Vấn đề Cơ Bản Của Triết Học - 123doc

vấn đề cơ bản của triết học là gì? vì sao nó lại là vấn đề cơ bản của triết học. các quan điểm khác nhau lý giải về vấn đề này như thế nào? chủ nghĩa duy vật biện chứng giải quyết vấn đề này như thế nào? chúng ta cần vận dụng quan niệm này như thế nào cho đúng đắn?

Vấn đề cơ bản của triết học

Giáo viên: Lý Văn Tư

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

a Quan niệm về triết học

- Triết học ra đời vào khoảng thế kỷ VIII – VI TCN gắn liền với sự ra đời của các nền văn minh cổ đại như Trung Quốc, Ấn Độ, Hy Lạp, La Mã…

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

a Quan niệm về triết học

+ “Triết” theo nghĩa chữ Hán là Trí – Sự hiểu biết của con người, sự truy tìm bản chất của dối tượng trong quá trình nhận thức thế giới.

+ “Triết” theo nghĩa Ấn Độ là Darshna, là sự chiêm ngưỡng, sự suy ngẫm của con người đến chân lý, là sự hiểu biết nói chung.

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

+ “Triết học” theo tiếng Hy Lạp là Philosophya (sự ham mê hiểu biết cộng với sự thông thái).

=> Như vậy, dù ở phương Đông hay phương Tây, triết học thời cổ đại đều có nghĩa là sự hiểu biết, sự nhận thức của con người về thế giới

- Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin:

Triết học là 1 hệ thống những quan điểm lý luận chung nhất về thế giới và vị trí của con người trong thế giới.

- Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin:

Triết học là 1 hệ thống những quan điểm lý luận chung nhất về thế giới và vị trí của con người trong thế giới.

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

b Vấn đề cơ bản của triết học:

- Trong tác phẩm “Lútvích Phoiơbắc và sự cáo chung của

triết học Cổ điển Đức”, Ăng ghen

viết: “vấn đề cơ bản lớn của mọi

triết học, đặc biệt là triết học

hiện đại, là vấn đề quan hệ giữa

tư duy và tồn tại”

b Vấn đề cơ bản của triết học:

- Trong tác phẩm “Lútvích Phoiơbắc và sự cáo chung của

triết học Cổ điển Đức”, Ăng ghen

viết: “vấn đề cơ bản lớn của mọi

triết học, đặc biệt là triết học

hiện đại, là vấn đề quan hệ giữa

tư duy và tồn tại”

L.Phoiơbắc (1804 – 1872) Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

+ Vật chất và ý thức là 2 phạm trù rộng lớn nhất của triết học Các học thuyết triết học (duy tâm, duy vật, tôn giáo…) dù khác nhau, song đều có nội dung cơ bản về mối quan hệ giữa vật chất và ý thức

+ Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức là nội dung cơ bản nhất trong đối tượng nghiên cứu của triết học (thế giới vật chất và con người)

Vì:

+ Vật chất và ý thức là 2 phạm trù rộng lớn nhất của triết học Các học thuyết triết học (duy tâm, duy vật, tôn giáo…) dù khác nhau, song đều có nội dung cơ bản về mối quan hệ giữa vật chất và ý thức

+ Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức là nội dung cơ bản nhất trong đối tượng nghiên cứu của triết học (thế giới vật chất và con người)

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

+ Việc giải quyết mối quan hệ giữa vật chất và ý thức quyết định tới việc giải quyết các mối quan hệ khác trong triết học như: tồn tại xã hội, ý thức xã hội, khách quan, chủ quan, các nguyên lý, quy luật của phép biện chứng duy vật

+ Giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa vật chất và ý thức là xuất phát điểm thế giới quan, căn cứ để phân biệt chủ nghĩa duy vật với chủ nghĩa duy tâm

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

c.Vấn đề cơ bản của triết học có 2 mặt

- Một là: Trong mối quan hệ vật chất và ý thức cái nào có trước, cái nào có

sau, cái nào quyết định cái nào?

