Votka - Vikipedi

Votka
Smirnoff Red Label votka
Ülke(ler)	Polonya ve Rusya
Bölgesi	Merkez, Kuzey, Doğu Avrupa, İskandinavya
Türü	Alkollü içki
Ana malzemeler	Su, alkol
Diğer	Tahıl veya patatesten üretilir

Votka veya orijinal ismiyle Vodka (Lehçe: wódka Lehçe telaffuz: [ˈvutka], Rusça: водка Rusça telaffuz: [ˈvotkə]), Polonya ve Rusya menşeli, farklı çeşitlere sahip, şeffaf bir distile alkollü içkidir. Temelde su ve rektifiye etanolden oluşur, bazı diğer maddeler ve aroma izleri bulunabilir. Geleneksel olarak, fermente edilmiş tahıl tanelerinden veya patateslerden elde edilen sıvının damıtılmasıyla yapılır, ancak bazı modern markalar temel olarak meyve veya şeker kullanır. Özel bir tat ve kokusu yoktur ve renksizdir. İsminin Slavca su anlamına gelen "voda" (woda, вода)'dan geldiği sanılmaktadır.

Dünyaca ünlü bir marka haline gelen votka, iddialara göre 31 Ocak 1865 tarihinde kuruldu. Aynı gün "Alkolün suyla karıştırılması" konulu doktora tezini savundu. Mendeleev'in şu anki meslektaşları, klasik %40 votkanın yaratılmasının bu tezin sonucu olduğuna inanıyor. Bazılarına göre Mendeleev muhtemelen o sırada bu buluşun bu kadar popüler olacağını düşünmemişti. Genel olarak, bilim adamının kendisi asla alkol içmedi.

Votkanın ham maddesi çavdar, buğday ve benzeri tahıl ile patatestir. Bunlar pişirilir ve malt ile mayşelenerek şekerlendirilir. Süzüldükten sonra %35-57 alkol derecesine düşürülür. 1890'lardan beri, standart votka genellikle hacmen %40 alkolden oluşmaktadır.[1][2] Avrupa Birliği votka için minimum %37,5 alkol seviyesi belirlemiştir.[3][4] Amerika Birleşik Devletleri'ndeki votka minimum %40 alkol içeriğine sahip olmalıdır.[5]

Votka geleneksel olarak "sek" veya "düz" (su, buz veya diğer mikserlerle karıştırılmamış) şekilde servis edilir, ancak Belarus, Estonya, Finlandiya, İzlanda, Litvanya, Letonya, Norveç, Polonya, Rusya, İsveç ve Ukrayna gibi ülkelerde buzlukta soğutularak servis edilir. Ayrıca votka martini, kozmopolitan, votka tonik, Screwdriver, Greyhound, Black Russian, White Russian ve Sezar gibi kokteyllerde ve karışık içeceklerde de kullanılır. Doğu Avrupa ve Slav ülkelerinde sek olarak içiliyor olsa da dünyanın geri kalanında Bloody Mary veya Martini gibi kokteyllere katılmasıyla popülerleşmiştir. Votka içimi serttir ama kokteylle tatlandırılabilir. Vişne, kola, ananas, limon gibi tatlarla kokteyl yapılabilir.

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Polonya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Polonya'da votka (Lehçe: wódka veya gorzałka), Orta Çağ'ın başlarından beri yerel geleneklerle üretilmiştir. Dünyanın ilk "votka" kelimesi 1405 yılında Akta Grodzkie'nin yazılarından alınmıştır.[6] Eski Lehçede gorzeć "yakmak" anlamına gelir, aynı zamanda Ukraynalı horilka'nın (горілка) kaynağıdır. Kiril dilinde yazılan kelime ilk olarak 1533'te Rus tüccarlar tarafından Polonya'dan Rusya'ya getirilen tıbbi bir içecek hakkında ortaya çıktı. Çok daha büyük ölçekte votka üretimi, 16. yüzyılın sonunda Polonya'da başladı.[7] 17. ve 18. yüzyıllarda Polonya votkası Hollanda, Danimarka, İngiltere, Rusya, Almanya, Avusturya, Macaristan, Romanya, Ukrayna, Bulgaristan ve Karadeniz havzasında popüler idi. Kesin üretim yöntemleri 1768'de Jan Paweł Biretowski ve 1774'te Jan Chryzostom Pasek tarafından tanımlanmıştır. 18. yüzyılın sonlarında, havuç da dahil olmak üzere çeşitli olağandışı maddelerden votka üretimi başladı.[8] 18. yüzyılın sonu Polonya'da gerçek endüstriyel votka üretiminin başlangıcı oldu. Soylular ve din adamları tarafından üretilen votkalar toplu bir ürün haline geldi. İlk endüstriyel damıtma tesisi 1782'de Lwów'da J. A. Baczewski tarafından açıldı. Onu kısa süre sonra 1804'te Oświęcim'de bir fabrika kuran Jakub Haberfeld ve 1823'te Poznań'da Wyborowa'yı üretmeye başlayan Hartwig Kantorowicz izledi. 19. yüzyılın ikinci yarısında, berrak votka üretimine izin veren yeni teknolojilerin uygulanması, başarılarına katkıda bulundu. İlk rektifiye damıtma tesisi 1871'de kuruldu. 1925'te berrak votka üretimi Polonya hükûmetinin tekeli haline getirildi.[9]

