Top 3 Bài Văn Phân Tích Bài Thơ Cảnh Ngày Hè Hay Nhất

5/5 - (1 bình chọn)

Bài thơ Cảnh ngày hè là một trong những tác phẩm nổi tiếng của Nguyễn Trãi. Tác phẩm khắc họa vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên ngày hè vô cùng sống động. Cùng với đó là tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống tha thiết của nhà thơ. Dưới đây là top 3 bài văn cảm nhận, phân tích bài thơ Cảnh ngày hè hay nhất mà bạn có thể tham khảo.

1. Bài phân tích số 1

1.1 Mở bài

Giới thiệu đôi nét về nhà thơ Nguyễn Trãi và bài thơ “Cảnh ngày hè”

• Vị anh hùng nổi tiếng của dân tộc – Nguyễn Trãi – đã mang lại nhiều chiến công lẫy lừng cho dân tộc trong lịch sử chống giặc ngoại xâm. Tài năng kiệt xuất của ông được lưu lại trong sử sách ở lĩnh vực chính trị, quân sự, ngoại gia. Đặc biệt, tài năng này còn được tôn vinh bởi kho tàng các tác phẩm văn học mang đầy giá trị, đóng góp cho nền văn học đồ sộ của nước nhà.
• Nguyễn Trãi luôn ôm ấp lý tưởng giúp vua làm cho đất nước thái bình, cho nhân dân thịnh vượng. Lý tưởng cao đẹp của ông là nguồn động viên mạnh mẽ để vượt qua mọi khó khăn, thử thách trên đường đời. Sự thất sủng của nhà vua, nỗi niềm lo nước, thương dân khiến ông luôn canh cánh trong lòng. Nhưng giông bão cuộc đời cũng không thể dập tắt ngọn lửa nhiệt tình trong tâm hồn người chí sĩ tài đức vẹn toàn ấy.
• Bài thơ Cảnh ngày hè được sáng tác khi Nguyễn Trãi về nghỉ tại Côn Sơn. Ông tạm xa chốn kinh đô tấp nập ngựa xe, nơi kinh đô cửa quyền hiểm hóc. Ông trở về với thiên nhiên trong trẻo, an lành ở nơi thôn dã, Nguyễn Trãi bầu bạn với dân cày cuốc, cùng mây trời, chim muông và hoa cỏ hữu tình. 

1.2 Thân bài:

• Khái quát về nội dung của bài thơ
  • Trong những tháng ngày dài nhãn nhã “bất đắc dĩ” ấy, nhà thơ có lúc thấy vui trước cảnh vật mùa hè tưng bừng sức sống. Nguyễn Trãi kín đáo gửi gắm những khát vọng mong cho dân giàu nước mạnh vào những vần thơ tả cảnh. 
  • Bài thơ chính là những lời nói, lời tâm sự của một tâm hồn chan chứa tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, yêu đất nước.
• Phân tích câu mở đầu:

• Mở đầu bài thơ, Nguyễn Trãi đã nêu rõ hoàn cảnh của nhà thơ bằng một câu lục ngôn:

Rỗi / hóng mát / thuở ngày trường.

• Thể thơ thất ngôn vốn đã rất quen thuộc, nhưng trong câu thơ này Nguyễn Trãi đã lược đi một chữ tạo ra thể lục ngôn biến thể. Đây là một sự cách tân táo bạo trong thơ Nôm lúc bấy giờ. Nhịp thơ được tác thành 1/2/3, âm hưởng chậm rãi thể hiện tư thế ung dung, tự tại vốn có của tác giả. 
• Chữ “rỗi” được tách thành một nhịp riêng thể hiện cảm nhận của tác giả về tình cảnh của mình khi đó. Rỗi là một từ cổ mang nghĩa là nhàn nhã, không vướng bận điều gì. 
• Giống như cuộc đời Nguyễn Trãi lúc bấy giờ. Ông vốn luôn bận rộn và bây giờ là lúc thảnh thơi để ông sống ung dung, thỏa nguyện ước của mình và hòa vào thiên nhiên.
• Thậm chí ở đây cũng không có việc gì quan trọng để làm mà chỉ có duy nhất “việc” là hóng mát. Ngày trường là ngày dài. Đây là cảm giác tâm lý về thời gian của người đang sống trong cảnh nhàn rỗi: ngày dài thường dài ra. Cảm giác này dường như rõ hơn bao giờ hết nhất là đối với những người thường suy nghĩ nhiều như Nguyễn Trãi. 

