Về Việc ông Hà Sĩ Phu Bị Bắt -.:: ::.

Việt Điển thư viện Reading Room tháng 2 -2003

Về việc ông Hà sĩ Phu bị bắt

Hoàng tiến

Tôi là bạn ông Hà Sĩ Phu. Quá trình bắt ông và xử ông tại tòa án Hà Nội ngày 22-8-1996, báo chí không được tường thuật, chỉ được đưa vài tin vắn tắt theo lệnh trên, nên tôi thấy mình có trách nhiệm phải trình bày những điều tôi biết về vụ án Hà Sĩ Phu, và nhân đây nói vài điều về quyền tự do dân chủ ở nước mình.

Cuối tháng 11-1995, Hà Sĩ Phu từ Ðà Lạt ra Hà Nội. Ông đi thăm họ hàng và bè bạn quen biết. Ngày 29-11-1995, tôi được công an phường Thanh Xuân Bắc (nơi tôi cư trú) mời ra đồn, hỏi về tác giả Hà Sĩ Phu vừa ở Ðà Lạt ra và những bài viết của ông. Do có những câu nói bất nhã thiếu lịch sự của người công an, lòng tự trọng của một trí thức văn nghệ sĩ bị xúc phạm, tôi đã phản ứng bỏ ra về. Sau đó tôi đã viết đơn gửi các cấp có thẩm quyền nói về việc ấy.

Trưa ngày 4-12-1995, tôi đang trên phố Trần Hưng Ðạo, bỗng gặp Hà Sĩ Phu đi xe đạp. Mừng quá, vì tôi rất muốn gặp Hà Sĩ Phu để báo ông biết tôi bị công an hỏi. Công an đang theo dõi ông. Rồi tôi rủ ông đi ăn cơm bụi, vì vừa lĩnh mấy chục ngàn tiền nhuận bút bài báo. Chúng tôi vào một quán ăn bình dân đầu đường Trương Hán Siêu và Nguyễn Du. Khi chia tay, tôi còn nhắc ông nhớ chiều đến ăn cơm ở nhà một người bạn văn, hẹn từ trước.

Buổi đó chúng tôi chờ mãi. Tối mịt vẫn không thấy Hà Sĩ Phu đến. Chúng tôi đành ngồi ăn với nhau mà lòng dạ thấp thỏm. Linh tính như mách bảo có chuyện gì không hay đã xảy ra với ông đây.

Mấy hôm sau cháu gái tên Nhàn ở đê Tô Hoàng gọi điện cho tôi, chú Tụ (tức Hà Sĩ Phu) ba hôm nay không về nhà. Thế là có chuyện rồi. Tôi bàn với cháu cách đi tìm. Trước hết hãy đến công an giao cảnh hỏi xem mấy hôm nay có tai nạn giao thông gì. Tên tuổi những người bị nạn. Không có tên Hà Sĩ Phu. Vậy thì các cháu đến công an thành phố xem có bắt giữ ông Hà Sĩ Phu xin báo cho gia đình biết, và cho gia đình gửi quần áo đồ ăn. Công an Hà Nội trả lời không bắt giữ. Lạ nhỉ? Các cháu đã làm đơn trình bày với công an sự mất tích của ông chú từ Ðà Lạt ra chơi, và yêu cầu họ tìm giúp hộ. Công an Hà Nội trả lời, họ bận nhiều việc, muốn tìm người nhà mất tích thì nhờ báo đăng hoặc tivi.

Cháu Nhàn đã đến đài truyền hình, nhờ đăng tin tìm người nhà, nộp 200.000 đồng, sẽ phát ba lần trên tivi vào ngày hôm sau. Cháu hồ hởi báo tin cho tôi biết, và tôi rất chăm chú theo dõi tivi. Không có gì. Tôi gọi điện hỏi. Cháu cũng không hiểu ra sao. Cháu đến đài, thì họ trả lại tiền, và nói trường hợp này phải về xin giấy chứng nhận của địa phương là mất tích thì họ mới phát. Thật kỳ quặc!

