Vô Sinh Nam: Nguyên Nhân, Các Phương Pháp điều Trị Và Phòng Ngừa

Vô sinh nam chiếm tỷ lệ khoảng 20-30% trong các trường hợp vô sinh, là nỗi băn khoăn lớn của nam giới trong việc gìn giữ hạnh phúc gia đình, duy trì nòi giống. Nguyên nhân, triệu chứng vô sinh nam, các biện pháp phòng ngừa và chữa trị như thế nào sẽ được các chuyên gia khoa Nam học, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, chia sẻ qua bài viết dưới đây.

1. Vô sinh nam là gì?
2. Nguyên nhân gây vô sinh nam
   1. Chất lượng và số lượng tinh trùng không đảm bảo
   2. Bệnh tật và quá trình điều trị
   3. Nguyên nhân môi trường
   4. Lối sống và các nguyên nhân khác
3. Triệu chứng tình trạng vô sinh ở nam giới
4. Các phương pháp chẩn đoán vô sinh nam
   1. Phân tích tinh dịch
   2. Chẩn đoán hình ảnh
   3. Sinh thiết tinh hoàn
   4. Kiểm tra nồng độ nội tiết tố
5. Các phương pháp điều trị vô sinh nam hiệu quả
   1. Điều trị nội khoa
   2. Điều trị ngoại khoa
   3. Điều trị các nguyên nhân không xác định
6. Các biện pháp phòng ngừa vô sinh nam

Vô sinh nam là gì?

Vô sinh nam là vô sinh do nguyên nhân từ phía nam giới (có hay không kết hợp với nguyên nhân từ phía nữ giới).  (1) Số liệu thống kê cho thấy, có khoảng 1/7 cặp đôi bị vô sinh, dù quan hệ thường xuyên và không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào trong suốt 1 năm hoặc lâu hơn. Tỷ lệ vô sinh tại Việt Nam được chia đều cho cả nam giới và nữ giới. Trong đó, hơn 1/3 trường hợp vô sinh xuất phát từ phía người đàn ông và có liên quan đến việc sản xuất tinh trùng, chức năng tinh trùng bất thường hoặc sự tắc nghẽn ngăn cản việc vận chuyển tinh trùng.

Vô sinh nam có thể đến từ nhiều nguyên nhân như bệnh tật, chấn thương, lối sống… Điều đáng là quan tâm là vô sinh nam không chỉ ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình mà còn gây nên nhiều hệ lụy như phải tốn kém chi phí cho các biện pháp can thiệp sinh sản.

Nguyên nhân gây vô sinh nam

Trước khi tìm hiểu về triệu chứng vô sinh nam, các chuyên gia Nam học chia sẻ về nguyên nhân vô sinh nam như sau.

Chất lượng và số lượng tinh trùng không đảm bảo

• Để có thể giúp người phụ nữ thụ thai, nam giới phải có khả năng sản xuất tinh trùng khỏe mạnh. Điều này liên quan đến sự phát triển và hình thành của cơ quan sinh sản nam trong tuổi dậy thì.
• Ít nhất một trong hai tinh hoàn phải hoạt động bình thường và cơ thể phải sản xuất đủ testosterone cũng như các hormone khác để kích hoạt, duy trì việc sản xuất tinh trùng. Tinh trùng sau khi được sản xuất trong tinh hoàn sẽ được trộn lẫn với tinh dịch và theo dương vật xuất vào cơ thể người phụ nữ để bắt đầu quá trình thụ thai.
• Nếu số lượng tinh trùng thấp cũng sẽ làm giảm khả năng thụ tinh.
• Ngoài số lượng, tinh trùng còn phải đảm bảo yếu tố chất lượng và khả năng di chuyển. Nếu sự di chuyển hoặc chức năng bất thường, tinh trùng sẽ không thể tiếp cận hoặc xâm nhập vào trứng của bạn tình. Điều này cũng dẫn đến không thể thụ thai.

