Từ Xưa đến Nay, Quả Dưa Hấu đã Thay đổi Như Thế Nào? - JIA

13 phút, 4 giây để đọc.

Quả dưa hấu là một loại trái cây mà từ lúc nhỏ ai cũng đều biết đến. Đặc biệt là vào những ngày Tết, vẫn còn những hình ảnh những cặp dưa được bày cúng tổ tiên. So với thời xưa, dưa hấu phổ biến hơn nhiều. Dù đi đâu cũng có thể bắt gặp và mua được. Ngày nay, với sự phát triển nhanh chóng và tiến bộ vượt bậc của xã hội, quả dưa hấu đã có nhiều sự khác biệt so với ngày xưa. Từ hình dáng, màu sắc cho đến hương vị,… Tuy nhiên, dù có thay đổi như thế nào đi nữa thì quả dưa hấu vẫn là một loại trái cây in sâu vào tâm trí người Việt Nam ta. Vậy những điểm khác biệt và thay đổi đó của dưa hấu là gì? Hãy cùng theo dõi tiếp bài viết dưới đây nhé!

Quả dưa hấu đã được xuất hiện từ rất xa xưa. Trong danh sách các loại trái cây phổ biến hiện nay, cũng không có nhiều quả có hẳn một truyền thuyết được đưa vào kho tàng truyện cổ tích Việt Nam và xuất hiện trong sách giáo khoa từ bậc tiểu học như quả dưa hấu. Do đó từ rất lâu, quả dưa hấu đã trở thành một phần quan trọng không thể thiếu đối với người Việt chúng ta.

Mục lục

• Quả dưa hấu trong nét văn hóa truyền thống ngày xưa
  • Sự tích về quả dưa hấu được lưu truyền từ xưa
  • Dưa hấu là một loại trái cây không thể thiếu vào ngày Tết
  • Quả dưa hấu từ các góc nhìn khác
• Quả dưa hấu trong cuộc sống ngày nay
  • Dưa hấu xuất hiện quanh năm
  • Được lai tạo thành nhiều giống mới
  • Cạnh tranh tại nước ngoài
• Dưa hấu nên được giữ nét truyền thống hay hiện đại?
  • Dưa hấu phổ biến làm mất không khí vào ngày Tết?
  • Thực tế thì dưa hấu vẫn vậy
  • Những thay đổi của quả dưa hấu chỉ để đáp ứng thị hiếu khách hàng hơn
  • Sau tất cả, chất lượng vẫn là điều quan trọng nhất

Quả dưa hấu trong nét văn hóa truyền thống ngày xưa

Sự tích về quả dưa hấu được lưu truyền từ xưa

Quả dưa hấu được chúng ta biết đến từ lúc còn bé. Không chỉ do được ăn mà biết, mà còn do được học trong sách vở. Bên cạnh đó, dưa hấu được chọn là thực quả dâng Tổ ngày Tết của người Việt. Điều này trước hết phải kể đến sự tích Mai An Tiêm. Nhân vật truyền thuyết này vốn là con nuôi của Hùng Vương thứ XVII. Được vua quý mến gả công chúa cho. Sau vì làm phật ý vua, An Tiêm bị đày ra đảo hoang (tương truyền nay là vùng Nga Sơn, Thanh Hóa). Tại đây, An Tiêm cùng vợ chăm chỉ làm ăn, gây được giống dưa quý,. Khiến nhiều người tìm đến trao đổi để thưởng thức và có được loại quả lạ này.

Cũng chính vì vậy nên tiếng lành đồn xa. Càng ngày loại quả này càng được lòng nhiều người hơn. Vua biết chuyện đã xuống chiếu gọi An Tiêm về cho phục chức cũ. Và vì vậy, Mai An Tiêm được coi là ông Tổ của nghề trồng dưa hấu ở Việt Nam. Mang đến cho chúng ta loại quả nhiều nước, ăn ngọt và mát.

Dưa hấu là một loại trái cây không thể thiếu vào ngày Tết

Trong phong tục và quan niệm của người Việt Nam, ngày tết thường chưng dưa hấu trên bàn thờ. Không chỉ là trang trí Tết cho đẹp. Mà còn có ý nghĩa về cầu tài lộc và sự may mắn thịnh vượng cho gia đình. Do đó, ngoài sự tích Mai An Tiêm, hình ảnh quả dưa hấu càng ấn tượng bởi sự xuất hiện trang trọng trên bàn thờ vào mỗi dịp Tết đến xuân sang. Đặc biệt là trong mâm ngũ quả cúng giao thừa theo truyền thống người Việt. Vào ngày Tết, không thể nào thiếu dưa hấu trên bàn thờ tổ tiên. Có thể nói ngày xưa, khi thấy dưa hấu là thấy Tết.

