Vì Sao Mùa Hè Thường Có Mưa Kèm Theo Dông Sét? - Sống Đẹp

Dông sét là gì?

Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Anh - Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu (Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam) cho biết, từ tháng 4 - 10 là mùa dông sét. Vì thế người dân cần cẩn thận hơn, chịu khó theo dõi thời tiết. Người dân làm ở khu vực nào cũng cần phải để ý trước các nơi trú mưa và tránh sét an toàn.

Thông thường, cơn dông sét đến rất nhanh trong khoảng 15 phút và di chuyển với vận tốc 40 km/giờ. Khi đang ở nơi không an toàn thì cần phải để ý đến các dấu hiệu của dông như mây đen, không khí lạnh, gió... Vậy dông sét là hiện tượng thời tiết gì mà gần đây thường xuyên xảy ra ở Hà Nội cũng như nhiều tỉnh thành khác trên cả nước?

Theo Wiki, sets hay tia sét là hiện tượng phóng điện trong khí quyển  giữa các đám mây và mặt đất hay giữa các đám mây mang các điện tích khác dấu, đôi khi còn xuất hiện trong các trận phun trào núi lửa hay bão bụi. Khi phóng điện trong khí quyển tia sét có thể di chuyển với tốc độ 36.000km/h.

Sét sinh ra từ các đám mây vũ tích hay còn gọi là mây dông. Loại mây này thường có độ cao chân mây từ 1 đến 2km (0.62 đến 1.24 dặm) tính từ mặt đất và độ cao đỉnh mây có thể tới 15 km (9.3 dặm). Có khoảng 16 triệu cơn dông mỗi năm. Nếu đám mây tích dông điện đi gần mặt đất tới những khu vực trống trải, gặp một vật có độ cao như cây cối, người cầm cuốc xẻng thì luồn dẫn sét sẽ được hình thành và xảy ra sự phóng tia lửa điện giữa đám mây và mặt đất. Đó chính là hiện tượng sét đánh.

Cũng theo Wiki, dông là hiện tượng phức tạp gồm chớp và kèm theo sấm do đối lưu rất mạnh trong khí quyển gây ra. Nó thường kèm theo gió mạnh, mưa rào, sấm sét dữ dội. Thậm chí có cả mưa đá, vòi rồng. Ở vùng vĩ độ cao có khi còn có cả tuyết rơi. Đám mây gây dông là mây vũ tích. 

Một cơn dông được hình thành khi có khối không khí nóng ẩm chuyển động. Loại mây gây dông là mây vũ tích. Cơn dông thường kéo dài từ 15 đến 30 phút hoặc có thể kéo dài đến 12 tiếng. Nó có khả năng trải rộng từ 30km đến 300 km.

Người La Mã cổ xưa cho rằng, dông sét là những trận chiến giữa thần sấm Jupiter (còn thần thoại Hy Lạp là thần Zeus) và thần lửa (Vulkan). Dông được xếp vào thời tiết nguy hiểm vì hàng năm có nước sét đánh chết hàng nghìn người, gây ra hàng trăm vụ cháy rừng, cháy nhà, làm hư hỏng nhiều thiết bị máy móc.

Nói tóm lại, dông sét là một hiện tượng thiên nhiên, đó là sự phóng tia lửa điện khi khoảng cách giữa các điện cực khá lớn (trung bình khoảng 5km). Hiện tượng phóng điện của dông sét gồm 2 loại chính là phóng điện giữa các đám mây tích điện và phóng điện giữa các đám mây tích điện với mặt đất. 

Vì sao mùa hè thường có mưa kèm theo dông sét?

Vào mùa hè sau buổi trưa hoặc chiều tối thường cho ta cảm giác oi bức lạ thường. Một lúc sau trời bỗng sấm chớp ầm ầm, mưa dông kéo đến. Tuy nhiên, chỉ khoảng 15 đến 30 phút sau, mây đen tan ra, trời lại trong xanh trở lại. Hiện tượng đó được gọi là những trận mưa kèm dông sét. Đây là hiện tượng thường gặp trong mùa hè. 

Phân tích về hiện tượng dông, lốc vào mùa hè, Trưởng Phòng Dự báo thời tiết (Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia) Trần Quang Năng cho biết: Đặc điểm của gió lốc là tốc độ gió tăng mạnh đột ngột.

