Tục Ngữ Về "cây Khế" - Ca Dao Mẹ

Có thể bạn quan tâm

Những bài ca dao - tục ngữ về "cây khế":

Ta trong cây khế ta ra
Ta trong cây khế ta ra Mình còn cạnh khế chi ta hỡi mình
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Tình yêu đôi lứa
  - Lịch sử
- Thẻ:
  - Lý Thái Tổ
  - cây khế
  - chơi chữ
- Người đăng: Phan An
- 20 August,2015
Trèo lên cây khế nửa ngày
Trèo lên cây khế nửa ngày Ai làm chua xót lòng mày khế ơi Khế chua mà nấu ốc nhồi Cái nước nó xám nhưng mùi nó ngon
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Vũ trụ, con người và xã hội
- Thẻ:
  - cây khế
  - ốc nhồi
- Người đăng: Lê Tư
- 3 May,2014
Ai qua quán Trắng phố Nhồi
Ai qua quán Trắng phố Nhồi Để thương để nhớ cho tôi thế này Trèo lên cây khế nửa ngày Ai làm chua xót lòng này khế ơi Khế héo khế lại mọc chồi Con dao lá trúc thìa vôi têm trầu Từ ngày ta phải lòng nhau Bỏ buôn bỏ bán bỏ giầu chợ phiên
Dị bản
- Ai qua quán Trắng phố Nhồi Để thương để nhớ cho tôi thế này Trèo lên cây khế nửa ngày Ai làm chua xót lòng mày khế ơi Bây giờ tôi đứng tôi ngồi Con dao lá trúc bình vôi têm trầu
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Tình yêu đôi lứa
- Thẻ:
  - dao lá trúc
  - phố Nhồi
  - làng Hòa Đình
  - tương tư
  - cây khế
  - Bắc Ninh
- Người đăng: Tuệ Nương
- 30 March,2014
Mưa lâm râm, ướt dầm cây quế
Mưa lâm râm, ướt dầm cây quế Ta thương người ở Huế mới vô
Dị bản
- Trời mưa dầm dề cây khế Em cảm thương người ngoài Huế mới vô
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Tình yêu đôi lứa
- Thẻ:
  - cây quế
  - cây khế
  - Thừa Thiên-Huế
- Người đăng: Phan An
- 2 December,2013
Ai cho sen muống một bồn
Ai cho sen muống một bồn Ai từng chanh khế sánh cùng lựu lê
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Vũ trụ, con người và xã hội
- Thẻ:
  - cây chanh
  - cây lê
  - cây lựu
  - rau muống
  - hoa sen
  - cây khế
- Người đăng: Quỳnh Mai
- 15 October,2013
Trèo lên cây khế chua le
Trèo lên cây khế chua le Anh muốn lấy vợ, kiếm ba ghe tiền đồng Tiền đồng lấy đấu mà đong Lấy ghe mà chở, đã bằng lòng em chưa?
Dị bản
- Trèo lên cây khế chua le Vợ thì muốn lấy, chỉ e mất tiền
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Tình yêu đôi lứa
- Thẻ:
  - cây khế
  - tiền bạc
  - lấy vợ
- Người đăng: Tuệ Nương
- 11 October,2013
Trèo lên cây khế nửa ngày
Trèo lên cây khế nửa ngày Ai làm chua xót lòng này khế ơi Mặt trăng sánh với mặt trời Sao Hôm sánh với sao Mai chằng chằng Mình đi có nhớ ta chăng? Ta như sao Vược chờ trăng giữa trời
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Tình yêu đôi lứa
- Thẻ:
  - mặt trời
  - sao Vược
  - lỡ duyên
  - trăng
  - sao Mai
  - cây khế
  - sao Hôm
- Người đăng: Tuệ Nương
- 25 September,2013
Trèo lên cây khế bẻ bông
