Vụ án YTECO Và Bi Kịch Của Những Người Dũng Cảm

Vụ án Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu y tế TP HCM (YTECO) đã khép lại với bản kết luận điều tra và Cơ quan Công an cũng đã đề nghị VKSND tối cao truy tố trước pháp luật một số bị can về tội buôn lậu, trốn thuế. Các đối tượng trong vụ án này đã sửa chữa hàng loạt giấy tờ để nhập khẩu vắcxin, thuốc và nguyên liệu dược với số lượng lớn, trị giá 12,33 tỉ đồng.

Những chuyện chưa nói về vụ tiêu cực ở YTECO

Trước hết, phải nói một cách sòng phẳng, rằng vụ việc tiêu cực ở Công ty YTECO không phải chỉ do hai anh Hùng và Phương đưa ra ánh sáng, mà trước đó ngày 22/7/2001, khi Đại hội cổ đông YTECO bầu xong Hội đồng quản trị (HĐQT), rồi đưa ông Huỳnh Kim Hoàng lên làm giám đốc. Sau khoảng 1 tháng, chi bộ đã họp, trực tiếp góp ý về cách quản lý, điều hành của ông Hoàng, HĐQT YTECO có 7 người, thì 4 ngườiđề nghị không để ông Huỳnh Kim Hoàng làm giám đốc,thậm chí có người còn nói thẳng trong buổi họp, là: “Ông Hoàng không nên làm giám đốc”.

Tất cả những ý kiến ấy, được phản ảnh về Sở Y tế. Thời điểm đó, lãnh đạo Sở Y tế đã có buổi làm việc với HĐQT YTECO. Trong buổi làm việc, Sở Y tế cũng thống nhất với đa số ý kiến của HĐQT, là ông Hoàng không nên giữ nhiệm vụå giám đốc nhưng rất bất ngờ, Trưởng phòng Tài chính của YTECO (thành viên HĐQT) trước đây là người phê phán ông Hoàng, thì nay lại thay đổi ý kiến. Vì vậy, ông Huỳnh Kim Hoàng đạt được số phiếu ủng hộ quá bán (4/7). Theo Luật Doanh nghiệp, kết quả này phải được công nhận. Từ đó, ông Huỳnh Kim Hoàng mới có thêm cơ hội để sai phạm này nối tiếp sai phạm kia.

Tất cả những động thái tiêu cực, cách điều hành, quản lý nhiều sơ hở của ông Hoàng được Chi bộ YTECO tiếp tục đóng góp, nhưng ông Hoàng phản ứng. Sở Y tế, UB kiểm tra Đảng ủy Sở Y tế, đại diện Thành ủy đã tiến hành họp kiểm điểm để giúp ông Hoàng thấy rõ những thiếu sót của mình. Chị Dương Thị Xuân Hà, với vai trò Phó bí thư Chi bộ, thành viên HĐQT cùng các đảng viên và một số quần chúng tích cực đấu tranh. Vì vậy, qua công việc tại phòng điều vận, hai anh Hùng, Phương mới thấy rõ những sai phạm của ông Hoàng và đã làm đơn tố cáo.

Các phóng viên phỏng vấn anh Hồ Minh Ngà.

Sau khi nhận được tơn tố cáo, Sở Y tế dưới sự chỉ đạo của UBND TP, đã tiến hành thanh tra. Buộc lòng, ông Hoàng phải điều chị Xuân Hà về giữ chức Trưởng phòng Điều vận. Nhưng, vận dụng Luật Doanh nghiệp (lúc đó vốn Nhà nước trong YTECO chỉ chiếm 29%), ông Hoàng vận động những cổ đông chiếm giữ vốn lớn, rồi dùng hình thức này để đối phó. Tiếp xúc với chúng tôi, bác sĩ Nguyễn Thế Dũng, Giám đốc Sở Y tế TP HCM, cho biết: “Sau khi xin ý kiến Ủy ban nhân dân TP, và được chỉ đạo là Sở Y tế phải nắm giữ 51% cổ phần của YTECO, ngày 28/5/2005, YTECO tổ chức Đại hội cổ đông lần thứ nhất, rồi đến ngày 12/6/2005, Đại hội cổ đông lần thứ hai, ông Hoàng mới bị bãi nhiệm”. Sau đó, Thanh tra Sở Y tế, Công an, Vụ Quản lý Dược - Bộ Y tế và Hải quan cùng lúc vào cuộc, thì tất cả mới được phơi bày ra ánh sáng, dẫn đến việc bắt giam Giám đốc Huỳnh Kim Hoàng ngày 17/6/2005. Ngày 14/7/2006, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã ra quyết định đình chỉ vụ án đối với chị Hà, và miễn trách nhiệm hình sự với chị Hà.

Bị đuổi việc vì cung cấp thông tin cho cơ quan điều tra?

Ngày 28/1/2005, anh Hồ Minh Ngà, nhân viên bảo vệ, một người trong nhóm tố cáo tiêu cực nhận được quyết định kỷ luật của ông Giám đốc khi ấy là Huỳnh Kim Hoàng với hình thức buộc thôi việc. Lý do của quyết định là “Vi phạm nội quy lao động. Thiếu tinh thần trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng...”. Anh Ngà cho biết, đây chỉ là cái cớ để lãnh đạo công ty khi ấy trù dập người tố cáo, bởi chính anh là người mạnh dạn viết đơn gửi Cơ quan điều tra khi phát hiện ông Hoàng có dấu hiệu tẩu tán tài liệu trong khi Cơ quan điều tra đang tiến hành điều tra các hành vi buôn lậu, trốn thuế tại YTECO.--PageBreak--