Khi đối lưu phát triển mạnh trong các đám mây dông, sự chênh lệch nhiệt độ theo chiều thẳng đứng lớn, làm cho áp suất thay đổi đột ngột tạo nên những cột gió xoáy lớn có khả năng phá hủy, hút, kéo rất lớn. Hiện tượng dông, lốc xoáy, sét, mưa đá và gió giật mạnh tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng và tài sản của người dân. 

Giải thích thêm, vào mùa hè không khó có nhiều hơi nước. Khi mặt đất bị ánh nắng Mặt trời đốt nóng dữ dội, sau đó nhiệt độ tăng cao, không khí bốc lên nhanh. Hơi nước bị không khí đẩy lên cao từ 1 - 2km sẽ hình thành những đám mây rất lớn. 

Lúc này, bằng mắt thường chúng ta nhìn thấy từng lớp mây cuồn cuộn như bông bay lên không trung, đó chính là tiền thân của mây tích mưa. Không khí tiếp tục bốc lên cao khiến cho những đụn mây này không ngừng dày thêm và lớn dần, biến thành đám mây dày đặc. 

Khi đó, nếu gặp được điều kiện thích hợp thì thì độ đậm đặc của mây liên tục phát triển, bay lên tầm 7 - 10km hình thành những đám mây tích mưa. Ở độ cao này, vì tầng không khí ổn định hoặc gặp khi không đủ sức phát triển bay cao hơn nữa thì trên đỉnh đám mây sẽ phát triển ra bốn phía. Trước khi xảy ra mưa dông, người ta thường thấy những đám mây đen dày đặc trên bầu trời.

Vì nhiệt đối lưu giữa các đám mây mưa rất mạnh nên mùa hè dễ xảy ra những trận mưa dông. Cũng vì nhiệt lượng đối lưu làm nhiễu động dữ dội các đám tích mây mưa cho nên thường phát sinh hiện tượng chớp giật.

Hơn nữa, vì luồng khí đối lưu lúc mạnh, lúc yếu cho nên khi một đám mây tích mưa đi qua, đám mây khác sẽ kéo đến gây ra những trận mưa lúc to lúc nhỏ. Do đó được gọi là mưa dông, thậm chí kèm theo sét.

Theo các chuyên gia, mỗi năm, nước ta có hàng trăm trường hợp bị sét đánh thương vong. Song những kỹ năng tránh, hạn chế tai nạn do sét rất ít người biết đến. 

Cách phòng tránh mưa kèm dông sét an toàn nhất

Theo Viện Vật lý địa cầu, Việt Nam nằm trong tâm dông châu Á - 1 trong 3 tâm dông của thế giới có cường độ dông, sét hoạt động mạnh. Để phòng ngừa tai nạn do sét đánh, bà con không nên ra đường trong lúc trời mưa. Khi đang lao động trên đồng, nếu gặp mưa dông kèm theo sét thì nhanh chóng tìm nơi trú ẩn an toàn, tuyệt đối không cầm các vật dụng kim loại có khả năng dẫn điện. 

Dưới đây là một số cách tránh mưa kèm dông sét an toàn nhất:

- Nếu ở trong nhà thì cần tránh xa cửa sổ, cửa chính, các đồ vật dùng điện, tránh các chỗ ẩm ướt như phòng tắm, bể nước, vòi nước, không dùng điện thoại.

- Rút phích cắm các thiết bị điện khi có dông xảy ra.

- Nên tránh xa các dây này và các vật dùng diện với khoảng cách ít nhất 1 mét.

- Nếu ở ngoài, tuyệt đối không dùng cây cối làm chỗ trú mưa, tránh các khu vực cao hơn xung quanh, tránh xa các vật kim loại như xe đạp, xe máy, hàng rào sắt.

- Tìm chỗ khô ráo, nếu xung quanh có cây cao hơn thì nên tìm chỗ thấp, tìm vị trí cây thấp.  Người ở vị trí càng thấp càng tốt, tay ôm cổ, phần tiếp xúc của người với mặt đất là ít nhất; nhón chân, không được nằm xuống đất. Đặc biệt, không đứng thành nhóm người gần nhau.

- Nếu cảm thấy tóc bị dựng lên như có điện dậy thì điều đó có nghĩa là có thể bị sét đánh bất cứ lúc nào, lập tức cúi ngồi xuống và lấy tay che tai, không nằm xuống đất hay đặt tay lên đất.

Chiều tối và đêm 14/5, Hà Nội lại mưa dông có khả năng lốc, sét, mưa đá và gió mạnh