Trèo lên cây khế bẻ bông Ngó vô trường học thấy đông dậm dày Nếu em không sợ ông thầy Em vô cầm bút sửa chữ này cho anh
Dị bản
- Trèo lên cây khế bẻ bông Ngó vô trường học thấy đông làm vầy Phải chi đừng sợ ông thầy Em vô em nói chữ này anh nghe
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Tình yêu đôi lứa
- Thẻ:
  - cây khế
  - thầy giáo
- Người đăng: Tuệ Nương
- 25 September,2013
Trèo lên cây khế mà rung
Trèo lên cây khế mà rung Khế rụng đùng đùng chẳng biết khế ai? – Khế này khế của ông cai Khế vừa ra trái, chị hai có chồng
Dị bản
- Trèo lên cây khế khế rung, Khế rụng đùng đùng, không biết khế của ai, Khế nầy là khế của ông Cai Khế kia chưa có trái, chị Hai chưa có chồng.
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Vũ trụ, con người và xã hội
- Thẻ:
  - ông cai
  - có chồng
  - cây khế
- Người đăng: Tuệ Nương
- 2 September,2013
Hóc xương gà, sa cành khế
Hóc xương gà, sa cành khế
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Vũ trụ, con người và xã hội
- Thẻ:
  - con gà
  - kinh nghiệm dân gian
  - cây khế
- Người đăng: Phan An
- 5 August,2013
Đừng chê khế rụng bờ ao
Đừng chê khế rụng bờ ao Dẫu rằng núi lở còn cao hơn đồi
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Vũ trụ, con người và xã hội
- Thẻ:
  - cây khế
  - núi đồi
- Người đăng: Kim Khương
- 26 July,2013
Yêu nhau từ thuở má hồng
Yêu nhau từ thuở má hồng, Đến khi má tóp lưng còng vẫn yêu Phải nhơn duyên cây khế mọc ngoài Huế cũng bứng về trồng, Không phải nhơn duyên cây cúc mọc vườn hồng cũng chẳng ham
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Tình yêu đôi lứa
- Thẻ:
  - cây cúc
  - thủy chung
  - cây khế
  - tình duyên
- Người đăng: Quỳnh Mai
- 5 July,2013
Chanh chua quýt ngọt đã từng
Chanh chua quýt ngọt đã từng Còn cây khế chín trên rừng chưa ăn Hay là thầy mẹ cấm ngăn Không cho đôi lứa đắp chăn cùng giường?
Dị bản
- Cam ngon quýt ngọt đã từng Còn quả khế rụng trên rừng chưa ăn
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Vũ trụ, con người và xã hội
  - Tình yêu đôi lứa
- Thẻ:
  - cha mẹ
  - cây khế
  - ngăn cấm
- Người đăng: Quỳnh Mai
- 4 July,2013
Chẳng thà ăn khế ăn sung
Chẳng thà ăn khế ăn sung Gặp được mẹ chồng quý mến cũng vui Còn hơn ăn thịt ăn xôi Nghiến răng ken két thì tôi đau lòng
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Tình cảm gia đình, bạn bè
- Thẻ:
  - mẹ chồng nàng dâu
  - cây khế
  - xôi thịt
  - sung
- Người đăng: Quỳnh Mai
- 15 March,2013
Trồng đậu trồng cà
Trồng đậu trồng cà Hoe hoe hoa khế Khế ngọt khế chua Cột đình cột chùa Hai tay ôm cột Cây cam cây quýt Cây mít cây hồng Cành đa cành nhãn Có chân thì rụt
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Vũ trụ, con người và xã hội
  - Khác
- Thẻ:
  - nhãn
  - cam
  - quýt
  - khế
  - dâu
  - mít
  - hồng
  - cây khế
  - cá
- Người đăng: Mai Huyền Chi
- 29 January,2013