Công an đã huýt còi bên đài rồi. Tôi nghĩ, việc công an bắt người sau 24 giờ phải thông báo cho gia đình biết, mới phải luật pháp. Ðàng này... Tôi gọi điện thoại cho bè bạn quen biết ở các tòa báo, nhờ can thiệp giúp, ít nhất là phải báo cho gia đình người ta biết. Nhưng mọi nơi đều từ chối, dính đến công an phiền lắm ông ạ. Tôi gọi điện cho người bạn có chức quyền ở thành phố, nhờ bạn can thiệp bên công an làmđúng thủ tục bắt người theo luật định, chứ sao lại làm như Maphia bắt người vậy. Bạn tôi hỏi lại: Có thật thế không? Nhỡ nghệ sĩ các ông giữ nhau uống rượu ba bốn ngày chưa về thì sao? Tôi khẳng định Hà Sĩ Phu không nghiện rượu, mà dù ông có ở nhà bè bạn cũng phải điện cho gia đình các cháu biết chứ.

Vài hôm sau thì được đài nước ngoài đưa tin Hà Sĩ Phu bị bắt. Trong nước báo chí vẫn im re. Người ta sợ hãi nói đến tin bắt Hà Sĩ Phu. Bạn bè quen biết của Hà Sĩ Phu, ai cũng nơm nớp có thể họ sẽ đến bắt mình. Ngay cả tôi, vì tôi đã phản ứng với công an điều tra. Tôi chuẩn bị sẵn một chiếc ba-lô, dặn dò con cái, khi tình huống công an xịch đến bắt đi. Lòng nghĩ tới hồi ký của Erenbourg dưới thời Staline, lúc nào cũng chuẩn bị sẵn một chiếc va-li con. Bạn quen nói: Không đến nỗi như thế đâu. Muối mặt dám làm thế. Nhưng biết đâu được, ở một đất nước không có tự do ngôn luận, tự do báo chí, thì việc gì cũng có thể xảy ra.

Những bài viết của Hà Sĩ Phu đã thức tỉnh lương tri nhiều người. Tất cả mới có ba bài thôi "Dắt tay nhau đi dưới tấm biển chỉ đường của trí tuệ", "Ðôi điều suy nghĩ của một công dân", "Chia tay ý thức hệ" đều không được báo chí in. Chỉ chuyền tay nhau đọc. Ông phân tích tình hình thế giới, phân tích tình hình trong nước, chỉ ra những sai lầm của chủ nghĩa Marx.... Nhiều ý kiến trái tai những người lãnh đạo. Ông rất thành thật, thực hiện quyền của một công dân trí thức, trình bày những suy nghĩ của mình trước vận mệnh dân tộc. Ông gửi cho những người lãnh đạo cao nhất nước, các cơ quan báo chí, bè bạn quen biết, để xin ý kiến. Tấm lòng ông trong sáng, ý nghĩ ông minh bạch, không một chút khuất tất và không có gì vi phạm luật pháp.

Nhưng bây giờ người ta đã bắt ông.

Không khí khủng bố lo ngại lan tràn trong trí thức văn nghệ sĩ. Lại như cái năm nào bắt Dương Thu Hương trước Ðại hội 7 -- để bịt mồm văn nghệ sĩ lại. Bây giờ bắt Hà Sĩ Phu trước Ðại hội 8 -- để bịt mồm giới trí thức lại. Dân chủ tự do lại bị xiết chặt. Ngột ngạt. Lo âu. Người ta cố tìm một triết lý để tự an ủi: thì đã bao giờ ta có dân chủ tự do đâu mà bảo sợ xiết chặt. Nghĩ thế mà thấy yên tâm thật, mà sẵn sàng tinh thần chịu đựng một khi tai họa ập đến.

Việc bắt Hà Sĩ Phu mãi đến ngày thứ 12 công an mới thông báo cho gia đình biết, sau khi nhiều đài nước ngoài đã nói ầm lên. Cháu Nhàn kể với tôi, có hai ông công an đến giơ cái giấy chú Tụ (tức Hà Sĩ Phu) viết về, nói chú đến ở chỗ công an, yêu cầu cháu đưa các đồ dùng của chú cho hai đồng chí công an cầm giấy này mang về. Các cháu gái bình luận: họ bắt giữ thì nói bắt giữ, lại bắt chú cháu viết về là đến ở chỗ công an, làm như ở gia đình cháu không tốt đẹp bằng ở chỗ công an hay sao. Tôi cười bảo cháu: để họ có đường rút, họ có bắt người bố láo đâu, đây là ông Hà Sĩ Phu tự nguyện dọn đến ở với họ đấy chứ.

