Tre! - Báo Cần Thơ Online

Có thể bạn quan tâm

TIẾNG VIỆT

CANTHO NEWS
CẦN THƠ KHMER NGỮ

Thời sự
Chính trị
Kinh tế
Xã hội
An ninh-Pháp luật
Thế giới
Giáo dục
Y tế
Khoa học & Công nghệ
Chuyển đổi số
Văn hóa - Giải trí
Thể thao
Du lịch
Media
Quảng cáo - Đặt báo
Đọc báo giấy Online

Tiếng Việt | English | ភាសាខ្មែរ

Thời sự
- Cần Thơ
- ĐBSCL
- Trong nước
- Quán triệt nghiêm, thực hiện có hiệu quả việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị trong giai đoạn mới
- Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Phu nhân lên đường thăm chính thức Singapore và Nhật Bản
- Hơn 3.000 người tham gia chương trình "Đi bộ đồng hành vì người nghèo"
- Tham quan các hình mẫu về CNH - HĐH ở TP Cần Thơ và tỉnh Trà Vinh
Chính trị
- Xây dựng Đảng & Hệ thống chính trị
- Làm theo gương Bác
- Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
- Diễn đàn & Nhịp cầu dân cử
- Ðề nghị khai thác quỹ đất cặp hai bên một số tuyến đường mới mở
- Hội thảo về ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kiểm tra, giám sát
- Ông Trương Hòa Lợi được bầu giữ chức Phó Chủ tịch UBND quận Ô Môn
- Ðề nghị duy tu, sửa chữa đường dân sinh cặp 2 bên cầu Hưng Lợi
Kinh tế
- Thị trường
- Đầu tư - Tài chính
- Nông nghiệp - Nông thôn
- Kinh tế xanh - Ðộng lực mới để ÐBSCL phát triển
- Dịch vụ spa dưỡng sinh thư giãn, làm đẹp được ưa chuộng
- Hơn 100 gian hàng giới thiệu sản phẩm đặc trưng, sản phẩm OCOP TP Hồ Chí Minh và Ðồng bằng sông Cửu Long
- CNH, HĐH tạo động lực cho ĐBSCL phát triển bền vững
Xã hội
- Đời sống
- Gia đình
- Nhịp cầu nhân ái
- Vĩnh Thạnh phát huy hiệu quả công trình phòng, chống sạt lở
- Nhân rộng mô hình “Xã, phường, thị trấn đạt chuẩn sinh đủ 2 con”
- Yêu thương bản thân để sống vui, sống khỏe…
- Đề xuất giải pháp nâng cao năng lực cộng đồng phòng, chống thiên tai vùng ĐBSCL
An ninh-Pháp luật
- Quốc phòng
- An ninh
- Biển đảo
- Pháp luật
- An toàn giao thông
- Giữ vững an ninh trật tự trên không gian mạng
- Tuyên truyền, nâng cao ý thức của học sinh về an toàn giao thông
- Không nhường đường xe ưu tiên, bị phạt đến 8 triệu đồng
- Kiên Giang: Bị mẹ nuôi tạt nước sôi vào người vì làm mất vé số
Thế giới