- Tùy theo cách giải quyết khác nhau mà chia làm 2 trường phái: Duy vật và duy tâm

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

+ Chủ nghĩa duy vật: khẳng định vật chất có trước, sinh ra ý thức, quyết định ý thức:

CNDV cổ đại: (quan điểm của CNDV thời kỳ này nói chung là đúng đắn

nhưng mang tính chất ngây thơ, chất phác, giải thích thế giới từ bản thân các vật thể cụ thể khác nhau, vì chủ yếu dựa vào quan sát trực tiếp)

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

CNDV máy móc, siêu hình thế kỷ XVII – XVIII (họ xem xét giới tự nhiên và

con người như hệ thống máy móc phức tạp khác nhau mà thôi, chỉ thấy sự vật trong trạng thái ngưng đọng, biệt lập, không vận động biến đổi…)

CNDV biện chứng (triết học Mác – Lênin) là đỉnh cao của triết học duy vật

nói riêng và triết học hiện đại nói chung: Khẳng định vật chất có trước, sinh ra

ý thức, quyết định ý thức, ý thức có sự tác động trở lại đối với vật chất

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

+ Chủ nghĩa duy tâm: Xuất hiện và tồn tại dưới hai dạng chủ yếu: chủ nghĩa duy tâm khách quan và chủ nghĩa duy tâm chủ quan.

Sự khác nhau căn bản giữa chủ nghĩa duy tâm khách quan và chủ nghĩa duy tâm chủ quan không phải ở chỗ nhận định vị trí, quan hệ giữa vật chất và ý thức mà chủ yếu là sự khác biệt về “khái niệm ý thức”

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

Chủ nghĩa duy tâm

khách quan với các đại

biểu nổi tiếng như Platon,

Hêghen cho rằng ý thức

là sản phẩm thuần túy

của lực lượng thần bí,

siêu nhiên tồn tại khách

quan độc lập với con

người, chi phối con người

và vạn vật

Platon (427- 340TCN) F Hêghen 1770 - 1831 Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

Chủ nghĩa duy tâm chủ quan với

các đại biểu nổi tiếng như Béccơli,

Hium, Phíchtơ… lại cho rằng ý thức là

cái có trước và tồn tại sẵn trong con

người, trong chủ thể nhận thức, còn

các sự vật bên ngoài chỉ là sự phức

hợp của các cảm giác ấy mà thôi

Béccơli(1685 – 1753) Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

- Hai là: Con người có khả năng nhận thức được thế giới hay không?

+ Phái khả tri:

Các nhà triết học duy vật cho rằng con người có khả năng nhận thức được thế giới Song do mặt thứ nhất quy định, nên sự nhận thức đó là sự phản ánh của thế giới vật chất vào óc con người

Các nhà triết học duy tâm cũng thừa nhận khả năng nhận thức thế giới của con người nhưng sự nhận thức đó là nhận thức của tinh thần, lực lượng siêu nhiên ngoài con người

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

+ Phái bất khả tri: một số

nhà duy tâm khác như Hium

và Can tơ lại phủ nhận khả

năng nhận thức thế giới của

con người Họ là những

người theo thuyết không thể

biết

Cantơ ( 1724- 1804) Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

- Hai cấp độ lớn trong vấn đề cơ bản của triết học

+ Thứ nhất, giải quyết mối quan hệ giữa vật chất và ý thức

+ Thứ hai, giải quyết mối quan hệ tồn tại xã hội và ý thức xã hội

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

- Việc giải quyết vấn đề cơ bản của triết học

Vấn đề cơ bản của triết học chỉ được giải quyết triệt để, nhất quán khi hai cấp độ của nó được giải quyết gắn bó, thống nhất với nhau

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

Mác – Ăng ghen có công:

+ Đã làm cho CNDV trở thành triệt để

và nhất quán bằng cách phát triển quan

điểm duy vật về tự nhiên thành quan

điểm duy vật hoàn chỉnh bao hàm cả duy

vật về xã hội và lịch sử

C.Mác (1818 – 1883) Ph.Ăngghen (1820 -1895)

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

+ Đánh giá ý nghĩa của cấp độ thứ hai

như một cuộc cách mạng trong triết học

Các nhà duy vật trước đây đã không làm

được điều đó Họ duy vật về mặt tự nhiên

nhưng lại duy tâm về mặt xã hội

C.Mác (1818 – 1883) Ph.Ăngghen (1820 -1895)

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

- Sự phát triển của Lênin: Lênin

xem xét vấn đề cơ bản của triết học

Về nguồn gốc phát sinh: trong

quan hệ giữa vật chất và ý thức xét

cho cùng cái nào có trước, cái nào

sinh ra cái nào?

Về mặt quyết định luận: trong

quan hệ vật chất – ý thức cái nào

quyết định cái nào

V.I.Lênin (1870 -1924)

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

Ở hai cấp độ thì cấp độ thứ nhất

(giải quyết mối quan hệ giữa vật chất

và ý thức), mặt nguồn gốc hình thành

là mặt trội; ở cấp độ thứ 2 (giải quyết

mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý

thức xã hội) thì mặt quyết định luận là

mặt trội

V.I.Lênin(1870 -1924)

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

d Ý nghĩa phương pháp luận

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

- Tóm lại việc giải quyết vấn đề cơ bản của triết học đã chia triết học thành 2 trường phái, 2 khuynh hướng, 2 phương pháp đối lập nhau trong lịch sử triết học là phương pháp biện chứng và phương pháp siêu hình

d Ý nghĩa phương pháp luận

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

+ Phương pháp biện chứng: là phương pháp xem xét sự vật trong sự vận động, biến đổi, phát triển, trong mối liên hệ với các sự vật hiện tượng khác

d Ý nghĩa phương pháp luận

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

+ Phương pháp siêu hình: là phương pháp xem xét sự vật trong trạng thái tĩnh, chết cứng, không vận động, không biến đổi, không phát triển, không trong mối liên hệ tác động qua lại với các sự vật hiện tượng khác, nếu có chỉ là bề ngoài

d Ý nghĩa phương pháp luận

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

- Nghiên cứu vấn đề cơ bản của triết học có ý nghĩa cực kỳ quan trọng đối với chúng ta; nó là cơ sở xác lập lập trường khách quan, chống lại lập trường sai trái, chủ quan, là cơ sở để chỉ đạo nhận thức và cải tạo thực tiễn

d Ý nghĩa phương pháp luận

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

+ Phải xây dựng lập trường duy vật trong nhận thức xem xét các sự vật hiện tượng của thế giới Đấu tranh phê phán các quan điểm duy tâm (cả khách quan và chủ quan) trong nhận thức thế giới vật chất và tinh thần

d Ý nghĩa phương pháp luận

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

+ Phải tôn trọng thực tế khách quan, đồng thời phải phát huy nỗ lực chủ quan của con người Có tôn trọng thực tế khách quan mới phản ánh đúng quy luật khách quan để cải tạo thế giới khách quan Có phát huy nỗ lực chủ quan mới nắm được bản chất bên trong của thế giới khách quan để cải tạo thế giới khách quan

d Ý nghĩa phương pháp luận

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

+ Là cơ sở để chúng ta nhận diện các trường phái triết học trong lịch sử+ Là cơ sở để đấu tranh trên mặt trận tư tưởng lý luận hiện nay

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

Một là: Trong mối quan hệ vật chất và ý

thức cái nào có trước, cái nào có sau, cái nào quyết định cái nào?

Hai là: Con người có khả năng nhận thức

được thế giới hay không?

TÓM LẠI

TÓM LẠI

Vấn đề 1: Vấn đề cơ bản của triết học

Xin chân thành cảm ơn