Thời hạn tạm giữ theo luật định không được quá 03 ngày đêm. Hà Sĩ Phu là lệnh tạm giữ, do trung tá Vũ Hiền công an Hà Nội ký. Giấy này bà Hà Sĩ Phu sau mới nhận được, ghi lý do : có hành vi chiếm đoạt tài liệu bí mật nhà nước. Lệnh tạm giữ là 3 ngày mà rồi trở thành 9 tháng, mới được đem ra xét xử tại tòa án Hà Nội!

Tôi may mắn có tham dự phiên tòa. Về cái tội danh gọi là có hành vi chiếm đoạt tài liệu bí mật Nhà nước của ông Hà Sĩ Phu, đã bị ông lật tẩy trước phiên tòa. Ông đang đi xe đạp về phía Bờ Hồ thì bị hai người đi xe máy tông vào sau xe làm ông ngã ra. Cái túi treo ở ghi-đông văng ra đường. Có người định giật lấy. Ông kêu lên: Cướp! Cướp! Thì công an ập đến. Bắt tất cả vào đồn công an Hàng Bài. Ðòi khám chiếc túi. Ông hỏi lý do. Họ bảo xem có mất gì không. Ông bảo không mất gì cả. Nhưng rồi họ cứ khám và lấy được hai bản photocopie lá thư của ông Võ Văn Kiệt gửi Bộ Chính Trị đề ngày 9-8-1995 có in dấu tối mật.

Thì ra cái hành vi tông xe, người ngã, cướp túi, không thành tội danh mà lại trở thành cái lý do để kết tội có hành vi chiếm đoạt tài liệu bí mật Nhà nước cho người bị hại. Lạ lùng thay, và cũng buồn cười thay cho lối bắt người kém cải tiến như công an Hà Nội đã làm.

Nhớ lại cái lần bắt Dương Thu Hương, công an cũng đạo diễn lớp kịch cho tên Tâm, Việt kiều, ra sân bay đi Mỹ. Khám va-li thấy một đống "những tài liệu phản động!": thư ông Nguyễn Khắc Viện gửi Mặt trận Tổ quốc, bản góp ý của ông Hoàng Minh Chính gửi Ðại hội Ðảng lần 7, kiến nghị của các cụ nghỉ hưu quận Ðống Ða gửi lãnh đạo Nhà nước...vv... Tên Tâm khai nhận ở nhà Dương Thu Hương. Và Dương Thu Hương bị bắt.

Ai cũng hiểu rằng ở thời đại khoa học kỹ thuật phát triển như ngày nay, chỉ cần một cái Fax lên giời là ở nước ngoài đã nhận được một bản sao y như nguyên bản; và còn cổ lỗ như vài chục năm về trước thì cũng đã có những máy ảnh nhỏ xíu bắt rất nhạy thu nhỏ những tài liệu mật vào cuộn phim chỉ bằng ngón tay, nhét vào đâu chẳng được, mà lại phải kềnh càng cho những bản kiến nghị, bản góp ý vào một chiếc va-li để công an sân bay bắt được. Mẹo của công an KHÔN, nhưng chỉ đánh lừa được những người nhẹ dạ, chứ chưa NGOAN, để bịp nổi những người có suy nghĩ đôi chút.

Trong phiên tòa cả 3 bị cáo Hà Sĩ Phu, Lê Hồng Hà, Nguyễn Kiến Giang, và 3 luật sư Ðàm Văn Hiếu - Hà Nội, Nguyễn Hữu Nhuận - Hà Tây, Trần Lâm - Hải Phòng đều cãi rất hay. Cái quan trọng nhất của một phiên tòa là vật chứng lại không có (tức lá thư ông Võ Văn Kiệt gửi Bộ Chính Trị ngày 9-8-1995, tòa giải thích đã gửi nộp lên Văn phòng chính phủ cất giữ bảo quản). Người Phó Văn phòng chính phủ ký công văn xác nhận lá thư ông Võ Văn Kiệt là tài liệu bí mật nhà nước, cũng không có mặt tại phiên tòa. Các luật sư lập luận: không một ai, không một cơ quan nào được quyền xác nhận là bí mật hay không bí mật. Ðiều này phải được tòa xem xét và phán định dựa trên pháp luật đã ban hành. Bị cáo Lê Hồng Hà nhận trước tòa có đọc lá thư ông Võ Văn Kiệt, vì thế mà bị cáo khẳng định, chiếu theo pháp luật, nội dung lá thư không nằm trong 7 điều được gọi là bí mật nhà nước đã ghi rõ trong sách luật. Lá thư nói về đường hướng phát triển kinh tế đất nước, khu vực kinh tế nhà nước, khu vực kinh tế tư nhân, tỷ lệ như thế nào cho hài hòa. Những điều đó sau này đã biến thành bản dự thảo để toàn dân tham gia ý kiến. Có gì là bí mật.