Bệnh tật và quá trình điều trị

Khả năng sinh sản của nam giới có thể đến từ một số vấn đề sức khỏe và phương pháp chữa bệnh. Điển hình như:

• Giãn tĩnh mạch thừng tinh: Đây là tình trạng sưng giãn các tĩnh mạch trong bìu. Tuy giãn tĩnh mạch thừng tinh vẫn chưa được xác định có phải là nguyên nhân gây vô sinh hay không, nhưng bệnh lý này có thể dẫn đến giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.
• Các bệnh nhiễm trùng: Một số bệnh nhiễm trùng như viêm mào tinh, viêm tinh hoàn và các bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục, bao gồm cả bệnh lậu, có thể cản trở việc sản xuất hoặc ảnh hưởng đến sức khỏe của tinh trùng. Bên cạnh đó, nhiễm trùng còn dễ làm tổn thương tinh hoàn hoặc gây ra sẹo cản trở sự di chuyển của tinh trùng.
• Xuất tinh ngược dòng: Tình trạng này xảy ra khi tinh dịch đi ngược vào bàng quang lúc đạt cực khoái, thay vì xuất ra ở dương vật. Nguyên nhân gây xuất tinh ngược rất nhiều, bao gồm: bệnh tiểu đường; chấn thương cột sống; tiền sử có phẫu thuật bàng quang, tuyến tiền liệt hoặc niệu đạo…
• Kháng thể kháng tinh trùng: Hệ thống miễn dịch của nam giới nhận dạng nhầm tinh trùng là những yếu tố có hại và sản xuất ra kháng thể để loại bỏ chúng. (2)
• U bướu: Ung thư và các khối u có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cơ quan sinh sản của nam giới. Trong một số trường hợp, phẫu thuật, xạ trị hoặc hóa trị để điều trị khối u cũng có thể gây vô sinh.
• Tinh hoàn ẩn: Ở một số nam giới, trong quá trình phát triển của bào thai, một hoặc cả hai tinh hoàn không thể rời di chuyển xuống bìu. Khả năng sinh sản ở những nam giới từng bị tình trạng này cũng bị giảm đi.
• Mất cân bằng hormone: Vô sinh cũng có thể đến từ nguyên nhân mất cân bằng hormone do một số bất thường ảnh hưởng của hệ thống nội tiết tố như vùng dưới đồi, tuyến yên, tuyến giáp và tuyến thượng thận… Lượng hormone testosterone thấp và các vấn đề nội tiết tố khác có thể là nguyên nhân tiềm ẩn gây vô sinh nam.
• Khiếm khuyết ở 2 ống dẫn tinh: Các ống vận chuyển tinh trùng có thể bị tắc ở nhiều đoạn bao gồm trong tinh hoàn, các ống dẫn lưu tinh hoàn, mào tinh, ống dẫn tinh, gần ống phóng tinh hoặc niệu đạo. Nguyên nhân của tình trạng này có thể là do chấn thương vô tình trong một cuộc phẫu thuật, nhiễm trùng, phát triển bất thường do xơ nang hoặc do di truyền.
• Các khiếm khuyết về nhiễm sắc thể: Một số rối loạn di truyền như hội chứng Klinefelter, hội chứng Kallmann cũng có thể gây ra sự phát triển bất thường của cơ quan sinh sản nam giới.
• Trục trặc khi quan hệ tình dục: Rối loạn cương dương, xuất tinh sớm, một số trở ngại tâm lý hoặc mối quan hệ làm cản trở việc quan hệ tình dục.
• Bệnh Celiac: Tình trạng không dung nạp gluten có trong lúa mì cũng có thể góp phần gây vô sinh nam.
• Sử dụng thuốc: Người đang được chỉ định các liệu pháp thay thế testosterone, sử dụng steroid đồng hóa trong thời gian dài, thuốc điều trị ung thư, thuốc điều trị loét, thuốc viêm khớp… có thể làm giảm sản xuất tinh trùng và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới.
• Phẫu thuật: Một số cuộc phẫu thuật thắt ống dẫn tinh, phẫu thuật bìu, tinh hoàn, tuyến tiền liệt… cũng có thể gây vô sinh do một số rủi ro khi thực hiện.