• Tâm trạng của nhà thơ trong câu 1:

• Giữa lúc xây dựng non sông thịnh vượng trở lại sau chiến tranh, lo cho dân, lo cho nước không yên mà ông lại bị buộc phải hóng mát từ ngày này qua ngày khác thì quả thật là trớ trêu. Bởi vậy, ông rơi vào hoàn cảnh thân nhàn mà tâm không nhàn.Câu thơ còn ẩn chứa một nụ cười chua chát của Nguyễn Trãi trước tình cảnh trớ trêu của bản thân.

• Phân tích 3 câu tiếp theo của khổ 1:

• Tuy nhiên, những áng mây buồn vương vấn trong tâm hồn ông đã được tạm xua tan bởi vẻ đẹp hồn nhiên, vô tư của cảnh vật thiên nhiên. Nguyễn Trãi mở lòng đón nhận thiên nhiên và vui vẻ trước cảnh vật:

Hòe lục đùn đùn tản rợp giương.   

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

• Chỉ với vài nét bút khắc họa mà bức tranh thiên nhiên quê hương đã hiện lên tươi khỏe, hài hòa. Cây trước sân, cây trong ao đều ở trạng thái tràn đầy sức sống. Chúng đua nhau khoe sắc, tỏa hương. 
• Cây hòe với tán lá xanh um xòe rộng. Cây lựu nở đầy những bông hoa đỏ thắm. Sen hồng đã nức mùi hương. Sức sống trong cây cối, thiên nhiên đang dâng lên từng cành, từng lá, từng bông hoa. Cây tỏa bóng rợp xuống mặt sân, tạo nên một bóng mát trong tâm hồn của người thi sĩ.
• Ba câu thơ nhắc đến ba loại cây: hòe, lưu và sen nhưng liệu rằng tác giả chỉ nói đến cây? Dường như khi nhắc đến cây cối, hình ảnh con người cũng được Nguyễn Trãi khéo léo lồng vào từng vần thơ. Các từ “đùn đùn”, “gương”, “phun”, “tiễn” gợi tả sức sống căng tràn, đầy chất chứa bên trong sự vật, tạo nên những hình ảnh mới lạ, ấn tượng. 
• Câu thơ thứ hai được ngắt nhịp ¾ gợi tả cảnh vật vô cùng sinh động, rộn ràng. Giữa cảnh với người liệu có một nét tương đồng nào chăng? 

• Tâm trạng của nhà thơ trong 3 câu cuối khổ 1:
• Đời người anh hùng cũng đã vơi giống như hàng bách tùng dày dạn tuyết sương nhưng sức sống vẫn chảy mạnh trong huyết quản. 
• Sắc đỏ của hoa lựu phải chăng là màu đỏ của tấm lòng sắt son với nước, với dân. 
• Mùi hương thơm ngát của hoa sen phải chăng là là lý tưởng không bao giờ phai nhạt của Nguyễn Trãi, là lý tưởng suốt đời phấn đấu vì đất nước thanh bình, vì nhân dân hạnh phúc. 
• Rõ ràng ở đây, cảnh và người đều có nét tương đồng, đều hài hòa, đẹp đẽ.

