp mang tính hiệu quả cao dường như vẫn còn ít ỏi. Đặc biệt là cách1thức tiếp cận về mặt lý thuyết cho những nghiên cứu thực tiễn chưa thật toàndiện khiến cho việc xử lí những vấn đề này trong cuộc sống vẫn còn nhiều hạnchế, bất cập. Để có thể có được những biện pháp thiết thực nhằm hạn chế vàngăn chặn các hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội, trước tiên chúng ta phảihiểu đựơc khái niệm này.Hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội đựơc nhiều ngành khoa học quantâm nghiên cứu như tộ phạm học, tâm lí học, giáo dục học, đạo đức học…Mỗi ngành khoa học khác nhau xem xét hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội làhai khoa học có mối quan liên hệ chặt chẽ với nhau và các nhà nghiên cứuthuộc hai lĩnh vực khoa học này đã có sự thống nhất tương đối khi đưa ra địnhnghĩa về hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội. Theo họ, hành vi sai lệch chuẩnmực xã hội chính là những hành vi, là hành vi lệch chuẩn, hành vi không đựơcxã hội chấp nhận. Như vậy, có thể hiểu hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội làbất kỳ hành vi nào không phù hợp với sự mong đợi của một nhóm hoặc của xãhội. Nói cách khác, hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội hay còn gọi là hành vilệch chuẩn là hành vi chệch khỏi các quy tắc, chuẩn mực của nhóm hay của xãhội.Ngoài hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội, trong tâm lý học còn đưa rathuật ngữ liên quan đến hành vi lệch chuẩn là rối loạn hành vi. Rối loạn hànhvi là một thuật ngữ có liên quan nhiều đến lĩnh vực y học, bệnh lý hay tâm lýhọc lâm sàng. Sự rối loạn hành vi được hiểu là hội chứng hành vi hay trảinghiệm đi kèm theo những khó chịu, đau đớn, những trở ngại hay hạn chế ởmột hay nhiều phạm vi chức năng (như tri giác, tư duy, tình cảm, ghi nhớ, nói,vận động…) gắn liền với nguy cơ phải cam chịu nhiều hậu quả khác nhau. Sựrối loạn này là rối loạn tâm lý được thể hiện ra trong hành vi. Nó thường diễnra khi cá nhân không thể đáp ứng được các chuẩn mực, ví dụ như đái dầm,mất ngủ, mút tay, rối loạn chú ý, tic… Thông thường, những rối loạn hành viloại này cần được phát hiện và chữa trị kịp thời để có thể ngăn chặn và hạnchế chúng.2Nếu như rối loạn hành vi liên quan đến khía cạnh bệnh lý thì hành vi sailệch chuẩn mực thông thường liên quan đến các quan hệ xã hội. Nhiều nhàtâm lý học Liên Xô (cũ) cho rằng, hành vi vi phạm các chuẩn mực xã hộichính là những hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội. Vì vậy, có thể hiểu rằnghành vi sai lệch chuẩn mực xã hội là hành vi không được xã hội chấp nhận.Trong mọi xã hội, hầu hết các hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội đều bị phêphán vì nó phá vỡ trật tự xã hội của toàn dân, nó không được cộng đồng chấpnhận. Tuy nhiên, trong những xã hội có giai cấp đối kháng, chuẩn mực xã hộilà chuẩn mực của giai cấp thống trị và phục vụ lợi ích của giai cấp này. Vì thế,có không ít hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội của xã hội đó không được giaicấp thống trị chấp nhận, nhưng lại đựơc cộng đồng xã hội coi trọng, ví dụ nhưhoạt động cách mạng.