Tre! - Báo Cần Thơ Online

Có thể bạn quan tâm

TIẾNG VIỆT

CANTHO NEWS
CẦN THƠ KHMER NGỮ

Thời sự
Chính trị
Kinh tế
Xã hội
An ninh-Pháp luật
Thế giới
Giáo dục
Y tế
Khoa học & Công nghệ
Chuyển đổi số
Văn hóa - Giải trí
Thể thao
Du lịch
Media
Quảng cáo - Đặt báo
Đọc báo giấy Online

Tiếng Việt | English | ភាសាខ្មែរ

Thời sự
- Cần Thơ
- ĐBSCL
- Trong nước
- Trung tâm Phát thanh - Truyền hình Quân đội sơ kết công tác tuyên truyền năm 2024 trên địa bàn vùng ÐBSCL
- Trung tâm tài chính quốc tế sẽ tạo động lực mới, đột phá cho phát triển
- Tập thể và thành viên Ban Cán sự UBND TP Cần Thơ kiểm điểm, đánh giá, xếp loại chất lượng năm 2024
- Ban Tuyên giáo Thành ủy tiếp tục nâng cao chất lượng công tác định hướng tuyên truyền trên các lĩnh vực
Chính trị
- Xây dựng Đảng & Hệ thống chính trị
- Làm theo gương Bác
- Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
- Diễn đàn & Nhịp cầu dân cử
- NGHỊ QUYẾT Sửa đổi, bổ sung Ðiều 3 Nghị quyết số 11/2021/NQ-HÐND ngày 08 tháng 12 năm 2021 của Hội đồng nhân dân thành phố ban hành nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách địa phương năm 2022
- NGHỊ QUYẾT Về việc đặt tên đường
- Quân khu 9 tổng kết công tác Ðảng, công tác chính trị năm 2024
- Ðề nghị có giải pháp phân luồng học sinh
Kinh tế
- Thị trường
- Đầu tư - Tài chính
- Nông nghiệp - Nông thôn
- Sắm đồ chơi Tết cho bé
- Hợp tác xã nông nghiệp tích cực liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản và phát triển sản phẩm OCOP
- CNN Indonesia: “VinFast năm 2024 - Số một thị trường nội địa, bứt phá toàn cầu”
- Cửa hàng bán tượng danh nhân cao cấp tại Hà Nội
Xã hội
- Đời sống
- Gia đình
- Nhịp cầu nhân ái
- Tản mạn với làng nghề gạch - gốm trăm năm
- Chung sức vận động nguồn lực, chăm sóc nạn nhân chất độc da cam
- Phường Tân An ra quân vệ sinh môi trường, giữ gìn cảnh quan đô thị
- Nhân lên nhiều mô hình tình nguyện sáng tạo
An ninh-Pháp luật
- Quốc phòng
- An ninh
- Biển đảo
- Pháp luật
- An toàn giao thông
- Xây dựng nhiều mô hình Dân vận khéo góp phần đảm bảo an toàn giao thông
- An Giang: Bắt giữ vụ vận chuyển hơn 22kg ma túy từ Campuchia về Việt Nam
- Xây dựng Đảng bộ Quân khu 9 vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ
