[ToMo] Tại Sao Bạn Nên Phân Biệt Rõ Ràng Giữa Cảm Thông Và ...

Bạn đang thể hiện sự “đồng cảm” hay “thông cảm”? Mặc dù hai từ trên thường được hoán đổi cho nhau, sự khác biệt về mặt cảm xúc giữa chúng rất quan trọng. Thấu cảm, khả năng cảm nhận được cảm xúc của người khác – là chúng ta “ở trong hoàn cảnh của người khác” theo nghĩa đen ​​– khác xa sự cảm thông, cái đơn giản chỉ là sự quan tâm tới nỗi bất hạnh của người khác. Vì một số lí do, cảm giác đồng cảm sâu sắc thực sự có thể gây hại cho tinh thần của chúng ta.

THÔNG CẢM

Cảm thông là cảm xúc và sự biểu lộ quan tâm đối với ai đó, thường kèm theo mong muốn người kia hạnh phúc hay tốt hơn. "Ôi, tôi hy vọng việc hóa trị liệu cho bạn sẽ hiệu quả." Nói chung, sự thông thể hiện một sự quan tâm sâu sắc, mang tính cá nhân hơn là sự thương xót - biểu hiện đơn giản của nỗi buồn.

Tuy nhiên, không giống như đồng cảm, thông cảm không có nghĩa rằng cảm xúc của một người đối với người khác chỉ dựa trên trải nghiệm hoặc cảm xúc tương đồng.

ĐỒNG CẢM

Theo như bản dịch tiếng Anh của từ tiếng Đức Einfühlung (thấu cảm) - được thực hiện bởi nhà tâm lý học Edward Titchener năm 1909, nó có nghĩa là khả năng nhận ra và chia sẻ cảm xúc với người khác.

Thấu cảm đòi hỏi khả năng nhận ra nỗi đau của người khác từ quan điểm của họ và chia sẻ những cảm xúc đó với người kia, kể cả đau khổ.

Thấu cảm thường bị nhầm lẫn với sự thông cảm, thương hại và từ bi, mà chỉ là sự thừa nhận của người khác đau khổ. Sự thương hại thường hàm ý rằng người đau khổ không "xứng đáng" những gì đã xảy ra với mình và không có khả năng làm gì cả.

Sự thương hại cho thấy mức độ hiểu biết và tham gia với tình hình của người đau khổ thấp hơn đồng cảm, thông cảm hoặc bao dung.

Bao dung là mức độ sâu sắc hơn của đồng cảm, nó thể hiện mong muốn thực sự giúp đỡ những người đau khổ.

Vì đồng cảm đòi hỏi những trải nghiệm chung nên chúng ta thường nghĩ đồng cảm chỉ xảy ra giữa con người chứ không phải với động vật.

Mặc dù con người có thể thông cảm với một con ngựa nhưng họ không thể thực sự đồng cảm với nó.

BA LOẠI ĐỒNG CẢM

Theo nhà tâm lý học và tiên phong trong lĩnh vực cảm xúc, Tiến sĩ Paul Ekman, có ba loại thấu cảm khác nhau:

• Thấu hiểu nhận thức: Còn được gọi là "quan điểm", sự đồng cảm nhận thức là khả năng hiểu và dự đoán cảm xúc và suy nghĩ của người khác bằng cách tưởng tượng bản thân mình trong hoàn cảnh của họ.

• Đồng cảm cảm xúc: Liên quan mật thiết đến sự đồng cảm nhận thức, sự đồng cảm về mặt cảm xúc là khả năng thực sự cảm nhận cảm giác của người khác hoặc ít nhất cũng cảm thấy những cảm xúc tương tự. Trong đồng cảm cảm xúc, luôn có sự chia sẻ một mức độ cảm xúc nhất định. Đây có thể là một dấu hiệu của những người được chẩn đoán mắc hội chứng Asperger (Rối loạn tự kỷ).

• Đồng cảm thương hại: Nhờ sự hiểu biết sâu sắc của họ về cảm xúc của người khác dựa trên những trải nghiệm giống như vậy, những người đồng cảm thương hại thực sự nỗ lực để giúp đỡ những người khác.

Mặc dù đồng cảm có thể mang lại ý nghĩa tốt đẹp cho cuộc sống của ta, tiến sĩ Ekman cũng cảnh báo rằng sự đồng cảm có thể là một sai lầm khủng khiếp.

NHỮNG NGUY HIỂM CỦA SỰ THẤU CẢM

Sự thấu cảm có thể đem lại mục đích cho cuộc sống của ta và sự an ủi cho những người đang gặp khó khăn, nhưng nó cũng có thể gây tác hại lớn. Mặc dù việc thể hiện sự đồng cảm với những bi kịch và tai nạn có thể có lợi, nhưng nó cũng có thể biến chúng ta thành cái mà giáo sư James Dawes gọi là "ký sinh trùng cảm xúc" nếu đi sai hướng.