Để xác định một hành vi có phải là lệch chuẩn hay không, trước hếtphải xác định đựơc các quy tắc văn hoá của xã hội (nhóm) mà chủ thể hành viđang sống. Trên cơ sở đó xác định mức độ phù hợp giữa hành vi của cá nhân(nhóm) với quy tắc đó. Một hành vi cá nhân (nhóm) bao giờ cũng là một hànhvi xã hội. Nó có thể là bình thường hay lệch chuẩn tuỳ thuộc vào giá trị của nóđối với xã hội.Hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội có tính tương đối về văn hoá và lịchsử. Có những hành vi có thể được thừa nhận là đúng đắn trong nền văn hoácủa xã hội này, nhưng lại bị coi là lệch chuẩn nếu so với nền văn hoá khác.Chẳng hạn, hành vi đa thê đựơc coi là là hành vi bình thường, hợp quy tắctrong một số xã hội Hồi giáo ở Ấn Độ, Malaixia, nhưng lại là hành vi sai lệchchuẩn mực xã hội trong xã hội Việt Nam, phương Tây. Mặt khác, trong cùngxã hội cụ thể, quan niệm về chuẩn mực xã hội cũng biến đổi theo thời gian,những cái được coi là bình thường, thậm chí là phù hợp ở lúc này lại có thể bịcoi là lệch lạc vào lúc khác, do đó việc xem xét hành vi có lệch chuẩn haykhông cũng thay đổi theo. Ví dụ, hành vi đốt pháo trong ngày cưới, ngày Tết3hiện nay bị lên án và được coi là phạm luật ở nước ta, nhưng trước đây lạiđược xem là bình thường.Hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội không thể quy vào một hành độngmà là “một hệ thống những hành động: hoạt động, cách ứng xử của conngười, lối sống”. Khái niệm chuẩn mực xã hội bao trùm lên mọi hoạt độngcủa con người trong đời sống xã hội nên khái niệm hành vi sai lệch chuẩnmực xã hội cũng rất rộng. Nó lớn hơn khái niệm vi phạm pháp vì pháp luật chỉlà một loại chuẩn mực xã hội phù hợp mà thôi.“Hành vi lệch chuẩn cá nhân” xảy ra khi một cá nhân hành động lệch lạcmột cách đơn độc ra khỏi các chuẩn mực xã hội đã được thiết lập. “Hành vi lệchchuẩn nhóm” xảy ra khi một nhóm các thành viên hành động trái ngược với cácchuẩn mực xã hội đã được quy ước. Các hành vi lệch chuẩn nhóm thường thuộcloại tiểu văn hóa của nhóm. Lệch chuẩn thuộc tiểu văn hóa xảy ra khi một cánhân hay một nhóm không tuân thủ theo mong đợi chung của xã hội, nhưnghành xử theo mong đợi của nhóm. Vấn đề lệch chuẩn của một nhóm xảy ra khimong đợi của nhóm khác hoặc đi ngược với mong đợi của xã hội.Lệch chuẩn có thể thay đổi không còn là sự lệch lạc thậm chí có thểthành chuẩn mực khi thời gian, nơi chốn và văn hóa thay đổi. Do đó, hành vilệch chuẩn có tính tương đối.Sự lệch chuẩn có một số “phản chức năng” tác động tới xã hội. Do đó,xã hội nào cũng cố gắng hạn chế hết sức có thể các hành vi lệch chuẩn.Có bốn loại phản chức năng sau đây. Thứ nhất, hành vi lệch chuẩn đedọa trật tự xã hội vì nó làm cho đời sống xã hội trở nên khó khăn và không dựđoán trước được. Thứ hai, hành vi lệch chuẩn gây nên sự hoang mang về cácchuẩn mực và giá trị của xã hội. Các thành viên không còn biết đâu là mongđợi xã hội, đâu là những điều đúng - sai để làm hay để tránh. Thứ ba, hành vilệch chuẩn xói mòn niềm tin trong xã hội. Lý do là các tương quan xã hội dựatrên tiền đề là mọi thành viên tuân thủ một số qui luật hành xử. Nhưng khi4hành động của các thành viên không thể đoán trước được, trật tự xã hội sẽ trởnên hỗn loạn và con người sẽ mất niềm tin vào nhau. Cuối cùng, hành vi lệchchuẩn làm phân tán các nguồn lực quí giá của xã hội. Thay vì các nguồn lựcnày được dùng để đáp ứng các nhu cầu xã hội, chúng lại được dùng để ngănchặn sự phát tán của sự lệch chuẩn.Tuy nhiên, ngoài những tác động tiêu cực của hành vi lệch chuẩn lên xãhội, hành vi lệch chuẩn còn có tác động tích cực giúp cho một xã hội lànhmạnh. Emile Durkheim đưa ra bốn chức năng tích cực của hành vi lệch chuẩnnhư sau.Thứ nhất, lệch chuẩn xác nhận có các giá trị văn hóa và các chuẩn mựctrong việc hành xử giữa các cá nhân với nhau.Thứ hai, việc xã hội đáp trả lại sự lệch chuẩn làm rõ những ranh giớiđạo đức giữa đúng - sai.Thứ ba, phản ứng của xã hội lại sự lệch chuẩn cổ vũ xã hội đồng tâmnhất trí. Cuối cùng, lệch chuẩn thúc