Tinh Trùng: Tế Bào Sinh Dục Nam Quan Trọng - YouMed

Nội dung bài viết

• Tinh trùng có cấu tạo như thế nào?
• Tinh trùng được sản xuất từ đâu?
• Quá trình hình thành tinh trùng như thế nào?
• Quá trình hoạt động của tinh trùng
• Các yếu tố ảnh hưởng quá trình sinh tinh và chất lượng tinh trùng

Tinh trùng là tế bào sinh sản của nam giới. Nó mang thông tin di truyền một nửa bộ gen của cha cho con. Để sinh ra được một trẻ em cần sự kết hợp giữa trứng và tinh trùng. Bài viết sau đây của Thạc sĩ, Bác sĩ Trần Quốc Phong sẽ đề cập tới cấu tạo và đặc điểm của tinh trùng. Mời bạn cùng tìm hiểu nhé.

Tinh trùng có cấu tạo như thế nào?

Tinh trùng là tế bào sinh sản của nam. Mỗi tinh trùng có kích thước 65-70 µm. Cấu tạo gồm có đầu, thân và đuôi.

Phần đầu

Đầu có hình dạng như giọt nước dẹt. Nơi này chứa nhân tế bào và chỉ có một lớp bào tương mỏng và màng tế bào bao quanh bề mặt. Phía trước có một lớp dày lên gọi là cực đầu. Cực đầu chứa nhiều loại enzyme khác nhau. Những enzyme này có một vai trò quan trọng trong quá trình thụ tinh. Chúng có tác dụng tiêu hủy các chướng ngại vật xung quanh trứng và lớp màng ngoài của trứng. Tác động này giúp tinh trùng xâm nhập vào bên trong để thụ tinh với trứng.

Phần đuôi

Đuôi được chia thành các phần cổ, phần giữa, phần chính và phần cuối. Đoạn giữa là phần to nhất của đuôi chứa các ty thể. Chúng sử dụng glucose và fructose để tạo thành năng lượng để di chuyển. Ở đoạn cuối, những sợi đặc và bao đuôi mỏng dần, chỉ còn là một lớp tế bào mỏng bao bọc phần cuối của đuôi. Đuôi mỏng và thon dần giúp quẫy đuôi và bơi một cách thuận lợi.

Phần giữa

Phần giữa chứa các ty thể sắp xếp theo hình xoắn ốc, chúng có vai trò quan trọng trong sự di chuyển. Nhờ sự sắp xếp theo hình nan hoa này mà tinh trùng có thể chuyển động thẳng về phía trước.

• Tinh trùng là tế bào đơn bội, nó kết hợp với tế bào trứng để tạo thành hợp tử. Như vậy, hợp tử là tế bào có trọn vẹn bộ nhiễm sắc thể và sẽ trở trành phôi thai. Tinh trùng đóng góp 1/2 thông tin di truyền cho thế hệ con. Ở động vật có vú, nó quyết định giới tính của con con. Vì tế bào trứng luôn mang nhiễm sắc thể X nên tinh trùng mang nhiễm sắc thể Y sẽ tạo ra con con là giống đực (XY) và mang nhiễm sắc thể X sẽ sinh ra con cái (XX)
• Tinh trùng được tạo ra ở tinh hoàn, mang 23 nhiễm sắc thể. Tức là một nửa số nhiễm sắc thể để tạo thành con người (23 cặp). Vì vậy nó được gọi là tế bào đơn bội.
• Tinh trùng được biệt hóa cao độ để thực hiện chức năng sinh sản của nó. Đó là di chuyển trong đường sinh dục nữ, nhận biết và thụ tinh với trứng.

Tinh trùng được sản xuất từ đâu?

Tinh trùng được sản xuất ở tinh hoàn, trong các ống nhỏ cuộn chặt gọi là ống sinh tinh. Tổng chiều dài của các ống này lên tới 250m. Nằm giữa các ống sinh tinh là tế bào Leydig có chức năng sản xuất hormone sinh dục nam testosterone.

Sinh tinh là một quá trình rất hiệu quả. Mỗi ngày có tới vài trăm triệu tinh trùng được sinh ra từ mỗi tinh hoàn. Khi bị đẩy ra khỏi dương vật qua niệu đạo (xuất tinh), con số trong tinh dịch có thể lên tới 500 triệu.

Quá trình hình thành tinh trùng như thế nào?

Quá trình 

Quá trình sinh tinh bắt đầu từ các tế bào gốc, gọi là tinh nguyên bào. Khi nam giới bước vào tuổi dậy thì, các tinh nguyên bào sẽ bắt đầu phân chia nhiều lần và biệt hóa để tạo ra các tinh bào.