Chú thích

Cạnh khế Cạnh khóe.
Chi Gì (phương ngữ Trung và Nam Bộ).
Theo truyền thuyết, vua Lê Long Đĩnh một hôm ăn quả khế, trong ruột thấy có hột mận (lý), đoán rằng họ Lý sẽ nổi lên làm vua, bèn sai người đi tìm kẻ nào họ Lý thì giết đi. Trong khi đó, Lý Công Uẩn ngày ngày thường ở bên vua thì vua lại không để ý đến. Rốt cuộc nhà Lê mất vào tay nhà Lý. Người đương thời nhân đó mà đặt ra câu ca dao này để chế nhạo.
Khế Cây thân gỗ vừa, có nhiều cành, không cần nhiều ánh nắng. Hoa màu tím hồng pha trắng, mọc ở nách lá hoặc đầu cành. Quả khế có 5 múi nên lát cắt ngang tạo thành hình ngôi sao, quả còn non màu xanh, khi chín có màu vàng. Có hai giống khế là khế chua và khế ngọt. Cây khế là hình ảnh thân thuộc của làng quê Bắc Bộ.

Lá và hoa khế

Quả khế
Ốc nhồi Còn gọi là ốc đồng, điền loa, loại ốc hay gặp ở các ao, ruộng vùng đồng bằng, trung du. Ốc nhồi có vỏ tương đối lớn, mặt vỏ bóng, màu xanh vàng hoặc nâu đen, mặt trong hơi tím. Lỗ miệng dài hẹp, tháp ốc vuốt nhọn, có 5,5 - 6 vòng xoắn, các vòng xoắn hơi phồng, rãnh xoắn nông, các vòng xoắn trên nhỏ dần, vuốt nhọn dài. Ốc nhồi là nguyên liệu để chế biến thành nhiều món ăn dân dã như ốc xào, bún ốc, canh ốc hay những món đặc sản: ốc nhồi thịt, ốc hấp lá gừng, ốc nhồi hấp sả.

Ốc nhồi
Hòa Đình Cũng tên là Lồi Đình, tên Nôm là Nhồi, một làng quan họ xưa, nay thuộc phường Võ Cường, thành phố Bắc Ninh.
Dao lá trúc Dao sắc bén và mỏng như lá trúc.
Bình vôi Ngày xưa nhân dân ta thường hay ăn trầu với cau và vôi. Bình vôi là dụng cụ bằng gốm hay kim loại để đựng vôi ăn trầu, đôi khi được chế tác rất tinh xảo, và tùy theo hình dạng mà cũng gọi là ống vôi.

Bình vôi bằng gốm làng Dưỡng Động (Hải Phòng)
Têm trầu Quệt vôi vào lá trầu không, cuộn lại rồi cài chặt lại bằng cuống lá để thành một miếng trầu vừa miệng ăn.

Têm trầu

Trầu têm cánh phượng
Chợ phiên Chợ họp có ngày giờ nhất định.
Quế Một loại cây rừng, lá và vỏ có tinh dầu thơm. Vỏ quế ăn có vị cay, là một vị thuốc quý (Quế chi) trong các bài thuốc Đông y. Trong văn học cổ, cây quế thường tượng trưng cho sự thanh cao, đẹp đẽ.

Thu hoạch và phơi quế
Huế Một địa danh ở miền Trung, nay là thành phố thủ phủ của tỉnh Thừa Thiên-Huế. Là kinh đô của Việt Nam dưới triều đại phong kiến nhà Nguyễn (1802 - 1945), Huế còn được gọi là đất Thần Kinh (ghép từ hai chữ kinh đô và thần bí) hoặc cố đô. Huế là một vùng đất thơ mộng, được đưa vào rất nhiều thơ văn, ca dao dân ca và các loại hình văn học nghệ thuật khác, đồng thời cũng là mảnh đất giàu truyền thống văn hóa với nón Bài Thơ, nhã nhạc cung đình, ca Huế, các đền chùa, lăng tẩm, các món ẩm thực đặc sắc...

Địa danh "Huế" được cho là bắt nguồn từ chữ "Hóa" trong Thuận Hóa, tên cũ của vùng đất bao gồm Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế.

Cầu Tràng Tiền bắc ngang qua sông Hương, một biểu tượng của Huế

Thành Nội
Sen Loài cây mọc dưới nước, thân hình trụ, lá tỏa tròn, cuống dài. Hoa to, màu trắng hay đỏ hồng, có nhị vàng.

