Vàng Mắt: Nguyên Nhân Và Cách điều Trị - All About Vision

Trang chủCác tình trạng mắtTình trạng mắt từ A-Z Vàng mắt: Nguyên nhân và cách điều trị

Bởi Beth Longware Duff; đánh giá bởi Gary Heiting, OD

Mắt bạn đang bắt đầu trông có màu vàng? Nguyên nhân có thể do bệnh vàng da, dùng quá nhiều một số thuốc hoặc bất kỳ bệnh lý nào trong số nhiều bệnh lý, một số rất nghiêm trọng.

Bài viết này cung cấp thông tin bạn cần để hiểu về vàng mắt — và bạn có thể làm gì với tình trạng này.

Nguyên nhân gì gây ra vàng mắt?

Củng mạc (phần trắng của mắt) phải luôn trông khỏe mạnh, có màu trắng. Nếu phần này của mắt có màu đỏ hoặc đổi màu thì đã đến lúc bạn phải thăm khám với bác sĩ mắt để xác định nguyên nhân gây ra sự thay đổi màu này. 

Vàng da kết mạc

Một loại đổi màu phần trước của mắt là vàng da kết mạc, đây là thuật ngữ y khoa chỉ vàng mắt. (Đôi khi, thuật ngữ vàng da củng mạc cũng được sử dụng để mô tả vàng mắt).

Bệnh vàng da

Thông thường, vàng mắt là một triệu chứng của bệnh vàng da, đây là tình trạng đổi màu da và màu mắt do mức sắc tố cao gọi là bilirubin gây ra. Mặc dù không phải là bệnh tự thân nhưng vàng da là dấu hiệu cho thấy gan, túi mật và ống mật đang không thực hiện đúng chức năng của mình.

Bệnh vàng da tương đối phổ biến ở trẻ sơ sinh. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), khoảng 60% số trẻ sơ sinh bị bệnh vàng da. Trẻ sơ sinh thiếu tháng đặc biệt có nguy cơ bởi gan của trẻ chưa đủ phát triển để xử lý bilirubin.

Bệnh vàng da ít gặp hơn nhiều ở trẻ lớn tuổi hơn và người trưởng thành. Trong những trường hợp này, người ta thường nghi ngờ những bệnh nền nghiêm trọng hơn mà cần phải điều trị y tế. Giống với trẻ sơ sinh, người ta cũng tập trung trước hết vào gan khi bệnh vàng da xảy ra ở trẻ em và người lớn.

Những trường hợp vàng da sơ sinh mức nhẹ thường tự hết — chỉ khoảng một trong số 20 trẻ sơ sinh bị ảnh hưởng cần biện pháp can thiệp. Phương pháp điều trị tiêu chuẩn đối với bệnh vàng da ở mức vừa phải là liệu pháp ánh sáng để giảm mức bilirubin, và việc phục hồi thường diễn ra nhanh chóng.

Lưu ý: Mặc dù bệnh vàng da làm đổi màu mắt nhưng nó không ảnh hưởng đến thị lực.

Các tình trạng gắn với vàng mắt

Bệnh lý thường gặp nhất mà có thể gây ra vàng mắt bao gồm:

• Viêm tụy cấp, hay nhiễm trùng tụy

• Một số loại ung thư, gồm cả ung thư gan, tụy và túi mật.

• Thiếu máu tan huyết, rối loạn máu bẩm sinh xảy ra khi máu thiếu các hồng cầu khỏe mạnh

• Sốt rét, một loại nhiễm trùng máu do muỗi gây ra

• Một số rối loạn máu ảnh hưởng đến việc sản xuất và vòng đời của hồng cầu, gồm cả thiếu máu hồng cầu hình liềm

• Rối loạn di truyền hiếm gặp ảnh hưởng đến cách gan xử lý bilirubin

Các bệnh và thuốc khác có thể gây vàng mắt:

• Bệnh tự miễn tấn công hệ miễn dịch của cơ thể. Vi-rút viêm gan A, B và C có thể lây nhiễm cho tế bào gan, gây ra viêm gan cấp tính (ngắn hạn) hoặc mạn tính (dài hạn) và vàng mắt.

• Vàng da tắc nghẽn có thể xảy ra khi một hoặc nhiều ống vận chuyển mật từ gan đến túi mật để tích trữ bị sỏi túi mật làm tắc. Khi mật không thể chảy đúng cách, nó tích tụ trong máu. 

