Trung Quốc Phi Nghĩa Từ Chiến Tranh Biên Giới 1979 đến Biển Đông

Hơn bốn thập niên trước (ngày 17-2-1979), Trung Quốc (TQ) đã xua hàng trăm ngàn quân tấn công Việt Nam trên toàn tuyến biên giới phía Bắc.

Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM nhân 43 năm sự kiện này, ThS Hoàng Việt, chuyên gia luật quốc tế (ĐH Luật TP.HCM), nhận xét: Tính phi nghĩa của TQ vẫn còn kéo dài, điển hình là các hành động phi pháp của họ ở khu vực Biển Đông.

Lực lượng công an vũ trang dũng cảm chiến đấu tại khu vực Pháo đài Đồng Đăng, tỉnh Lạng Sơn. Ảnh: TTXVN

Từ chiến tranh phi nghĩa 1979…

. Phóng viên: Đối chiếu với luật pháp quốc tế giai đoạn 1979 thì hành vi phát động và tiến hành chiến tranh của TQ nhằm vào Việt Nam vào ngày 17-2-1979 đã vi phạm tinh thần và quy định luật pháp quốc tế như thế nào?

+ ThS Hoàng Việt: Trước đây, thế giới trải qua nhiều cuộc chiến tranh để giải quyết mâu thuẫn. Sau các cuộc chiến đầy chết chóc, mất mát, thậm chí có cuộc chiến kéo dài (đỉnh điểm là hai cuộc thế chiến thứ nhất và thứ hai), khiến hầu hết các nước đều rút ra bài học rằng: Chiến tranh chỉ có thể gây ra hủy diệt và thế giới sẽ không bao giờ có thể tồn tại, phát triển được. Vì thế, các quốc gia lập ra tổ chức lớn nhất hành tinh - Liên Hợp Quốc (LHQ) vào năm 1945. Một trong những mục tiêu quan trọng là ngăn chặn việc sử dụng bạo lực phi nghĩa, tức là ngăn chặn tình trạng vô chính phủ có thể xảy ra trên phạm vi toàn cầu.

LHQ đã ban hành Hiến chương LHQ, quy định rõ rằng: “Tất cả các quốc gia là thành viên LHQ từ bỏ đe dọa bằng vũ lực hoặc sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế nhằm chống lại sự bất khả xâm phạm về lãnh thổ hay nền độc lập chính trị của bất kỳ quốc gia nào cũng như bằng cách khác trái với những mục đích của LHQ”.

Như vậy, việc TQ sử dụng vũ lực vô cớ tấn công sáu tỉnh biên giới phía Bắc của Việt Nam cho thấy nước này vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế.

Đến hành xử phi pháp ở Biển Đông

. Sự kiện ngày 17-2-1979 không phải là lần duy nhất TQ có hành vi trái với các nguyên tắc chung của luật pháp quốc tế, thưa ông?

+ Nói đến Biển Đông thì ngoài Hiến chương LHQ, chúng ta phải nhấn mạnh đến vai trò rất quan trọng của Công ước LHQ về Luật Biển (UNCLOS) được ký vào năm 1982. UNCLOS được ví là hiến pháp về biển và đại dương trên toàn thế giới. Sức mạnh và tầm bao quát của công ước này chỉ đứng sau Hiến chương LHQ.

Đến nay, có hơn 165 nước là thành viên của công ước này, bao gồm cả Việt Nam, TQ và các nước khu vực Biển Đông. Theo đó, mỗi quốc gia thành viên đều phải có nghĩa vụ tuân thủ quy định này. Tuy nhiên, TQ lại thiếu tinh thần thượng tôn pháp luật trong việc thực thi UNCLOS.

Theo đó, TQ luôn mập mờ và vô lý khi áp dụng cái gọi là “quyền lịch sử” với vùng biển rộng trên 90% Biển Đông (hay còn gọi là đường lưỡi bò). Họ dùng các lực lượng “bán quân sự” hay dân quân biển được vũ trang để thực thi chiến lược “vùng xám”, tức dùng vũ lực để đe dọa ngư dân, hoạt động dầu khí… của các nước xung quanh.

Vụ Philippines kiện TQ đã kết thúc khi Tòa Trọng tài thành lập theo phụ lục VII của UNCLOS tuyên bố các yêu sách của TQ là vô lý thì Bắc Kinh ngang nhiên tấn công lại hội đồng Tòa Trọng tài, đồng thời gọi bản án năm 2016 là “tờ giấy lộn, không có giá trị”. Cùng với nhiều sự kiện liên quan đến việc giải thích và áp dụng luật pháp quốc tế khác về tranh chấp chủ quyền, kinh tế - thương mại… có thể thấy TQ cố ý bóp méo sự thật bằng cách giải thích pháp lý theo hướng chỉ có lợi cho mình.

Trung Quốc đang phải trả giá

. Như vậy, tính phi nghĩa của TQ đã kéo dài từ sự kiện năm 1979 đến nay, nhất là qua các sự kiện ở Biển Đông. Họ có phải trả giá cho những hành vi phi pháp của mình?

+ Đúng là luật pháp quốc tế dù quy định rất chặt chẽ và những sai phạm của TQ là rất rõ nhưng luật quốc tế vẫn chưa có lực lượng chế tài các hành vi ấy. Tuy nhiên, TQ vẫn phải trả giá. Nhất là hình ảnh, uy tín của TQ bị suy giảm.

Đã có nhiều quốc gia phản ứng chống lại TQ. Gần nhất, Mỹ công bố chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương, trong đó cho thấy ý định của Washington trong việc huy động sức mạnh tập thể, buộc TQ phải theo trật tự quốc tế dựa trên luật pháp. Không chỉ Mỹ mà Úc, Anh - Pháp - Mỹ… tương lai còn nhiều quốc gia nữa sẽ quay lưng với TQ.

TQ muốn trở thành siêu cường lãnh đạo thế giới thì không chỉ dựa vào sức mạnh kinh tế, ngoại giao mà còn phải thuyết phục được “trái tim”, tình cảm, sự ủng hộ của dư luận, cộng đồng các nước. Cho đến nay, vì hành xử phi nghĩa nên TQ chưa làm được điều này, trái lại ngày càng bị xa lánh.

. Xin cám ơn ông.

Luật pháp vẫn là điểm yếu của Trung Quốc Mặc dù TQ có sức mạnh nhưng họ không phải hoàn toàn không lo sợ luật pháp quốc tế. Với vụ kiện của Philippines, chúng ta có thể thấy dù TQ tuyên bố mạnh miệng “đó là tờ giấy lộn”, không tham gia vụ kiện nhưng Bắc Kinh đã phải rất vất vả để giải quyết, tốn nhiều công sức, nguồn lực để tuyên truyền. Vì vậy, các quốc gia trên thế giới, đặc biệt ở khu vực Biển Đông, phải hiểu được điểm yếu và điểm mạnh của luật pháp quốc tế. Một mặt tự trang bị sức mạnh quốc phòng để bảo vệ đất nước, một mặt cần nêu cao ngọn cờ chính nghĩa, tập hợp cộng đồng quốc tế cùng lên tiếng trước hành vi sai trái của TQ. Nếu các quốc gia trên thế giới cùng đồng lòng lên tiếng, chắc chắn TQ sẽ phải dè chừng. Tuy nhiên, hiện tại sự lên tiếng của cộng đồng quốc tế còn mờ nhạt nên chưa đủ để TQ thấy cần phải dừng bước trước những hành động sai trái của mình. ThS HOÀNG VIỆT

ĐỖ THIỆN