Vô Sinh Nam: Nguyên Nhân Và Các Dấu Hiệu Nhận Diện

Định nghĩa: vô sinh khi một cặp vợ chồng không thể có con sau một năm chung sống, quan hệ tình dục bình thường và không dùng các biện pháp tránh thai.

Có khoảng 15% các cặp vợ chồng bị vô sinh và nam giới có liên quan đến một nữa các nguyên nhân vô sinh.

Nguyên nhân vô sinh nam có thể liên quan đến sự sản xuất tinh trùng quá ít, tinh trùng dị dạng hoặc bất động, sự tắc nghẽn, không sinh tinh, chấn thương, các bệnh mãn tính, lối sống…

Ngoài ra sự căng thẳng, bực bội trong cuộc sống cũng có thể ảnh hưỡng đến sự có con của nam giới.

Điều trị vô sinh phải bao gồm người chồng, người vợ hoặc cả hai.

Triệu chứng:

Dấu hiệu chủ yếu của vô sinh nam là không thể có con. Thường không có triệu chứng hay dấu hiệu rõ ràng. Tuy nhiên trong một vài trường hợp chúng ta có thể phát hiện một vài bệnh lý di truyền, những bất thường cơ quan sinh dục, những dấu hiệu tắc nghẽn khi khám tinh hoàn. Những triệu chứng vô sinh nam có thể bao gồm:

• Không thể có con.
• Những vấn đề về tình dục như: khó đạt cảm giác cực khoái( khó xuất tinh), khó duy trì sự cương cứng khi giao hợp( rối loạn cương).
• Sưng, đau, khối u trong tinh hoàn.
• Sự bất thường về hình dáng cơ thể, sự phân bố lông…

Khi nào cần đến bác sĩ:

• Không có con sau một năm chung sống( không ngừa thai).
• Có những vấn đề về cương hoặc xuất tinh, hoặc các rối loạn về tình dục khác.
• Đau, khó chịu, sưng, khối u vùng tinh hoàn.
• Có lượng tinh trùng thấp hơn bình thường( dưới 20 triệu)
• Có tiền sử liên quan tinh hoàn, tiền liệt tuyến hoặc tình dục.
• Phẫu thuật liên quan đến vùng bẹn, tinh hoàn, dương vật hoặc bìu.

Nguyên nhân:

Nguyên nhân y khoa:

• Giãn tĩnh mạch tinh.
• Nhiễm trùng.
• Xuất tinh ngược dòng.
• Không xuất tinh.
• Kháng thể kháng tinh trùng.
• U bướu.
• Tinh hoàn ẩn.
• Rối loạn nội tiết.
• Khiếm khuyết ống dẫn tinh.
• Khiếm khuyết nhiễm sắc thể.
• Những vấn đề về tình dục.
• Thuốc.

Nguyên nhân môi trường:

• Thuốc trừ sâu.
• Tiếp xúc kim loại nặng.
• Tiếp xúc tia xạ.
• Tiếp xúc nhiệt.

Nguyên nhân sức khỏe, lối sống và các nguyên nhân khác.

• Sử dụng thuốc( kích thích phát triển cơ, cocaine…)
• Nghiện rượu.
• Thuốc lá.
• Stress tình cảm.
• Thiếu vitamin
• Cân nặng
• Tuổi tác.

Yếu tố nguy cơ:

• Tuổi trên 35.
• Hút thuốc lá.
• Nghiện rượu.
• Sử dụng thuốc.
• Thừa cân.
• Thiếu cân.
• Viêm nhiễm hiện tại hay trong quá khứ
• Tiếp xúc chất độc, nhiệt.
• Có liên quan đến vô sinh( bố mẹ, họ hàng.
• Bị bệnh mãn tính, u bướu, phẫu thuật vùng chậu- bẹn, xạ trị…

Xét nghiệm và chẩn đoán:

Nhiều cặp vô sinh có nhiều hơn một nguyên nhân gây vô sinh, vì vậy cả 2 nên đi gặp bác sĩ để được khám và tư vấn.

Những vấn đề thường liên quan đến chẩn đoán vô sinh nam:

• Hỏi kỷ tiền sử và thăm khám toàn thân. Bao gồm cả khám cơ quan sinh dục, hỏi về các bệnh lý di truyền, bệnh đang mắc hay các bệnh mãn tính, chấn thương hoặc các phẫu thuật liên quan đến vô sinh, các thói quen tình dục và sự phát triển của tuổi dậy thì.
• Tinh dịch đồ: thường lấy tối thiểu 2 mẫu xét nghiệm ( kiêng quan hệ 3-5 ngày, mẫu thử được đưa đến phòng xét nghiệm trước 30 phút), chú ý các chỉ số về thể tích, độ pH, mật độ, độ di động, hình dạng…

Tùy vào các kết quả thu được bệnh nhân sẽ được làm thêm các xét nghiệm để hỗ trợ chẩn đoán:

• Siêu âm bìu.
• Siêu âm qua ngã trực tràng.
• Xét nghiệm hormon: FSH, LH, Prolactin, testosteron…
• Xét nghiệm nước tiểu sau xuất tinh.
• Xét nghiệm di truyền.
• Sinh thiết tinh hoàn.
• Chụp ống dẫn tinh cản quang…

Tóm tắt: dựa vào tất cả các yếu tố lâm sàng và cận lâm sàng bác sĩ sẽ có một chẩn đoán xác định từng trường hợp cụ thể để tư vấn và đưa ra một hướng điều trị thích hợp cho từng trường hợp cụ thể.

ThS.BS. Mai Bá Tiến Dũng

Khoa Nam học Bệnh viện Bình Dân