Hoa sen trắng
Lựu Một loại cây ăn quả có hoa màu đỏ tươi, thường nở vào mùa hè. Quả khi chín có màu vàng hoặc đỏ, trong có rất nhiều hạt tròn mọng, sắc hồng trắng, vị ngọt thơm. Vỏ, thân, rễ lựu còn là những vị thuốc Đông y.

Dưới trăng quyên đã gọi hè Đầu tường lửa lựu lập lòe đâm bông (Truyện Kiều)

Trong ca dao tục ngữ, hình ảnh đào, lựu, mận, mơ... thường được dùng với tính ước lệ để chỉ đôi lứa yêu nhau.

Hoa lựu

Quả lựu
Lê Một loại cây cho quả ngọt, nhiều nước, thịt hơi xốp. Nước ép quả lê có thể dùng làm thạch, mứt trái cây, hoặc ủ men làm rượu. Gỗ lê là một loại gỗ tốt, được dùng làm đồ nội thất, chạm khắc... Lê là một hình ảnh mang tính ước lệ thường gặp trong ca dao tục ngữ, tượng trưng cho người con trai hoặc con gái.

Quả lê
Ghe Thuyền nhỏ, thường đan bằng tre (gọi là ghe nan) hoặc bằng gỗ. Từ này đôi khi được dùng để chỉ tàu thuyền nói chung, nhất là ở vùng Trung và Nam Bộ.

Chèo ghe
Đấu Đồ dùng để đong thóc gạo ngày trước, bằng khoảng một lít hiện nay.
Sao Kim Hành tinh thứ hai trong hệ Mặt Trời, khi xuất hiện lúc chiều tối thì được gọi là sao Hôm, khi xuất hiện lúc sáng sớm thì được gọi là sao Mai. Người xưa lầm tưởng sao Hôm và sao Mai là hai ngôi sao riêng biệt. Trong thi ca, sao Hôm là hoán dụ của hoàng hôn, còn sao Mai là hoán dụ của bình minh.
Sao Vược Một số bản chép là sao Vượt, một ngôi sao trong sự tích sao Hôm, sao Mai của dân gian Việt Nam. Theo đó, sao Hôm và sao Mai vốn là hai anh em mồ côi cha mẹ, rất thương yêu nhau. Người anh bị bắt đi phu, trước khi đi dặn em trông nom chị dâu. Nghe lời anh, em đêm ngày lo lắng coi giữ chị. Em khoét một lỗ vách, đêm đêm luồn tay qua, đặt lên bụng chị để canh. Không ngờ, chị có thai. Em sợ trốn đi, đi mãi, kiệt sức chết, hóa thành sao Hôm. Người anh trở về, thấy sự rắc rối, rất giận em. Cho đến khi vợ đẻ ra một bàn tay thì anh mới hiểu em mình bị nghi oan, liền đi tìm, đi mãi, chết hóa thành sao Mai. Người vợ cũng đi tìm chồng và em, chết hóa thành sao Vược. Vì vậy sao Vược cứ lao qua lao lại giữa bầu trời như đang tìm kiếm ai đó.
Bông Hoa (phương ngữ Trung và Nam Bộ).
Cai Từ gọi tắt của cai vệ, chức danh chỉ huy một tốp lính dưới thời thực dân Pháp.

Lính lệ
Có bản chép: Khế chưa ra trái, hoặc Khế chua ra trái.
Xương gà cứng và sắc, khi bị hóc rất khó lấy ra. Cành khế giòn và gãy, rất nguy hiểm cho người trèo.
Quýt Một loại cây thân gỗ. Quả hình cầu hơi dẹt, màu xanh, vàng da cam hay đỏ, vỏ mỏng, nhẵn hay hơi sần sùi, không dính với múi nên dễ bóc; cơm quả dịu, thơm, ăn có vị ngọt; hạt trắng xanh. Hoa, lá, vỏ, xơ và múi quýt cũng là những vị thuộc dân gian.

Quả quýt
Sung Một loại cây gặp nhiều trên các vùng quê Việt Nam. Thân cây sần sùi, quả mọc thành chùm. Quả sung ăn được, có thể muối để ăn như muối dưa, cà, ngoài ra còn dùng trong một số bài thuốc dân gian.

Cây và quả sung