Vô Thức Là Gì? Vô Thức Tập Thể Và 3 Cấp độ Của Tâm Trí | Phân Tâm Học

Vô thức là gì? Hay vô thức tập thể là gì? Đặc điểm và mối quan hệ của vô thức trong tâm trí người là như thế nào? Cùng xem nhà tâm lý học Sigmund Freud nói gì về vấn đề này nhé!

Vô thức là gì?

Vô thức là các hoạt động tinh thần bên trong diễn ra mà người đó không nhận thức được. Sigmund Freud, người sáng lập phân tâm học, đã tuyên bố rằng các quá trình vô thức như vậy có thể ảnh hưởng đến hành vi của một người. 

Tìm hiểu về: Phân tâm học

Bài viết liên quan

[Review] Sách How Psychology Works – Hiểu Hết Về Tâm Lý Học

6+ sự thật về trầm cảm ít ai biết! Đọc để hiểu!

Cầu Toàn Là Gì? 10 Dấu Hiệu Nhận Biết Người Cầu Toàn Và Cách Cải Thiện

Freud và những cộng sự của ông cảm thấy rằng những giấc mơ thực sự là những ví dụ bị che giấu về nội dung vô thức, do quá sợ hãi mà không dám đối mặt với thực tại.

Một số nhà tâm lý học khác phủ nhận vai trò của quá trình vô thức, họ định nghĩa tâm lý học là ngành nghiên cứu các trạng thái có ý thức. Tuy nhiên, sự tồn tại của các hoạt động tâm thần vô thức dường như đã được công nhận và tiếp tục là một khái niệm quan trọng trong tâm thần học hiện đại.

Ở đây, chúng ta cũng có 2 khái niệm cần phân biệt là:

• Tâm trí có ý thức chứa đựng tất cả những suy nghĩ, ký ức, cảm xúc và mong muốn mà chúng ta nhận thức được vào bất kỳ thời điểm nào. Đây là khía cạnh của quá trình xử lý tinh thần mà chúng ta gọi là lý trí. Tâm trí ý thức cũng bao gồm trí nhớ, tuy không phải lúc nào nó cũng là một phần của ý thức. Nhưng khi cần vẫn có thể được lấy lại và đưa vào nhận thức.
• Tâm trí vô thức là một kho chứa các cảm giác, suy nghĩ, thôi thúc và ký ức nằm ngoài nhận thức có ý thức của chúng ta. Vô thức là những gì khó chấp nhận hoặc không dám đối mặt, ví như cảm giác đau đớn, lo lắng.

Ví dụ, việc bạn đang đọc bài viết này là một hoạt động tâm trí có ý thức. 

Nhưng có nhiều sự việc bạn không thể ghi nhớ ở thời điểm hiện tại, nhưng trong một hoàn cảnh cụ thể lại có thể nhớ ra. Ví dụ, trong điều kiện bình thường, một người có thể không nhớ mình đã từng bị nhốt trong tủ khi còn nhỏ; nhưng dưới sự thôi miên anh ta có thể nhớ lại trải nghiệm đó một cách sống động.

Tìm hiểu: Id, Ego, Superego – Cái ấy, cái tôi và cái siêu tôi

Đặc điểm của vô thức

Freud đã xác định một số đặc điểm đặc biệt của vô thức:

• Nó cho phép các ý tưởng trái ngược nhau cùng tồn tại
• Nó không có sự chắc chắn như các hoạt động có ý thức
• Những ý tưởng vô thức không được sắp xếp theo một trình tự thời gian nào.
• Freud có ý định cho thấy rằng vô thức không chỉ là một mớ hỗn độn vô lý, xoay vần. Ông mô tả một hệ thống phức tạp và có tổ chức cao, hoạt động theo luật.

Trong vô thức, một ý tưởng này có thể thúc đẩy một ý tưởng khác hoặc có thể chuyển năng lượng của nó sang một ý tưởng liên quan thông qua sự dịch chuyển.

Freud gọi các cơ chế ngưng tụ và dịch chuyển này là các quá trình sơ cấp. Các quá trình chính này cho phép các xung động mơ ước vô thức trải qua sự biến dạng, tìm ra những đầu ra không có mối liên hệ rõ ràng với những ý tưởng bị kìm nén.

5 giai đoạn phát triển tâm lý của Freud

Chúng ta tìm thấy vô thức ở đâu?

Freud chắp nối lý thuyết của mình bằng cách chú ý đến những khoảnh khắc dường như không quan trọng của cuộc sống hàng ngày mà chúng ta thường không được chú ý, ví dụ:

• Những giấc mơ
• Lỡ lời
• Những sai lầm nhỏ
• Mơ mộng
• Những suy nghĩ xảy ra với chúng ta một cách bất ngờ’

Một trong những ví dụ rõ ràng nhất về sự vô thức trong công việc là trong những giấc mơ. Freud đã xuất bản hàng trăm ví dụ, chứng minh trong mỗi trường hợp là sự tác động lẫn nhau phức tạp của những ước muốn bị cấm đoán và những áp lực khác.

Ông viết, những ước muốn vô thức đã trải qua sự biến dạng thông qua các quá trình ngưng tụ và dịch chuyển.

Tiềm thức là gì? Tiềm thức có phải vô thức không?

Tiềm thức có thể được hiểu theo nghĩa đen là ‘bên dưới ý thức’: Một lớp chỉ nằm khá im ắng ở đáy tâm trí, làm việc riêng của nó, với ý thức xảy ra ở phía trên. Như vậy, nó không hẳn là vô thức. Vì vô thứ hoạt động, liên tục can thiệp vào ý thức và bị giữ lại bởi những nỗ lực phòng thủ.

Vô thức tập thể là gì?

Vô thức tập thể là một thuật ngữ được đặt ra bởi Carl Jung, sinh viên một thời của Freud. Jung từng là một thành viên quan trọng của phong trào phân tâm học trước khi phát triển lĩnh vực tâm lý phân tích riêng biệt.

Theo Jung, vô thức có hai tầng: Cá nhân và tập thể. Jung coi vô thức tập thể nằm ngoài trải nghiệm của cá nhân, và liên kết nó với mô típ tập thể được gọi là ‘nguyên mẫu’.

Jung tuyên bố rằng các nguyên mẫu đặc biệt rõ ràng trong thần thoại và tôn giáo, nhưng ông cũng nghĩ rằng chúng có thể tự biểu hiện một cách chủ quan trong cuộc sống của bất kỳ cá nhân nhất định nào.

Đáng chú ý, Jung đã chọn từ “vô thức tập thể” chứ không phải “vô thức phổ quát”, vì đối với ông, về cơ bản nó là một phạm trù chủng tộc. Freud kiên quyết bác bỏ thuật ngữ này.

Ba cấp độ tâm trí

Freud đã phân định tâm trí theo các cấp độ riêng biệt, mỗi cấp độ đều có những vai trò và chức năng riêng. Ông ví chúng như một tảng băng, trong đó:

• Đỉnh của tảng băng mà bạn có thể nhìn thấy trên mặt nước đại diện cho tâm trí tỉnh táo
• Phần của tảng băng chìm dưới mặt nước nhưng vẫn có thể nhìn thấy được là phần đá ngầm
• Phần lớn tảng băng trôi nằm dưới dòng nước đại diện cho sự vô thức.

Nguồn tham khảo: Freud.org

Có thể bạn quan tâm: Phức cảm Oedipus ở bé trai và phức cảm Electra ở bé gái