Về Làng Phụ Nữ Hút Thuốc Rê Như đàn ông

Nghiện từ những lần mồi thuốc

Đến các bon Srê Ú, N’Jriêng, Pru Đăng, Tinh Wel Đơn của xã Đăk Nia, thị xã Gia Nghĩa, Đắk Nông, hình ảnh đập vào mắt chúng tôi là những phụ nữ luống tuổi ngồi phì phèo điếu thuốc rê, nói chuyện với nhau rôm rả.

Giống như tục ăn trầu của người Kinh, đối với phụ nữ Mạ thuốc rê cũng bắt nguồn với ý nghĩa là sự khởi đầu của câu chuyện khi họ gặp nhau. Với bọc thuốc rê bên cạnh, phụ nữ Mạ có thể ngồi huyên thuyên với nhau cả buổi.

Với phụ nữ Mạ, họ thà nhịn đói, nhịn khát chứ không bỏ thuốc rê Cây thuốc rê được trồng trên rẫy, đầu nhà của người Mạ. Khi cây thuốc lớn bằng nửa thân người, phụ nữ tại đây bắt đầu hái lá thái thành sợi nhỏ giống với thuốc lào rồi đem phơi nắng. Sau khi phơi khô, thuốc rê được đem bọc cẩn thận để thuốc không bị bay vị thơm đặc trưng. Ngoài ra, nếu đem thuốc quấn vào lá lù u (cây lù u theo cách gọi của người Mạ) rồi hút sẽ đem lại cảm giác êm say.

Cụ bà H’Lan (ngoài 91 tuổi) cho biết cụ bắt đầu nghiện từ những lần mồi thuốc cho bà nội, hút thuốc rê được 80 năm nay và hàng ngày vẫn hút thuốc đều đều. Cũng theo cụ H’Lan, hút thuốc rê được phụ nữ Mạ sử dụng từ lâu đời, truyền qua đời này đến đời khác. Thuốc rê rất khó hút, người mới hút chỉ cần đưa thuốc vào miệng mồi lửa là bị ho sặc sụa, chóng mặt, buồn nôn. Thậm chí, có người còn bị say đến tối tăm mặt mũi, không đi được.

Còn bà H’Dong (51 tuổi, trú tại thôn N’Jriêng ) kể: “Mình nghiện thuốc từ nhỏ. Lúc 7 tuổi, mình sống với bà ngoại. Mỗi lần bà thèm thuốc lại kêu mình quấn, rồi mồi lửa cho bà hút. Nhiều lần như thế, mình nghiện thuốc rê lúc nào không biết”.

Biết hại nhưng không thể bỏ được

Với người phụ nữ Mạ, một ngày không có thuốc rê họ sẽ như người tâm thần, lúc nào cũng cảm thấy khó chịu, thèm thuồng. Khói thuốc rê đã ngấm vào máu và trong suy nghĩ như một loại “thần dược” khiến cho họ vui sướng, thích thú.

Cây thuốc rê được trồng quanh nhà của người Mạ

Dù biết hút thuốc sẽ không tốt cho sức khỏe nhưng họ thà nhịn cơm cả ngày chứ không thể thiếu thuốc rê trong một buổi. “Mùi của thuốc rê và lá cây lù u ngửi vào thích lắm nên không dứt ra được. Tôi làm đủ biện pháp để bỏ mà không thể làm nổi, cứ bỏ được thời gian lại hút lại”, chị H’Đan cho biết.

Cũng theo chị H’Đan, do hút thuốc nhiều nên khi đi khám sức khỏe, bác sĩ chẩn đoán chị bị viêm xoang, viêm dạ dày, đen phổi. Trong khi đó, nhiều phụ nữ trong thôn nghiện thuốc nên bị thâm môi và đen răng, ho về đêm.

Bà H’Dong nói về nỗi khổ khi nghiện thuốc rê: “Mình nghe cán bộ tuyên truyền nói hút thuốc độc hại cũng muốn bỏ lắm nhưng không bỏ được. Có lúc bỏ được khoảng một tháng nhưng khi được mọi người mời, thấy thèm tôi lại hút, cứ như thế chẳng thể dứt ra được”.

Những người đàn ông trong các bon cho biết, họ muốn người bà, người vợ, người chị, người em của mình không hút thuốc nhưng điều đó xem ra rất khó vì tục hút thuốc rê đã ăn sâu vào trong tiềm thức, lối sống của phụ nữ Mạ.

Hồng Quang