Mâm ngũ quả là một thứ không thể thiếu trong ngày Tết của người Việt ta. Theo quan niệm của người phương Đông, mâm ngũ quả với các màu sắc tượng trưng cho 5 yếu tố cấu thành nên vũ trụ (Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ). Đem đến sự thịnh vượng, may mắn cho năm mới. Một cặp dưa hấu “xanh vỏ đỏ lòng” trên bàn thờ Tổ trong thời khắc chuyển đổi năm cũ và năm mới sẽ mang lại nhiều may mắn cho gia đình. Vì vậy, trong những ngày đầu năm mới mà bổ được quả dưa căng tròn mọng nước. Ruột màu đỏ tươi và ngọt lịm. Thì được xem như điềm báo tốt đẹp. Màu đỏ của ruột dưa hấu tượng trưng cho tài lộc, may mắn. Vỏ màu xanh là sự hi vọng ẩn chứa niềm vui từ bên trong.

Quả dưa hấu từ các góc nhìn khác

Từ các góc nhìn khác nhau. Quả dưa hấu sẽ có những ý nghĩa khác nhau. Ở góc độ của các nhà xã hội học thì dưa hấu chứa đựng ý chí tự lực cánh sinh, kiên cường. Xanh vỏ mà đỏ lòng của ông cha ta ngày xưa. Đồng thời, đó cũng là thực quả quý được dâng lên vua. Nên trong ngày Tết, dưa hấu dâng lên tổ tiên để thể hiện sự tôn kính dâng lên ông bà đã khuất. Dưa hấu là thực quả của sự đoàn viên. Ẩn chứa tình cảm của người thân, gia đình trong từng hương vị ngọt thanh. Dưa hấu còn là trái cây thể hiện sự may mắn, tài lộc của mỗi gia đình trong ngày tết cổ truyền.

Bên cạnh đó, dưa hấu còn được nhìn nhận qua góc độ phân tích của nhà dinh dưỡng học. Theo đó, thì dưa hấu là thực quả, vị thuốc giải khát, thanh nhiệt hiệu quả nhất. Do đó trong ngày Tết Nguyên đán, người ta hay chọn mua dưa hấu ngon để ăn trong gia đình và mời khách đến nhà. Dưa hấu đã trở thành một loại trái cây tráng miệng được ưa chuộng từ rất lâu.

Quả dưa hấu trong cuộc sống ngày nay

Dưa hấu xuất hiện quanh năm

Khác với ngày xưa, chỉ mong đến Tết để được ăn dưa hấu. Bởi dưa hấu chỉ thường được chưng “chễm chệ” trên bàn thờ gia tiên vào dịp Tết. Mọi người chỉ thưởng thức dưa hấu trong những ngày đầu năm mới. Thì ngày nay dưa hấu có mặt trên thị trường suốt cả bốn mùa trong năm. Nhờ được canh tác trái vụ mà giờ đây, bất cứ khi nào, bất cứ ở đâu, bất cứ ai cũng dễ dàng chọn dưa hấu làm loại trái cây ưa thích của mình. Không cần phải đợi chờ như ngày xưa. Không còn cần thấy dưa hấu là thấy Tết.

Được lai tạo thành nhiều giống mới

Ngày nay, với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, dưa hấu đã khác đi rất nhiều. Dưa hấu không còn định danh là một quả tròn to, vỏ màu xanh đen, ruột đỏ như thời Mai An Tiêm nữa. Mà hiện có rất nhiều loại dưa hấu mới được nhân giống. Đáp ứng theo nhu cầu của thị trường và thị hiếu của người tiêu dùng. Thu hút được nhiều khách hàng hơn. Mang đến sự đa dạng cho thị trường trái cây.