Chopin	Wyborowa	Żubrówka	Luksusowa

Dünya Savaşı'ndan sonra, tüm votka damıtma tesisleri Polonya'nın Marksist-Leninist hükûmeti tarafından ele geçirildi. 1980'lerin sıkıyönetim yasası sırasında votka satışı karneye bağlandı. Dayanışma hareketinin başarısının ve Polonya'da tek parti yönetiminin kaldırılmasının ardından, birçok içki fabrikası finansal olarak mücadele etmeye başladı. Bazıları iflas başvurusunda bulundu, ancak birçoğu özelleştirildi ve çeşitli yeni markaların yaratılmasına yol açtı.[10]

Rusya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Rusça votka kelimesiyle tanımlanan bir tür damıtılmış içki, 14. yüzyılın sonlarında Rusya'ya geldi. 1386'da Ceneviz büyükelçileri ilk aqua vitae'yi ("yaşam suyu") Moskova'ya getirdiler ve knyaz Dmitry Donskoy'a sundular. Üzüm şırasının damıtılmasıyla elde edilen sıvının bir konsantre ve şarap "ruhu" olduğu düşünülüyordu.[11]

Bir efsaneye göre, 1430 yıllarında, Moskova Kremlin'de Chudov Manastırı'ndan Isidore adlı bir keşiş, ilk Rus votkasının tarifini yaptı. Özel bir bilgi birikimine ve damıtma cihazlarına sahip olarak, yeni, daha kaliteli bir alkollü içecek türünün yaratıcısı oldu. Bu "ekmek şarabı", uzun bir süre sadece Moskova Büyük Dükalığı'nda üretildi. Böylece, bu içecek Moskova ile yakından ilişkiliydi.[12]

Votka kelimesinin modern anlamında resmi bir Rus belgesinde ilk yazılı kullanımı, votka damıtma tesislerinin mülkiyetini düzenleyen 8 Haziran 1751 tarihli İmparatoriçe Elizabeth kararnamesi ile tarihlenmektedir. 1860'lara gelindiğinde, hükûmetin devlet tarafından üretilen votka tüketimini teşvik etme politikası nedeniyle, birçok Rus için tercih edilen içecek haline geldi.[13] Votkadan alınan vergiler, Çarlık Rusyası'nda devlet maliyesinin önemli bir unsuru haline geldi ve zaman zaman devlet gelirinin %40'ına kadar çıktı. 1911'de votka, Rusya'da tüketilen tüm alkolün %89'unu oluşturuyordu. Bu seviye 20. yüzyılda biraz dalgalandı, ancak her zaman oldukça yüksek kaldı. Sovyetler Birliği'nde de votka tercihli içecek idi.[14]

1970'lerin sonlarında, Rus mutfak yazarı William Pokhlebkin, Sovyet davasının bir parçası olarak Rusya'da votka üretiminin tarihini derledi.

Türkiye'de Votka

[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'de TEKEL tarafından üretilen votkada (Votka 1967) şeker fabrikalarının yan ürünü olan melas suması kullanılmaktaydı. Bu da Türk votkasına pek de tercih edilmeyen bir koku vermekteydi. Ancak günümüzde bu alışkanlıktan uzaklaşan Türkiye'de votka üreticileri tahıl ve üzüm gibi suma kaynaklarını da votka üretiminde kullandılar.

Türkiye'de Premium Vodka unvanı alabilen tek votka markası Lokka Mey alkollü içkiler tarafından üretilmektedir ve %100 yaş üzümden üretildiği için Türkiye'ye özgü Premium Vodka olarak anılmaktadır.