Tinh trùng được sinh ra từ các tinh bào trong ống sinh tinh. Sau đó di chuyển vào mào tinh để trải qua giai đoạn trưởng thành trước khi xuất tinh.

Khi người đàn ông bị kích thích tình dục, quá trình xuất tinh sẽ bắt đầu. Từ mào tinh hoàn, tinh trùng phóng theo ống dẫn tinh, sau đó được trộn lẫn với dịch tiết khác tạo tinh dịch và cuối cùng được tống xuất ra ngoài theo đường niệu đạo. Nếu xuất tinh không xảy ra, tinh trùng sẽ chết và được hấp thụ bởi biểu mô của mào tinh. Thành phần của tinh dịch bao gồm: của tuyến tiền liệt (chiếm 30%), túi tinh (chiếm 60%), các tuyến hành niệu đạo (chiếm 10%)

Thời gian diễn ra

Quá trình sinh tinh bắt đầu từ khi dậy thì và tiếp diễn liên tục cho tới khi chết. Đây là một quá trình rất hiệu quả với vài chục đến vài trăm triệu tinh trùng được sinh ra ở mỗi tinh hoàn. Tuy nhiên thụ tinh lại là quá trình không hiệu quả. Khi hàng chục, hàng trăm tinh trùng được phóng vào đường sinh dục nữ nhưng cuối cùng chỉ có 1 là thụ tinh thực sự với trứng. Do vậy, nguy cơ vô sinh nam sẽ tăng cao nếu quá trình sinh tinh bị suy giảm. Điều này kéo theo sự suy giảm về chất và lượng của tinh trùng.

Toàn bộ quá trình phát triển từ tinh nguyên bào thành tinh trùng là khoảng 70 ngày. Sau đó, nó trải qua thêm 12 – 21 ngày ở mào tinh hoàn để trưởng thành về mặt chức năng. Như vậy, tổng thời gian cho một quá trình sinh tinh hoàn thiện là từ 10-12 tuần.

Quá trình hoạt động của tinh trùng

Hai tinh hoàn của đàn ông trẻ có khả năng sản sinh khoảng 120 triệu tinh trùng mỗi ngày. Một lượng nhỏ được giữ trong mào tinh hoàn nhưng phần lớn tinh trùng dự trữ ở ống dẫn tinh. Tại nơi dự trữ của chúng có thể duy trì khả năng thụ tinh trong khoảng 1 tháng. Ngược lại nếu hoạt động tình dục quá mức thời gian dự trữ không quá vài ngày.

Màu sắc của tinh trùng. Tinh trùng thường khó nhận biết được màu cụ thể. Tinh dịch khi xuất ra đem theo hàng triệu tinh trùng thường có màu trắng đục. Sau đó tinh dịch hóa lỏng sau 20 phút.

Mùi vị tinh dịch còn phụ thuộc ở cơ địa mỗi người. Việc ăn uống hàng ngày cũng ảnh hưởng không nhỏ đến mùi vị của tinh dịch .Mùi đặc trưng của tinh trùng là tanh hoặc hôi nếu nam giới bị mắc một số bệnh sinh lý. Tinh trùng có thể có vị mặn của muối khoáng, vị chát của axit hoặc ngọt do có fructose cao.

Trong đường sinh dục nam giới

Từ khi sinh sản cho đến khi trưởng thành sẽ tự tiêu đi nếu không được xuất ra ngoài. Thời gian sống của tinh trùng khoảng 74 ngày.

Trong môi trường ngoài cơ thể

Do tiếp xúc trực tiếp với không khí và nhiệt độ nên tinh trùng sống được 30 – 60 phút.

Trong đường sinh dục nữ

Sau khi phóng tinh, nhiều triệu tinh trùng được giải phóng vào âm đạo của người phụ nữ. Với môi trường axit khắc nghiệt trong âm đạo khiến cho phần lớn tinh trùng vào âm đạo chỉ sống được khoảng 20 – 30 phút thì đã bị chết hết. Rất ít những tinh trùng còn lại may mắn sống sót là nhờ có lượng tinh dịch “ngã xuống” làm “đệm” cải thiện môi trường axit trong âm đạo. Từ đó có cơ hội thâm nhập tử cung. Ngoài miệng cổ tử cung có khá nhiều chất nhầy, khiến cho tinh trùng rất khó thâm nhập vào trong. Sát ngày rụng trứng, do lượng estrogen trong máu tăng cao nên dịch nhầy nhiều hơn, trong hơn. Tinh trùng dễ thâm nhập tử cung sau đó đi lên vòi trứng. Chỉ 1 con trong số đó có may mắn được thụ tinh.

