Trái Phiếu Doanh Nghiệp Là Gì? Có Gì Khác Với Trái Phiếu Chính Phủ?

Trái phiếu doanh nghiệp là gì không phải một câu hỏi mới, nhưng luôn khiến nhiều nhà đầu tư mới băn khoăn. Không ít người lầm tưởng trái phiếu doanh nghiệp là trái phiếu chính phủ. Tuy nhiên, trên thực tế thì đây là 2 sản phẩm đầu tư hoàn toàn khác nhau. Hãy cùng nhau tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây nhé.

Trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp là gì? Chúng giống và khác nhau như thế nào?

Trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp là 2 loại phổ biến khi nói về trái phiếu. Tuy nhiên, rất nhiều bạn nhầm lẫn khi đề cập đến 2 khái niệm này. Vậy trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp là gì? Đâu là điểm khác để phân biệt và những lưu ý khi tham gia? Cùng VNDIRECT khai phá nhé. 

Trái phiếu doanh nghiệp là gì? Đâu là lợi ích mà nó mang lại cho nhà đầu tư?

Trước khi đi sâu vào khám phá trái phiếu doanh nghiệp là gì, chúng ta hãy nhắc lại một chút về khái niệm trái phiếu nhé. 

Trái phiếu là một sản phẩm tài chính mà một tổ chức phát hành (chính phủ hoặc doanh nghiệp) để huy động nguồn vốn vay từ nhà đầu tư. Tổ chức phát hành có nghĩa vụ thực hiện các cam kết nợ, bao gồm thanh toán lãi suất định kỳ và hoàn lại số tiền đầu tư ban đầu khi đến kỳ đáo hạn. 

Từ định nghĩa trên, ta có thể liên hệ đơn giản rằng, trái phiếu doanh nghiệp là trái phiếu do doanh nghiệp phát hành, dưới dạng chứng chỉ hoặc bút toán ghi nợ. Doanh nghiệp có nghĩa vụ thanh toán cả lãi lẫn gốc cho chủ sở hữu trái phiếu khi đến kỳ hạn. Khi bạn mua trái phiếu của một công ty nào đó thì lúc này, bạn đang là chủ nợ của họ. 

Trái phiếu doanh nghiệp được chia làm 2 loại như sau:

• Trái phiếu niêm yết: Là loại trái phiếu được đăng ký và lưu ký đầy đủ tại Trung tâm lưu ký chứng khoán, đồng thời được giao dịch rộng rãi trên các sàn tập trung như HNX và HSX. Toàn bộ quá trình giao dịch đều phải dựa trên các quy định của Sở Giao dịch Chứng khoán. 
• Trái phiếu OTC: Hay còn gọi là trái phiếu phi tập trung, được giao dịch trên thị trường OTC. Giao dịch không bị ràng buộc bởi các chính sách pháp lý mà dựa trên những thỏa thuận mua bán riêng giữa các nhà đầu tư. 

Vậy ưu điểm của hình thức đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp là gì? Về cơ bản, khi rót tiền vào hình thức đầu tư này, bạn sẽ nhận về 4 lợi ích thực tiễn như sau:

• Nhận được số tiền lãi hàng tháng cao hơn lãi tiết kiệm;
• Mức độ rủi ro thấp hơn so với sở hữu cổ phiếu, do trái chủ sẽ được ưu tiên thanh toán nợ trước cổ đông khi công ty đi đến giải thể hoặc phá sản;
• Dễ dàng trao đổi qua lại với mức lãi suất thực nhận trong thời gian đầu tư;
• Có thể sử dụng lãi suất định kỳ để tái đầu tư, “lời sinh lời”.

Trái phiếu chính phủ cơ bản khác với trái phiếu doanh nghiệp là gì? Bạn nhận được gì khi đầu tư cho Nhà nước?

Trái phiếu chính phủ còn được gọi là công khố phiếu hoặc công trái, là trái phiếu do chính phủ phát hành nhằm kêu gọi nguồn vốn (tín dụng nhà nước) để phục vụ cho các mục tiêu công như phát triển cơ sở hạ tầng, giao thông, y tế, giáo dục… Tương tự như trái phiếu doanh nghiệp là gì, trái phiếu chính phủ cũng sẽ cam kết thanh toán lãi suất định kỳ và hoàn lại tiền gốc cho nhà đầu tư khi hết hạn. 

Trái phiếu chính phủ cũng được chia làm 2 nhóm chính:

• Trái phiếu kho bạc: Là loại trái phiếu do kho bạc Nhà nước phát hành khi ngân sách bị thiếu hụt tạm thời. Chúng có kỳ hạn ngắn, lãi suất khá cao, lại không có rủi ro tín dụng, thường nhắm đến các đối tượng đầu tư lớn như Ngân hàng thương mại, trung gian tài chính hoặc các công ty;
• Trái phiếu đầu tư: Loại trái phiếu này được tung ra dựa trên hình thức đấu thầu thông qua thị trường giao dịch tập trung hoặc đại lý phát hành.

So với  trái phiếu doanh nghiệp là gì thì trái phiếu chính phủ cũng không hề kém cạnh khi mang đến cho nhà đầu tư cá nhân nhiều lợi ích hấp dẫn gồm:

• Mức độ đảm bảo an toàn vượt trội do được Nhà nước bảo lãnh, nguồn vốn gần như được bảo toàn 100%;
• Khi mua trái phiếu Chính phủ, nhà đầu tư sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân;
• Lãi suất đầu tư cao hơn so với gửi tiết kiệm tại ngân hàng;
• Dễ dàng bán lại hoặc thế chấp do trái phiếu chính phủ có tính thanh khoản rất cao;
• Giá trị trái phiếu sẽ tăng khi các kênh đầu tư như bất động sản hay chứng khoán gặp vấn đề.

