Vỡ Tử Cung – Tai Biến Sản Khoa Nguy Hiểm Chết Người

Vỡ tử cung là một trong những tai biến sản khoa nguy hiểm, có thể gây tử vong cho cả người mẹ và thai nhi. Đây cũng là một trạng cấp cứu cần được phát hiện và xử trí kịp thời. Vì vậy, có kiến thức về vỡ tử cung giúp giảm thiểu đáng kể tỷ lệ mắc và tỷ lệ tử vong cho người mẹ và thai nhi.

Nội dung bài viết

Toggle

• 1. Vỡ tử cung là gì?
• 2. Vỡ tử cung khi mang thai
  • 2.1. Nguyên nhân vỡ tử cung
  • 2.2.Triệu chứng của vỡ tử cung khi mang thai
• 3. Vỡ tử cung khi chuyển dạ
  • 3.1. Nguyên nhân
    • a. Nguyên nhân về phía mẹ
    • b. Nguyên nhân về phía thai nhi
    • c. Nguyên nhân do các can thiệp khi chuyển dạ
  • 3.2.Triệu chứng của vỡ tử cung khi chuyển dạ:
    • a. Dấu hiệu doạ vỡ tử cung
    • b.Triệu chứng
• 4. Vỡ tử cung nguy hiểm như thế nào?
• 5. Điều trị vỡ tử cung như thế nào?
• 6. Làm thế nào để phòng tránh vỡ tử cung?

1. Vỡ tử cung là gì?

Vỡ tử cung (Ảnh: Internet)

• Vỡ tử cung là tình trạng tử cung bị xé rách một phần hay rách hoàn toàn. Vết rách có thể ảnh hưởng tới bàng quang và đường tiêu hóa. Tử cung bị vỡ có thể đẩy một phần thai nhi và rau thai vào ổ bụng, tùy vào kích thước vết rách.
• Thai nhi có khả năng tử vong cao. Người mẹ nếu bị mất máu quá nhiều và không được xử trí kịp thời cũng có nguy cơ tử vong. Theo thống kê năm 2000, tỷ lệ tử vong do vỡ tử cung là trên 2%.
• Vỡ tử cung thường xảy ra trong khi chuyển dạ và một tỷ lệ nhỏ vỡ tử cung khi mang thai.

2. Vỡ tử cung khi mang thai

2.1. Nguyên nhân vỡ tử cung

Các trường hợp vỡ tử cung khi mang thai có thể do có sẹo mổ cũ ở tử cung. Những nguyên nhân đó là:

• Tử cung đã bị vỡ, thủng trước đó do mang thai, do tai nạn, chấn thương… hoặc nạo phá thai và đã được khâu lại.
• Người đã từng mổ đẻ. Số lần mổ càng nhiều càng có nguy cơ cao vỡ tử cung.
• Người từng mổ bóc u xơ tử cung.

2.2.Triệu chứng của vỡ tử cung khi mang thai

Vỡ tử cung có thể gặp ở 3 tháng giữa và 3 tháng cuối thai kỳ. Tai biến này thường xảy ra đột ngột và không có dấu hiệu dọa vỡ tử cung.

Các dấu hiệu của vỡ tử cung khi mang thai là:

• Thai phụ đau đột ngột ở vùng tử cung (thường đau ở vết mổ cũ). Khi khám thấy phản ứng phúc mạc rõ.
• Ra máu đỏ tươi ở âm đạo.
• Trường hợp nặng, người bệnh rơi vào tình trạng sốc: da tái lạnh, vã mồ hôi, nhịp thở nhanh, mạch nhanh, huyết áp hạ. Người bệnh có thể ngừng tim và tử vong.
• Khám thấy tử cung thay đổi hình dạng.
• Trường hợp vỡ tử cung hoàn toàn, có thể sờ thấy thai nhi ngay dưới thành bụng.
• Trường hợp vỡ tử cung không hoàn toàn, người bệnh đau chói khi sờ tại vùng sẹo tử cung.
• Tim thai không nghe được.
• Khám âm đạo: không sờ thấy ngôi thai, có máu chảy ra theo tay.

Triệu chứng vỡ tử cung khi mang thai là đau đột ngột vùng tử cung (Ảnh internet)

Các xét nghiệm cần làm để chẩn đoán vỡ tử cung khi mang thai là:

• Siêu âm: Có thể chẩn đoán xác định vỡ tử cung hoàn toàn hay không hoàn toàn. Nếu vỡ tử cung hoàn toàn sẽ thấy thai nhi nằm trong ổ bụng, tim thai không đập, dịch ổ bụng.
• Xét nghiệm máu thấy tình trạng thiếu máu.

3. Vỡ tử cung khi chuyển dạ

3.1. Nguyên nhân

Nguyên nhân vỡ tử cung khi chuyển dạ có thể do người mẹ, do thai hoặc do các can thiệp trong quá trình chuyển dạ.

a. Nguyên nhân về phía mẹ

• Ðẻ khó do khung chậu hẹp, khung chậu méo hoặc do khối u tiền đạo…
• Tử cung có sẹo mổ cũ.
• Người mẹ đã đẻ nhiều lần, hoặc đã từng sinh đa thai nên cơ tử cung nhão, mỏng, dễ vỡ.

b. Nguyên nhân về phía thai nhi

• Thai to: thai nhi nặng từ 4kg trở lên, hoặc thai nhi bị não úng thủy…
• Do ngôi thai và kiểu thế bất thường: ngôi chỏm đầu cúi không tốt, ngôi ngang…
• Ða thai: do các thai dị dạng hoặc vướng nhau.

c. Nguyên nhân do các can thiệp khi chuyển dạ

Đẻ khó là một trong những nguyên nhân gây vỡ tử cung (Ảnh internet)

• Do các thủ thuật không đúng chỉ định hoặc thực hiện không đúng kỹ thuật.
• Dùng thuốc làm tăng co tử cung không chính xác và theo dõi không cẩn thận.