- Toàn cảnh
- Đông Tây thế sự
- Chuyện bốn phương
- Châu Âu hối hả giảm phụ thuộc quốc phòng vào Mỹ
- Ukraine để ngỏ khả năng nhượng bộ lãnh thổ
- Mỹ thúc đẩy xây nhà máy điện hạt nhân nổi đầu tiên
- Ðài Loan nỗ lực củng cố cam kết ở Thái Bình Dương
Giáo dục
- Học đường
- Tuyển sinh-Hướng nghiệp
- Khuyến học
- Trường Trung cấp Hồng Hà TP Cần Thơ khai giảng năm học 2024-2025
- Nhà giáo trẻ tiêu biểu
- Tình yêu Sử học giúp chúng ta biết cách chung sống trong một xã hội hiện đại, đa dạng và cởi mở
- Sinh viên CUSC thành công chinh phục thị trường việc làm sau tốt nghiệp
Y tế
- Sức khỏe
- Dinh dưỡng
- Tư vấn
- An toàn thực phẩm
- Công bằng, bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS
- Trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm điều trị tim bẩm sinh
- Hơn 300 chuyên gia y tế dự hội nghị khoa học kỹ thuật Hoàn Mỹ
- Mít tinh hưởng ứng Ngày Thế giới phòng, chống AIDS
Khoa học & Công nghệ
- Khoa học thường thức
- Sản phẩm mới
- Thủ thuật
- Phát triển thương mại điện tử, kết nối cung cầu công nghệ trong cách mạng công nghiệp 4.0
- Những lĩnh vực nào sẽ được vinh danh tại Giải thưởng VinFuture 2024?
- Tại sao chúng ta khóc?
- Tìm hiểu công nghệ sạc nhanh & tiết kiệm pin trên MacBook Air M1 và M2 cùng Oneway
Chuyển đổi số
Văn hóa - Giải trí
- Văn hóa - Nghệ thuật
- Xem-Nghe-Đọc
- Sáng tác - Biên khảo
- “Ký ức không phai” của cán bộ, học sinh miền Nam trên đất Bắc
- Chương trình ca nhạc và trình diễn thời trang “Điểm hẹn Tây Đô”
- An nhiên với “Lửa hương mùa cũ”
- Nhiều hoạt động tri ân nhà giáo
Thể thao
- Bóng đá
- Môn khác
- Thể thao - Cuộc sống
- Truyền thông Pháp hạ cấp PSG
- Sôi nổi hoạt động thể thao, văn nghệ
- Nỗi lo hàng thủ đội tuyển Việt Nam
- Lewandowski gia nhập nhóm ưu tú Champions League
Du lịch
- Khám phá
- Ẩm thực
- Góc lữ hành
- Tăng cường đầu tư và liên kết để phát triển du lịch đường sông
- Ấn tượng văn hóa sông nước Cần Thơ
- Khai mạc Tuần lễ Du lịch - Thương mại Thành phố Hồ Chí Minh và Đồng bằng sông Cửu Long tại Cần Thơ năm 2024
- Đoàn 550 khách MICE đánh giá cao Gala Dinner do DANAGO tổ chức
Media
- Video
- Longform
- Infographics
- Bất động sản - Đô thị
- Nông dân làm giàu