Tâm trạng ung dung, tự tại của Nguyễn Trãi trong bài thơ “Cảnh ngày hè”

• Phân tích bức tranh thôn quê và tâm trạng của nhà thơ trong 2 câu đầu khổ 2:
  • Bốn câu thơ trên, nhà thơ mới chỉ nhắc đến màu sắc, hương thơm và cây cỏ. Trong hai câu thơ tiếp theo bức tranh thôn quê ấy còn bao gồm cả mùi vị, âm thanh, hình ảnh con người và cảnh vật:

Lao xao chợ cá làng ngư phủ,

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.

• “Lao xao” từ láy tượng thanh được đặt trước hình ảnh chợ cá đã làm nổi bật lên không khí nhộn nhịp của làng ngư phủ. Lao xao tiếng trao đổi qua lại, ồn ã tiếng cười nói của người dân. Tất cả đều là cuộc sống lao động cần cù, chân chất nhất của những người nông dân. 
• Những âm thành ấy được hòa cùng với tiếng ve dắng dỏi, bất thần nổi lên trong một chiều tà. Chúng đều như báo hiệu một ngày hè nơi thôn dã đang dần kết thúc. 
• Tiếng ve chiều tà gợi lên nỗi buồn nhưng với nhà thơ lúc này, nó đã biến thành tiếng đàn rộn rã, khiến tâm trạng của nhà thơ cũng náo nức hẳn lên.
• Cỏ cây, hoa lá, con người đầy sức sống, khơi dậy trong lòng nhà thơ những xúc cảm nhẹ nhàng, sâu lắng. Cùng với đó là những suy nghĩ chân thành, tâm huyết nhất. Đó là tình yêu đối với cuộc sống, con người, là trách nhiệm đối với dân, đối với nước.
• Phân tích 2 câu cuối khổ 2: Nguyễn Trãi luôn tâm niệm lấy dân làm gốc ( dân vi bản, dân vi quý). Chính vì vậy mà trước thiên nhiên tươi xanh, trước cuộc sống lao động của con người cần cù, lam lũ, lòng ông lại chan chứa những khát vọng mãnh liệt:

Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,

Dân giàu đủ khắp đòi phương.

• Ông ước nguyện được cầm trong tay cây đàn của vua Thuấn, đàn lên một tiếng để đạt được niềm mong mỏi là dân chúng khắp nơi đều được giàu có, ấm no. 
• Ẩn giấu sau những ước vọng ấy là lời sự trách móc nhẹ nhàng mà nghiêm khắc với bọn quyền thần tham bạo ở triều đình đã không còn nghĩ đến dân, lo cho nhước. 
• Với Nguyễn Trãi, cảnh nước non tươi đẹp với người dân chất phác, siêng năng cùng cuộc sống ấm no hạnh phúc đã phải trở thành hiện thực từ lâu.

• Tâm trạng của nhà thơ trong khổ 2: 
  • Dẫu đang hòa hợp hết mình với thiên nhiên những Nguyễn Trãi vẫn không nguôi nỗi niềm với dân với nước. Ông tìm thấy nguồn thi hứng mạnh mẽ ở thiên nhiên cỏ hoa xinh tươi kia, thấy nguồn động viên, an ủi và khích lệ đáng quý dành cho bản thân. 

• Điều này đã tạo nên cốt cách của Nguyễn Trãi – một bậc chính nhân quân tử, bậc trượng phu hiên ngang như cây tùng, cây bách ngay thẳng dù đứng trước giông bão của cuộc đời.

1.3 Kết bài

• Tóm tắt nội dung bài thơ và tâm trạng tác giả được bộc lộ qua bài thơ
  • Cảnh ngày hè là sự độc đáo của Nguyễn Trãi về hình thức thơ. Những câu thơ thất ngôn được xen lẫn lục ngôn. Các vế đối chỉnh chu, cách sử dụng từ láy tài tình. Đây là bài thơ tả cảnh ngày hè tràn đầy sức sống. 

• Không chỉ vậy, qua cảnh hè, Nguyễn Trãi còn thể hiện niềm vui sống, háo hức tươi tắn mà trẻ trung của tâm hồn nhà thơ. Đồng thời đó là niềm ao ước của tác giả về cuộc sống hạnh phúc cho dân chúng ở muôn phương.