3.2.Triệu chứng của vỡ tử cung khi chuyển dạ:

Vỡ tử cung khi chuyển dạ thường có dấu hiệu báo trước gọi là dấu hiệu dọa vỡ tử cung. Nếu phát hiện và xử trí kịp thời sẽ hạn chế được vỡ tử cung.

a. Dấu hiệu doạ vỡ tử cung

• Thai phụ đau nhiều, quằn quại.
• Khám thấy tử cung bị chia làm hai khối, thắt ở giữa như hình quả bầu nậm.
• Cơn co tử cung mạnh, dồn dập.
• Tim thai bất thường như: nhanh, chậm, hoặc không đều.
• Khám âm đạo: có thể tìm thấy các nguyên nhân như khung chậu hẹp, ngôi thai bất thường,…

b.Triệu chứng

• Ở sản phụ đã có dấu hiệu dọa vỡ đột nhiên đau chói, đau dữ dội ở chỗ vỡ.
• Chảy máu đỏ tươi ở âm đạo.
• Nếu mất máu nhiều có tình trạng choáng: da tái lạnh, vã mồ hôi, mạch nhanh, huyết áp hạ. Thậm chí có thể sốc mất máu và tử vong.
• Không còn thấy hình dạng tử cung.
• Sờ vào chỗ vỡ, thai phụ sẽ đau chói, bụng có phản ứng.
• Tim thai không nghe được hoặc tim thai bất thường.
• Nước tiểu thai phụ có màu hồng hoặc đỏ nếu bàng quang bị vỡ.

4. Vỡ tử cung nguy hiểm như thế nào?

Vỡ tử cung có thể gây tử vong cho cả mẹ và con. (Ảnh internet)

Vỡ tử cung là biến chứng gây nguy hiểm đến tính mạng cho cả người mẹ và thai nhi.

• Thai nhi bị suy yếu, thậm chí có thể chết vì cơn co dồn dập, nhau bong.
• Người mẹ có thể tử vong nếu:

+ Tổn thương phức tạp như: rách tử cung hoàn toàn kèm theo rách bàng quang, rách trực tràng. Người mẹ mất máu quá nhiều.

+ Cơ sở vật chất để chữa trị thiếu thốn, không thể hồi sức cấp cứu.

5. Điều trị vỡ tử cung như thế nào?

Tất cả thai phụ vỡ tử cung đều phải được mổ cấp cứu, vừa hồi sức vừa mổ.

• Hồi sức chống sốc bằng cách truyền dịch, truyền máu.
• Phẫu thuật.

+ Bảo tồn tử cung khi bệnh nhân còn trẻ, còn nguyện vọng sinh đẻ, vết rách không phức tạp.

+ Cắt tử cung khi bệnh nhân nhiều tuổi, đã có đủ con, bệnh nhân bị nhiễm khuẩn, vỡ phức tạp.

+ Đồng thời khâu phục hồi các vết rách bàng quang, trực tràng, … nếu có.

• Người bệnh sẽ được dùng kháng sinh ngay trong khi mổ và tiếp tục sau mổ để tránh nhiễm khuẩn.

xem thêm: Cứu sống sản phụ vỡ tử cung chỉ trong vòng 10 phút từ lúc nhập viện

6. Làm thế nào để phòng tránh vỡ tử cung?

• Thai phụ cần được khám định kỳ để phát hiện sớm các nguy cơ đẻ khó như: khung chậu hẹp, khung chậu méo, có sẹo mổ cũ ở tử cung, thai to, ngôi bất thường…
• Thai phụ có nguy cơ đẻ khó phải được quản lý ở tuyến huyện có khả năng mổ, hoặc tuyến tỉnh trở lên.

Khám thai định kỳ giúp phòng tránh vỡ tử cung (Ảnh internet)

• Thai phụ có sẹo ở tử cung phải nhập viện trước khi chuyển dạ để theo dõi cẩn thận và chỉ định can thiệp đúng lúc.
• Trong khi chuyển dạ, bác sĩ cần thận trọng trong các chỉ định và thực hiện thủ thuật. Sau khi làm thủ thuật phải kiểm tra lại. Cần theo dõi thai phụ sát sao.

Vỡ tử cung là một tai biến sản khoa nguy hiểm. Nếu không phát hiện và xử trí kịp thời có thể gây tử vong cho mẹ và thai nhi. Do đó, mỗi thai phụ và người thân đều nên hiểu biết về vỡ tử cung để phòng ngừa tai biến này, và phát hiện sớm để được cấp cứu kịp thời.

BS. Hồng Hạnh

Bệnh viện Ung bướu Thanh Hóa

Theo Nội khoa Việt Nam