Trớ trêu là phiên tòa không được bàn vào nội dung bức thư. Chủ toà Nguyễn Sơn điều khiển phiên tòa, chỉ cho phép bàn về hình thức có in dấu tối mật ở đầu bức thư, và căn cứ vào công văn của Văn phòng chính phủ xác nhận bức thư là tài liệu bí mật nhà nước. Thật là hết sức khó khăn cho các luật sư tham gia vụ án. Thư là thư tay của ông Võ Văn Kiệt gửi các ủy viên Bộ chính trị, bên chữ ký của ông Kiệt không códấu đỏ dấu đen gì cả, thì cùng lắm nó là tài liệu bí mật của Ðảng, chứ sao lại thành bí mật Nhà nước được.

Các luật sư cũng chỉ ra, kiểm sát viên buộc tội không chứng minh được sự thiệt hại nghiêm trọng do việc làm lộ lá thư ông Võ Văn Kiệt gửi Bộ chính trị được gọi là bí mật nhà nước. Vì thế, theo các luật sư, vụ án chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm.

Luật sư Hải Phòng - ông Trần Lâm đề nghị hội đồng xét xử nên bãi bỏ phiên tòa, hoặc dừng lại, tiếp tục điều tra một cái gì lớn hơn, đằng sau vụ việc này, nếu cái đó thành tội danh thì gắn vụ việc này vào, nếu không thành thì tự nó sẽ triệt tiêu.

Ông Hà Sĩ Phu nói lời cuối cùng đã đặt một câu hỏi. Như bản án kết tội ông là cố ý làm lộ bí mật nhà nước, phải chịu khung án từ 9 đến 12 tháng tù giam, trong khi ông mới chỉ cầm tài liệu, chưa kịp đọc, đem photo làm 2 bản, thì ông bị tông xe và khám túi. Công an đã lấy lại cả hai bản photo. Thế mà ông bị kết án là cố ý làm lộ bí mật nhà nước! Vậy tất cả mọi người tham dự phiên tòa ngày hôm nay chẳng hóa ra cũngdính vào tội danh cố ý làm lộ bí mật Nhà nước cả ư?

Cả phiên tòa bật cười. Lối nói của Hà Sĩ Phu vẫn rất Hà Sĩ Phu!

Có lời bàn sau phiên tòa, kiểu dân dã, bà có của ấy, ai bảo bà để nó ra thì người ta dòm. Tại sao đi bắt tội người dòm, mà không kết tội cái người để hở. Lại có tiếng xì xào, đáng lẽ Hà Sĩ Phu bị có 9 tháng thôi, thời gian giam giữ vừa hết hạn, nhưng vì lời nói cuối cùng mà bị đẩy lên khung án cao nhất.

Một lời nói thật, bộc lộ một nhân cách kẻ sĩ, mà lĩnh thêm 3 tháng tù! Một cái giá phải trả mang nhiều ý nghĩa đấy chứ.

Chủ tòa Nguyễn Sơn cùng kiểm sát viên buộc tội Phùng Tiến Lập không bác bỏ được một ý kiến nào của các luật sư cũng như của các bị cáo, nhưng rồi cứ tuyên án theo lệnh đã viết sẵn từ bao giờ: Lê Hồng Hà 2 năm tù giam, Hà Sĩ Phu 12 tháng tù giam, Nguyễn Kiến Giang 15 tháng tù cho hưởng án treo.

Thật là một màn kịch vụng về! Vụng về ngay từ khi kéo màn xử án. Bản cáo trạng quy tội cố ý làm lộ bí mật Nhà nước. Việc đem xét xử để làm tấm gương răn đe mọi người chớ làm lộ bí mật Nhà nước, hẳn phải xử công khai, đăng báo cho nhiều người tới dự, mà lấy đó làm bài học ngẫm chung. Ðằng này lại xử kín, rất ít báo chí được mời. Dân chúng thì đừng hòng vào. Mọi người tò mò tập trung đông đúc ở cổng tòa án phía đường Hai Bà Trưng, bị công an ra giải tán. Thiếu dân chủ như vậy, mà không báo chí nào dám đưa tin.

