TỪ ĐỊA PHƯƠNG VÀ PHÁT ÂM ĐỊA PHƯƠNG QUẢNG NAM

I. GIỚI THIỆU:

1. Về lí thuyết:

Như chúng ta đã biết, từ địa phương là những từ ngữ chỉ được dùng giới hạn ở một vùng địa phương nào đó mà người vùng khác thường không hiểu. Từ địa phương được hình thành do nhu cầu gọi tên những sự vật nào đó chỉ có ở một vài địa phương, loại này không đối lập với từ toàn dân, ví dụ: sầu riêng, chôm chôm (miền Nam), thanh long (Bình Thuận),... Nhưng bên cạnh đó, có những từ cùng gọi tên một sự vật, hiện tượng trong từ vựng chung đã có từ rồi ở địa phương lại có từ gọi tên khác. Loại này đối lập với từ toàn dân về hình thức ngữ âm và nó cũng xảy ra hiện tượng đồng nghĩa với từ toàn dân. Loại này khá phổ biến trong ngôn ngữ của mỗi địa phương. Còn cách phát âm địa phương là cách phát âm lệch chuẩn so với tiếng phổ thông (chuẩn) làm người địa phương khác nghe không quen không nhận đúng từ. Cách phát âm này thường được người địa phương dùng trong giao tiếp hằng ngày.

2. Về thực tiễn:

Ở tỉnh ta, nhất là huyện Tánh Linh, một số xã như Nghị Đức, Huy Khiêm, thị trấn Lạc Tánh,…có lượng người Quảng Nam sinh sống và làm ăn khá đông. Do đó, trong thực tế việc dùng từ địa phương nhiều sẽ gây khó khăn cho quá trình giao tiếp. Đồng thời cách phát âm địa phương và viết chữ theo cách phát âm đó đã trở thành thói quen - phát âm thế nào thì viết theo thế ấy - nên học sinh mắc phải lỗi chính tả khi viết văn là hiện tượng phổ biến. Vì vậy, để hiểu thêm về ngôn ngữ của người dân xứ Quảng qua đó hiểu về con người vùng đất này hơn và cũng để bổ sung thêm nguồn tư liệu dạy và học Ngữ văn địa phương, bài viết xin giới thiệu một số từ địa phương so với từ phổ thông (toàn dân) và một số âm địa phương so với âm phổ thông (chuẩn - toàn dân) của người Quảng Nam để các bạn đồng nghiệp và các em học sinh tham khảo.

II.TỪ ĐỊA PHƯƠNG

Từ địa phương	Từ phổ thông (toàn dân)	Ví dụ	Câu trong giao tiếp
mô	đâu	đi mô, ở mô	Chị định đi mô đó ?
tê	kia	đằng tê	Cái võng ở đằng tê tề !
tê tề	kia kìa	đằng tê tề
răng ri	sao vậy	Răng lại ri ?
rứa	vậy		rứa đó
ni	này	chỗ ni	Em ngồi bên ni hay bên nớ?
nớ	kia	chỗ nớ
cái đìa	cái ao
cái muỗng	cái thìa
cái tộ	cái bát
cái đòn	cái ghế con ( để ngồi )
cái mủng	cái thúng to
cái trặt	cái thúng nhỏ
cái thạp	cái khạp (đựng gạo/ nước)
cây đũa trui	cây dùng để tém bếp (rơm)
gò	đồi nhỏ
kiếng, gương	kính
lia, quăng, liệng, đôi	ném	Lấy đất lia con gà!
con heo	con lợn
cây đào lộn hột	cây điều
cây thù đâu	cây xoan
cây bắp	cây ngô
cây ngủ ngày	cây trinh nữ
cây thù đủ	cây đu đủ
hung	ghê	Cái nồi ni to hung !
ưng nhau	ưa nhau
cù cưa	rề rà
rúc	chui	rúc vô
lùi	vùi	lùi trong tro
biểu	bảo	Mẹ biểu con làm rứa.
chạc (khoai)	dây (khoai)
quýnh	đánh

III.ÂM ĐỊA PHƯƠNG

Âm phổ thông (toàn dân)	Âm địa phương	Lỗi nhầm lẫn vần hoặc phát âm lệch chuẩn( đọc trại âm )
bao gạo	bô gộ	Vần ao với ô
gặt lúa	gẹt lúa	Vần ăt - et
chim sẻ	chim xẻ	Âm s - x
chích choè	chích chè	Vần oe - e
bài toán	bài tán	Vần oan - an
văng ra xa	văng roa xoa/ dăng roa xoa	Vần a - oa
bi luỵ	bi lị	Vần uy - i
con cừu	con cùi	Vần ưu - ui
chắc chắn	chét chén	Vần ăc - et, ăn - en
tên tuổi	tên tủi	Vần uôi - ui
chai rượu	chai rụi	Vần ươu - ui
thỉnh thoảng	thỉnh thản	Vần oang - an
duyên	diên	Vần uyên - iên
mùa xuân	mùa xưng	Vần uân - ưng
xe đạp	xe độp	Vần ap - ôp
Quảng Nam	Quoảng Nôm	Vần ang - oang, am - ôm
cái thuổng	cái xuổng	Âm th – x
cái xẻng	cái xảng	Vần eng - ang
hỏi	hủa	Vần oi - ua
lâm thâm	lâm dâm	Âm th - d

Tháng 10, 2010

PTMT

Nhắn tin cho tác giả Phạm Nguyễn Quế Linh @ 14:52 03/08/2013 Số lượt xem: 31483 Số lượt thích: 0 người