Dòng sự kiện

70 năm Chiến thắng lịch sử Ðiện Biên Phủ
Cần Thơ năng động và phát triển
Phòng chống HIV/AIDS

Đọc báo giấy Online Bảng giá quảng cáo - Đặt báo VĂN HÓA - GIẢI TRÍ > Sáng tác - Biên khảo 21/07/2019 - 07:32 Chia sẻ Facebook Tre!

Không ai còn lạ gì cây tre cây trúc, cùng những ích dụng trong đời sống, từ việc lớn như dùng làm vật liệu dựng cất, cho đến việc nhỏ như làm đũa, vót nan, bện các loại ngư cụ, đươn đát (thúng, rổ, sàng, nia, xịa)... Ðâu chỉ có thế, những chuyện kể về Thánh Gióng - Phù Ðổng Thiên Vương diệt giặc Ân, hay không gian “làng tôi có lũy tre xanh”… cho thấy tre còn có vai trò bảo vệ an ninh xóm làng và chống giặc giữ nước.

Tre tô điểm cho nét đẹp làng quê. Ảnh: DUY KHÔI

Tự ngàn xưa, tộc họ của tre phải đâu chỉ một vài giống, loại. Căn cứ vào ghi chép của cụ Lê Quý Đôn trong “Vân đài loại ngữ” thì tre có đến 67 loại. Chỉ trên vùng đất Nam bộ thôi, nào là: tre mỡ hay tre bắp (màu vàng, không có gai, dày cơm mà nhẹ mình, được chuộng dùng trong nghề đươn đát, lạt cột), tre tàu, tre mạnh tông, tre điền trúc (lá to, đều nhỏ cây, giao lóng, mỏng cơm), tre bông (cũng gọi tre hoa vì thân có bông lấm tấm như vẽ, xưa dùng làm vạt giường, làm nón cho lính địa phương, làm các bức hoành có khắc hoa văn…), tre vàng (hay tre ngà thân màu vàng óng, nhỏ cây, cũng thuộc tre kiểng), tre đỏ (đỏ da, dày cơm mà dẻo dai), tre gân hay tre sọc (dùng để trang trí), tre lông (to, suôn và giao lóng), tre dây (như tre gai, mọc lan như dây, ít có cây đứng, trồng làm rào), tre giang (rất dài lóng, mỏng cơm, được dùng làm “ống điếu” kiểu hút thuốc lào), tre mỏ gãy hoặc mỏ xãy (nhỏ cây, thân khúc khuỷu), tre trúc (thân chỉ bằng ngón chân cái, rất giao lóng, mỏng cơm, dùng làm gậy chống, ống sáo, ống thổi bếp lò, cần câu…), tre mía (dễ chẻ, dễ vót), tre tầm vông hay tầm phong (dày cơm, đặc ruột, dùng làm cán thương, cán giáo…, là loại tre đặc sản của vùng đất Tầm Phong Long, An Giang). Chiếm tỷ lệ áp đảo là tre đài (cũng gọi tre pheo) và tre gai (cũng gọi tre vườn), là những thứ tre có gai nhọn dày đặc từ những nhánh nhỏ ở phần gốc, mọc chỉa ra ràng rịt như váng nhện, được chuộng dùng làm các vật dụng gia đình, nông ngư cụ, giao thông, xây dựng, đồ đựng, kể cả đựng chất lỏng…

Thu hoạch măng tre ở Cồn Sơn, Bình Thủy, Cần Thơ. Ảnh: DUY KHÔI

Muốn đốn loại tre gai trước hết phải dùng cây câu liêm để ruồng “váng nhện” cho sạch gai, tất nhiên chỉ đốn được những cây phía ngoài vì chúng mọc chen khít nhau như “đũa vắt trong ống” và khi đốn phải chừa gốc cho cao, chí ít cũng ngang ngực để bụi tre không bị mất sức. Sách “Hoa phả” nói: “Giống tre cứ đủ 60 năm thì một lần đổi gốc, tất kết quả rồi khô chết, quả rụng xuống đất lại mọc cây, 6 năm lại thành bụi”. Cây tre gai rất cứng, chắc nên măng nó cũng khá cứng và đắng, không ngon bằng măng tre tàu, hay măng tre điền trúc (là loại tre được trồng chủ yếu ăn măng, khá kinh tế), nhưng ngon tuyệt phải nói là măng tre mạnh tông, đặc sản vùng núi Cấm, Thất Sơn. Tre không chỉ được dùng làm các loại đồ gia dụng mà còn là phương tiện đi lại trên sông nước (bè), hoặc “kiền” hai bên để ghe không bị lắc; cũng dùng độn nhà bè để không bị chìm… Ta nghe lại câu hát sau đây mà không khỏi ngậm ngùi, xót xa cho cuộc sống vô cùng thiếu thốn lưu dân lớp trước:

“Trồng tre chẳng dám ăn măng,

Trông cho măng lớn kết bè đưa dâu.

Có đưa thì đưa bằng ghe,

Đừng đưa bằng bè ướt áo cô dâu!”