Điểm giống và khác giữa trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp là gì? Đâu là những điều cần lưu ý khi tham gia?

Về điểm giống nhau, giữa trái phiếu doanh nghiệp là gì và trái phiếu chính phủ đều có những tính chất sau đây:

• Đều là chứng chỉ nợ, quy định nghĩa vụ thanh toán nợ của bên phát hành;
• Nhà đầu tư đóng vai trò là người cho vay, thu nhập dựa trên lãi suất định kỳ;
• Có khả năng mua đi bán lại, tặng hoặc chuyển nhượng;
• Đều có lãi suất cao hơn lãi suất tiết kiệm;
• Có kỳ hạn tối thiểu là 1 năm.

Vậy 2 loại trái phiếu trên khác nhau ở những điểm nào? Bảng sau đây sẽ cho bạn cái nhìn tổng quan và rõ ràng nhất:

Trái phiếu chính phủ	Trái phiếu doanh nghiệp
Đơn vị phát hành	Nhà nước (Ngân hàng nhà nước, kho bạc, bộ tài chính…)	Doanh nghiệp tư nhân
Mục đích phát hành	Bù đắp thiếu hụt ngân sách tạm thời, phục vụ cho các mục đích công	Phục vụ mục tiêu phát triển, mở rộng hoạt động kinh doanh hoặc giải quyết vấn đề tài chính
Lãi suất	Thường giữ ở mức cố định	Cố định hoặc thả nổi tùy vào doanh nghiệp phát hành
Kỳ hạn	Thường kéo dài trong trung hạn (5-12 năm) hoặc dài hạn (12-30 năm)	Thường kéo dài trong ngắn hạn (1-3 năm)
Khả năng bảo toàn vốn	Rất cao, gần như tuyệt đối	Tương đối
Rủi ro	Rủi ro cực thấp, chủ yếu chịu ảnh hưởng bởi tỷ giá hối đoái	Rủi ro ở mức trung bình, chủ yếu đến từ khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp phát hành
Khả năng chuyển đổi sang cổ phiếu (trái phiếu chuyển đổi)	Không	Có

Vậy những điều nhà đầu tư cần quan tâm khi mua trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp là gì? Đối với trái phiếu chính phủ, rủi ro hiếm khi xảy ra thì bạn chỉ cần chọn đúng thời điểm giá xuống thấp, điển hình là khi các kênh như bất động sản hoặc chứng khoán tăng trưởng mạnh. Ngoài ra, giá trị của trái phiếu chính phủ còn chịu ảnh hưởng của tình hình chính trị và tỷ giá đồng tiền quốc nội. 

Còn đối với trái phiếu doanh nghiệp, trước khi xuống tay đặt tiền, bạn cần lưu ý một vài vấn đề như sau:

• Uy tín của công ty phát hành: Trái phiếu doanh nghiệp không chịu tác động từ thị trường nhưng lại phụ thuộc khá nhiều vào năng lực tài chính và khả năng phát triển của công ty. Bạn cần ưu tiên những công ty lớn, có tài chính vững chắc và uy tín cao trên thị trường;
• Điều khoản phát hành trái phiếu: Mức lãi suất, kỳ hạn thanh toán, doanh nghiệp có cam kết mua lại trái phiếu hay không, có tài sản đảm bảo hay không…

Để đưa ra được quyết định mua trái phiếu doanh nghiệp là gì, bạn có thể tiến hành theo 4 bước sau đây:

• Bước 1: Lựa chọn đúng thời điểm “vàng” để mua trái phiếu dựa trên chu kỳ chứng khoán. Khi chu kỳ này bùng nổ thì cổ phiếu sẽ là sản phẩm đáng đầu tư hơn. Ngược lại, trong lúc chu kỳ suy thoái thì bạn có thể mạnh tay đầu tư vào trái phiếu, vì bản chất của nó là rủi ro thấp, các nhà đầu tư sẽ xem nó như một chỗ trú ẩn an toàn;
• Bước 2: Đánh giá rủi ro từ phía công ty phát hành. Như đã đề cập ở trên, bạn sẽ xem xét các yếu tố như vị thế của doanh nghiệp trong ngành, khả năng tài chính cũng như uy tín của ban quản trị.
• Bước 3: Cân bằng giữa rủi ro và lãi suất. Bạn đừng vội tin vào những trái phiếu có lãi suất ngất ngưởng. Vì đó có thể là “mồi nhử” mà các công ty đang gặp vấn đề tung ra để thu hút vốn vay.
• Bước 4: Cân nhắc thời hạn của trái phiếu. Bạn dự định đầu tư trong bao lâu, ngắn hạn hay dài hạn, mục tiêu của bạn là lợi nhuận hay thu nhập. 

Xem thêm về tình hình thị trường trái phiếu Việt Nam TẠI ĐÂY

Tóm lại, trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp là gì hầu như chỉ giống nhau về bản chất, cũng như cam kết cơ bản đối với nhà đầu tư. Tùy vào mục tiêu sinh lời và khả năng chấp nhận rủi ro, cộng với tình hình thực tế của thị trường mà bạn có thể cân nhắc giữa trái phiếu doanh nghiệp và chính phủ.