Trăm Năm, Nước Chảy Chân Cầu... - 24h Sống Xanh

Ở Bình Dương, có một di tích lịch sử không chỉ ý nghĩa mà còn độc đáo. Không chỉ là nơi lưu dấu một thời binh biến qua chốn này, mà trong những ngày hòa bình khi chiến tranh đã lùi rất xa, chốn này lại là điểm đến khá thú vị và hấp dẫn với các bạn trẻ. Đó là cầu Sông Bé cũ, hay còn gọi nôm na là cây cầu gãy.

Cây cầu này cách trung tâm thành phố Thủ Dầu Một, Bình Dương hơn 35km, hướng về Bình Phước.

Từ một chứng tích lịch sử…

Lần đầu nhìn thấy cây cầu này đâu những năm 1994, 1995, khi tôi lên thăm nhà bạn ở Phú Giáo, Bình Dương. Ấn tượng mạnh từ đó, đến mức hễ có dịp đi ngang cung đường này, nhất định tôi phải canh thời gian để ngắm nhìn nó. Từ Sài Gòn đến Bình Dương, theo hướng quốc lộ 14 đi Tây Nguyên, đi đường ĐT741 chừng hơn 35km, hướng về Bình Phước, đoạn qua huyện Phú Giáo, khi đến cây cầu song song với cầu Phước Hòa, sẽ thấy bên tay phải, là hình ảnh cầu sông Bé (cũ) nổi bật giữa màu xanh cây rừng với phần giữa bị sập.

Cây cầu này từng có tên là cầu Sông Bé nối liền hai xã Phước Hòa và Vĩnh Hòa (Phú Giáo, Bình Dương, tức tỉnh Sông Bé cũ). Nó quá ấn tượng, như một minh họa cụ thể nhất của một phần quá khứ còn được hiển hiện lại bằng hình ảnh. Bạn thử nghĩ xem, cả miền Đông Nam bộ và Tây Nguyên này, đâu có cây cầu gãy thứ hai vẫn còn hình hài, trơ gan cùng tuế nguyệt sau bao dâu bể như thế!

Theo các tài liệu ghi nhận, cầu Sông Bé được Pháp xây dựng những năm 1925 – 1926 khi thành lập Sở cao su Phước Hòa. Việc xây cầu nhằm phục vụ khai thác thuộc địa, cũng như mở rộng những đồn điền cao su tại Phú Giáo, Phước Long… Cầu có bề ngang chừng hơn 4,5m, chiều dài mỗi bên của cầu còn lại khoảng 50m, gồm ba nhịp dầm thép, bê tông. Chỗ cao nhất hai bên thành cầu 6m, thấp nhất 3,5m, chân cầu cao 30m. Xem ra về độ to rộng thì quả là khiêm tốn so với những cây cầu sau này, nhưng cầu Sông Bé từng là cây cầu huyết mạch của con đường lên Tây Nguyên từ Sông Bé và ngược lại, từ thời Pháp. Trong thời kỳ chống Pháp, phong trào đấu tranh của công nhân cao su nơi đây rất mạnh mẽ, thực dân Pháp đàn áp dã man, nhiều cuộc biểu tình bị dồn trong biển máu. Cầu Sông Bé có lúc thành đoạn đầu đài, những nhịp bê tông hóa cọc xử bắn. Ngày 23 tháng 9 năm 1945, nhân dân Nam bộ bắt đầu cuộc kháng chiến 9 năm chống thực dân Pháp, vùng đất này với cây cầu Sông Bé đã trở thành vùng đệm giữa chiến khu Đ và phần đất Đông Nam bộ còn lại mà giặc Pháp mới tái chiếm. Cầu Sông Bé trở thành cửa ngõ chiến khu Đ.