2. Cảm nhận về bài thơ Cảnh ngày hè số 2

2.1 Mở bài:

• Giới thiệu về tác giả, tác phẩm:
• “Cảnh ngày hè” quả là một cái tên rất phù hợp với nội dung bài thơ mà Nguyễn Trãi muốn truyền tải. Bài thơ nằm trong “Bảo kính cảnh giới số 43” thuộc “Quốc âm thi tập” của Nguyễn Trãi. Phần lớn thơ trong tập này nghiêng về những gương báu tự răn mình, đúng với chủ đề chung của cả chùm thơ. 
• Bài thơ “Cảnh ngày hè” không phải không có cái ý răn mình nhưng lại nghiêng nhiều về tức cảnh sinh tình. Toàn bộ thi phẩm là tâm tình nồng hậu của Ức Trai trước cảnh tượng hưng thịnh của ngày hè. Qua đó thể hiện niềm mong mỏi và nỗi day dứt của tác giả.
• Bài thơ đã ra đời đến nay được sáu thế kỉ, nhiều ngôn từ đã trở nên xa lạ đối với người dùng hiện đại. Thậm chí kèm theo bài thơ luôn phải có một bản chú thích từ ngữ như “Cảnh ngày hè” vẫn vượt qua khoảng cách thời gian ấy và được người đọc đón nhận, cảm nhận những thông điệp bên trong. 

• Đặt vấn đề đối với tác phẩm:
• Điều gì đã khiến cho bài thơ tồn tại sức sống mãnh liệt này? Phải chăng là sự tài hoa của ngòi bút? Hay là tâm hồn tinh tế của nhà thơ? Hay đó là tầm vóc lớn lao của tấm lòng Nguyễn Trãi? 
• Có lẽ không riêng một yếu tố nào cả mà là sự kết tinh của tất cả để tại nên một tác phẩm thơ ca sống động, được ví như một kiến trúc ngôn từ cô đúc còn dư vang lớn trong các thế hệ sau này.

2.2 Thân bài:

• Phân tích bức tranh cảnh ngày hè trong khổ 1:
  • Mở đầu “Cảnh ngày hè” là một cảnh tượng rực rỡ và rộn rã. Người đọc hoàn toàn có thể cảm nhận được một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp được vẽ bằng ngôn từ. Một bức tranh nghiêng về gam nóng – gam màu đặc trưng của mùa hè.

• Hai cầu đề, Nguyễn Trãi đã sử dụng một vài nét bút cơ bản để đưa người đọc đến ngay với cái không khí hè đặc trưng:

“Rồi hóng mát thuở ngày trường

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương”

• Ngày hè được Nguyễn Trãi miêu tả hiện ra với một tâm thế mới, một thời gian, không gian khá ăn nhập với nhau. Ba chữ “rồi hóng mát” đã gợi ra hình ảnh một Ức Trai trong dịp nhàn rỗi hiếm hoi nào đó đang hóng mát ngày hè. Nhưng ba chữ “ thuở ngày trường” mới giàu sức gợi hơn cả. Ngày mà dài là đúng đã tóm được cái chênh lệch đem ngắn, ngày dài đặc trưng của mùa hè. 
• Phân tích tâm trạng của tác giả trong khổ 1:
• Nhưng đây liệu có chủ đơn thuần là chuyện thời lượng dài ngắn trong một ngày không? Hình như ẩn chứa trong đó còn là chuyện tâm lý nữa. 
• Khoảng thời gian được Nguyễn Trãi gọi là “thuở ngày trường” kia chính là khoảng thời gian của một người đã từng ham gánh vác việc xã tắc giang sơn bỗng trở nên nhàn rỗi. Khi ấy, người say sưa hành sự khó mà cảm nhận về “thuở ngày trường”. 
• Chữ “ngày trường” gợi ra những ngày nhàn cư mà chẳng thật thanh nhàn bên ngoài như chính cuộc đời của tác giả. Tâm thế ấy không chỉ hiện ra trong chữ nghĩa mà còn văng vẳng trong đầu, âm vang trong từng lời. 
• Câu khai mở đã tạo ra một cảm giác lạ đối với những người quen với thể loại thất ngôn. Có một chút gì đó giao thoa giữa những cảm giác trái chiều: ngắn mà lại dài, mau mà lại chậm rãi. Cã chuỗi lời thơ thì ngắn nhưng được chia thành những tiết tấu nhanh. Số nhịp được dồn lại trong khi mỗi nhịp được trải dài ra hơn.