Dưa hấu được lai tạo sẽ có chủng loại đa dạng, phong phú hơn nhiều. Người tiêu dùng có thể có rất nhiều sự lựa chọn. Tùy sở thích và mục đích, người tiêu dùng có thể lựa chọn loại dưa có dạng quả thuôn dài. Có vỏ dày chắc có sọc mờ, độ ngọt vừa phải. Hoặc chọn quả dưa vỏ mỏng, ruột vàng, độ ngọt cao. Hoặc có cả loại dưa hấu hình ô-van, vỏ dày vừa phải, màu sáng, không có hạt hoặc hạt lép,… Tuy khác nhau về màu sắc và hình dáng. Nhưng đa số đều giữ được hương vị ngọt và độ dinh dưỡng như nhau.

Cạnh tranh tại nước ngoài

Với sự vượt trội của mình, dưa hấu không chỉ được tiêu thụ trong nước. Mà còn được xuất khẩu sang nước ngoài. Ngày xưa, để quảng bá dưa hấu, Mai An Tiêm chỉ cần thả trôi sông. Nhưng nay thì dưa hấu xuất khẩu bắt buộc phải đáp ứng yêu cầu của quốc gia nhập khẩu. Đồng thời còn phải cạnh tranh với các nước sản xuất dưa khác. Hiện tại, dưa hấu nước ta xuất nhiều nhất sang Trung Quốc. Yêu cầu của họ là quả dưa có màu xanh đen. Trái thuôn dài vừa phải, độ ngọt tương đối. Có độ đồng đều cao, trọng lượng trái từ 3 – 3,5kg/trái. Đặc biệt là sản phẩm phải được cấp mã số vùng trồng. Cấp mã số cơ sở đóng gói để truy xuất nguồn gốc. Do đó việc đạt tiêu chuẩn xuất khẩu là không hề dễ dàng.

Nhưng không phải cứ xuất khẩu nhiều là sẽ ổn định. Tại thị trường Trung Quốc, chúng ta đang phải đối diện với sự cạnh tranh gay gắt của dưa Lào và Myanmar. Không những bị cạnh tranh về giá, mà dưa hấu của Lào và Myanmar có quả nhỏ vừa phải. Trọng lượng chỉ từ 3-4kg. Được coi là phù hợp hơn với thói quen tiêu dùng của người Trung Quốc. Do vậy, cùng với nỗ lực mở rộng thị trường, các cơ quan chức năng và doanh nghiệp cũng cần chú tâm hơn việc làm thế nào để thích nghi kịp thời với các yêu cầu từ phía đối tác. Có như vậy mới có thể quảng bá dưa hấu Việt Nam đến bạn bè quốc tế một cách hiệu quả. Mang lại thương hiệu cho dưa hấu nước ta.

Dưa hấu nên được giữ nét truyền thống hay hiện đại?

Dưa hấu phổ biến làm mất không khí vào ngày Tết?

Việc dưa hấu trồng được cả bốn mùa. Xuất hiện nhiều hằng ngày đã gây ra nhiều ý kiến trái chiều. Có ý kiến cho rằng sự quá phổ biến của dưa hấu trong đời sống thường nhật khiến cho loại trái cây này bị… bình thường hóa. Làm mất đi ý nghĩa là một trong những “hồn cốt” của cái Tết theo truyền thống dân tộc. Ngay cả sự “thay hình đổi dạng” cũng làm quả dưa hấu bị “mang tiếng”. Vì đã bị mất đi mùi vị đậm đà xưa kia. Không còn đúng chuẩn dưa hấu ngày Tết nữa.

Thực tế thì dưa hấu vẫn vậy

Nhưng theo thực tế hiện tại thì đáng ra việc phát triển dưa hấu như vậy nên được ủng hộ hơn. Bởi dưa hấu được bán rộng rãi hơn sẽ đem lại nguồn thu nhập lớn hơn cho người dân. Cũng như mọi sản phẩm khác, một khi dưa hấu được thương mại hóa, dĩ nhiên nhu cầu và thị hiếu tiêu dùng là yếu tố được đặt lên hàng đầu. Ngoài những kiểu hình trên ruộng đồng, người nông dân buộc phải thay đổi tập quán canh tác. Làm theo nhu cầu của thị trường mới mong có thể tồn tại và phát triển. Một loại quả ngon lành bổ dưỡng như dưa hấu, ai cũng thích được ăn thường xuyên. Mà phải đợi Tết thì thật là vô lý. Việc nhân rộng dưa hấu đem lại rất nhiều lợi ích không phải bàn cãi.