Trong thời chính quyền Sài Gòn cũ, cầu Sông Bé nối liền hai tỉnh Bình Dương và Phước Thành tiếp tục là tuyến giao thông huyết mạch đi Phước Thành và các tỉnh Tây Nguyên. Thời điểm cầu sập có khá nhiều thông tin hơi khác nhau. Có tài liệu nói nó bị đánh sập đúng thời điểm 30/4/1975, có tài liệu nói sập cùng năm nhưng khác thời gian, có tài liệu nói nó sập từ năm 1969. Theo thông tin chính thức, thì một ngày trước khi huyện Phú Giáo hoàn toàn được giải phóng, quân đội Sài Gòn đã đánh sập cầu khi tháo chạy ngày 29/4/1975.

…. đến nơi check-in khá thú vị cho bạn trẻ

Hoàn cảnh lịch sử đã khiến cây cầu này bây giờ không chỉ là di tích lịch sử cấp tỉnh của Bình Dương mà là một cảnh quan độc đáo hiếm có. Cầu cũ thời Pháp, gãy, đổ nát hay bỏ không, rồi dỡ bỏ vì quá yếu ở xứ mình thì nhiều, nhưng gãy ngang như vậy mà vẫn còn vóc dáng hình hài từ lúc ấy, trên dòng sông, sau bao nhiêu năm tháng, thì chỉ thấy ở cây cầu Sông Bé cũ này.

Hai bên cầu là vườn cây cao su, lối vào đường nhựa vẫn còn khá tốt, với con đường xuyên rừng cao su rợp bóng khá đẹp. Nếu bạn không tìm được đường vào hoặc đi “lố” qua ngã rẽ ở trên, bạn đừng vội luýnh quýnh, chỉ cần hỏi người dân địa phương ven đường, họ sẽ hướng dẫn bạn rất nhiệt tình.

Giới điện ảnh, âm nhạc không bỏ qua nó. Nhiều đoàn làm phim điện ảnh, các bộ phim ăn khách như Đẻ mướn, Tèo em… đều không quên tận dụng nơi đây làm bối cảnh phim vì khung cảnh có sẵn quá ấn tượng. Các MV ca nhạc của ca sĩ cũng chọn quay nơi này khá nhiều góp phần “quảng bá” thêm cho cây cầu. Nhất là Tèo em với cảnh diễn viên Thái Hòa phi “xe bay” qua cầu đang khiến các bạn trẻ săn lùng check-in cây cầu rần rần. Những năm gần đây, cây cầu thành điểm đến du lịch thú vị được ưa thích của nhiều bạn trẻ ưa xê dịch, như một điểm picnic cuối tuần thú vị, nghỉ ngơi thư giãn giữa rừng cao su xanh mát. Không ít người đã chịu khó lặn lội từ các nơi trong vùng, từ Sài Gòn, Biên Hòa đến đây chụp cho bằng được những kiểu ảnh với mố cầu, mặt cầu hay thành cầu, thậm chí bất chấp nguy hiểm trèo lên bờ thành cầu trên cao để chụp ảnh khá nguy hiểm. (Cũng may, đó chỉ là con số ít.)

Cũng may, khoảng cách địa lý đủ xa đối với những đôi chân thị thành nên cây cầu gãy không bị  “xâm thực” bởi người và người, nên nhiều năm rồi, nơi đây vẫn lưu giữ một cách tự nhiên khung cảnh dễ gây cảm xúc, hai hình ảnh khác nhau trong cùng một bức tranh. Gần trăm năm có mặt nơi này, phân nửa thời gian đó, nó đã mang phận một cây cầu gãy. Một chứng nhân lịch sử nằm lặng lẽ song song gần cây cầu mới, với một khoảng cách vừa đủ cho nó giữ quá khứ ngủ yên giữa muôn vàn màu xanh cây che phủ và những chuyến xe vội vàng phóng qua cây cầu mới Phước Hòa, như vô tình lướt qua luôn một phần quá khứ đã vĩnh viễn ở lại nơi này.

Bài & ảnh: L.M.Hạ