VĂN BẢN. CHỊ EM THÚY KIỀU (trích Truyện Kiều) - Củng Cố Kiến Thức

1. Kết cấu đoạn trích:

- Bốn câu thơ đầu giới thiệu khái quát về chị em Thúy Kiều.

- Bốn câu thơ tiếp theo miêu tả vẻ đẹp của Thúy Vân.

- Mười sáu câu thơ còn lại là tả vẻ đẹp của Thúy Kiều.

- Trình tự miêu tả các nhân vật theo kết cấu đoạn trích là miêu tả từ khái quát đến cụ thể.

2. Nét riêng về nhan sắc và tính cách của Thúy Vân.

“Vân xem trang trọng khác vời,

Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.

Hoa cười, ngọc thốt, đoan trang,

Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da”.

- Tác giả dùng những hình tượng nghệ thuật ước lệ để tả vẻ đẹp của Thúy Vân. Đó là những hình ảnh quen thuộc trong văn học trung đại: Khuôn mặt tròn trịa đầy đặn như mặt trăng, lông mày sắc nét đậm như con ngài, miệng cười tươi thắm như hoa, giọng nói trong veo như ngọc, mái tóc đen óng ả tựa mây, làn da trắng mịn màng hơn tuyết… Đó là vẻ đẹp phúc hậu, quý phái.

- Vẻ đẹp tạo sự hòa hợp êm đềm với thiên nhiên, vạn vật xung quanh. Chân dung của Thúy Vân báo hiệu cuộc đời bình lặng, suôn sẻ sau này.

3. Nhan sắc của Thúy Kiều được gợi tả bằng các hình ảnh mang tính ước lệ: Thu thuỷ, xuân sơn, hoa, liễu.

- Vẻ riêng của Thúy Kiều được nói đến ở những câu thơ:

“Kiều càng sắc sảo mặn mà,

So bề tài sắc lại là phần hơn”.

- "sắc sảo" và "mặn mà" vừa gợi tả nhan sắc, vừa gợi tả tính cách, tài năng. Về nhan sắc, mặc dù không gợi tả cụ thể như Thúy Vân, nhưng qua những hình ảnh tượng trưng, ước lệ, tác giả đã tạo được ấn tượng về một vẻ đẹp của giai nhân tuyệt thế. Đặc biệt là việc gợi tả vẻ đẹp của đôi mắt "làn thu thuỷ"; đôi mắt trong sáng như nước mùa thu, gợi vẻ lanh lợi, sắc sảo hơn người.

4. Khi tả Thúy Vân, tác giả chủ yếu gợi tả nhan sắc, còn khi tả Thúy Kiều, nhà thơ tả sắc một phần còn dành đến hai phần để gợi tài năng.

- Tài hoa của Kiều đạt tới mức lí tưởng theo quan niệm phong kiến gồm cầm, kì, thi, họa. Đặc biệt tài đàn của nàng đã là sở trường, năng khiếu đặt biệt.

- Tả cái tài của Kiều cũng là ngợi ca cái tâm đặc biệt của nàng. Cung đàn "bạc mệnh" mà Kiều tự sáng tác chính là tiếng lòng của một trái tim đa sầu, đa cảm. Vẻ đẹp của Kiều là sự kết hợp của cả sắc, tài, tình. Tác giả dùng thành ngữ có nguồn gốc từ thi liệu Hán học "nghiêng nước nghiêng thành" (người đẹp nhìn một lần nghiêng thành, nhìn lần nữa nghiêng nước) để tả giai nhân.

5. Chân dung Thúy Kiều nổi bật hơn Thúy Vân.

- Dụng ý nghệ thuật của tác giả khi sáng tạo Truyện Kiều là tập trung xoay quanh câu chuyện về cuộc đời đầy đau khổ của nàng Kiều. Điều này thể hiện ngay ở sự chênh lệch về số lượng câu thơ dành cho việc miêu tả hai nhân vật (4/12).

- Vẻ đẹp của Thúy Vân chủ yếu là ngoại hình, còn vẻ đẹp của Thúy Kiều được gợi tả cả về nhan sắc, tài năng và tâm hồn. Chân dung Thúy Vân được miêu tả trước để làm nền, tạo vẻ nổi bật của chân dung Thúy Kiều sau đó.