Với cuộc sống hiện đại như ngày nay, có thêm thu nhập cho người dân là vô cùng quan trọng. Với sự phát triển của khoa học, ứng dụng nhiều kỹ thuật mới cho chất lượng cao. Trồng trái vụ được thì sao lại không trồng, không bán? Có nhiều ý kiến cho rằng cắn miếng dưa hấu bây giờ không cảm nhận được vị ngon như ngày xưa. Không cảm thấy được vị Tết. Nhưng theo như các nhà chuyên môn nghiên cứu. Thì hàm lượng dinh dưỡng trong quả dưa hấu xưa và nay không khác nhau. Chỉ là khác về hình dáng, màu sắc. Những khác biệt cụ thể mà mọi người đều có thể nhận ra là quả dưa có hình thù tròn hay dài, to hay nhỏ. Vỏ mỏng hay dày, ruột đỏ hay vàng. Thịt quả giòn hay cát, ngọt ít hay ngọt nhiều,…

Những thay đổi của quả dưa hấu chỉ để đáp ứng thị hiếu khách hàng hơn

Những thay đổi trên là điều hết sức bình thường. Sự thật là những thay đổi này đều do thị hiếu tiêu dùng quy định cả. Sở dĩ quả dưa bây giờ có kích thước nhỏ là bởi phần lớn dân các nước có thói quen ăn quả kiểu cắt đôi. Rồi lấy muỗng múc ăn chứ không cắt miếng như mình. Họ chuộng sự tiện lợi hơn là cầu kì như ngày xưa.

Ngày xưa các quả dưa hấu to cũng chỉ được dùng để bày trí trên bàn thờ để đẹp hơn. Nhưng tâm lý người tiêu dùng vẫn thích quả dưa hấu vừa phải hơn. Ăn hết rồi lần sau bổ quả khác. Chứ không còn thích bổ qua dưa quá to. Ăn lâu không hết nên sẽ dễ gây ngán. Khẩu vị bây giờ cũng đã khác so với trước. Nhiều người không thích ăn ngọt. Người bị tiểu đường còn kiêng các loại quả có độ đường cao. Nên thị trường có loại dưa hấu chỉ ngọt vừa chứ không ngọt lịm. Sự thay đổi này rất tốt cho sức khỏe nên không còn gì để bàn cãi thêm.

Sau tất cả, chất lượng vẫn là điều quan trọng nhất

Bên cạnh đó, với sự tràn lan của nhiều loại trái cây như hiện nay. Người tiêu dùng còn “ăn” bằng mắt nữa. Nên việc lai tạo giống trước tiên cũng phải quan tâm đến đến yếu tố đẹp. Do vậy mới có loại dưa vỏ có sọc vân, ruột vàng, không hạt,… Dưa hấu xuất khẩu phải đóng container. Nên quả thuôn dài và có cân nặng đồng đều sẽ thuận tiện để sắp xếp. Vỏ dày vừa phải và cứng để thích hợp cho vận chuyển, bảo quản lâu. Những thay đổi này cũng đều để phục vụ cho sự thay đổi nhu cầu của chúng ta mà thôi. Thị trường thay đổi, chúng ta cũng có đủ điều kiện. Do đó nên có sự thay đổi để đáp ứng đúng nhu cầu.

Sau tất cả các thay đổi trên thì chất lượng vẫn là quan trọng nhất. Sau thời gian dài chú trọng đến năng suất, sản lượng để đáp ứng kịp nhu cầu thị trường. Hiện nay người sản xuất dưa hấu phải quan tâm đến vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm. Nhằm thỏa mãn đòi hỏi nguồn thực phẩm sạch của người tiêu dùng. Thông qua sự hướng dẫn của các cơ quan chuyên môn, chính quyền địa phương, các hộ nông dân đang hướng đến sản xuất dưa hấu an toàn. Theo hướng hữu cơ sinh học, giảm dần hóa chất. Tiến đến phương thức trồng hữu cơ để bảo vệ môi trường. Bảo vệ sức khỏe người sản xuất cũng như người tiêu dùng. Có như vậy mới nâng cao được chất lượng dưa. Đưa dưa hấu tiến xa hơn nữa trên thị trường quốc tế.

Xem thêm:

• Nông sản Việt Nam

Nguồn: nongthonviet.com.vn

Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tiến hành cải tạo và tập trung phát triển việc trồng hữu cơ tỏi Lý Sơn Hạn chế các tổn thất cho cây ăn trái trong mùa mưa bão