Üretim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Votka, nişasta veya şeker bakımından zengin herhangi bir bitki maddesinden damıtılabilir. Günümüzde çoğu votka sorgum, mısır, çavdar veya buğday gibi tahıllardan üretilmektedir.[15] Tahıl votkaları arasında çavdar ve buğday votkası genellikle üstün kabul edilir. Bazı votkalar patates, pekmez, soya fasulyesi, üzüm, pirinç, şeker pancarından da yapılır. Polonya gibi bazı Orta Avrupa ülkelerinde votka, sadece kristal şeker ve maya çözeltisini fermente ederek üretilir.[16] Amerika Birleşik Devletleri'nde birçok votka %95 saf tahıl alkolünden yapılır.[17]

Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'da üretilen votkaların ortak bir özelliği, tatlandırıcıların eklenmesi de dahil olmak üzere herhangi bir ek işlemden önce filtrasyonun yaygın olarak kullanılmasıdır.[18] Filtreleme bazen damıtma sırasında yapılır. Damıtılmış votka aktif karbonla süzülür. Bununla birlikte, geleneksel votka üreten ülkelerde durum böyle değildir, bu ülkelerdeki pek çok damıtıcı çok hassas damıtma kullanmayı, minimum filtrelemeyi tercih eder. Böylece ürünler benzersiz lezzet ve özelliklerini korur.[19] Distilatın bu bileşenleri, etil asetat ve etil laktat gibi aroma bileşiklerinin yanı sıra füzel yağları içerir. Damıtma yöntemine ve damıtıcının tekniğine bağlı olarak, son filtrelenmiş ve damıtılmış votka, %95-96'ya kadar etanol içerebilir.[20] Bu nedenle, çoğu votka şişelenmeden önce suyla seyreltilir.[21]

Aromalandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çoğu votka aromasız olsa da, geleneksel votka içme alanlarında birçok aromalı votka üretilmiştir. Tatlandırıcılar arasında aromalı likör, kırmızı biber, zencefil, meyve aromaları, bal, çiçek, vanilya, çikolata ve tarçın bulunur.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ Evseev, Anton (21 Kasım 2011). "Dmitry Mendeleev and 40 degrees of Russian vodka". Science. Moskova: English Pravda.Ru. 12 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2014. 
2. ^ "Prominent Russians: Dmitry Mendeleev". Prominent Russians: Science and technology. Moskova: RT. 2011. 14 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2014. 
3. ^ "Archived copy". 6 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2007.  Gin and Vodka Association. ginvodka.org
4. ^ "Regulation (EC) No 110/2008 of the European Parliament and of the Council of 15 January 2008 on the definition, description, presentation, labelling and the protection of geographical indications of spirit drinks and repealing Council Regulation (EEC) No 1576/89". 
5. ^ "United States Code of Federal Regulations Title 27, Section 5.22(a)(1)". United States Government Printing Office. 23 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2011. 
6. ^ "That's the Spirit! The History of Polish Vodka". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
8. ^ "history of a love/hate relationship". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
9. ^ "Wayback Machine". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
10. ^ "The truth about Poland's special spirit". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
11. ^ "Russian vodka". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
12. ^ "How Alcohol Conquered Russia". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
13. ^ "How Vodka Shaped The Course Of Russian History". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
14. ^ "Contribute to The Moscow Times". 12 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
15. ^ "How Vodka Is Made: Inside Vodka's Production Process". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
16. ^ "Vodka production". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
17. ^ "manufacture, making, history, used, procedure, industry, machine, Raw Materials". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
18. ^ "How to Make Vodka". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
19. ^ "How To Make Vodka: The Complete Guide". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
20. ^ "Wheatley Vodka Distillery". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
21. ^ "How Distilling Works". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

• Votkalar listesi
• Ülkelere göre kaçak içki türleri
• Kaçak içki
• Sovyet votkası
• Beyaz ispirto
• Rakı

g t d Votka (liste)

