Trật Khớp Vai Tái Hồi: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách điều Trị

Trong số các khớp trên cơ thể, khớp vai đảm nhận nhiều chức năng và dễ bị chấn thương nhất, đặc biệt với người chơi thể thao. Làm sao để tình trạng trật khớp vai tái hồi không xảy đến với bạn, nhất là khi bạn thường xuyên tập luyện cường độ cao?

Khớp vai rất dễ bị chấn thương khi chơi thể thao, và nếu bạn từng bị trật một lần, tình trạng trật khớp vai tái phát (hoặc tái diễn, tái hồi, mãn tính, lâu năm) lại càng dễ xảy ra. Không ít người có khớp vai không ổn định (do bị trật nhiều lần) nghiêm trọng đến mức chỉ hoạt động đơn giản hoặc thậm chí lắc nhẹ vai hoặc vận động sai tư thế 1 chút cũng có thể gây lệch vai. (1)

Mỗi lần bị trật, khớp vai lại thêm một lần tổn thương. Vì lý do này, những người bị chệch khớp bả vai tái diễn cần được thăm khám bởi Bác sĩ chuyên khoa sâu về Chấn Thương Chỉnh Hình và chụp phim cộng hưởng từ khớp vai để đánh giá cụ thể mức độ tổn thương trong khớp, và đưa ra phương án điều trị tốt nhất nhằm ngăn ngừa trật khớp trong tương lai.

Trật khớp là một trong những chấn thương thường gặp nhất khi chơi thể thao. Tình trạng khớp bị sai lệch khỏi vị trí ban đầu tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng sẽ gây ảnh hưởng đến sinh hoạt thường nhật và các biến chứng không tốt nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời.

1. Trật khớp vai tái hồi là gì?
2. Nguyên nhân gây trật khớp vai tái diễn
   1. 1. Tổn thương nghiêm trọng ở lần trật vai đầu tiên
   2. 2. Chấn thương căng thẳng lặp đi lặp lại (RSI)
   3. 3. Tính không ổn định của vai
3. Ai có nguy cơ bị trật khớp vai tái hồi?
4. Triệu chứng trật khớp vai tái hồi
5. Cách xử trí và điều trị khi bị trật khớp vai tái hồi
   1. 1. Điều trị không phẫu thuật
   2. 2. Điều trị bằng phương pháp phẫu thuật
6. Biện pháp phòng tránh trật khớp vai tái hồi
   1. 1. Tăng cường sức mạnh cho vai
   2. 2. Bảo vệ vai tối đa

Trật khớp vai tái hồi là gì?

“Trật khớp vai tái hồi (tiếng Anh là Chronic Dislocated Shoulder) là tình trạng các dây chằng sẽ bị giãn, thậm chí nghiêm trọng hơn là bị đứt khi gặp tình trạng khớp vai bị trật nhiều lần, mãn tính. Chấn thương khiến hệ thống cố định ở khớp mất đi sự vững vàng vốn có, dẫn đến hệ thống sụn viền cùng dây chằng quanh khớp bị tổn thương nặng” – Bác sĩ Trần Quyết cho biết. (2)

Có đến 90% bệnh nhân bị gặp tình trạng này sau lần bị trật khớp vai đầu tiên (Đừng bỏ qua bài viết tổng quan này nhé). Điều này không chỉ dẫn tới biến chứng thoái hóa khớp vai, giảm chức năng vai mà còn ảnh hưởng tới sinh hoạt hàng ngày, sức lao động và khả năng chơi thể thao của người bệnh.

Nguyên nhân gây trật khớp vai tái diễn

Bệnh nhân có thể bị lệch khớp xương vai lâu năm, dễ tái phát vì những nguyên nhân sau: (3)

1. Tổn thương nghiêm trọng ở lần trật vai đầu tiên

Khi chỏm xương cánh tay trật khỏi ổ chảo, xương ổ chảo và các dây chằng xung quanh thường bị thương. Hơn nữa, vành sụn xung quanh ổ chảo (gọi là sụn viền ổ chảo) cũng có thể bị rách và tổn thương nghiêm trọng. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến trật khớp vai tái phát.

2. Chấn thương căng thẳng lặp đi lặp lại (RSI)

Hội chứng RSI được mô tả là sự tích tụ dần dần tổn thương cơ, gân và dây thần kinh do các chuyển động vai lặp đi lặp lại, chẳng hạn như giơ cao tay để thực hiện động tác đánh tennis, bóng chuyền, sải tay cùng một kỹ thuật khi bơi lội… Hệ quả là dây chằng ở vai trở nên lỏng lẻo hơn, dần dần làm cho vai không ổn định và dễ bị trật khớp nhiều lần.

3. Tính không ổn định của vai

Đây là một nguyên nhân hiếm gặp của trật khớp bả vai nhiều lần. Trong trường hợp này, bệnh nhân chưa từng bị sái vai trước đó, dây chằng cũng không lỏng lẻo. Thế nhưng, vai vốn có tính không ổn định nên dễ dàng bị trật ra nhiều hướng vào bất kỳ thời điểm nào.

