Tục Ngữ Về "gặt Lúa" - Ca Dao Mẹ

Có thể bạn quan tâm

Những bài ca dao - tục ngữ về "gặt lúa":

Khi nào trâu đực sinh con
Khi nào trâu đực sinh con Gà trống đẻ trứng, trăng tròn ba mươi Khi nào tháng chạp ăn rươi Tháng giêng gặt lúa em thời lấy anh.
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Trào phúng, phê phán đả kích
- Thẻ:
  - rươi
  - con trâu
  - con gà
  - gặt lúa
  - trăng
- Người đăng: Phan An
- 22 November,2013
Hỏi thăm qua chú bán quynh
– Hỏi thăm qua chú bán quynh Thấy ngoài Bến Ván, Trì Bình gặt chưa? – Bến Ván bán tới Quán Cơm Gặt chưa không biết, thấy hai cây rơm ú ù
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Quê hương đất nước
  - Lao động sản xuất
- Thẻ:
  - Quảng Ngãi
  - gặt lúa
  - Quán Cơm
  - Bến Ván
  - Trì Bình
- Người đăng: Phan An
- 21 May,2013
Tháng tư mua nứa đan thuyền
Tháng tư mua nứa đan thuyền Tháng năm tháng sáu gặt miền ruộng chiêm.
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Lao động sản xuất
- Thẻ:
  - gặt lúa
  - Vụ chiêm
- Người đăng: Lê Tư
- 24 April,2013
Chiều chiều lại nhớ chiều chiều
Chiều chiều lại nhớ chiều chiều Nhớ nồi cơm nguội, nhớ siêu nước chè Nhớ hồi lên ngựa xuống xe Nhớ bát nước chè, nhớ tộ đường non Cá mòi, cá nục y con Thịt heo y khúc lòng còn ước mơ Nhớ khi rau muống bò bờ Nhớ khi con nhện giăng tơ mới vào Nhớ lê, nhớ lựu, nhớ đào Đêm nằm tơ tưởng, chiêm bao mơ màng Trông đò chẳng thấy đò sang Cầm giằng quên gặt, nhớ đến nghĩa nàng, nàng ơi!
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Tình yêu đôi lứa
  - Quê hương đất nước
  - Ru con
- Thẻ:
  - rau muống
  - gặt lúa
  - buổi chiều
  - cơm nguội
  - nước chè
  - ngựa xe
  - đường non
  - cá mòi
  - cá nục
- Người đăng: Phan An
- 18 March,2013
Trên trời có ông sao Thần
Trên trời có ông sao Thần Bốn mùa chỉ lối cho dân ăn làm. Sang xuân Thần cúi lom khom Là mùa trồng đậu, dân làng biết chăng? Bước sang tháng chín rõ trăng Lưng thần hơi đứng là đang gặt mùa
Thông tin thêm
- Chủ đề:
  - Vũ trụ, con người và xã hội
  - Lao động sản xuất
- Thẻ:
  - cày bừa
  - thần nông
  - gặt hái
  - gặt lúa
  - gieo mạ
  - gặt mùa
- Người đăng: Mai Huyền Chi
- 1 February,2013

Chú thích

Rươi Một loại giun đất nhiều chân, thân nhiều lông tơ, thường sinh ra ở những gốc rạ mục ở những chân ruộng nước lợ. Tới mùa rươi (khoảng tháng 9, tháng 10 âm lịch), rươi sinh sản rất nhiều, bà con nông dân thường bắt về làm mắm ăn.

Con rươi
Quynh Đồ đan bằng tre, dùng để quây và nhốt vịt ngoài đồng.
Có bản chép: Hỏi thăm chú bán cót bán quynh.
Bến Ván Còn có tên chữ Hán là Bản Tân, một bến thuyền nằm bên hữu ngạn của con sông cùng tên. Con sông thuộc địa phận huyện Núi Thành, chảy qua An Tân và đầm An Thái, tỉnh Quảng Nam, dài độ 6 km. Có tên như vậy do ngày xưa gỗ khai thác từ nguồn Hữu Ban chuyển theo đường nước về đây được xẻ thành ván cung cấp cho ngành đóng thuyền và làm đỗ gia dụng. Bến Ván nay thuộc thị trấn Núi Thành, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam.
Trì Bình Một thôn nay thuộc xã Bình Nguyên, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi.
Quán Cơm Tên một cái chợ nay thuộc thị trấn Sơn Tịnh, huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi.
Cây rơm Sau mỗi vụ lúa, nhân dân ta thường phơi khô thân lúa thành rơm, đánh thành đống cao đặt ở trước hoặc sau nhà, gọi là cây rơm. Rơm khô có thể dùng làm chất đốt trong sinh hoạt hằng ngày, hoặc làm thức ăn, lót ấm cho gia súc trong mùa đông. Cây rơm càng to, cao thì vụ mùa càng bội thu.

Cây rơm
Nứa Loài cây cùng họ với tre, mình mỏng, gióng dài, mọc từng bụi ở rừng, thường dùng để đan phên và làm các đồ thủ công mĩ nghệ. Ống nứa ngày xưa cũng thường được dùng làm vật đựng (cơm, gạo, muối...).