Nghe đâu ông Võ Văn Kiệt và ông Ðỗ Mười không muốn đưa vụ này ra xử. Như thế là chí phải, vì ai lại nở bỏ tù những người đã đọc và truyền bá ý kiến của mình. Ông Ðỗ Mười và ông Võ Văn Kiệt hiện nay đứng đầu Ðảng và đứng đầu Chính phủ, có ý kiến đúng, mà không được thực thi, thì tránh sao khỏi bị mang tiếng là người nhu nhược. Vua mà đã nhu nhược thì quần thần lấn lướt. Sự đời là thế.

Cuộc sống mất dân chủ và dân quyền ở nước ta đã kéo dài. Quốc Hội đang họp kỳ thứ 10 của khóa 9, vừa công bố trên tivi, con số 497 vụ bắt người oan trong năm, tính trung bình mỗi ngày hơn một người bị bắt oan. Công an được giao quyền quá lớn trong chiến tranh, vẫn theo quán tính, đến tận bây giờ vẫn chưa ghép mình được vào pháp luật.

Chỉ kể sơ qua những vụ bắt oan mà nhiều người biết.

Năm 1955, vừa tiếp quản Hà Nội được ít lâu, dấy lên vụ án gián điệp Mỹ phá hoại. Bị cáo là ông Nguyễn Phổ, con cụ Nguyễn Văn Vĩnh - người có công truyền bá chữ quốc ngữ trở thành chữ viết của dân tộc hồi đầu thế kỷ, nhưng vẫn bị coi là một đại Việt gian. Gián điệp Mỹ Nguyễn Phổ là con một đại Việt gian, đã chỉ đạo việc đốt nhà máy in Tiến Bộ thì đúng quá đi rồi. Hợp lý quá đi rồi. Ai còn dám nghi ngờ nữa. Ông Lê Quốc Thân Giám đốc Sở công an Hà Nội lúc bấy giờ ký lệnh bắt, cùng các ông Nguyễn Thực - Trưởng phòng chính trị công an Hà Nội, và ông Trần Nam Ðăng tức Lê Hạp - Trưởng phòng chấp pháp công an Hà Nội thời 1955. Ba ông này đã làm rùm beng vụ án, xử ở sân sau Tòa án thành phố, vào ban đêm, treo đèn, căng khẩu hiệu rồi sau đó phát thanh, đăng báo, in áp phích loại bướm, tuyên truyền rầm rĩ. Mục đích nhằm đề cao thành tích của công an, và để toàn dân nâng cao cảnh giác với âm mưu phá hoại của địch!

Ông Nguyễn Phổ bị bắt giam 17 năm 1 tháng 1 ngày (bản án hình sự số 271 ngày 26-11-1955 Tòa án Nhân dân Hà Nội). Ngôi biệt thự 25 phố Nguyễn Gia Thiều bị thu giữ, rồi trở thành trụ sở của Ban đối ngoại Trung ương Ðảng. Cuối 1972 ông Phổ được thả. Sau đó ông được minh oan là vô tội, theo bản án giám đốc thẩm số 9HS1 của Tòa Án Nhân Dân Tối Cao ký ngày 28-3-1978. Việc đốt nhà in Tiến Bộ chỉ là chuyện cố ý dựng lên. Giám đốc nhà máy in Tiến Bộ đã xác nhận với cán bộ thanh tra lại vụ án theo đơn kêu oan của ông Phổ: không có việc nhà in bị đốt. Chuyện phải dựng lên là do phải làm theo yêu cầu của công an hồi đó. Ông Phổ lại là người của Bộ Quốc phòng đưa vào Hà Nội hoạt động, và hiện được hưởng lương hưu theo Quyết định số 873/QÐ của Bộ Tổng tham mưu Bộ Quốc phòng ký tháng 5-1981, và được đến bù 100 triệu đồng (tháng 8-1995).