đẩy sự thay đổi xã hội xảy ra (Macionis,2003: 130-1).2. Sự khác biệt giữa lệch chuẩn cá nhân, lệch chuẩn ở góc độ nhómvà lệch chuẩn ở góc độ tổ chức? Liên hệ thực tế để phân tích?Có nhiều cách phân chia các loại hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội dựavào các tiêu chí khác nhau. Dựa trên mục đích của hành vi, R. K. Merton đãphân loại hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội thành hành vi lầm lạc chỉ sự sailệch khỏi cái đã được coi là bình thường và đúng đắn. Những người thực hiệnhành vi này không có ý thay đổi giá trị của chuẩn mục mà đơn giản chỉ là sựvi phạm chuẩn mực vì những mục đích cá nhân mà thôi. Hành vi phạm tội làví dụ loại này. Trái lại, hành vi không theo khuôn phép được thực hiện vớimục đích thay đổi những chuẩn mực mà cá nhân phủ định trên thực tế. Anh tamuốn thay thế chuẩn mực cũ bằng chuẩn mực mới mà anh ta tin là đúng đắnhơn. Vì thế, nếu như những người có hành vi lầm lạc thường cố ý che giấu5hành vi của mình thì những ngưòi thực hiện hành vi không theo khuôn phéplại công khai thể hiện giá trị của chuẩn mực mới.Dựa trên chủ thể hành vi, có thể chia hành vi sai lệch chuẩn mực xã hộithành hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội tập thể và hành vi sai lệch chuẩn mựcxã hội cá nhân. Hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội ở cấp độ tập thể là hành vicủa cả tập thể đi lệch khỏi chuẩn mực xã hội, ví dụ như cả tập thể cùng thamô, cùng buôn lậu…Còn hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội ở cấp độ cá nhan lànhững hành vi của cá nhân nhất định. Hậu quả của hành vi sai lệch chuẩn mựcxã hội do tập thể thực hiện bao giờ cũng nghiêm trọng bởi nó đã góp phần vàoviệc giảm bớt đi đáng kể cảm giác tội lỗi của mỗi cá nhân thực hiện hành vivà phá vỡ trật tự xã hội ở phạm vi rộng hơn.Căn cứ vào loại chuẩn mực mà hành vi của các nhân vi phạm, có thểchua thành các loại hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội sau: Các hành vi sailệch về luật pháp và các quy tắc sinh hoạt công cộng (nội quy, quy chế,..), cáchành vi sai lệch chuẩn mực đạo đức, các hành vi sai lệch chuẩn mực thẩm mỹ,các hành vi sai lệch chuẩn mực chính trị.Dựa vào mức độ nhận thức và chấp nhận các chuẩn mực đạo đức, cóthể chia ra hai loại hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội. Đó là hành vi sai lệchthụ động và hành vi sai lệch chủ động. Hành vi sai lệch thụ động là nhữnghành vi sai lệch do không nhận thức đầy đủ hoặc nhận thức sai các chuẩn mựcđạo đức nên có những hành vi không bình thường so với chuẩn chung củacộng đồng. Còn hành vi sai lệch chuẩn chủ động là những hành vi sai lệchchuẩn mực xã hội do cá nhân cố ý thực hiện dù họ có thể nhận thức được yêucầu của chuẩn mực xã hội.Căn cứ vào tình chất và mức độ của những sai lệch trong hành vi cánhân và hành vi xã hội của trẻ em, một số nhà nghiên cứu (Võ Quang Phúc,Lê Như Hoa, Nguyễn Đức Mạnh..) đã đưa ra những khái niệm: trẻ chưangoan, trẻ hư và trẻ phạm pháp ( trẻ làm trái pháp luật). Trẻ chưa ngoan là trẻphát triển bình thường, đôi khi biểu hiện hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội ở6mức dộ nhẹ, còn có nhược điểm trong tiếp thu giáo dưỡng của gia đình và xãhội, dễ tiếp thu sự giáo dục, uốn nắn của người lớn trong gia đình và ngoài xãhội. Trong trường phổ thông, trẻ chưa ngoan còn phạm sai lầm thuộc về tháiđộ đối với trường học và đối với việc học tập của chính các em như lười học,ngại học, trốn học, bỏ học, nói dối thầy cô giáo và cha mẹ…Trẻ chưa ngoan ởtrường phổ thông được gọi là “ học sinh cá biệt