Ülkelere göre

Amerikan Anestasia Vodka Bacon vodka Boyd & Blair Cinco Vodka Cirrus Vodka Clique Vodka Dubra Firefly Distillery Fleischmann's Vodka Grand Teton Vodka Hangar 1 Vodka Leopold Bros. Lotus Vodka McCormick Distilling Company Nikolai Vodka Orloff Vodka Popov Vodka Savvy Vodka SKYY Vodka Square One Organic Vodka St. George Spirits Tito's Vodka Trump Vodka Kalvados Vodka VÄD Vodka 14 Avustralya Archie Rose Distilling Co. Bombora Vodka CooranBong Vodka DOT AU Vodka Vodka O Azerbaycan Xan Vodka Beyaz Rusya Belaya Rus vodka Krupnik Platinka Żubrówka Blue Bird votka Bulbash Kanada Crystal Head Vodka Iceberg Vodka Pearl Vodka Polar Ice Çin Royal Dragon Vodka Danimarka Danzka Frïs Vodka Estonya Blue Diamond Vodka Kihnu Mark Viru Valge Finlandiya Finlandia (votka) Koskenkorva Viina Ström Vodka Fransa Cîroc Vodka Dragon Bleu Grey Goose Jean-Marc XO Vodka Vodka Mariette Pinnacle Vodka Poliakov Vodka Gürcistan Eristoff Almanya Magic Spirits Rachmaninoff Wodka Gorbatschow Zaranoff Puschkin İzlanda Reyka Ursus Vodka Hindistan Romanov Vodka White Mischief İsrail L'Chaim Vodka Trump Vodka Vodka Perfect İtalya Keglevich Kors Vodka VKA Vodka Japonya Kissui Kore Han Vodka Letonya Clique Latvijas Balzams Litvanya Krupnik Starka Stumbras V44 Meksika Oso Negro Vodka Villa Lobos Moğolistan Chinggis Hollanda Bols Vodka Bong Spirit Vodka Ketel One Ursus Vodka Van Gogh Vodka Vox Vodka Norveç Vikingfjord Polonya Absolwent Belvedere Vodka Biała Dama Chopin Vodka Ck Vodka Cracovia Vodka Krupnik Luksusowa Monopolowa Nalewka Polmos Łańcut Polonaise Vodka Prawda Vodka Siwucha Vodka Sobieski Vodka Soplica Starka Ultimat Vodka Wisent Vodka Wyborowa Vodka 14 Wódka Żołądkowa Gorzka Żubrówka Rusya Beluga Vodka Gold Symphony Vodka Green Mark Hrenovuha Kauffman Vodka Kizlyarka Kubanskaya Moskovskaya vodka Narodnaya Permalco Putinka Pyatizvyozdnaya Rodnik Ruskova Russian Standard Shustov Vodka Smirnoff Stoliçnaya Stolnaya Vodka Sovyet vodkası Youri Dolgoruki Vodka Slovakya Double Cross Vodka İsveç Absolut Vodka Cape North Vodka Explorer Vodka Karlsson's vodka Level Vodka O.P. Anderson Pinky Vodka Renat votka Skåne Akvavit Svedka İsviçre Xellent Swiss Vodka Ukrayna Hrenovuha Khlibnyi Dar Khortytsia Nemiroff Hlibna Slyoza Kiev Ancient Pervak Medoff Birleşik Krallık Black Cow Vodka Blavod Chase Vodka Glen's Vodka Halewood International Isensua Three Olives Vodka Virgin Vodka Vladivar Vodka Smirnoff Türkiye İstanblue Votka Bazooka Votka Binboa Votka Votka 1967 Dostoyevski Votka Rublovskaya Votka Rus Yıldızı Votka Dobroski Votka Bulgaristan Barska

g t d Alkollü içecekler
Fermente içecekler	Bal şarabı • Bira • Cider • Malt içeceği • Nabidh • Palek • Pirinç şarabı • Pruno • Sake • Sangria • Şampanya • Şarap
Damıtılmış içkiler	Absent • Aguardiente • Applejack • Aquavit • Ara • Arak • Araqi • Arkhi • Armanyak • Arrack • Awamori • Baijiu • Bangla • Bierbrand • Boukha • Brendi • Changaa • Cin • Clairin • Çaça • Çipuro • Çolai • Desi daru • Eau de vie • Feni • Geist • Grappa • Guaro • Himbeergeist • Horilka • Jenever • Kaşasa • Kalvados • Kirsch • Konyak • Korn • Laksoy • Lambanog • Lao-Lao • Marillenschnaps • Mezcal • Mastika • Mixiang Baijiu • Nalewka • Oghi • Orujo • Pálinka • Pastis • Peket • Pisco • Poitín • Posa brendisi • Rakı • Rakia • Rom • Slivovitz • Shōchū • Soju • Sotol • Starka • Sulai • Sura • Şnaps • Tekila • Tharra • Tsikoudia • Țuică • Uzo • Viski • Votka • Zivaniya
Fortifiye şarap	Madeira şarabı • Marsala şarabı • Porto şarabı • Sherry • Vermut
Ilgili	İçki listesi Kokteyller listesi Ulusal içecekler listesi Viski markaları listesi Ülkelere göre kaçak içki türleri Şarap üreten ülkeler listesi Bira çeşitleri listesi Ülkelere göre bira türleri Votkalar listesi Rom markaları listesi Tekilalar listesi İçecek karışımı Karışık içecek Psikotrop madde Tütün Sigara Alkol Nötr alkol Damıtılmış içki

Otorite kontrolü	GND: 4252002-2 LCCN: sh85144214 NKC: ph127156 NLI: 987007543791905171