“Rồi hóng mát thuở ngày trường”

• Câu thơ mang một ngữ điệu khá đặc biệt. Nó chứa đựng những tình điều trái chiều: vừa hối thúc vừa thong song. Thong dong mà hối thúc, nhàn cư mà bận tâm. Đây chính là tâm thế thường trực của nhà thơ. Có lẽ không ngoa khi nói rằng tâm thế này đã ngầm tìm kiếm cho nó một kiểu cấu trúc ngôn từ như thế và được thể hiện rõ ràng trong câu thơ.

• Phân tích cảnh thiên nhiên trong khổ 2:
  • Kết hợp câu đề thứ hai với câu thực ta sẽ thấy một hình ảnh thiên nhiên tràn đầy sức sống. Bức tranh ấy được thể hiện qua sắc độ rực rỡ của hoa lá, cây cối.

“Hòe lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”

• Không gian được trải dài từ cao xuống thấp. Điểm nhìn của tác giả của di chuyển từ tầng không gian ở hiện nhà xuống ao sen. Dù là ở tầng nào của thiên nhiên, sức sống bên trong cũng chan chứa, như đàn trực trào. 
• Tạo vật thiên nhiên không được miêu tả tĩnh. Màu xanh lục của lá hòe thì “đùn đùn” như cuộn lên từng khối biếc. Tán hòe thì “rợp giương” như cử lọng giương ô. Màu đỏ của hoa lựu không hề lặng lẽ tô sắc cũng không lập lòe dậy lên vài đốm lửa mà nhất loạt phun trào thức đỏ, tựa pháo hoa bừng sáng cả hiên nhà. 
• Từ dưới ao, hoa sẽ cũng hưởng ứng bằng sắc hồng chín ửng cùng mùi hương dậy lên, lan tỏa khắp không gian. Các động thái của thiên nhiên cũng xuất hiện dày đặc hơn, được miêu tả bằng một loại động từ “đùn đùn” “rợp giương” “phun” “tiễn”,… tạo nên một sự sôi động của thiên nhiên. Mỗi hình động được kết với với gam màu nóng, làm dậy lên sức sống mãnh liệt của thiên nhiên.

• Phân tích biện pháp nghệ thuật tả cảnh thiên nhiên
  • Tác giả đã bắt được một nhịp vận hành hối thúc, xô đẩy trong thiên nhiên. Cây cối thì tiếp nối liên tục từ cao xuống thấp, hoạt động thì liên tiếp từ trong ra ngoài, hoa lá, mùi hương thì tiếp ứng nhau, tạo nên nhịp độ khẩn trương. “Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ/Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”. Loài này đương vào thì loài kia đã hô ứng nhau, chen bước nhau gợi ra một khung cảnh thiên đang đang đua nhau phô sắc, khoe hương.
• Phân tích bức tranh cuộc sống
  • Hòa mình với thiên nhiên rực rỡ là đời sống rộn rã. Bức tranh ngày hè toàn thịnh vốn tràn đầy màu sắc giờ đây lại tràn ngập cả âm thanh:

“Lao xao chợ cá làng ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”