về mặt đạo đức”…Trẻ hư làtrẻ có các hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội có tính hệ thống, ổn định, thànhthói quen xấu, khó tiếp thu sự uốn nắn, giáo dục của gia đình và xã hội, cónhiều hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội từ không nghiêm trọng đến nghiêmtrọng nhưng chưa đến mức độ phạm tội, vi phạm nghiêm trọng luật pháp cóthể phải truy tố trước các cơ quan pháp luật nhà nước.Dựa vào phạm vi ảnh hưởng đến xã hội, một số nhà nghiên cứu thuộccác lĩnh vực tâm lí học, xã hội học, xã hội học truyền thống đã chỉ ra một sốdạng tiêu biểu của hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội. Đó là những sai lệchtrong việc dùng ma tuý, dùng rượu, sai lệch trong hành vi tình dục, hành viphạm pháp, tự tử. Với phạm vi ảnh hưởng sâu rộng hơn, một số dạng hành visai lệch chuẩn mực xã hội được xác định là tệ nạn xã hội, cần có phươnghướng ngăn ngừa và khắc phục. Trong Sổ tay công tác phòng ngừa tệ nạn xãhội thì tệ nạn xã hội được coi là “những hiện tượng xã hội bao gồm nhữnghành vi sai lệch chuẩn mực xã hội (chuẩn mực về truyền thống văn hoá, lốisống đạo đức của dân tộc…và những chuẩn mực đã trở thành qui định củapháp luật) mang tính phổ biến, có xu hướng phát triển trong xã hội, gây ảnhhưởng xấu về đạo đức và những hậu quả nghiêm trọng trong đời sống kinh tế- văn hoá xã hội của nhân dân”. Có thể kể ở đây một số hành vi sai lệch chuẩnmực xã hội nhu mại dâm, ma tuý, cờ bạc, buôn lậu, tham nhũng, hối lộ…Từ góc độ lợi ích và sự phát triển xã hội, những hành vi sai lệch chuẩnmực xã hội được chia thành hai loại: tiêu cực và tích cực. Hành vi sai lệchchuẩn mực xã hội tiêu cực gây ra những hậu quả xấy, kìm hãm sự phát triểnxã hội. Hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội tích cực có tác động đến sự phát7triển xã hội khi nó báo hiệu cho nền văn hoá chung phải suy nghĩ về tính lạchậu của các chuẩn mực xã hội trước hoàn cảnh lịch sử cụ thể, tính không hoạtđộng, không điều tiết được các quan hệ xã hội và tính không có hiệu quả củachuẩn mực xã hội khi áp dụng vào thực tế,… Nó phản ánh sự cần thiết và cấpbách của việc thay đổi chuẩn mực xã hội cũ, hình thành những chuẩn mực xãhội mới phù hợp vơi nhu cầu của sự phát triển xã hội. Việc chậm thay đổi cácchuẩn mực xã hội đã lỗi thời thường làm cho xã hội theo xu hướng bảo thủ vàcấp tiến.Tóm lại, hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội là hành vi chệch khỏi cácquy tắc, chuẩn mực của nhóm hay của xã hội. Hành vi sai lệch chuẩn mực xãhội có tính chất tương đối về văn hoá và lịch sử. Chúng rất phong phú và đadạng. Tuỳ vào các tiêu chí khác nhau mà mỗi tác giả có sự phân chia hành vinày thành các loại khác nhau.Trong đời sống xã hội, do nhu cầu điều chỉnh các loại quan hệ xã hộikhác nhau nên đã xuất hiện và tồn tại nhiều loại chuẩn mực xã hội khác nhaunhư chuẩn mực pháp luật, chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực chính trị, chuẩnmực phong tục tập quán….. Nếu mọi cá nhân, cơ quan, tổ chức xã hội đềunghiêm chỉnh tuân thủ theo các quy tắc, yêu cầu của các loại chguẩn mực xãhội thì đó là nền tảng của một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Tuynhiên, trong thực tế xã hội không phải tất cả các chuẩn mực xã hội luôn luônđược tôn trọng, tuân thủ ở mọi lúc mọi nơi; mà thường xảy ra các hành vi củacá nhân, nhóm xã hội vi phạm, phá vỡ hiệu lực, tính ổn định, sự tác động củacác loại chuẩn mực xã hội. Đó chính là những hành vi sai lệch chuẩn mực xãhội, trong đó các hành vi sai lệch có tác động rất lớn đến việc thực hiện cácchuẩn mực xã