Nguyên nhân môi trường

Tiếp xúc quá nhiều với môi trường nhiệt độ cao như khi làm việc ngoài trời có nhiều tia bức xạ hay thường xuyên sử dụng phòng xông hơi khô, bồn tắm nước nóng sẽ làm giảm số lượng tinh trùng.

Bên cạnh đó, những môi trường chứa nhiều hóa chất công nghiệp như thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, dung môi hữu cơ, vật liệu sơn hoặc chì, các kim loại nặng cũng có thể làm giảm số lượng và chất lượng của tinh trùng.

Lối sống và các nguyên nhân khác

Những người béo phì hay có lối sống không lành mạnh như thiếu vận động, dùng nhiều thức ăn nhanh, sử dụng ma túy, uống rượu, hút thuốc lá… sẽ không thể sản xuất được những tinh trùng chất lượng nên rất dễ bị vô sinh.

Có thể bạn quan tâm:

• Một số thực phẩm gây vô sinh cho cả nam và nữ
• 9 thói quen gây vô sinh ở nam giới

Triệu chứng tình trạng vô sinh ở nam giới

Dấu hiệu chính của vô sinh nam là không mang đến khả năng thụ thai cho người phụ nữ. Trong một số trường hợp, các vấn đề tiềm ẩn như rối loạn di truyền, mất cân bằng nội tiết tố, giãn tĩnh mạch thừng tinh cũng có thể giúp người bệnh nhận biết triệu chứng vô sinh nam. (3)

Ngoài ra, tình trạng này còn thể hiện qua việc kết quả kiểm tra tinh dịch. Số lượng tinh trùng thấp hơn bình thường (ít hơn 15 triệu tinh trùng/ml tinh dịch hoặc ít hơn 39 triệu tinh trùng mỗi lần xuất tinh) là dấu hiệu có thể gây vô sinh nam.

Các phương pháp chẩn đoán vô sinh nam

Trước khi đưa ra phác đồ điều trị, bác sĩ sẽ dựa theo mô tả của người bệnh, triệu chứng vô sinh nam để chỉ định phương pháp chẩn đoán phù hợp. Theo đó, người bệnh sẽ được chỉ định:

Phân tích tinh dịch

Phân tích tinh dịch là một xét nghiệm thường quy trong phòng thí nghiệm. Qua đó, bác sĩ sẽ nhận biết được số lượng tinh trùng, khả năng di động… Xét nghiệm này thường được thực hiện ít nhất hai lần, nếu số lượng tinh trùng bất thường. Tinh dịch được lấy bằng cách cho người bệnh vào phòng riêng và tự kích thích để lấy tinh dịch cho vào cốc.

Ngay cả khi xét nghiệm tinh dịch đồ cho thấy số lượng tinh trùng thấp hoặc không có tinh trùng cũng không thể khẳng định là người bệnh bị vô sinh vĩnh viễn. Nó chỉ có thể cho thấy người bệnh đang gặp vấn đề với sự sản xuất hoặc phân phối tinh trùng. Do đó, người bệnh cần được làm thêm một số xét nghiệm để đi đến kết luận cuối cùng.

Chẩn đoán hình ảnh

Một số bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh siêu âm qua trực tràng khi cần điều trị vô sinh nam. Một đầu dò được đặt vào trong trực tràng của người bệnh để khảo sát hình ảnh ống dẫn tinh gần đó. Qua hình ảnh siêu âm, bác sĩ sẽ kiểm tra xem cấu trúc ống phóng tinh hoặc túi tinh có bị kém phát triển hoặc tắc nghẽn hay không để đề xuất phương án điều trị. Đồng thời, người bệnh cũng có thể được chỉ định chụp cộng hưởng từ (MRI) trong các trường hợp nghi ngờ người bệnh có khối u ở tuyến yên.  (4)