Ai có nguy cơ bị trật khớp vai tái hồi?

Một người dưới 21 tuổi từng lệch vai có tới 70 – 90% khả năng bị trật khớp bả vai tái phát. Độ tuổi càng lớn ở lần đầu tiên sái vai thì khả năng tái phát càng nhỏ. Tuy nhiên, trình trạng sai khớp ở vai khi lớn tuổi lại tiềm ẩn một nguy cơ khác, đó là rách vòng bít – bộ phận bao gồm các gân bao quanh khớp ổ chảo, có vai trò quan trọng giúp vai vận động trơn tru, nhịp nhàng.

Chệch xương vùng vai lâu năm không chỉ gây đau đớn cho bệnh nhân, hạn chế khả năng vận động mà còn dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm đối với hệ cơ xương như gãy xương vỡ bờ ổ chảo, tổn thương dây thần kinh xung quanh… Trường hợp nặng, người bệnh có thể bị liệt hẳn đám rối thần kinh cánh tay. Vì vậy, việc điều trị chệch khớp xương vai tái hồi cần được tiến hành sớm và đúng phương pháp nhằm phòng ngừa tái phát cũng như biến chứng về sau. 

Triệu chứng trật khớp vai tái hồi

Nếu thấy xuất hiện trở lại các triệu chứng dưới đây, có thể bạn đã bị sai xương vai mãn tính:

• Đau dữ dội ở khớp vai
• Khó cử động cánh tay 
• Vai lỏng lẻo, có thể nghe thấy tiếng bật hoặc tiếng tách
• Vùng vai và cánh tay bị tê, ngứa ran và yếu
• Sưng hoặc bầm tím vùng bị chấn thương
• Biến dạng vùng khớp vai, có thể nhìn rõ bằng mắt thường
• Khớp vai bị trật từ 2 lần trở lên, và sau mỗi lần trật sau thì nắn khớp vào sẽ dễ hơn lần trước, thậm trí người bệnh có thể tự nắn được khớp vai sau khi bị trật

Cách xử trí và điều trị khi bị trật khớp vai tái hồi

1. Điều trị không phẫu thuật

Trật khớp bả vai lâu năm hồi ở mức độ nhẹ có thể được điều trị bằng phương pháp không phẫu thuật, cụ thể là:

• Chườm lạnh nhiều lần trong ngày để giảm đau và sưng.
• Nắn lại vai: Bác sĩ dùng thao tác nhẹ nhàng để nắn xương vai. Khi xương vai trở lại đúng vị trí ban đầu, triệu chứng sẽ cải thiện ngay lập tức.
• Cố định khớp vai: Người bệnh sẽ phải bó bột, mặc áo desalt hoặc băng đeo để giữ vai ổn định. Thời gian đeo nẹp hoặc băng phụ thuộc vào tình trạng trật và bạn bắt đầu mang nẹp ở giai đoạn nào của chấn thương. Thông thường sẽ phải cố định khớp vai khoảng 3 đến 4 tuần.
• Dùng thuốc steroid chống viêm (NSAID): Phương pháp này được áp dụng cho những bệnh nhân bị đau do trật tái hồi, ảnh hưởng đến giấc ngủ, sinh hoạt hàng ngày cũng như giảm chất lượng cuộc sống.
• Vật lý trị liệu: Giống như hầu hết các chấn thương liên quan đến xương khớp, bệnh nhân trật tái hồi phải trải qua một hoặc nhiều đợt vật lý trị liệu để hồi phục hoàn toàn. Thời gian điều trị phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Trong quá trình điều trị này, bạn phải thực hiện các bài tập dành cho vai để củng cố khớp và duy trì khả năng vận động của khớp.

Cần lưu ý, các phương pháp điều trị không phẫu thuật có thể mất hàng tháng mới cho thấy kết quả. Vì vậy, bạn phải kiên nhẫn trong suốt quá trình trị liệu. Nếu các phương pháp điều trị không phẫu thuật không mang lại kết quả như mong đợi, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật.

2. Điều trị bằng phương pháp phẫu thuật

Có 2 loại phẫu thuật trật khớp vai tái hồi. Đối với phẫu thuật mở, một vết rạch sẽ được thực hiện ở vùng vai bị chấn thương để bác sĩ sửa chữa, tái tạo vùng cơ, gân, dây chằng bị tổn thương bên trong. Đây là phương pháp mổ truyền thống với nhiều nhược điểm: nguy cơ biến chứng sau mổ cao, dễ nhiễm trùng, thời gian phục hồi lâu (5-7 ngày trong bệnh viện, ít nhất 2 tuần sau đó vết mổ mới lành hoàn toàn), để lại sẹo mổ dài và xấu.