Thấu cảm có thể dẫn đến giận dữ không đúng chỗ

Sự thấu cảm có thể làm cho một người tức giận và có thể gây nguy hiểm nếu họ hiểu lầm rằng một người khác đang đe dọa người mà họ quan tâm.

Ví dụ: khi ở nơi công cộng, bạn thấy một người đàn to con mà bạn nghĩ rằng đang "nhìn chằm chằm" vào cô con gái nhỏ của bạn. Trong khi người đàn ông không có cảm xúc gì và cũng không di chuyển khỏi vị trí của anh ta, sự thấu cảm của bạn về những điều anh ta "có thể" làm với con gái bạn khiến bạn trở nên giận dữ.

Trong khi không có biểu hiện hoặc cử chỉ nào của người đàn ông khiến bạn tin rằng anh ta có ý làm hại con bạn, sự hiểu biết thấu cảm "đang diễn ra trong đầu" đã khiến bạn có ý nghĩ đó.

Nhà trị liệu gia đình người Đan Mạch Jesper Juul đã liên hệ đồng cảm và hiếu chiến như là "cặp song sinh cùng tồn tại."

Đồng cảm có thể rút cạn túi tiền của bạn

Hằng năm, các nhà tâm lý học đã báo cáo các trường hợp quá đồng cảm gây nguy hiểm cho bản thân và gia đình họ bằng cách dành tất cả cho những người nghèo khó. Những người đồng cảm quá mức như vậy cảm thấy họ có trách nhiệm nào đó đối với nỗi đau của người khác và điều này đã biến một cảm giác tội lỗi chỉ vì sự đồng cảm.

Tình trạng "người sống sót tội lỗi" phổ biến là một hình thức nảy sinh tội lỗi chỉ vì đồng cảm, khi đó, một người đồng cảm sai cách cảm thấy hạnh phúc của mình chính là nguyên nhân của sự đau khổ của người khác.

Theo nhà tâm lý học Lynn O'Connor, những người thường xuyên hành động dựa trên sự thấu cảm, hoặc "sự vị tha bệnh lý" có khuynh hướng phát sinh trầm cảm nhẹ sau này.

Đồng cảm có thể làm hại các mối quan hệ

Các nhà tâm lý học cảnh báo rằng không bao giờ nên nhầm lẫn đồng cảm với tình yêu. Trong khi tình yêu có thể làm cho bất kỳ mối quan hệ nào - tốt hay xấu - tốt hơn, thấu cảm không thể và thậm chí có thể đẩy nhanh sự kết thúc của một mối quan hệ đang căng thẳng. Về cơ bản, tình yêu có thể chữa bệnh, đồng cảm thì không.

Một ví dụ về đồng cảm có thể làm tổn hại đến mối quan hệ như thế nào, hãy xem cảnh này trong bộ phim hoạt hình The Simpsons (Nhà Simpsons): Bart, người than vãn về điểm số thảm hại của mình, nói: "Đây là học kỳ tồi tệ nhất trong cuộc đời tôi." Bố của cậu, Homer, dựa vào kinh nghiệm riêng của mình, cố gắng an ủi con trai bằng cách nói với nó, "Đúng là một học kì tồi tệ nhất từ trước tới nay của con".

Thấu cảm có thể dẫn đến mệt mỏi

Cố vấn phục hồi chức năng và chấn thương Mark Stebnicki đã đưa ra thuật ngữ "sự đồng cảm mệt mỏi" để chỉ một trạng thái kiệt sức về thể chất bắt nguồn từ sự liên quan kéo dài đến bệnh mãn tính, tàn tật, chấn thương, đau buồn và mất mát của người khác.

Trong khi những người tư vấn sức khoẻ tâm thần phổ biến hơn cho rằng bất kỳ người nào quá đồng thông nào cũng cảm thấy mệt mỏi. Theo Stebnicki, các chuyên gia "liên quan nhiều đến con người" như bác sĩ, y tá, luật sư, và giáo viên có xu hướng chịu đựng sự mệt mỏi cảm thông.

Paul Bloom, tiến sĩ, giáo sư tâm lý học và khoa học nhận thức của Đại học Yale, cho rằng do những nguy hiểm tiềm tàng, con người cần sự thông cảm nhiều hơn là sự đồng cảm.

----------

Tác giả: Robert Longley

Link bài gốc: The Difference Between Empathy and Sympathy And Why You Should Care

Dịch giả: Mai Thị Phương Xuân - ToMo: Learn Something New

(*) Bản quyền bài viết thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Mai Thị Phương Xuân - Nguồn: ToMo: Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Fanpage ToMo: Learn Something New để cập nhật thông tin bổ ích hàng ngày!

(***) Trở thành CTV, Thực Tập Sinh Part-time để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: http://bit.ly/ToMo-hiring.