Trung Mỹ – Wikipedia Tiếng Việt

Bài viết này cần thêm chú thích nguồn gốc để kiểm chứng thông tin. Mời bạn giúp hoàn thiện bài viết này bằng cách bổ sung chú thích tới các nguồn đáng tin cậy. Các nội dung không có nguồn có thể bị nghi ngờ và xóa bỏ. (Tìm hiểu cách thức và thời điểm xóa thông báo này)

Đối với các định nghĩa khác, xem Trung Mỹ (định hướng).

Trung Mỹ
Diện tích	523.780 kilômét vuông (202.230 dặm vuông Anh)[1]
Dân số	42,682,190 (2012 estimate)[2]
Tỉ trọng	77 trên kilômét vuông (200/sq mi)
Quốc gia	Belize  Costa Rica  El Salvador  Guatemala  Honduras  Nicaragua  Panama
Tên gọi dân cư	Trung Mỹ
GDP	$203.73 tỷ (tỷ giá) (2013) $370.52 tỷ (sức mua tương đương) (2013).
GDP bình quân đầu người	$4,783 (tỷ giá) (2013) $8,698 (sức mua tương đương) (2013).
Ngôn ngữ	Tiếng Tây Ban Nha, Tiếng Anh, Mayan languages, Garifuna, Kriol, và một số thứ tiếng Mesoamerica
Múi giờ	UTC – 6:00, UTC – 5:00
Thành phố lớn nhất (2010)	List of 10 largest cities in Central America[3] Thành phố Guatemala Managua Tegucigalpa Thành phố Panama San Salvador San Pedro Sula San José San Miguelito Santa Ana Quetzaltenango

Trung Mỹ (Tiếng Anh: Central America) về mặt địa lý là vùng nằm giữa châu Mỹ trên trục bắc nam. Trung Mỹ có khi được xem là một vùng riêng biệt nhưng cũng thường coi là phần cực nam của lục địa Bắc Mỹ. Đây là nơi hai lục địa Bắc và Nam Mỹ gặp nhau, cũng là nơi hội tụ nhiều nền văn hóa.

Vị trí địa lý

[sửa | sửa mã nguồn]

Trung Mỹ nằm ở giữa hai lục địa lớn phía bắc và phía nam, và giáp hai bờ biển dọc hai bên đông tây. Khu vực này nối liền hai lục địa Bắc và Nam Mỹ cùng chia cách Thái Bình Dương với biển Caribê .Trung Mỹ tiếp giáp với các biển sau : biển Caribe , Đại Tây Dương , Thái Bình Dương . Trung Mỹ còn lưu giữ khu rừng nhiệt đới khá lớn và từ xưa đã phát triển một nền văn minh riêng. Ngày nay, hậu duệ dân bản địa châu Mỹ vẫn góp mặt trong xã hội Trung Mỹ.

Bảy quốc gia tạo nên vùng Trung Mỹ là: Belize, Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras, Nicaragua, và Panama. Tiếng Anh là ngôn ngữ được sử dụng trong các văn bản hành chính quốc gia ở Belize trong khi sáu nước kia dùng tiếng Tây Ban Nha.

Cơ quan lập pháp

[sửa | sửa mã nguồn]

Cơ quan lập pháp của các quốc gia Trung Mỹ hầu hết được tổ chức theo hệ thống đơn viện, chỉ ngoại trừ Belize được tổ chức theo hệ thống lưỡng viện. Nghị viện Guatemala có nhiều đại biểu nhất với 158 nghị sĩ, trong khi đó nghị viện Belize ít nhất, chỉ có 43 đại biểu (12 thượng nghĩ sĩ và 31 dân biểu).

Quốc gia	Tổng số ghế	Thượng viện	Hạ viện
Belize	43 ghế	12 ghế	31 ghế
Guatemala	158 ghế	Không chia viện
El Salvador	84 ghế
Honduras	128 ghế
Nicaragua	92 ghế
Costa Rica	57 ghế
Panama	71 ghế

Dân cư, văn hóa

[sửa | sửa mã nguồn]

Trung Mỹ là ngôi nhà của khoảng 36 triệu người, bao gồm nhiều sắc dân như người da đỏ, người Tây Ban Nha, người Anh, người Carib, và người da đen gốc Phi.

Kinh tế, rừng, sinh vật, thảm họa thiên nhiên

[sửa | sửa mã nguồn]

Đa số người dân Trung Mỹ làm nghề trồng tỉa. Họ trồng cà phê, mía, bông vải, chuối và các loại cây ăn quả khác. Trung Mỹ có nhiều ngọn núi hiểm trở, chạy dọc bờ biển Thái Bình Dương. Rừng nhiệt đới bao phủ gần hết diện tích lãnh thổ Trung Mỹ. Báo đốm Mỹ sống trong những khu rừng nhiệt đới. Ngoài ra còn có khỉ, kì đà và nhiều loài vẹt đủ màu sắc. Khu vực ven biển Caribe là nơi sinh sống của rùa biển và các loài bò biển.

Động đất xảy ra thường xuyên tại Trung Mỹ, có thể gây ra thiệt hại rất lớn về vật chất và cướp đi mạng sống của nhiều người. Trong khoảng 100 ngọn núi lửa ở Trung Mỹ thì có ít nhất 14 ngọn đang hoạt động. Bão lớn đôi khi tràn vào Trung Mỹ, nhất là từ phía biển Caribe. Năm 1998, bão Mitch đã giết chết hàng ngàn người và cuốn trôi nhiều làng mạc.