- Cần chấn chỉnh việc giữ xe tại các sự kiện, lễ hội
Thế giới
- Toàn cảnh
- Đông Tây thế sự
- Chuyện bốn phương
- IS vẫn là mối đe dọa toàn cầu
- “Ngọn hải đăng” trong thế giới phân mảnh
- Cảnh sát Hàn Quốc thực thi lệnh bắt Tổng thống Yoon Suk Yeol
- Mỹ bị tấn công khủng bố trong ngày đầu năm mới
Giáo dục
- Học đường
- Tuyển sinh-Hướng nghiệp
- Khuyến học
- Hội nghị giao ban ngành Giáo dục thành phố
- Khen thưởng học sinh đạt thành tích xuất sắc trong Cuộc thi Robothon quốc tế năm 2024
- Nhóm sinh viên sáng tạo “Drone hỗ trợ trẻ tự kỷ”
- Ðoàn học sinh Cần Thơ đạt thành tích cao tại Kỳ thi Toán trí tuệ quốc tế PAMA lần thứ 22
Y tế
- Sức khỏe
- Dinh dưỡng
- Tư vấn
- An toàn thực phẩm
- Tuyên truyền phòng, chống tác hại thuốc lá cho 3.000 học sinh
- Tập đoàn Y tế Phương Châu - đơn vị đầu tiên tại Đông Nam Á đạt chứng nhận JCI hệ thống
- Đại hội thành lập Chi hội Tim mạch can thiệp Mekong và hội nghị khoa học lần thứ nhất
- Ngăn ngừa bệnh đường tiêu hóa tiến triển thành ung thư
Khoa học & Công nghệ
- Khoa học thường thức
- Sản phẩm mới
- Thủ thuật
- Quỹ VinFuture mở rộng chương trình kết nối InnovaConnect ra toàn quốc
- Gạo có chỉ số đường thấp - giải pháp mới cho cuộc khủng hoảng tiểu đường tại châu Á
- Trung Quốc giới thiệu robot hình người phục vụ Đại hội Thể thao thế giới 2025
- AI Chatbot Preny - phần mềm AI chatbot Facebook chuyển đổi cao
Chuyển đổi số
Văn hóa - Giải trí
- Văn hóa - Nghệ thuật
- Xem-Nghe-Đọc
- Sáng tác - Biên khảo
- Nỗ lực làm mới “Kính vạn hoa”
- Ðầu năm nghe nhạc, nụ cười và tình yêu
- Đến với "Tam Đảo - Đất linh thiêng miền du lịch"
- “Giọng hát thử loa” đưa người nghe vào cõi tình ca
Thể thao
- Bóng đá
- Môn khác
- Thể thao - Cuộc sống
- Những thần đồng khiến Man City tiếc nuối
- Khó như dẫn dắt Manchester United
- Hành trình đến trận chung kết ASEAN Cup 2024 của tuyển Việt Nam
- Chung kết "như mơ" ASEAN Cup 2024
Du lịch
- Khám phá
- Ẩm thực
- Góc lữ hành
- Nhiều nét mới trong du lịch làng Chăm ở An Giang
- Chú trọng sản phẩm đặc trưng
- Khởi đầu năm mới 2025 ấn tượng của du lịch Phú Quốc
- Thêm một dấu ấn quảng bá văn hóa, du lịch Cần Thơ
Media
- Video
- Longform
- Infographics
- Bất động sản - Đô thị
- Nông dân làm giàu