Ngày trước, tuyệt đại bộ phận cư dân ở nông thôn đều cất nhà tre lá, có nghĩa ngoài phần lá (tàu lá dừa nước chẻ hai, hoặc đã róc ra rồi chầm thành lá tấm để lợp hoặc dừng vách), toàn bộ sườn nhà bao gồm cột, kèo, đòn dông, đòn tay, rui, nẹp… đều dùng tre, mà đắc dụng nhất là tre gai (còn lạt cột thì dùng tre mỡ). Đươn đát các loại đồ gia dụng cũng dùng loại tre này vì rất bền chắc, dẻo dai. Tre mới đốn đem dùng liền thì tuổi thọ chỉ khoảng 5-7 năm. Nếu đem ngâm dưới ao hầm bùn sình 3-5 tháng, ngay lúc còn tươi, độ bền sẽ được nhân lên gấp đôi ba lần. Chính vì thế nên có thể nói khi làm đồ dân dụng, các cụ đều có cách xử lý tre rất bài bản:

“Chẻ tre lựa lóng đương sàng,

Chờ ba năm nữa cho nàng lớn khôn”

Theo những người giàu kinh nghiệm, những vật làm bằng tre được dùng trong trường hợp không phải gánh chịu nặng và nhất là được bảo vệ kỹ trước sự xâm hại của mưa nắng, sẽ có độ bền đến năm bảy mươi năm, thậm chí cả trăm năm, hoặc hơn. Chính vì lẽ đó ta không ngạc nhiên khi được biết ở đâu đó có cây đòn dông nhà làm bằng tre tuy tuổi xấp xỉ trăm năm mà vẫn còn y nguyên, không thấy có hiện tượng mối mọt. Đặc biệt, một khi tre được xử lý đúng cách và không bị tác động của không khí, nó bền chẳng khác gì cây căm xe. Ông Vương Hồng Sển tận mắt chứng kiến những nan quạt giấy làm bằng que tre đã tròm trèm 150 năm mà vẫn còn nguyên vẹn! Xin ghi lại:

“Hôm ấy nhằm mười sáu tháng mười một năm 1953. Nhơn danh đại diện quản thủ Pháp Viện Bảo tàng Sài Gòn, tôi đến làng Hòa Hưng, vào trong một ngõ hẻm chi nhánh đường Lê Văn Duyệt (nay là đường Cách Mạng Tháng Tám) coi cho người ta bốc một ngôi mả vôi vô thừa nhận, để đất trống cho tân nghiệp chủ tiện xây cất nhà cửa. Mộ này đã bị phá từ những ngày trước, chỉ chừa lại cái hòm chưa cạy nắp, những chi tiết quan trọng, mộ bia, liễn đối đều không còn, nên không làm sao rõ được chức phận, phẩm tước của người quá cố. Duy thấy chiếc quan tài bằng cây huỳnh đàn mà đoán địa vị người ấy khi xưa ắt cũng lớn lắm, giàu lắm. Gỗ trai, huỳnh đàn, người mình thích đóng hòm cũng phải. Cứ bằng chứng nơi chiếc quạt tre phất giấy dầu trong tay người chết, quạt còn xòe được như mới, chữ còn sắc sảo vì được viết bằng một chất phấn kim khí sáng láng như chì rõ ràng đề “Gia Khánh đệ… niên” thì đoán hòm chôn đã được tròm trèm một trăm năm mươi năm rồi. (...) Quên nói, hôm ấy có một ông bác sĩ và một phó cảnh sát trưởng đến chứng kiến với tôi vụ cải táng này. Và trong ý anh cò lai, vì chưa thấy chiếc quạt “Gia Khánh” nên đinh ninh nằm đó chắc là người mới chết gần đây vì nạn xe đụng, ô tô húc mà thôi! Mà lạ thật! Những cái gì ta cho trường cửu, thì trở nên tro bụi: vàng xi, nút áo bạc, mấy nút bằng pha ly biến thành chai (vere). Trái lại, những vật ta cho rằng mau mục, mau tan rã lại còn ràng ràng như mới: vỏ cau ăn trầu, chiếc chiếu lót, thậm chí giấy tiền vàng bạc còn phân biệt để nguyên xấp, bên vàng bên bạc rành rạnh, không hư; trong tay, như đã nói, cầm chiếc quạt “Gia Khánh” gói trong vuông khăn nhiễu điều, cây quạt này xòe được lúc trong hòm lấy ra, đến cái chốt xỏ nan quạt cũng chẳng hề hấn gì (duy sau này cất để đến nay, giấy quạt khô trở nên giòn khướu không mở ra được nữa)…”(“Sài Gòn năm xưa”).

