Uzbekistan - Các Nước Trung Á

Uzbekistan, một đất nước nằm khép kín ở Trung Á, nằm ở phía nam và phía đông nam của Biển Aral, giáp với Kazakhstan ở phía Tây và Đông Bắc, Turkmenistan ở phía Tây Nam, có đường biên giới ngắn (145 km) với Afghanistan ở phía Nam, giáp Tajikistan và Kyrgyzstan ở phía Đông. Uzbekistan […]

Thông tin nhanh

Hành chính

Tên đầy đủ: Cộng hòa Uzbekistan

Tên tiếng Anh: Uzbekistan

Loại chính phủ: Cộng hoà; Chế độ độc tài của tổng thống, với ít quyền lực bên ngoài

ISO: uz, UZB

Tên miền quốc gia: uz

Múi giờ: +5:00

Mã điện thoại: +998

Thủ đô: Tashkent

Các thành phố lớn: Samarkand; Bukhara; Khiva, Shahrisabz, Kokand, Termez.

Địa lý

Diện tích: 447.400 km².

Địa hình: phần lớn là sa mạc, ở phía đông và phía đông bắc của đất nước này là các đỉnh của Tien-Shan và Pamirs. Điểm cao nhất: Adelunga Toghi 4 301 m.

Khí hậu: sa mạc-lục địa; mùa hè nóng, mùa đông ôn hòa; đồng cỏ nửa khô ở phía đông.

Nhân khẩu

Dân số: 35.673.803 người (2024 theo DanSo.org)

Dân tộc chính: Uzbek 80%, Nga 5.5%, Tajik 5%, Kazakh 3%, Karakalpak 2.5%, Tatar 1.5%, khác 2,5%.

Tôn giáo: Hồi giáo 88% (Sunni), Nhà thờ chính thống phương Đông 9%, 3% khác.

Ngôn ngữ: Tiếng Uzbek (tiếng Turkic) 74%, Nga 14%, Tajik 4.5%, khác 7%.

Kinh tế

Tài nguyên: vàng, urani, đồng, khí tự nhiên, vonfram, muối kali, phốt pho và kaolin.

Sản phẩm Nông nghiệp: Bông, nhà sản xuất lớn thứ tư trên thế giới; Rau, hoa quả, ngũ cốc, gia súc.

Sản phẩm Công nghiệp: Dệt may, chế biến thực phẩm, xây dựng máy móc, luyện kim, khí đốt tự nhiên.

Xuất khẩu: - hàng hoá: sản phẩm năng lượng, bông, vàng, phân khoáng, kim loại màu, dệt may, thực phẩm, máy móc, ô tô. - đối tác: Thụy Sĩ 25,8%, Trung Quốc 17,6%, Kazakhstan 14,2%, Thổ Nhĩ Kỳ 9,9%, Nga 8.4%, Bangladesh 6,9% (2015)

Nhập khẩu: - hàng hoá: máy móc, thiết bị, thực phẩm, hóa chất, kim loại đen và kim loại màu. - đối tác: Trung Quốc 20,8%, Nga 20,8%, Hàn Quốc 12%, Kazakhstan 10,8%, Thổ Nhĩ Kỳ 4,6%, Đức 4,4% (2015)

Tiền tệ: Uzbek Soum (UZS)

GDP: 90,88 tỷ USD (2023 theo IMF)

Tổng quan

Uzbekistan, một đất nước nằm khép kín ở Trung Á, nằm ở phía nam và phía đông nam của Biển Aral, giáp với Kazakhstan ở phía Tây và Đông Bắc, Turkmenistan ở phía Tây Nam, có đường biên giới ngắn (145 km) với Afghanistan ở phía Nam, giáp Tajikistan và Kyrgyzstan ở phía Đông.

Uzbekistan này có diện tích 447,400 km², quốc gia có quy mô tương đương Thụy Điển. Cảnh quan của Uzbekistan chủ yếu là khô cạn, phần lớn là sa mạc cát bằng phẳng, hoặc cát. Chỉ có khoảng 10% diện tích đất của đất nước được canh tác thâm canh, đất nông nghiệp ở các thung lũng sông và ốc đảo.

Uzbekistan có 30.6 triệu người (vào năm 2017). Thủ phủ và thành phố lớn nhất là Tashkent (Тошкент). Ngôn ngữ nói là tiếng Uzbek và tiếng Nga.

Uzbekistan vào thời cổ đại từng là một phần của Iran, khu vực nói tiếng Transoxiana, với các thành phố như Samarkand, Bukhara, và Khiva phát triển mạnh nhờ vào Con đường tơ lụa.

Những người định cư đầu tiên đến lãnh thổ này được gọi là người Scythia. Các nền văn minh đầu tiên phát triển bao gồm Khwarezm (thế kỷ VIII-VI TCN), Bactria (VIII-VI TCN), Sogdia (VIII-VI TCN), Fergana (III TCN – VI SCN) và Margiana (III TCN – VI SCN) được thành lập bởi những người du mục ở Đông Iran. Khu vực này từng là một phần của Đế quốc Ba Tư, với cuộc chinh phục của người Hồi giáo vào thế kỷ thứ 7, biến phần lớn dân chúng thành người Hồi giáo. Sau triều đại Khwarezmian huy hoàng vào thế kỷ thứ 11, khu vực này đã rơi vào cuộc xâm lược của Mông Cổ vào thế kỷ 13. Thành phố Shahrisabz là nơi sinh của Timur, người vào thế kỷ 14 đã thành lập Đế chế Timurid.

Khu vực này bị chinh phục bởi quân Uzbek Shaybanids vào thế kỷ 16, di chuyển trung tâm quyền lực từ Samarkand đến Bukhara. Khu vực này được chia thành ba tiểu bang: Khanate của Khiva , Khanate của Kokand và Emirate của Bukhara.

Nga đã chinh phục Uzbekistan vào cuối thế kỷ 19. Kháng chiến chống lại Hồng quân sau chiến tranh thế giới cuối cùng đã bị đàn áp và một nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa được thành lập vào năm 1925.

Trong thời kỳ Xô viết, việc sản xuất “vàng trắng” (bông) và ngũ cốc đã dẫn tới lạm dụng các hóa chất nông nghiệp và sự cạn kiệt nguồn cung cấp nước, một số con sông bị khô hạn, khiến đất và biển Aral bị ngộ độc.

Độc lập từ năm 1991, cả nước tìm cách giảm dần sự phụ thuộc vào nông nghiệp trong khi phát triển trữ lượng khoáng sản và dầu mỏ.

Những lo ngại hiện nay bao gồm sự nổi dậy của các chiến binh Hồi giáo có trụ sở tại Tajikistan và Afghanistan, một loại tiền tệ không thể chuyển đổi, và sự cắt giảm nhân quyền và dân chủ hóa.