Sinh thiết tinh hoàn

Nếu xét nghiệm tinh dịch đồ cho thấy số lượng tinh trùng rất thấp hoặc không có tinh trùng, người bệnh có thể cần sinh thiết tinh hoàn. Xét nghiệm này được thực hiện bằng phương pháp gây mê toàn thân hoặc gây tê tại chỗ. Một vết cắt nhỏ được tạo ra ở bìu hoặc dùng một cây kim xuyên qua da bìu đã được gây tê để lấy ra mẫu mô và nghiên cứu trong phòng thí nghiệm. Sinh thiết tinh hoàn phục vụ cho 2 mục đích: tìm ra nguyên nhân gây vô sinh và có thể thu thập tinh trùng để sử dụng cho các biện pháp hỗ trợ sinh sản.

Kiểm tra nồng độ nội tiết tố

Một biện pháp khác thường được thực hiện khi người bệnh có triệu chứng vô sinh nam chính là kiểm tra nồng độ nội tiết tố trong máu. Phương pháp này giúp xác định khả năng làm việc của tinh hoàn để tạo ra những tinh trùng khỏe mạnh. Ngoài ra, kiểm tra nồng độ nội tiết tố cũng giúp loại trừ các vấn đề sức khỏe lớn như rối loạn chức năng tuyến yên có thể làm rối loạn tình dục….

Các phương pháp điều trị vô sinh nam hiệu quả

Theo các chuyên gia Nam học, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, việc điều trị vô sinh nam như thế nào phụ thuộc vào nguyên nhân gây vô sinh. Thông thường, có 3 phương pháp điều trị như sau:

Điều trị nội khoa

Nhiều vấn đề có liên quan đến sự suy giảm khả năng sinh sản của nam giới có thể được điều trị bảo tồn mà không cần phẫu thuật:

• Tình trạng xuất tinh ngược dòng phổ biến do các nguyên nhân như: chấn thương tủy sống, tổn thương do phẫu thuật trước đó, bệnh tiểu đường, đa xơ cứng, bất thường bẩm sinh, các vấn đề về sức khỏe tinh thần… sẽ được chỉ định dùng thuốc. Nếu việc dùng thuốc thất bại, một số lựa chọn khác sẽ được đề ra như: kích thích rung dương vật bằng máy (PVS), phóng điện qua đầu dò trực tràng (RPE), chọc hút tinh trùng, lấy tinh trùng từ bàng quang trong trường hợp cần dùng cho các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.
• Với những trường hợp nhiễm trùng đường sinh dục có liên quan đến vô sinh, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc kháng sinh khi nhiễm trùng toàn phát. Chỉ định này được dùng một cách hạn chế vì đôi khi một số loại thuốc kháng sinh, thuốc kháng viêm không steroid có thể gây hại cho việc sản xuất hoặc chức năng của tinh trùng.
• Với người bệnh bị vô sinh và rối loạn cương dương do tăng prolactin máu khi tuyến yên hoạt động quá mức, việc dùng thuốc cũng có thể mang đến hiệu quả bên cạnh phẫu thuật.
• Các trường hợp suy tuyến sinh dục hay mắc các hội chứng Kallmann… cũng được chỉ định dùng thuốc điều trị trước tiên để đánh giá khả năng đáp ứng, trước khi áp dụng các biện pháp can thiệp khác.

Điều trị ngoại khoa

Tùy theo nguyên nhân mà người bệnh có thể được chỉ định điều trị ngoại khoa khi bị vô sinh nam. Các phương pháp thường gặp bao gồm:

• Điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh bằng cách thắt tĩnh mạch thừng tinh vi phẫu.
• Phẫu thuật vi phẫu nối ống dẫn tinh hoặc nối đầu trên của ống dẫn tinh với mào tinh để giải quyết tình trạng tắc nghẽn của đường ống dẫn tinh.
• Tắc ống phóng tinh có thể được điều trị bằng phẫu thuật nội soi

Điều trị các nguyên nhân không xác định

Đôi khi trường hợp vô sinh nam không rõ nguyên nhân. Các chuyên gia Nam học sẽ điều trị tùy theo tình trạng gây rối loạn theo nhiều phương pháp khác nhau. Đó có thể là giải quyết những bất thường về nội tiết tố, giúp chúng trở về trạng thái cân bằng.