• Chợ là một hình ảnh điển hình cả cuộc sống thông qua. Đó là hình ảnh tươi vui, nhộn nhịp của cuộc sống sầm uất đi lên. Khi chợ tàn, đó là hình ảnh rã đám của một cuộc sống đương đi xuống. Chỉ cần nhìn vào diện mạo một khu chợ cũng có thể thấy được âm vang, chất lượng của đời sống.
• Âm thanh “lao xao” từ chợ cá của làng ngư phủ đã nói lên vẻ đẹp sầm uất của cuộc sống nơi đây. Nắng tắt, bóng tối dâng lên vây phủ bốn bề. Âm thanh sinh hoạt cũng dần thưa thớt hơn. Dù là miền sơn cước hay chốn chương đài, khi mặt trời tắt bóng, khu chợ ấy cũng khó tránh khỏi không khí quạnh hiu, cô tịch.

Cảm nhận về khung cảnh thiên nhiên và cuộc sống trong bài thơ “Cảnh ngày hè”

• Dù vậy, không khí ấy đã phần nào được vơi nhờ âm thanh của tiếng ve. Tiếng ve gióng giả, inh ỏi được so sánh như một bản hòa tấu làm cho không gian của hoàng hôn cũng trở nên náo nhiệt hơn. Phải là một hồn thơ mở, một điều hồn náo nức mới có thể nhận ra một bản đàn, bản hòa ca của tiếng ve như thế.
• Từ làng ngư phủ xa xa của dân nghèo lớp dưới đến lâu son gác tía của người lớp trên, chỗ nào cũng là một không gian rộn rã, tươi vui. Cái nhìn khái quát của tác giả đã thâu tóm được toàn cảnh cuộc sống và được miêu tả bằng một nét bút tài hoa. 
• Trước đó, thiên nhiên được miêu tả từ cao xuống thấp. Giờ đây với cảnh vật, đời sống, ngòi bút ấy lại đảo ngược lại. Nguyễn Trãi đã miêu tả không gian từ thấp đến cao, từ xa đến gần, đặt những âm thành vào từng câu thơ để tạo nên những điểm nhấn. Tác giả như muốn phổ cả một dàn âm thanh rộn rã vào không gian. Cảnh vật hưng thịnh của ngày hè vì thế mà trở nên ngày càng phồn thịnh hơn.

• Phân tích tâm trạng của tác giả:
  • Nếu chỉ có cảnh vật không thôi, phần nào có thể thấy được lòng người đang vẽ cảnh. Bức tranh thiên nhiên ấy tuyệt đẹp thật nhưng lại ẩn chứa một tâm hồn tinh tế. Đó là sự phấn chấn của tấm lòng thiết tha với đời sống. Người đọc phần nào hiểu được về tấm lòng đó của người thi sĩ qua chính những câu thơ ước ao bộc bạch của tác giả.

“Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương”

• Điển tích, điển cố cây đàn của vua Thuấn đã thẳng thắn thể hiện ước muốn đó. Nếu có cây đàn này, ta sẽ gảy khúc Nam Phong để cầu cho dân giàu đủ khắp muôn nơi. Cặp thơ này đã hé lộ chí của Nguyễn Trãi. Trong thơ, trong thế giới của khát vọng riêng tư nhất, Nguyễn Trãi bộc lộ khát khao to lớn đối với cuộc sống của nhân dân. 
• Ông mong muốn một cuộc sống thái bình, dân tình phong túc. Đó là khát khao sâu kín, cháy bóng một đời. Vì nó mà ông đã phải trả giá bằng cả sinh mạng và tôn tộc của mình. Chẳng vì thế mà ước muốn ấy được ông gửi gắm vào một một câu lục ngôn ngắn gọn. Câu thơ ấy đột nhiên ngắn lại, tựa như để ghim sâu điều đau đáu của cả đời người vào cõi lòng. 

2.3 Kết bài:

• Nêu cảm nghĩ về bài thơ

“Cảnh ngày hè” là sự hòa điệu tuyệt vời giữa tâm hồn và nét bút của một đấng tài hoa với tấm lòng của một bậc minh vương lương tướng.