Trước đây, các tàu thuyền chở hàng hóa đi từ Đại Tây Dương sang Thái Bình Dương phải đi vòng xuống mũi cực nam châu Nam Mỹ rồi đi ngược lên phía bắc. Nhưng sau khi có kênh đào Panama (80 km), nối thông hai đại dương ở eo đất Panama thì tàu thuyền giao thông dễ dàng, giảm khoảng cách hơn 1200 km, thêm thuận lợi cho việc trao đổi và buôn bán.

Kênh đào Panama do người Mỹ hoàn tất ngày 15-8-1914. Mỹ giữ quyền quản lý con kênh này cho đến 31-12-1999 thì chuyển giao cho Panama.

x t s Các khu vực trên thế giới
Châu Phi Địa Trung Hải Bắc  Vòng cung Gibraltar Maghreb (Bờ biển Berber) Barbara (khu vực) Dãy núi Atlas Sahara Sahel Ai Cập (Thượng Ai Cập, Trung Ai Cập, Hạ Ai Cập, Bashmur) Nubia (Hạ Nubia) Sông Nin Châu thổ sông Nin Trung Đông Hạ Sahara Tây Đông Đới tách giãn Đông Phi: Thung lũng tách giãn Lớn, Thung lũng Tây hay Đới tách giãn Albertine, Thung lũng Đông hay Đới tách giãn Gregory, Thung lũng Đới tách giãn Nam, Hồ Thung lũng Đới tách giãn (Hồ Lớn) Trung Mittelafrika Nam Sừng Cao nguyên Ethiopia (Nóc nhà châu Phi) Sudan Khu vực Guinea Rhodesia (khu vực) (Bắc Rhodesia, Nam Rhodesia) Negroland Mayombe Igboland (Mbaise) Maputaland Bồn địa Congo Bồn địa Tchad Bờ biển Swahili Pepper Coast Bờ Biển Vàng (khu vực) Bờ Biển Nô lệ Bờ Biển Ngà Châu Phi Nhiệt đới Các đảo Madagascar Bắc Mỹ Hoa Kỳ lục địa Bắc Tây Bắc Thái Bình Dương Đông Bắc Hoa Kỳ New England Trung Tây Hoa Kỳ Trung-Đại Tây Dương Tây Hoa Kỳ Tây Nam Hoa Kỳ Llano Estacado Các tiểu bang miền Núi Trung Nam Hoa Kỳ Nam Hoa Kỳ Đông Duyên hải Tây Duyên hải Duyên hải Vịnh Vành đai Kinh Thánh Rust Belt Appalachia Đại Bình nguyên Bắc Mỹ Hồ Lớn Đông Canada Tây Canada Bắc Canada Thảo nguyên Canada Canada Đại Tây Dương Bắc México Vịnh Mexico Tây Ấn Vùng Caribe (Đại Antilles, Tiểu Antilles, Quần đảo Lucayan Vùng Tây Caribe Trung Eo đất Panama Bờ biển Mosquito Đại Trung Trung Bộ châu Mỹ Aridoamerica Oasisamerica Ănglê Pháp Latinh (Tây Ban Nha) Nam Mỹ Nam Bắc (Las Guyanas) Tây Tây Ấn Patagonia Pampas Pantanal Amazon Altiplano Andes Cao nguyên Brasil Nam Mỹ Caribe Gran Chaco Los LLanos Hoang mạc Atacama Cordillera Mỹ Cerrado Latinh (Tây Ban Nha) Vành đai lửa Thái Bình Dương Châu Á Trung Biển Aral Sa mạc Aralkum Biển Caspi Biển Chết Viễn Đông Nga Đông  Đông Bắc Nội Á Đông Nam Đất liền Hải đảo Bắc Siberia Nam Tiểu lục địa Ấn Độ Tây Kavkaz Nam Kavkaz Đại Trung Đông Trung Đông Cận Đông Địa Trung Hải Châu Á-Thái Bình Dương Châu Âu Trung Bắc Nordic Tây Bắc Scandinavie Bán đảo Scandinavie Baltic Đông Đông Nam Balkan Bắc Kavkaz Nam Nga Tây Nga Trung Đông Nam Iberia Đông Nam Địa Trung Hải Tây Tây Bắc Quần đảo Anh Đức ngữ Roman ngữ Celt Slav Châu Đại Dương Australasia Châu Đại Dương New Guinea New Zealand Quần đảo Thái Bình Dương Micronesia Melanesia Polynesia Địa cực Vùng Bắc Cực Vùng Nam Cực Đại dương Bắc Băng Dương Đại Tây Dương Ấn Độ Dương Thái Bình Dương Rạn san hô Great Barrier Rãnh Mariana Vành đai lửa Nam Đại Dương Đới hội tụ Nam Cực Lòng chảo nội lục Aral Caspi Biển Chết Salton
Lục địa / Danh sách biển / Trái Đất tự nhiên

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ "Central America: strategic information". Central America economic integration and cooperation handbook. Quyển 1: Strategic information, organizations and programs (ấn bản thứ 2013). Washington, D.C.: International Business Publications, USA. 2013. tr. 8. ISBN 1-4387-4280-0.
2. ^ Index Mundi (2012). "Population – Central America & the Caribbean". Index Mundi. Truy cập ngày 1 tháng 1 năm 2015.
3. ^ Hubbard, K (2015). "The biggest cities in Central America". Central America statistics, facts & figures for every country. New York City: About.com. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 1 năm 2013. Truy cập ngày 1 tháng 1 năm 2015.

Bài viết này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

• x
• t
• s

Bạn có thể tìm hiểu thêm như Nam Mỹ hay Bắc Mỹ[1]

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện về Trung Mỹ.

1. ^ "Nam Mỹ", Wikipedia tiếng Việt, ngày 4 tháng 11 năm 2023, truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2024