Bên cạnh những chuyện xưa, người dân quê cũng có nhiều kinh nghiệm quý về tre như: Muốn trồng tre mau xài thì nên bứng gốc và phải trồng xiên xiên chứ không để thẳng đứng như các loại cây khác; tre để già đúng 3 năm thì nên đốn dùng, rất tốt, nếu dưới 3 năm thì còn non, mà trên 3 năm thì giòn, dễ gãy. Để dùng tre được bền thì nên đốn những ngày không trăng sẽ khỏi bị mối, mọt ăn. Như đã có nói ở trên, nếu dùng tre trong điều kiện được cố định tại một vị trí nhất định, sức chịu lực không đáng kể và tránh được mưa, nắng chẳng hạn như làm đòn dông nhà… tuổi thọ của tre có thể đến cả trăm năm.

Xưa người ta dùng tre để làm mõ (gõ báo động), làm gối nằm (nhưng phải chú ý là ống tre thật liền lạc, nhất là tại mắt tre không có lỗ thủng, tuy nhỏ xíu nhưng rất độc hại, vì đó là lỗ do “sâu tre” đục khoét và trú ẩn bên trong, khi nằm chúng chui ra cắn, mà nếu không chẻ gối tre ra thì vô phương phát hiện thủ phạm). Rễ tre ngoài công dụng là một vị thuốc Nam, còn được các nghệ sĩ tạo hình dùng trong lĩnh vực điêu khắc, rất mỹ thuật.

Và, nếu bà con vùng cao dùng một lóng tre tươi làm “nồi” nấu cơm bằng cách cho gạo và nước vào theo một tỷ lệ nhất định, rồi chất củi đốt, cơm ăn rất ngon, gọi “cơm lam”, thì trên mâm cơm truyền thống gia đình tộc người Việt không thể thiếu đôi đũa tre, bởi đó là một nét văn hóa ẩm thực đã được hình thành tự nghìn xưa. Đôi đũa tre quê mùa với những ưu điểm rẻ và an toàn cho người sử dụng vẫn rất được người mình ưa chuộng.

Nguyễn Hữu Hiệp

Chia sẻ bài viết

Chia sẻ Facebook

Từ khóa TreNguyễn Hữu Hiệp BÌNH LUẬN Ý kiến của bạn Gửi ý kiến

*Email (không hiển thị trên trang):

*Họ tên (hiển thị trên trang):

Vui lòng nhập mã xác nhận vào ô bên dưới. Nếu bạn không đọc được, hãy Chọn mã xác nhận khác.

Gửi Đọc thêm

Tiểu thuyết Nhật Bản được yêu thích tại Anh
Bão đêm
“Ký ức không phai” của cán bộ, học sinh miền Nam trên đất Bắc
Chương trình ca nhạc và trình diễn thời trang “Điểm hẹn Tây Đô”
An nhiên với “Lửa hương mùa cũ”
Nhiều hoạt động tri ân nhà giáo
Ðặc sắc các hoạt động bảo tồn và phát triển Văn hóa Chợ nổi Cái Răng
Diễn viên Model Kid Khánh Ngọc - Cô bé Hà Nội say mê văn hóa Nam bộ
Bi kịch do mê tín và định kiến
Khai mạc Tuần Văn hóa - Thể thao - Du lịch tỉnh Long An lần thứ 2 năm 2024: Long An - Khát vọng sông Vàm