hội.Chuẩn mực pháp luật là những quy tắc xử sự chung do nhà nước banhành và đảm bảo thực hiện nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội, định hướngcho hành vi ứng xử của các cá nhân và các nhóm xã hội. Đặc biệt hành vi sailệch chuẩn mực pháp luật có ảnh hưởng rất quan trọng đến việc thực hiện các8chuẩn mực pháp luật. Từ việc phân tích nội dung các cơ chế của hành vi sailệch chuẩn mực pháp luật chúng ta có thể nhận ra ý nghĩa của các cơ chế đótrong công tác phòng chống vi phạm pháp luật ở nước ta hiện nay.Tóm lại, hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội là hành vi chệch khỏi cácquy tắc, chuẩn mực của nhóm hay của xã hội. Hành vi sai lệch chuẩn mực xãhội có tính chất tương đối về văn hoá và lịch sử. Chúng rất phong phú và đadạng. Tuỳ vào các tiêu chí khác nhau mà mỗi tác giả có sự phân chia hành vinày thành các loại khác nhau.Trong đời sống xã hội, do nhu cầu điều chỉnh các loại quan hệ xã hộikhác nhau nên đã xuất hiện và tồn tại nhiều loại chuẩn mực xã hội khác nhaunhư chuẩn mực pháp luật, chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực chính trị, chuẩnmực phong tục tập quán….. Nếu mọi cá nhân, cơ quan, tổ chức xã hội đềunghiêm chỉnh tuân thủ theo các quy tắc, yêu cầu của các loại chguẩn mực xãhội thì đó là nền tảng của một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Tuynhiên, trong thực tế xã hội không phải tất cả các chuẩn mực xã hội luôn luônđược tôn trọng, tuân thủ ở mọi lúc mọi nơi; mà thường xảy ra các hành vi củacá nhân, nhóm xã hội vi phạm, phá vỡ hiệu lực, tính ổn định, sự tác động củacác loại chuẩn mực xã hội. Đó chính là những hành vi sai lệch chuẩn mực xãhội, trong đó các hành vi sai lệch có tác động rất lớn đến việc thực hiện cácchuẩn mực xã hội.Chuẩn mực pháp luật là những quy tắc xử sự chung do nhà nước banhành và đảm bảo thực hiện nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội, định hướngcho hành vi ứng xử của các cá nhân và các nhóm xã hội. Đặc biệt hành vi sailệch chuẩn mực pháp luật có ảnh hưởng rất quan trọng đến việc thực hiện cácchuẩn mực pháp luật. Từ việc phân tích nội dung các cơ chế của hành vi sailệch chuẩn mực pháp luật chúng ta có thể nhận ra ý nghĩa của các cơ chế đótrong công tác phòng chống vi phạm pháp luật ở nước ta hiện nay.Chuẩn mực pháp luật là những quy tắc xử sự chung do nhà nước banhành và đảm bảo thực hiện nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội, định hướng9cho hành vi ứng xử của các cá nhân và các nhóm xã hội. Đặc biệt hành vi sailệch chuẩn mực pháp luật có ảnh hưởng rất quan trọng đến việc thực hiện cácchuẩn mực pháp luật. Từ việc phân tích nội dung các cơ chế của hành vi sailệch chuẩn mực pháp luật chúng ta có thể nhận ra ý nghĩa của các cơ chế đótrong công tác phòng chống vi phạm pháp luật ở nước ta hiện nay.10

Tài liệu liên quan

• Tiểu luận xã hội học về giới
  • 45
  • 9
  • 49
• Tiểu luận Xã Hội Học Đại Cương
  • 17
  • 8
  • 13
• TIỂU LUẬN: XÃ HỘI HỌC - CHỦ ĐỀ: HÀNH ĐỘNG XÃ HỘI
  • 4
  • 3
  • 73
• Tiểu luận xã hội học giáo dục
  • 11
  • 3
  • 5
• Tiểu luận xã hội học
  • 13
  • 2
  • 0
• Tài liệu Tiểu luận:Xã hội học ppt
  • 13
  • 1
  • 1
• Tiểu luận:Xã hội học pdf
  • 13
  • 1
  • 1
• Tiểu luận:Xã hội học potx
  • 13
  • 1
  • 1
• XÃ hội học PHÁP LUẬT học kì
  • 15
  • 2
  • 9
• Tiểu luận: Xã hội học y tế trình bày vai trò của dân số và y tế, tác động của dân số đến y tế
  • 42
  • 3
  • 6

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về

(62.5 KB - 10 trang) - Tiểu luận xã hội học pháp luật Tải bản đầy đủ ngay ×