Ông Phổ bây giờ đã ngoại 80, hàng xóm với tôi. Ông nói trường hợp của ông là muôn một may mắn được minh oan, trong hàng vạn người bị oan khiên như ông. Con cái ông nay thoát khỏi cái lý lịch phản động. Tài sản của ông được đền bù. Nhưng ngôi nhà của ông vẫn chưa được trả lại. Ông đã làm đơn đòi, và hy vọng, trước lúc nhắm mắt, sẽ được nhà nước giải quyết.

Ðiều kỳ lạ là, những người tạo dựng lên vụ án không hề bị trừng phạt. Nhóm ông Lê Quốc Thân vẫn lên chức lên lương. Nếu không vấp phải vụ Ðại tá tình báo Nguyễn Công Tài (con nhà văn Nguyễn Công Hoan), thì Lê Quốc Thân lúc ấy đang làm Thứ Trưởng Thứ Nhất Bộ Công An kiêm Bí Thư Ðảng Ðoàn hẳn sẽ lên bộ trưởng.

Thời kỳ cải tạo tư sản ở miền Bắc, có một sắc lệnh do Thủ Tướng Phạm Văn Ðồng ký năm 1961, bắt tập trung cải tạo những người có tư tưởng và hành vi chống đối chủ nghĩa xã hội. Thế là hàng loạt những người trong cao trào công tư hợp doanh bị đưa đi cải tạo. Rồi phong trào Nhân Văn - Giai Phẩm, hàng loạt văn nghệ sĩ bị đưa đi lao động cải tạo. Tiếp đến vụ án Xét Lại - Chống Ðảng, hàng loạt cán bộ trung cao cấp bị đưa đi tập trung cải tạo. Tất cả đều không có án. Thời hạn là 3 năm. Nhưng thường là gấp 2 - 3 lần cái 3 năm đó, với lý do mơ hồ: chưa tiến bộ, hoặc chưa cải tạo tốt. Ấy là chưa kể trước đấy, luật Cải Cách Ruộng Ðất đã giết oan hàng mấy ngàn người (Chính phủ chưa công bố con số).

Ông Phạm Văn Ðồng khi ký cái sắc lệnh mơ hồ và rộng nghĩa đó, có biết đâu rằng sau chữ ký của ông, hàng ngàn hàng vạn gia đình đã phải ly tán, cha bỏ con, chồng bỏ vợ. Con cái mang cái lý lịch phản động không xin đâu được việc làm, học lên cao lại càng khó. Nói ngay một người nổi tiếng như tiến sĩ luật sư Nguyễn Mạnh Tường chỉ vì phát biểu ở Mặt Trận Tổ Quốc, sau những tổn thất cải cách ruộng đất, đề nghị được làm một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm chính phủ. Thế là bị vô hiệu hóa. Cái chức vị giáo sư, luật sư không được dùng. Ðến mức ông muốn đi dạy Pháp văn để kiếm sống, mà không có ai dám đến học. Ông sống thui thủi như cái bóng, về già viết cuốn hồi ký "UN EXCOMMUNIER" (có thể dịch "Người bị đuổi khỏi cộng đồng" hoặc "Người bị rút phép thông công") in ở bên Pháp, mà rồi sợ bị trong nước đàn áp, đã chuẩn bị tuyệt thực cho đến chết, nếu công an rờ đến.

Ông Phạm Văn Ðồng hiện nay đã ngoài 90. Ông an hưởng tuổi già ở tòa biệt thự dựng bên Hồ Tây, hưởng cảnh trăng trong gió mát. Tôi rất muốn những hàng chữ này lọt đến tai ông, trước khi ông nhắm mắt xuôi tay, để ông nhìn ra một sự thật là: lòng mong muốn sự tốt đẹp nhiều khi lại là việc độc ác.

Vụ công an bắt giữ nhà văn nữ Dương Thu Hương đã phải trả giá. Sự phản ứng của trí thức và văn nghệ sĩ trong nước bị o bế vẫn im re, nhưng bù vào đấy là sự công phẫn của trí thức nước ngoài, nhất là ở Pháp, bà Mitterrand, phu nhân Tổng Thống Pháp bấy giờ, sang nước ta, tuy bị công an từ chối không cho gặp nhà văn Dương Thu Hương, nhưng Bà đã gây một áp lực với giới cầm quyền. Rồi sau đó, bằng sức ép ngoại giao, công an đã phải thả Dương Thu Hương. Thiếu Tướng công an Quan Phòng, người chỉ đạo vụ Dương Thu Hương, bị thải hồi về hưu.