Dòng sự kiện

70 năm Chiến thắng lịch sử Ðiện Biên Phủ
Cần Thơ năng động và phát triển
Phòng chống HIV/AIDS

Đọc báo giấy Online Bảng giá quảng cáo - Đặt báo VĂN HÓA - GIẢI TRÍ > Sáng tác - Biên khảo 21/07/2019 - 07:32 Chia sẻ Facebook Tre!

Không ai còn lạ gì cây tre cây trúc, cùng những ích dụng trong đời sống, từ việc lớn như dùng làm vật liệu dựng cất, cho đến việc nhỏ như làm đũa, vót nan, bện các loại ngư cụ, đươn đát (thúng, rổ, sàng, nia, xịa)... Ðâu chỉ có thế, những chuyện kể về Thánh Gióng - Phù Ðổng Thiên Vương diệt giặc Ân, hay không gian “làng tôi có lũy tre xanh”… cho thấy tre còn có vai trò bảo vệ an ninh xóm làng và chống giặc giữ nước.

Tre tô điểm cho nét đẹp làng quê. Ảnh: DUY KHÔI

Tự ngàn xưa, tộc họ của tre phải đâu chỉ một vài giống, loại. Căn cứ vào ghi chép của cụ Lê Quý Đôn trong “Vân đài loại ngữ” thì tre có đến 67 loại. Chỉ trên vùng đất Nam bộ thôi, nào là: tre mỡ hay tre bắp (màu vàng, không có gai, dày cơm mà nhẹ mình, được chuộng dùng trong nghề đươn đát, lạt cột), tre tàu, tre mạnh tông, tre điền trúc (lá to, đều nhỏ cây, giao lóng, mỏng cơm), tre bông (cũng gọi tre hoa vì thân có bông lấm tấm như vẽ, xưa dùng làm vạt giường, làm nón cho lính địa phương, làm các bức hoành có khắc hoa văn…), tre vàng (hay tre ngà thân màu vàng óng, nhỏ cây, cũng thuộc tre kiểng), tre đỏ (đỏ da, dày cơm mà dẻo dai), tre gân hay tre sọc (dùng để trang trí), tre lông (to, suôn và giao lóng), tre dây (như tre gai, mọc lan như dây, ít có cây đứng, trồng làm rào), tre giang (rất dài lóng, mỏng cơm, được dùng làm “ống điếu” kiểu hút thuốc lào), tre mỏ gãy hoặc mỏ xãy (nhỏ cây, thân khúc khuỷu), tre trúc (thân chỉ bằng ngón chân cái, rất giao lóng, mỏng cơm, dùng làm gậy chống, ống sáo, ống thổi bếp lò, cần câu…), tre mía (dễ chẻ, dễ vót), tre tầm vông hay tầm phong (dày cơm, đặc ruột, dùng làm cán thương, cán giáo…, là loại tre đặc sản của vùng đất Tầm Phong Long, An Giang). Chiếm tỷ lệ áp đảo là tre đài (cũng gọi tre pheo) và tre gai (cũng gọi tre vườn), là những thứ tre có gai nhọn dày đặc từ những nhánh nhỏ ở phần gốc, mọc chỉa ra ràng rịt như váng nhện, được chuộng dùng làm các vật dụng gia đình, nông ngư cụ, giao thông, xây dựng, đồ đựng, kể cả đựng chất lỏng…

Thu hoạch măng tre ở Cồn Sơn, Bình Thủy, Cần Thơ. Ảnh: DUY KHÔI

Muốn đốn loại tre gai trước hết phải dùng cây câu liêm để ruồng “váng nhện” cho sạch gai, tất nhiên chỉ đốn được những cây phía ngoài vì chúng mọc chen khít nhau như “đũa vắt trong ống” và khi đốn phải chừa gốc cho cao, chí ít cũng ngang ngực để bụi tre không bị mất sức. Sách “Hoa phả” nói: “Giống tre cứ đủ 60 năm thì một lần đổi gốc, tất kết quả rồi khô chết, quả rụng xuống đất lại mọc cây, 6 năm lại thành bụi”. Cây tre gai rất cứng, chắc nên măng nó cũng khá cứng và đắng, không ngon bằng măng tre tàu, hay măng tre điền trúc (là loại tre được trồng chủ yếu ăn măng, khá kinh tế), nhưng ngon tuyệt phải nói là măng tre mạnh tông, đặc sản vùng núi Cấm, Thất Sơn. Tre không chỉ được dùng làm các loại đồ gia dụng mà còn là phương tiện đi lại trên sông nước (bè), hoặc “kiền” hai bên để ghe không bị lắc; cũng dùng độn nhà bè để không bị chìm… Ta nghe lại câu hát sau đây mà không khỏi ngậm ngùi, xót xa cho cuộc sống vô cùng thiếu thốn lưu dân lớp trước:

“Trồng tre chẳng dám ăn măng,

Trông cho măng lớn kết bè đưa dâu.

Có đưa thì đưa bằng ghe,

Đừng đưa bằng bè ướt áo cô dâu!”

