Trần Hưng Đạo – Wikipedia Tiếng Việt

Đối với các định nghĩa khác, xem Trần Hưng Đạo (định hướng) và Trần Quốc Tuấn (định hướng). Bài này viết về vị thân vương nhà Trần Việt Nam. Đối với Hưng Đạo quận vương nhà Đường, cháu nội Đường Túc Tông, xem Lý Do (nhà Đường).

Trần Hưng Đạo (chữ Nho: 陳興道; 1226 – 3 tháng 10 năm 1300), huý danh Trần Quốc Tuấn (陳國峻), tước hiệu Hưng Đạo đại vương (興道大王), là một nhà chính trị, nhà quân sự, tôn thất hoàng gia Đại Việt thời kỳ nhà Trần.

Trần Hưng Đạo陳興道
Tôn thất hoàng gia Đại Việt
Tượng đồng Trần Hưng Đạo tại Đền Kiếp Bạc
Quốc công tiết chế thống lĩnh chư quân
Thông tin chung
Sinh	1226Tức Mặc, Thiên Trường, Đại Việt
Mất	3 tháng 10, 1300(1300-10-03) (71–72 tuổi)Vạn Kiếp, Đại Việt (nay là Chí Linh, Hải Phòng, Việt Nam)
An táng	Vườn An Lạc
Vợ	Nguyên Từ quốc mẫu
Hậu duệ	Hậu duệ Xem mục Gia quyến
Tên thật Trần Quốc Tuấn Thụy hiệu Nhân Vũ(仁武)
Tước hiệu	Hưng Đạo đại vương(興道大王)
Triều đại	Nhà Trần
Thân phụ	Trần Liễu
Thân mẫu	Thiện Đạo quốc mẫu

Sau khi qua đời, dân gian Việt Nam suy tôn ông thành Đức Thánh Trần (德聖陳), hay còn gọi là Cửu Thiên Vũ Đế (九天武帝). Ông được biết đến trong lịch sử Việt Nam với việc chỉ huy quân đội đánh tan ba cuộc xâm lược của quân Nguyên – Mông năm 1258, 1285 và năm 1287. Phần lớn tài liệu nghiên cứu lịch sử và cả dân gian thời sau thường dùng tên gọi vắn tắt là "Trần Hưng Đạo" thay cho cách gọi đầy đủ là "Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn", vốn bao gồm tước hiệu được sắc phong cho ông. Ông là 1 trong 14 vị anh hùng tiêu biểu của dân tộc Việt Nam.[1]

Là con của tôn thất An Sinh Vương Trần Liễu và là cháu nội của Trần Thái Tổ, Trần Hưng Đạo có mối quan hệ mật thiết với hoàng tộc họ Trần và vua Trần Nhân Tông gọi ông bằng bác. Năm 1257, ông được vua Trần Thái Tông phong làm đại tướng chỉ huy các lực lượng ở biên giới đánh quân Mông Cổ xâm lược. Sau đó, ông lui về thái ấp ở Vạn Kiếp. Đến tháng 10 âm lịch năm 1283, nhà Nguyên (sau khi Mông Cổ thống nhất Trung Hoa) đe dọa đánh Đại Việt lần hai, Hưng Đạo vương được Thượng hoàng Trần Thánh Tông, và vua Trần Nhân Tông (lần lượt là em họ và cháu họ ông) phong làm Quốc công tiết chế, thống lĩnh quân đội cả nước. Trên cương vị này, năm 1285, ông lãnh đạo quân sĩ chặn đứng đội quân xâm lược do hoàng tử thứ chín Thoát Hoan. Sau những thất bại ban đầu, quân dân Việt dưới sự lãnh đạo của hai vua Trần, Thượng tướng Thái sư Trần Quang Khải và Hưng Đạo vương phản công mạnh mẽ, phá tan quân Nguyên trong các trận Hàm Tử, Chương Dương, Trường Yên, Vạn Kiếp,... đánh đuổi hoàn toàn quân Nguyên khỏi biên giới.

Năm 1288, quân Nguyên trở lại xâm lược Đại Việt lần thứ ba. Khi tiếp tục được phong Quốc công tiết chế; Hưng Đạo vương khẳng định với vua Trần Nhân Tông: "Năm nay đánh giặc nhàn". Ông đã áp dụng thành công chiến thuật của Ngô Quyền, đánh bại hoàn toàn thủy quân nhà Nguyên do các tướng Phàn Tiếp và Ô Mã Nhi chỉ huy trong trận thủy chiến trên sông Bạch Đằng, buộc quân Nguyên lại phải rút về nước. Tháng 4 âm lịch năm 1289, Trần Nhân Tông chính thức gia phong ông làm "Đại vương" dù chức quyền đứng đầu triều đình khi đó vẫn thuộc về Thượng tướng Thái sư Chiêu Minh Đại vương Trần Quang Khải.

Sau đó, ông lui về Vạn Kiếp đến khi mất năm 1300. Trước lúc qua đời, ông khuyên Trần Anh Tông: "Phải khoan thư sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc".[2] Ngoài ra, ông còn để lại các tác phẩm kinh điển như Hịch tướng sĩ, Binh thư yếu lược và Vạn Kiếp tông bí truyền thư đặt nền móng cho nghệ thuật quân sự Việt Nam kể từ thời Trần đến ngày nay.

Mục lục

• 1 Thân thế
• 2 Biến động gia đình
• 3 Sự nghiệp
  • 3.1 Ba lần chống quân Mông – Nguyên
    • 3.1.1 Lần thứ nhất (1258)
    • 3.1.2 Lần thứ hai (1285)
    • 3.1.3 Lần thứ ba (cuối năm 1287)
    • 3.1.4 Trận Bạch Đằng (1288)
  • 3.2 Lui về Vạn Kiếp (1289)
• 4 Qua đời
• 5 Nhân cách, phẩm chất
  • 5.1 Gạt bỏ hiềm khích riêng
  • 5.2 Khéo tiến cử người tài giỏi, kính cẩn giữ tiết làm tôi
• 6 Tác phẩm
• 7 Những đóng góp lớn
• 8 Gia quyến
• 9 Đền thờ
• 10 Câu nói nổi tiếng
• 11 Xem thêm
• 12 Chú thích
• 13 Sách tham khảo
• 14 Liên kết ngoài