3. Bài phân tích bài “Cảnh ngày hè” 

3.1 Mở bài:

• Giới thiệu về tác giả, tác phẩm:
  • Trong thời gian từ quan và quay về ở ẩn tại Côn Sơn, Nguyễn Trãi đã cho ra đời nhiều bài thơ đặc sắc. 
    • Một trong số đó phải kể đến bài thơ số 43 trong chùm thơ Bảo kính cảnh giới. Bài thơ là bức tranh thiên nhiên mùa hè độc đáo. Nhưng ẩn chứa sau đó là niềm tâm sự, mong ước của tác giả.

3.2 Thân bài:

• Phân tích câu mở đầu:
  • Ngay từ câu thơ đầu tiên đọc lên đã thấp thoáng sự an nhàn, âm đềm, thanh thoát của tác giả.

“Rồi hóng mát thuở ngày trường”

• Hiện lên trong câu thơ là hình ảnh nhà thơ Nguyễn Trãi đang ngồi dưới bóng cây, nhàn nhã hóng mát. Việc quân, việc nước chắc đã xong xuôi để ông trở về với cuộc sống đơn sơ, giản dị. Ông trở về gần gũi với thiên nhiên mộc mạc, chan hòa. 
• Một số dị bản là “Rỗi hóng mát thuở ngày trường”. Nhưng “rồi” hay “rỗi” cũng đều gây sự chú ý cho người đọc. Rảnh rỗi, sự việc đều đã xong xuôi, đã qua rồi. Cùng với đó là từ “ngày trường” lại càng tạo thêm sự chú ý về những khoảng thời gian dài, khó khăn đã kết thúc.

• Phân tích tâm trạng của nhà thơ trong câu 1:
  • Cả câu thơ không đơn giản là hình nhàn rỗi, thảnh thơi của Nguyễn Trãi mà nó lại toát lên nỗi niềm, tâm sự của tác giả: “Nhàn rỗi ta hóng mát cả một ngày dài”. Một xã hội đã bị suy yếu, nguyện vọng, ý chí của tác giả đã thực sự bị vùi lấp. 
  • Nguyện vọng không thể thực hiện khiến ông đành rời bỏ, từ quan để ở ẩn, phải đành “hóng mát” cả ngày trường để vơi đi một tâm sự, một gánh nặng đang đè nặng lên đôi vai mình. 

• Cả câu thơ thấp thoáng một tâm sự thầm kín, một nỗi buồn day dứt. Đó là nỗi niềm của sự bất lực khi không thể thực hiện được ước nguyện của mình. Câu thơ đã không còn đơn giản là sự nhẹ nhàng, thanh thản nữa. 

• Phân tích bức tranh thiên nhiên
  • Về với thiên nhiên, Nguyễn Trãi đã có cơ hội gần gũi hơn với thiên nhiên. Ông vui thú, say mê trước vẻ đẹp của thiên nhiên

“Hòe lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”.

• Qua tình cảm yêu thiên nhiên tha thiết của Nguyễn Trãi, cảnh ngày hè cũng bừng bừng sức sống. Cây hòe lớn lên nhanh, tán cây tỏa rộng che rợp mặt đặt như một tấm chiếu rộng căng ra giữa trời với cành lá xanh tươi. Những cây thạch lựu còn phun thức đỏ cùng với ao sen tỏa hương hương. Màu hồng của những cánh hoa tô điểm sắc thắm cho không gian. 

Phân tích bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi

• Qua lăng kính của Nguyễn Trãi, thiên nhiên luôn căng tràn nhựa sống. Cuộc đời là một vườn hoa. Khu vườn thiên nhiên ở đây muôn màu, muôn vẻ. Cảnh vật như một bức tranh cổ tích. Nó hiện lên tươi đẹp như vậy là nhờ được miêu tả thông qua một con mắt của người thi sĩ đa cảm, giàu lòng ham sống với đời.