Bụi nứa
Chiêm (Lúa hay hoa màu) gieo cấy ở miền Bắc vào đầu mùa lạnh, khô (tháng mười, tháng mười một) và thu hoạch vào đầu mùa nóng, mưa nhiều (tháng năm, tháng sáu), phân biệt với mùa. Đây cũng là cách gọi tắt của "lúa chiêm." Theo sách Vân Đài Loại Ngữ của Lê Quý Đôn, người Việt trước đây đã học cách trồng một số giống lúa gieo vào mùa đông, thu hoạch vào mùa hạ từ người Chiêm Thành, nên gọi là lúa chiêm hay lúa chăm.

Cấy lúa chiêm
Siêu Loại ấm có tay cầm, dùng để đun nước hay sắc thuốc.
Chè Cũng gọi là trà, tên chung của một số loại cây được trồng lấy lá nấu thành nước uống. Một loại có thân mọc cao, lá lớn và dày, có thể hái về vò nát để nấu uống tươi, gọi là chè xanh. Loại thứ hai là chè đồn điền du nhập từ phương Tây, cây thấp, lá nhỏ, thường phải ủ rồi mới nấu nước, hiện được trồng ở nhiều nơi, phổ biến nhất là Thái Nguyên và Bảo Lộc thành một ngành công nghiệp.

Đồi chè Thái Nguyên
Tộ Cái tô bằng đất nung, thường dùng để kho thịt, cá. Những món kho trong tộ gọi là kho tộ (thịt heo kho tộ, cá lóc kho tộ...)

Cá kho tộ
Đường non Đường được tạo thành từ mía qua một giai đoạn gọi là nấu đường. Nước ép mía được đổ vào những chảo gang, đặt trên lò lửa. Thợ lò chờ nước đường được nấu đến “độ” thì múc ra thùng gỗ, dùng chày đánh nước đường cho sánh đặc lại rồi rót vào những cái bát to làm bằng nhôm, có phết một lớp dầu phộng (để dễ gỡ đường). Một lát sau đường nguội thì gỡ ra, xếp theo cặp, cho vào những chiếc rổ to gánh về phơi cho khô. Loại đường này gọi là đường bát hay đường tán.

Đường non là nước đường nấu chưa tới "độ." Thợ lò múc một ít đường, đổ vào bẹ chuối và nghiêng cho đường tráng đều bẹ chuối là được. Khi đường non nguội thì sánh lại và có màu vàng, dẻo, vị ngọt thanh, rất thơm ngon.
Cá mòi Một loại cá thuộc họ cá trích, có tập tục bơi thành đàn từ biển ngược lên nguồn vào tháng giêng để đẻ trứng, vì vậy nhân dân ta thường giăng lưới bắt cá mòi ở sông vào dịp này. Cá mòi ngon nhất là trứng cá, và thường được chế biến thành các món nướng, món kho. Cá mòi có hai loại: cá mòi lửa và cá mòi he.

Cá mòi
Cá nục Một loại cá biển, có rất nhiều ở các vùng biển miền Trung. Cá nục được dùng làm nguyên liệu chính cho nhiều món ăn ngon như cá nục sốt cà, cá nục kho, cá nục hấp cuốn bánh tráng...

Cá nục
Lê Một loại cây cho quả ngọt, nhiều nước, thịt hơi xốp. Nước ép quả lê có thể dùng làm thạch, mứt trái cây, hoặc ủ men làm rượu. Gỗ lê là một loại gỗ tốt, được dùng làm đồ nội thất, chạm khắc... Lê là một hình ảnh mang tính ước lệ thường gặp trong ca dao tục ngữ, tượng trưng cho người con trai hoặc con gái.

Quả lê
Lựu Một loại cây ăn quả có hoa màu đỏ tươi, thường nở vào mùa hè. Quả khi chín có màu vàng hoặc đỏ, trong có rất nhiều hạt tròn mọng, sắc hồng trắng, vị ngọt thơm. Vỏ, thân, rễ lựu còn là những vị thuốc Đông y.

Dưới trăng quyên đã gọi hè Đầu tường lửa lựu lập lòe đâm bông (Truyện Kiều)

Trong ca dao tục ngữ, hình ảnh đào, lựu, mận, mơ... thường được dùng với tính ước lệ để chỉ đôi lứa yêu nhau.

Hoa lựu

Quả lựu
Đào Loại cây mọc nhiều ở vùng rừng núi phía Bắc, cũng được trồng để lấy quả hay hoa. Hoa đào nở vào mùa xuân, là biểu tượng của mùa xuân và ngày Tết ở miền Bắc. Quả đào vị ngọt hoặc chua, mùi thơm, vỏ quả phủ một lớp lông mịn. Đào xuất hiện rất nhiều trong văn học cổ Trung Quốc và các nước đồng văn. Trong ca dao tục ngữ, hình ảnh đào, lựu, mận, mơ... thường được dùng với tính ước lệ để chỉ đôi lứa yêu nhau.

Quả đào
Vằng Một dụng cụ dùng để gặt lúa ở miền Trung, tương tự như cái liềm, nhưng đằng sau có thêm cái móc bằng một nhánh tre nạng để móc cây lúa nằm sâu dưới nước. Từ này cũng được phát âm thành giằng ở một số địa phương.
Thiên Hạt Tên dân gian là Thần Nông, còn gọi là chòm Bọ Cạp hoặc gọi tắt là sao Thần, một chòm sao lớn nằm ở bầu trời phía nam gần trung tâm của dải Ngân Hà. Nhà nông nước ta xưa kia xác định vụ lúa bằng cách quan sát biến đổi của chòm sao này.

Chòm sao Thần Nông với đường nối tưởng tượng