Ngày trước, tuyệt đại bộ phận cư dân ở nông thôn đều cất nhà tre lá, có nghĩa ngoài phần lá (tàu lá dừa nước chẻ hai, hoặc đã róc ra rồi chầm thành lá tấm để lợp hoặc dừng vách), toàn bộ sườn nhà bao gồm cột, kèo, đòn dông, đòn tay, rui, nẹp… đều dùng tre, mà đắc dụng nhất là tre gai (còn lạt cột thì dùng tre mỡ). Đươn đát các loại đồ gia dụng cũng dùng loại tre này vì rất bền chắc, dẻo dai. Tre mới đốn đem dùng liền thì tuổi thọ chỉ khoảng 5-7 năm. Nếu đem ngâm dưới ao hầm bùn sình 3-5 tháng, ngay lúc còn tươi, độ bền sẽ được nhân lên gấp đôi ba lần. Chính vì thế nên có thể nói khi làm đồ dân dụng, các cụ đều có cách xử lý tre rất bài bản:

“Chẻ tre lựa lóng đương sàng,

Chờ ba năm nữa cho nàng lớn khôn”

Theo những người giàu kinh nghiệm, những vật làm bằng tre được dùng trong trường hợp không phải gánh chịu nặng và nhất là được bảo vệ kỹ trước sự xâm hại của mưa nắng, sẽ có độ bền đến năm bảy mươi năm, thậm chí cả trăm năm, hoặc hơn. Chính vì lẽ đó ta không ngạc nhiên khi được biết ở đâu đó có cây đòn dông nhà làm bằng tre tuy tuổi xấp xỉ trăm năm mà vẫn còn y nguyên, không thấy có hiện tượng mối mọt. Đặc biệt, một khi tre được xử lý đúng cách và không bị tác động của không khí, nó bền chẳng khác gì cây căm xe. Ông Vương Hồng Sển tận mắt chứng kiến những nan quạt giấy làm bằng que tre đã tròm trèm 150 năm mà vẫn còn nguyên vẹn! Xin ghi lại:

“Hôm ấy nhằm mười sáu tháng mười một năm 1953. Nhơn danh đại diện quản thủ Pháp Viện Bảo tàng Sài Gòn, tôi đến làng Hòa Hưng, vào trong một ngõ hẻm chi nhánh đường Lê Văn Duyệt (nay là đường Cách Mạng Tháng Tám) coi cho người ta bốc một ngôi mả vôi vô thừa nhận, để đất trống cho tân nghiệp chủ tiện xây cất nhà cửa. Mộ này đã bị phá từ những ngày trước, chỉ chừa lại cái hòm chưa cạy nắp, những chi tiết quan trọng, mộ bia, liễn đối đều không còn, nên không làm sao rõ được chức phận, phẩm tước của người quá cố. Duy thấy chiếc quan tài bằng cây huỳnh đàn mà đoán địa vị người ấy khi xưa ắt cũng lớn lắm, giàu lắm. Gỗ trai, huỳnh đàn, người mình thích đóng hòm cũng phải. Cứ bằng chứng nơi chiếc quạt tre phất giấy dầu trong tay người chết, quạt còn xòe được như mới, chữ còn sắc sảo vì được viết bằng một chất phấn kim khí sáng láng như chì rõ ràng đề “Gia Khánh đệ… niên” thì đoán hòm chôn đã được tròm trèm một trăm năm mươi năm rồi. (...) Quên nói, hôm ấy có một ông bác sĩ và một phó cảnh sát trưởng đến chứng kiến với tôi vụ cải táng này. Và trong ý anh cò lai, vì chưa thấy chiếc quạt “Gia Khánh” nên đinh ninh nằm đó chắc là người mới chết gần đây vì nạn xe đụng, ô tô húc mà thôi! Mà lạ thật! Những cái gì ta cho trường cửu, thì trở nên tro bụi: vàng xi, nút áo bạc, mấy nút bằng pha ly biến thành chai (vere). Trái lại, những vật ta cho rằng mau mục, mau tan rã lại còn ràng ràng như mới: vỏ cau ăn trầu, chiếc chiếu lót, thậm chí giấy tiền vàng bạc còn phân biệt để nguyên xấp, bên vàng bên bạc rành rạnh, không hư; trong tay, như đã nói, cầm chiếc quạt “Gia Khánh” gói trong vuông khăn nhiễu điều, cây quạt này xòe được lúc trong hòm lấy ra, đến cái chốt xỏ nan quạt cũng chẳng hề hấn gì (duy sau này cất để đến nay, giấy quạt khô trở nên giòn khướu không mở ra được nữa)…”(“Sài Gòn năm xưa”).