Trong tử cung

Sau khi giao hợp 6 tiếng, tinh trùng vào được tử cung đều sống và hoạt động khỏe mạnh. 12 tiếng, 5/6 số lượng tinh trùng vẫn còn sống. Sau 36 tiếng, 1/4 tinh trùng vẫn tồn tại. Sau 3 ngày, tinh trùng thường không thể sống được nữa. Tuy nhiên, số ít tinh trùng có sức khỏe vô biên, thời gian sống có thể kéo dài hơn.

Các yếu tố ảnh hưởng quá trình sinh tinh và chất lượng tinh trùng

Rất khó để xác định chính xác nguyên nhân gây giảm số lượng, chất lượng tinh trùng. Điều này dẫn tới khó khăn trong điều trị bệnh vô sinh. Tuy nhiên việc nhận thức được quá trình sinh tinh cũng như các yếu tố ảnh hưởng tới nó cũng đã giúp ích rất nhiều để tăng hiệu quả điều trị.

Chế độ ăn uống

Một chế độ ăn thiếu các chất như vitamin A, vitamin E, một số acid amin, acid béo và kẽm có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình hình thành tinh trùng, dẫn đến giảm số lượng và chất lượng tinh trùng. Ngoài ra, gần đây có nhiều quan điểm cho rằng thức ăn ngày nay thường chứa các gốc hóa học có tính estrogenic yếu. Các gốc này tích tụ lâu ngày sẽ làm ức chế sinh tinh.

• Nam giới nghiện rượu, nghiện ma túy, hút thuốc lá, bị nhiễm độc thủy ngân hoặc chì có thể bị giảm sinh tinh, dẫn tới vô sinh.
• Ngoài ra các chất hóa học độc hại có trong thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, đặc biệt là dioxin không những làm giảm sinh tinh gây vô sinh mà còn có thể gây đột biến nhiễm sắc thể, dẫn tới dị dạng.

Xem thêm: Nam giới ăn gì giúp cải thiện sức khoẻ tinh trùng?

Nhiệt độ

• Nhiệt độ ở bình thường thấp hơn cơ thể khoảng 2 độ C. Đây là điều kiện lý tưởng để quá trình sinh tinh diễn ra bình thường. Ở những nam giới bị tinh hoàn ẩn, nếu không được mổ sớm trong khoảng thời gian từ 1-3 tuổi để đưa tinh hoàn xuống bìu thì cấu trúc mô học của tinh hoàn sẽ bị thay đổi, thậm chí ống sinh tinh còn bị teo đét. Lúc này quá trình sinh tinh sẽ bị ngừng lại hoặc mất hoàn toàn.
• Nam giới khi bị sốt trên 38,5 độ C có thể khiến quá trình sinh tinh bị ức chế trong 6 tháng. Điều này khiến cho số lượng tinh trùng ít và chất lượng yếu.
• Ngoài ra, các ngành nghề phải làm việc trong môi trường nóng cũng có chất lượng tinh trùng giảm. Ví dụ như như đầu bếp, thợ hàn, thợ hồ,…

Nhiễm khuẩn

Nam giới khi bị viêm cơ quan sinh duc có thể khiến biểu mô sinh tinh bị hủy hoại. Dẫn tới tinh hoàn bị teo đét, hậu quả cuối cùng là vô sinh. Cơ chế là do quá trình tăng nhiệt độ hoặc việc hình thành kháng thể chống tinh trùng.

Một số bệnh lý nhiễm khuẩn sinh dục phổ biến là:

• Viêm tinh hoàn do biến chứng quai bị hay vi khuẩn.
• Lậu, giang mai.
• Viêm mào tinh hoàn.

Xem thêm: Các phương pháp điều trị quai bị biến chứng viêm tinh hoàn

Phóng xạ và từ trường

Các tế bào sinh tinh rất nhạy cảm với phóng xạ. Phóng xạ khiến các tinh nguyên bào bị hủy hoại dẫn tới vô sinh không hồi phục được. Ngoài ra phóng xạ còn làm tổn thương nhiễm sắc thể, gây dị dạng ở những thế hệ sau.

Từ trường được tạo ra do các thiết bị điện gia dụng, điện công nghiệp,… Từ trường tần số thấp và cường độ cao có thể ảnh hưởng không tốt tới quá trình sinh tinh.

Bệnh và một số loại thuốc

Các bệnh toàn thân đều có ảnh hưởng tới việc sản xuất tinh trùng. Bên cạnh đó, một số loại thuốc được khuyến cáo là gây ảnh hưởng đến quá trình hình thành tinh trùng.

Tinh trùng là là tế bào sinh dục nam giúp di truyền cho thế hệ sau. Sinh tinh là một quá trình phức tạp gồm nhiều giai đoạn, được điều hòa bằng nhiều cơ chế tại chỗ và toàn thân. Hiểu biết về tinh trùng và quá trình sinh tinh giúp chúng ta bảo vệ sức khỏe sinh sản tốt hơn.