• Xơ gan, đây là giai đoạn muộn khi gan hình thành sẹo, làm giảm khả năng lọc bilirubin của gan. Xơ gan do nhiều dạng bệnh gan gây ra, bao gồm viêm gan, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu và chứng nghiện rượu mạn tính — tất cả trong số này đều có thể gây vàng mắt.

• Một số loại thuốc — gồm cả acetaminophen không kê toa (khi dùng quá liều) và thuốc kê toa như penicillin, thuốc tránh thai dạng uống, chlorpromazine và steroid đồng hóa — cũng có thể gây vàng mắt.

Mộng mỡ mắt: Không phải vàng mắt, nhưng …

Một tình trạng khác mà đôi khi liên quan đến vàng mắt là mộng mỡ mắt.

Mộng mỡ mắt là khối u hơi vàng có thể phát triển ở đỉnh phần củng mạc, làm cho phần này của mắt có bề ngoài màu vàng.

Không phải toàn bộ mắt chuyển sang màu vàng, mà chỉ phần mộng mỡ mắt bao phủ.

Người ta cho rằng mộng mỡ mắt là do tiếp xúc quá nhiều với tia UV của mặt trời. Nếu mộng mỡ mắt phát triển lớn và gây khó chịu, người ta có thể loại bỏ khối u hơi vàng này bằng phẫu thuật.

XEM PHẦN LIÊN QUAN: Mộng mỡ mắt (bướu màu vàng trên mắt): Định nghĩa, nguyên nhân và cách loại bỏ

Điều trị vàng mắt

Điều trị vàng mắt tập trung vào điều trị bệnh lý nền.

Mặc dù vàng mắt có thể là dấu hiệu rõ ràng nhất của một số bệnh lý nhưng các triệu chứng khác kèm theo đổi màu mắt cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định bản chất của vấn đề sức khỏe này.

Các triệu chứng kèm theo có thể bao gồm ngứa da, đầy bụng, mệt mỏi, sốt, phân nhợt, nước tiểu sẫm màu, ăn không ngon miệng, buồn nôn và sụt cân đột ngột.

Người ta xác định phương pháp điều trị vàng mắt thông qua một số xét nghiệm, gồm cả xét nghiệm đo lượng bilirubin trong máu, tổng phân tích tế bào máu và các xét nghiệm gan khác.

Kết quả xét nghiệm, cùng với việc xem xét các triệu chứng, bệnh sử, khám thực thể và có thể là kiểm tra hình ảnh, sẽ giúp khẳng định chẩn đoán chính xác.

Nếu người ta phát hiện nguyên nhân nền gây ra vàng mắt là một loại nhiễm trùng như viêm gan C hoặc sốt rét, họ có thể kê thuốc kháng sinh, thuốc kháng nấm hoặc kháng vi-rút.

Nếu người ta chẩn đoán là do dùng rượu hoặc ma túy, hãy bỏ những chất này để bắt đầu quá trình lành bệnh.

Chế độ ăn cũng đóng vai trò quan trọng. Gan xử lý và biến đổi hầu hết các chất dinh dưỡng đã tiêu hóa, và hoạt động nhiều hơn khi thức ăn khó tiêu. Thức ăn này bao gồm lượng lớn đường tinh chế, muối và chất béo bão hòa.

Những người bị bệnh vàng da được khuyên duy trì đủ nước và ăn nhiều thức ăn thân thiện với gan — trái cây và rau củ, ngũ cốc nguyên cám, protein nạc, các loại hạt và quả đậu.

Sau khi gan được điều trị khỏi, bệnh vàng da và vàng mắt sẽ giảm.

Trong một số trường hợp, có thể cần phẫu thuật để điều chỉnh yếu tố góp phần gây ra, chẳng hạn như ống mật bị tắc.

Bị vàng mắt? Thăm khám với bác sĩ mắt

Nếu bạn nghi ngờ đang bị vàng mắt, hãy khám với bác sĩ mắt ngay lập tức.

Sau khi khám kỹ mắt của bạn, kỹ thuật viên đo thị lực hoặc bác sĩ nhãn khoa có thể giới thiệu bạn đến một bác sĩ nội khoa hoặc một bác sĩ khác nếu họ nghi là do một bệnh lý nền gây ra.

Không được bỏ qua vàng mắt. Nếu nguyên nhân là do bệnh gan hoặc một bệnh lý khác, cần nhanh chóng chẩn đoán và điều trị để phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng, gồm cả tổn thương nội tạng.

Trang được xuất bản trong Thứ Tư, 18 tháng 8, 2021