Bên cạnh những chuyện xưa, người dân quê cũng có nhiều kinh nghiệm quý về tre như: Muốn trồng tre mau xài thì nên bứng gốc và phải trồng xiên xiên chứ không để thẳng đứng như các loại cây khác; tre để già đúng 3 năm thì nên đốn dùng, rất tốt, nếu dưới 3 năm thì còn non, mà trên 3 năm thì giòn, dễ gãy. Để dùng tre được bền thì nên đốn những ngày không trăng sẽ khỏi bị mối, mọt ăn. Như đã có nói ở trên, nếu dùng tre trong điều kiện được cố định tại một vị trí nhất định, sức chịu lực không đáng kể và tránh được mưa, nắng chẳng hạn như làm đòn dông nhà… tuổi thọ của tre có thể đến cả trăm năm.

Xưa người ta dùng tre để làm mõ (gõ báo động), làm gối nằm (nhưng phải chú ý là ống tre thật liền lạc, nhất là tại mắt tre không có lỗ thủng, tuy nhỏ xíu nhưng rất độc hại, vì đó là lỗ do “sâu tre” đục khoét và trú ẩn bên trong, khi nằm chúng chui ra cắn, mà nếu không chẻ gối tre ra thì vô phương phát hiện thủ phạm). Rễ tre ngoài công dụng là một vị thuốc Nam, còn được các nghệ sĩ tạo hình dùng trong lĩnh vực điêu khắc, rất mỹ thuật.

Và, nếu bà con vùng cao dùng một lóng tre tươi làm “nồi” nấu cơm bằng cách cho gạo và nước vào theo một tỷ lệ nhất định, rồi chất củi đốt, cơm ăn rất ngon, gọi “cơm lam”, thì trên mâm cơm truyền thống gia đình tộc người Việt không thể thiếu đôi đũa tre, bởi đó là một nét văn hóa ẩm thực đã được hình thành tự nghìn xưa. Đôi đũa tre quê mùa với những ưu điểm rẻ và an toàn cho người sử dụng vẫn rất được người mình ưa chuộng.

Nguyễn Hữu Hiệp

Chia sẻ bài viết

Chia sẻ Facebook

Từ khóa TreNguyễn Hữu Hiệp BÌNH LUẬN Ý kiến của bạn Gửi ý kiến

*Email (không hiển thị trên trang):

*Họ tên (hiển thị trên trang):

Vui lòng nhập mã xác nhận vào ô bên dưới. Nếu bạn không đọc được, hãy Chọn mã xác nhận khác.

Gửi Đọc thêm

Nỗ lực làm mới “Kính vạn hoa”
Ðầu năm nghe nhạc, nụ cười và tình yêu
Đến với "Tam Đảo - Đất linh thiêng miền du lịch"
“Giọng hát thử loa” đưa người nghe vào cõi tình ca
Nhà nghiên cứu sinh năm 1996 đoạt Giải thưởng Văn nghệ dân gian Việt Nam
Kỷ niệm 50 năm Trận chiến pháo binh Vịnh Chèo
Không ai đi qua đèo một mình
Thủy hình, thủy mạch và phương tiện trên sông nước đặc trưng Nam Bộ
AI phổ biến trong ngành công nghiệp hoạt hình Nhật Bản
“Tân binh” Thể Thiên chào sân âm nhạc đầy ấn tượng