• Nếu điều trị theo các phương pháp trên không thật sự hiệu quả, các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản (ART) sẽ được áp dụng để giúp người phụ nữ mang thai không cần quan hệ tình dục. Theo đó, người phụ nữ sẽ được thụ tinh trong tử cung (IUI), thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), tiêm tinh trùng vào tế bào chất (ICSI).
• Để lấy tinh trùng phục vụ cho các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, các bác sĩ có thể dùng các phương pháp: Phẫu thuật lấy tinh trùng qua tinh hoàn (TESE), chọc hút tinh trùng từ mào tinh (PESA), phẫu thuật lấy tinh trùng qua tinh hoàn bằng vi phẫu (MESA)…

Để quá trình điều trị được diễn ra hiệu quả, các quý ông cần khám vô sinh nam định kỳ để được các bác sĩ đánh giá, chẩn đoán tình trạng sức khỏe sinh sản. Phát hiện sớm các nguyên nhân cũng là một trong những yếu tố tiên quyết giúp lựa chọn phương pháp và phác đồ điều trị phù hợp.

>> Xem thêm: 3 địa chỉ khám vô sinh nam ở TPHCM tốt và uy tín gần trung tâm

Các biện pháp phòng ngừa vô sinh nam

Trên thực tế, tình trạng vô sinh nam không phải lúc nào cũng được ngăn ngừa. Tuy nhiên, người bệnh có thể tránh được một số yếu tố nguy cơ nếu tuân thủ những lời khuyên sau đây:

• Không hút thuốc lá
• Hạn chế hoặc kiêng rượu
• Không sử dụng ma túy và các chất kích thích
• Cân bằng dinh dưỡng, tập luyện để duy trì cân nặng hợp lý
• Tránh môi trường độc hại và khiến cho nhiệt độ tinh hoàn tăng cao
• Nghỉ ngơi, thư giãn để giải tỏa căng thẳng

Khoa Nam học, Hệ thống BVĐK Tâm Anh với đội ngũ các chuyên gia, bác sĩ giỏi chuyên môn, tận tâm, nhiệt tình, tự tin làm chủ những kỹ thuật tiến bộ nhất cùng sự hỗ trợ của hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, máy siêu âm; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet; cơ sở vật chất khang trang… sẽ giúp phát hiện sớm và có phương án điều trị vô sinh nam hiệu quả, nhanh chóng.

Để đặt lịch khám và điều trị vô sinh nam với các chuyên gia đầu ngành tại Khoa Nam học, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH

• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội:
  • 108 Hoàng Như Tiếp, P.Bồ Đề, Q.Long Biên, Hà Nội
  • Hotline: 024 3872 3872 – 024 7106 6858
• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TPHCM:
  • 2B Phổ Quang, P.2, Q.Tân Bình, TPHCM
  • Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Quận 8:
  • 316C Phạm Hùng, P.5, Q.8, TPHCM
  • Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
• Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7:
  • 25 Nguyễn Hữu Thọ, P.Tân Hưng, Q.7, TPHCM
  • Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
• Fanpage: https://www.facebook.com/benhvientamanh/
• Website: https://tamanhhospital.vn

Vô sinh nam là một trong những tình trạng khá phổ biến hiện nay khi con người đang chịu rất nhiều áp lực từ cuộc sống căng thẳng, môi trường ô nhiễm, thực phẩm độc hại… Vì thế, mỗi người nên quan tâm đến bản thân nhiều hơn, chú ý đến việc tầm soát sức khỏe định kỳ. Ngay khi có những triệu chứng vô sinh nam và những vấn đề về khả năng sinh sản, hãy nhanh chóng thăm khám tại các bệnh viện chuyên khoa để được hướng dẫn điều trị kịp thời.