Hiện nay, các bệnh viện có cơ sở trang thiết bị hiện đại như BVĐK Tâm Anh, Hà Nội đã áp dụng phương pháp phẫu thuật nội soi khớp vai điều trị trật vai tái diễn. Phương pháp này khắc phục gần như toàn bộ nhược điểm của phương pháp mổ mở với với độ an toàn cao, giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng, ít đau, hạn chế tối đa biến chứng, sẹo mổ nhỏ… Đồng thời, bệnh nhân không bị hạn chế vận động vùng vai, sau 2-3 ngày được xuất viện. Sau phẫu thuật, bệnh nhân hồi phục nhanh chóng, giảm nguy cơ tái phát nhờ phối hợp tập vật lý trị liệu – phục hồi chức năng kết hợp với chế độ dinh dưỡng hợp lý. 

Biện pháp phòng tránh trật khớp vai tái hồi

Để hạn chế tối đa tình trạng trật xương vùng bả vai mãn tính, bạn cần thực hiện các biện pháp sau:

1. Tăng cường sức mạnh cho vai

• Điều chỉnh hoạt động: Nếu nguyên nhân khiến bạn bị trật khớp vai nhiều lần là do hoạt động lặp đi lặp lại một động tác, bác sĩ sẽ đề nghị giảm tần suất hoạt động. Đối với các vận động viên, điều này khá khó khăn vì họ khó lòng từ bỏ bộ môn thể thao mình yêu thích. Giải pháp là bạn nên tập thêm nhiều kỹ thuật khi chơi thể thao, tránh việc sử dụng một động tác nhiều lần.
• Tập thể dục thường xuyên để tăng tính linh hoạt cho cơ vai, tối thiểu 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần. Bạn hãy chọn các bài tập vận động phần trên của cơ thể, chẳng hạn như bơi lội, quần vợt, bóng chuyền hoặc bóng rổ.
• Thực hiện các bài tập giúp tăng sức mạnh cho cơ vai như tập tạ, xà đơn, dây kéo… 

2. Bảo vệ vai tối đa

• Tránh ngã: Trong sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là khi tập luyện sẽ khó tránh khỏi té ngã khiến chấn thương vùng vai. Nếu chẳng may bị ngã, bạn đừng cố dùng tay hoặc khuỷu tay để chống. Hành động này tưởng đúng nhưng lại khiến bạn dễ bị trật vai. Tốt nhất là giữ cổ tay và khuỷu tay ở tư thế uốn cong, đồng thời vặn người để tiếp đất bằng một bên hông hoặc mông chứ không phải lưng.
• Mang miếng đệm bảo vệ vai và đồ bảo hộ khác khi chơi thể thao: Một trong những nguyên nhân chính gây chệch khớp vai tái diễn là do chấn thương thể thao. Do đó, việc mang miếng đệm bảo vệ vai sẽ giúp bạn tránh được chấn thương này.
• Không vội quay lại sân tập khi chấn thương chưa lành hẳn: Đừng nôn nóng tập luyện trở lại quá sớm kẻo bị sái khớp vai một lần nữa. Tốt nhất, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thời điểm hợp lý để quay lại tập luyện.

Điều trị trật khớp vai tái hồi và các chấn thương cơ xương khớp khác tại Trung tâm Phẫu thuật Khớp – Y học thể thao, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Hà Nội

Quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, trang bị hệ thống máy móc hiện đại, thực hiện những kỹ thuật chuyên sâu đầu tiên tại Đông Nam Á, Trung tâm Phẫu thuật Khớp – Y học Thể thao, BVĐK Tâm Anh đã chẩn đoán và điều trị thành công cho nhiều ca sái vai tái hồi cũng như các chấn thương cơ xương khớp khác như chấn thương dây chằng chéo, tổn thương khớp háng, khớp khuỷu, nối gân Achilles qua da, khâu sụn chêm khớp gối… Bệnh viện cũng thực hiện các ca phẫu thuật thay khớp gối, thay khớp khuỷu, thay khớp háng, phẫu thuật bảo tồn xương khớp trong điều trị bệnh lý ung thư xương.

Đặc biệt, BVĐK Tâm Anh là bệnh viện duy nhất ở Việt Nam áp dụng công nghệ phẫu thuật bằng robot hiện đại và thông minh hàng đầu thế giới ARTIS pheno của thương hiệu Siemens, nhập khẩu đồng bộ từ Cộng hòa Liên bang Đức.

HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH

• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội:
  • 108 Hoàng Như Tiếp, P.Bồ Đề, Q.Long Biên, Hà Nội
  • Hotline: 024 3872 3872 – 024 7106 6858
• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TPHCM:
  • 2B Phổ Quang, P.2, Q.Tân Bình, TPHCM
  • Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Quận 8:
  • 316C Phạm Hùng, P.5, Q.8, TPHCM
  • Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
• Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7:
  • 25 Nguyễn Hữu Thọ, P.Tân Hưng, Q.7, TPHCM
  • Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
• Fanpage: https://www.facebook.com/benhvientamanh/
• Website: https://tamanhhospital.vn

Trật khớp vai tái hồi nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng vận động của toàn bộ phần vai. Hãy đến ngay các bệnh viện, trung tâm y tế để kiểm tra nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên nhé!