Tiêu điểm

Nỗ lực làm mới “Kính vạn hoa”
Ðầu năm nghe nhạc, nụ cười và tình yêu
Đến với "Tam Đảo - Đất linh thiêng miền du lịch"
“Giọng hát thử loa” đưa người nghe vào cõi tình ca
Nhà nghiên cứu sinh năm 1996 đoạt Giải thưởng Văn nghệ dân gian Việt Nam
Kỷ niệm 50 năm Trận chiến pháo binh Vịnh Chèo
Không ai đi qua đèo một mình
Thủy hình, thủy mạch và phương tiện trên sông nước đặc trưng Nam Bộ
AI phổ biến trong ngành công nghiệp hoạt hình Nhật Bản
“Tân binh” Thể Thiên chào sân âm nhạc đầy ấn tượng

Đọc nhiều

Người đẹp xứ Dừa trở thành tân Hoa hậu Đồng bằng Sông Cửu Long 2024
Bảo Tiền - chứng tích của công cuộc giữ đất ở Nam Bộ
“Vinh quang một chặng đường” - Những giai điệu tự hào
“Bí kíp” thu hút sự chú ý của cộng đồng
Những vần thơ “Nhân nghĩa đất phương Nam”
Chuyện nghề nghiệp trong “Khách hàng là thượng đế”
Công bố vương miện và trang phục văn hóa dân tộc Hoa hậu ĐBSCL
Khai mạc triển lãm ảnh nghệ thuật “Quê hương Cần Thơ trên đường đổi mới, phát triển và hội nhập”
Dẫu là bước chậm
Những gì còn lại

Văn hóa - Nghệ thuật

Nỗ lực làm mới “Kính vạn hoa”
Ðầu năm nghe nhạc, nụ cười và tình yêu
“Giọng hát thử loa” đưa người nghe vào cõi tình ca
Nhà nghiên cứu sinh năm 1996 đoạt Giải thưởng Văn nghệ dân gian Việt Nam
Kỷ niệm 50 năm Trận chiến pháo binh Vịnh Chèo

Xem-Nghe-Đọc

Đến với "Tam Đảo - Đất linh thiêng miền du lịch"
Phim ca nhạc hài Tết “Tứ hải phát tài”
Phim Tết “Yêu nhầm bạn thân”
Chuyện nghề nghiệp trong “Khách hàng là thượng đế”
“Bí kíp” thu hút sự chú ý của cộng đồng

ĐỒNG HÀNH CÙNG DOANH NGHIỆP

RAO VẶT NHÀ ĐẤT HỌC HÀNH XE ĐIỆN TỬ VIỆC LÀM KHÁC

Đầu tư định cư Úc: Cập nhật chi phí và chính sách mới
Báo xuân 2025
THÔNG BÁO THI TUYỂN PHƯƠNG ÁN KIẾN TRÚC Trung tâm thương mại, dịch vụ để hoạt động du lịch, kinh doanh văn phòng AEON MALL Cần Thơ
Nhiệt điện Cần Thơ hưởng ứng Tuần lễ Hồng EVN lần X
Cách định cư Canada phù hợp dành cho người Việt
Khám Phá Bộ Sưu Tập Ký Tự Đặc Biệt Độc Đáo Cho Giới Trẻ
Cách thức tham gia "Đường lên đỉnh Saymee" rinh ngay Apple Watch Series 9
THÔNG BÁO Tuyển dụng viên chức làm việc tại Trường THPT Bùi Hữu Nghĩa năm học 2024-2025
THÔNG BÁO TUYỂN DỤNG
MỜI THAM GIA LÀM ĐẠI LÝ THƯƠNG MẠI MOBIFONE
VNP CẦN THƠ - LẮP INTERNET WIFI CÁP QUANG VNPT
Giới thiệu công ty quà Tết doanh nghiệp 2025 uy tín