Tiêu điểm

Bão đêm
Chương trình ca nhạc và trình diễn thời trang “Điểm hẹn Tây Đô”
An nhiên với “Lửa hương mùa cũ”
Nhiều hoạt động tri ân nhà giáo
Ðặc sắc các hoạt động bảo tồn và phát triển Văn hóa Chợ nổi Cái Răng
Diễn viên Model Kid Khánh Ngọc - Cô bé Hà Nội say mê văn hóa Nam bộ
Bi kịch do mê tín và định kiến
Khai mạc Tuần Văn hóa - Thể thao - Du lịch tỉnh Long An lần thứ 2 năm 2024: Long An - Khát vọng sông Vàm
Ðiển hình xây dựng đô thị văn minh ở Trà An
"Biệt đội siêu sao" kết nối quảng bá nông sản địa phương

Đọc nhiều

Festival Ninh Bình 2024 - Dòng chảy di sản: Hành trình trải nghiệm hấp dẫn, độc đáo
Kinh Vĩnh An 180 năm lịch sử
“Những chuỗi ngọc trai” và lựa chọn của người phụ nữ
Đôi nét về đô thị miền sông nước Cần Thơ qua lịch sử
Suốt đời chia sẻ với những người cần lao
“APT.” lập nhiều kỷ lục
Chương Trình Âm Nhạc Miễn Phí Mở Cửa Tự Do
Cuối mùa xuân sắc
“Thần dược” - lời cảnh tỉnh cho tham vọng trẻ mãi không già
Sơ khảo Cuộc thi Hoa hậu đồng bằng sông Cửu Long

Văn hóa - Nghệ thuật

Chương trình ca nhạc và trình diễn thời trang “Điểm hẹn Tây Đô”
Nhiều hoạt động tri ân nhà giáo
Ðặc sắc các hoạt động bảo tồn và phát triển Văn hóa Chợ nổi Cái Răng
Diễn viên Model Kid Khánh Ngọc - Cô bé Hà Nội say mê văn hóa Nam bộ
Khai mạc Tuần Văn hóa - Thể thao - Du lịch tỉnh Long An lần thứ 2 năm 2024: Long An - Khát vọng sông Vàm

Xem-Nghe-Đọc

Bi kịch do mê tín và định kiến
Sách thiếu nhi song ngữ được yêu thích
Sách hay về hai nhà khoa học Einstein và Heisenberg
Francis Ford Coppola được vinh danh giải Thành tựu trọn đời
“Red One: Mật mã đỏ” - khi những siêu anh hùng giải cứu ông già Noel

ĐỒNG HÀNH CÙNG DOANH NGHIỆP

RAO VẶT NHÀ ĐẤT HỌC HÀNH XE ĐIỆN TỬ VIỆC LÀM KHÁC

THÔNG BÁO Tuyển dụng viên chức làm việc tại Trường THPT Bùi Hữu Nghĩa năm học 2024-2025
THÔNG BÁO TUYỂN DỤNG
MỜI THAM GIA LÀM ĐẠI LÝ THƯƠNG MẠI MOBIFONE
VNP CẦN THƠ - LẮP INTERNET WIFI CÁP QUANG VNPT
Giới thiệu công ty quà Tết doanh nghiệp 2025 uy tín
BẢNG GIÁ QUẢNG CÁO TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ - TRANG TIẾNG ANH
BẢNG GIÁ QUẢNG CÁO TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ - TRANG TIẾNG KHMER
Báo xuân 2025
Rao vặt
BẢNG GIÁ QUẢNG CÁO TRÊN BÁO IN CẦN THƠ
BẢNG GIÁ VIDEO - DỊCH VỤ
BẢNG GIÁ QUẢNG CÁO TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ - TRANG TIẾNG VIỆT