Sau khi ông Lê Ðức Thọ mất, vụ án Xét Lại - Chống Ðảng đã được ông Nguyễn Trung Thành, Trưởng Ban Bảo Vệ Ðảng, người đứng thứ hai sau Lê Ðức Thọ chỉ đạo vụ án, do lương tâm thức tỉnh đã làm đơn trình bày với Bộ Chính Trị sửa sai cho 38 cán bộ đảng đã bị xử trí oan.

Sự mất dân chủ với dân, đã dẫn đến sự mất dân chủ trong đảng. Tôi đã được đọc tờ đơn của ông Lê Liêm, nguyên Trung Ương Ủy Viên Ðảng (thời kỳ Lê Duẩn), kiến nghị việc vô cớ khai trừ ông ra khỏi Trung Ương, không lập hội đồng kỷ luật, không hỏi ý kiến cá nhân. Tôi cũng đã được đọc lá thư ông Võ Nguyên Giáp gửi Bộ Chính Trị thanh minh một số việc khi giao ban nói không đúng về ông, với yêu cầu giao ban đến cấp nào thì lá thư của ông cũng được gửi tới cấp đó để thanh minh. Tôi cũng đã đọc lá thư của bà Vũ Ðình Huỳnh gửi Trung Ương tố cáo việc bắt giữ ông Vũ Ðình Huỳnh, công an đã dùng dây thừng trói giật cánh khuỷu ông Huỳnh đưa ông ra xe (chắc có lệnh của Lê Ðức Thọ, để trấn áp ông Huỳnh) và bà đòi minh oan cho chồng. Việc bắt ông Ðặng Kim Giang thì như một vụ bắt cóc. Bà Giang đi tìm chồng khắp nơi, đến cả dinh Hồ Chủ Tịch hỏi, cũng không biết. Người ta mách bà đến Lê Ðức Thọ. Bà đến hỏi. Lê Ðức Thọ bảo: "Chị yên tâm, anh đang ngồi viết kiểm điểm, viết xong thì về".

Những đảng viên có chức có quyền còn bị đối xử mất dân chủ như vậy, nói chi đến dân thường thấp cổ bé miệng.

Sự mất dân chủ và tự do ở nước ta đã đến mức báo động. Nó đã thành vật cản làm xã hội trì trệ và gây những tội ác.

Tôi khẩn thiết đề nghị các nhà lãnh đạo Việt Nam cho thực thi dân chủ và dân quyền, cụ thể như sau:

1.- Công nhận quyền làm báo tư nhân và xuất bản tư nhân. Có như thế dân mới có phương tiện để thực hiện dân chủ và dân quyền. Nếu không, nói dân chủ và dân quyền chỉ là nói xạo.

2.- Bãi bỏ Ban Văn Hóa Tư Tưởng. Thực chất nó là ban dò thám tư tưởng trí thức văn nghệ sĩ và ban kiểm soát tư tưởng các giám đốc xuất bản và tổng biên tập các báo.

3.- Buộc công an cũng phải tuân theo luật pháp. Nghiêm trị thật nặng những công an bắt người oan. Không xử lý nội bộ mà đưa ra xét xử tại tòa để làm gương cho mọi người. (Có thế thì mới xóa được con số 497 vụ bắt oan - theo công bố của Quốc Hội họp kỳ thứ 10 khóa 9 tháng 11-1996).

Vài lời thành thật nói thẳng của một công dân nhà văn cao tuổi, đã tham gia Cách Mạng Tháng 8, kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, cho tới ngày nay. Những lời nói có thể trái tai những nhà cầm quyền lúc này. Nhưng thuốc đắng giã tật, với lòng mong mỏi góp phần xây dựng một đất nước phát triển không thua kém các nước bạn trong vùng và trên thế giới.

Ngược lại, nếu những nhà lãnh đạo Việt Nam hiện nay phiền lòng muốn trừng phạt, thì kẻ viết này, xin sẵn sàng lãnh chịu những hình phạt với tấm lòng thanh thản đã nói thật được nỗi lòng mình.

Hà Nội, ngày 6 tháng 11-1996 Hoàng Tiến

Thư viện sẽ tiếp tục giới thiệu các sáng phẩm của tác giả