• Phân tích bức tranh cuộc sống
  • Không chỉ vậy qua cảnh ngày hè, Nguyễn Trãi cũng thể hiện tình cảm một cách sâu sắc:

“Lao xao chợ cá làng ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”.

• Chợ là hình ảnh của cuộc sống thường nhật, thể hiện sự thái bình trong tâm thức của người Việt. Chợ có đông vui thì đất nước mới thái bình, thịnh trị. Có chợ thì đời sống nhân dân mới giàu đủ, ấm no. Chợ mà tan rã thì đất nước khắc có biến, có loạn, có giặc giã, có chiến tranh, binh đao,…. 
• Cùng với hình ảnh chợ, đó là tiếng ve kêu lúc chiều tã gợi lên không gian cuộc sống thông dã. Màu sắc nơi thôn quê này đã làm cho tình cảm của ông thêm đậm đà, sâu sắc và kéo Nguyễn Trãi về lại với lý tưởng mà ông đang theo đuổi.

“Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương”.

• Phân tích tâm trạng được thể hiện qua bức tranh cuộc sống
  • “Dân giàu đủ”, cuộc sống của người dân ngày càng ấm no, hạnh phúc là điều mà Nguyễn Trãi từng canh cánh trong lòng, ngày đêm mong ước. Ở đây ông đề cập đến điển tích, điển cố Ngu cầm. Thời vua Nghiêu, vua Thuấn nổi tiếng là thái bình thịnh trị. Vua Thuấn có một khúc đàn Nam Phong khảy lên để ca ngợi nhân gian giàu đủ, vui tươi, tràn đầy hạnh phúc. 

• Chính vì vậy nên Nguyễn Trãi mong muốn một tiếng đàn của vua Thuấn lồng vào đời sống nhân dân để ca ngợi cuộc sống ấm no, vui tươi, tràn đầy âm thanh hạnh phúc. 
• Ước mơ giản dại ấy chứng tỏ Nguyễn Trãi là nhà thơ vĩ đại với tấm lòng nhân đạo vô cùng cao cả. Ông luôn nghĩ đến cuộc sống của nhân dân, chăm lo cho cuộc sống của họ. Đó là một ước mơ vĩ đại. Mặc dù triều đình có xua đuổi Nguyễn Trãi nhưng ông vẫn luôn sống lạc quan, yêu đời. Ông luôn mong sao ước vọng, lý tưởng của mình được thành sự thực, nhân dân có cuộc sống ấm no. 

3.3 Kết bài

Bài thơ “Cảnh ngày hè” là nỗi niềm tâm sự của Nguyễn Trãi trong thời gian ở Côn Sơn với tấm lòng yêu nước, thương dân. Người thi sĩ ấy vẫn ngày đêm “cuồn cuộn nước triều Đông”. Ông yêu thiên nhiên, cỏ cây say đắm. Và chính lẽ thiên nhiên ấy đã cứu Nguyễn Trãi thoát khỏi những phút giây bi quan của cuộc đời mình. 

Dù sống cuộc đời bình dị, gần gũi với thiên nhiên nhưng Ức Trai vẫn canh cánh một “tấm lòng ưu ái cũ”. Nguyễn Trãi không quên lý tưởng nhân dân, lý tưởng nhân nghĩa, lý tưởng mong cho thông cùng xóm vắng không có một tiếng oán than, đau sầu”.

Hy vọng với những phân tích bài Cảnh ngày hè tham khảo trên đây đã giúp các bạn mở rộng tư duy và có được những cảm nhận sâu sắc nhất về tác phẩm. Chúc các bạn làm bài tốt và đạt được những kết quả cao.

Bài viết liên quan

• Top 4 dàn ý phân tích bài thơ hay của Xuân Quỳnh
• Top 9 dàn ý phân tích bài thơ “Chiều tối” của Hồ Chí Minh
• Top 5 dàn ý chi tiết phân tích bài thơ “ Viếng lăng Bác” của Viễn Phương hay nhất