Ngay sau khi vụ việc tẩu tán tài liệu bị phát hiện, các thùng tài liệu lại trở về nguyên chỗ cũ, nhưng người tố cáo bị chuyển từ nhân viên bảo vệ thành... người dán tem thuốc rồi ngay sau đó là quyết định đuổi việc. Không chấp nhận, anh Ngà đã gửi đơn thưa lên Tòa án nhân dân (TAND) quận 3, TP HCM. Ngày 29/8/2005, TAND quận 3 đã tuyên hủy quyết định buộc thôi việc đối với anh Ngà và buộc công ty phải nhận anh Ngà trở lại làm việc. Theo Hội đồng xét xử, công ty buộc thôi việc đối với ông Ngà là vô lý, ông Ngà chưa hề vi phạm gì gây thiệt hại nghiêm trọng đến công ty. Sau đó, khi ông Huỳnh Minh Hoàng bị bắt tạm giam, giám đốc mới lên thay, anh Ngà cầm giấy thi hành án của TAND quận 3 về công ty và “may mắn” đã được nhận lại làm bảo vệ.

Những tưởng có giám đốc mới, một ban bệ lãnh đạo mới, Công ty YTECO sẽ quan tâm hơn đến người lao động, nhất là những người đã dũng cảm đấu tranh. Nào ngờ, sau anh Ngà, đến lượt hai anh Lê Văn Hùng và Huỳnh Thế Phương phải nghỉ việc. Ngày 2/8/2006, hẹn chúng tôi tại quán cà phê trên đường Lữ Gia, quận 11, trước khi chúng tôi đến, hai anh Hùng, Phương chỉ dám gọi chung một lon nước bí, mấy điếu thuốc. Hai anh cũng thú thật rằng, không phải mình nghèo khó đến nỗi không đủ tiền trả tiền nước, nhưng bây giờ, thất nghiệp, khó khăn, tiết kiệm được đồng nào hay đồng ấy...

Chúng tôi còn nhớ, thời gian vụ án YTECO vẫn đang trong vòng điều tra, chính hai anh Hùng - Phương đã lặn lội từ Nam ra Bắc, ăn cơm bụi, ngủ trong những nhà kho tạm bợ để cung cấp hồ sơ, chứng cứ cho cơ quan chức năng và báo chí. Khi Ban giám đốc Công ty YTECO nghi ngờ việc các anh Hùng, Phương, Ngà là những người tố cáo, anh Ngà bị buộc thôi việc, anh Hùng, anh Phương chuyển từ giao nhận hàng ra bán thuốc ngoài chợ, còn không thì lên phòng khách ngồi đọc báo cả ngày. Khi ấy, cánh báo chí cũng đắn đo về chuyện công khai tên tuổi những người dám tố cáo tiêu cực. Nhưng cùng thời gian ấy, xảy ra vụ việc anh Đặng Vũ Thắng trong vụ án Thảo Cầm Viên bị sát hại dã man. Tránh lặp lại bi kịch này, cánh báo chí quyết định “lật bài ngửa”, công khai tên tuổi những người dũng cảm chống tiêu cực.

Phóng viên ANTG làm việc với anh Hùng, anh Phương.

Vụ án kết thúc điều tra, công ty có ban lãnh đạo mới, sau khi được cho chơi dài, một ngày anh Phương, anh Hùng được Ban giám đốc kêu lên và đưa ra hai sự chọn lựa: một là chuyển xuống làm... bảo vệ; hai là ngưng hợp đồng 3 tháng chờ phân công công việc mới. Anh Hùng cho biết, họ lấy lý do công ty không sắp xếp được công việc, hải quan không đồng ý cho hai anh đi giao nhận hàng xuất nhập khẩu, ngoài ra các cổ đông và các công ty làm ăn với YTECO buộc hai anh phải nghỉ (!?). Không còn sự chọn lựa khác, hai anh đồng ý xuống làm bảo vệ. Hai anh nhận được câu trả lời: bảo vệ hết chỗ. Ông Phó giám đốc Trương Minh Thoại đã “đãi bôi” với hai anh rằng: Ở công ty thấy làm được chỗ nào thì làm.

Biết chắc chắn là mình bị trù dập, hai anh đã trực tiếp lên gặp Ban giám đốc công ty đề đạt nguyện vọng, sẽ làm bất cứ công việc gì, kể cảlàm bốc xếp tại các kho hàng. Lúc ấy, Ban giám đốc cũng “lấp lửng” đồng ý. Một ngày sau, hai anh nhận được câu trả lời: hết chỗ. Lại có ý kiến cho rằng, khi công ty gặp khó khăn, họ là những người chống tham nhũng, phải vì cái chung thì phải chịu hy sinh chứ" (!?). Hai anh dở khóc dở cười ký vào biên bản thỏa thuận thôi việc.

Có thật là hải quan và các công ty thành viên không đồng ý cho anh Hùng và anh Phương đi giao nhận hàng xuất nhập khẩu hay không? Chuyện này chỉ có Ban giám đốc Công ty YTECO mới biết. Nhưng theo suy nghĩ của hai anh Hùng và Phương, đây chỉ là cái cớ để Công ty YTECO “đánh bùn sang ao”, khi người ta đã không còn cái tình với nhau, không thiếu lý do để họ “bài trừ” những "mầm mống gây họa".--PageBreak--

Kết luận về chuyện bị thôi việc, hai anh Hùng, Phương chỉ kết một câu ngắn gọn: kiệt quệ. Rời khỏi công ty, anh Hùng nhận khoản tiền trợ cấp 6,6 triệu đồng cho 17 năm làm việc, anh Phương nhận được 5 triệu đồng cho 11 năm làm việc tại công ty. Nhưng khổ nỗi, khi hai anh lên công ty nhận tiền, anh Phương mới biết 5 triệu đồng ấy đã bị công ty trừ hết, thậm chí anh Phương vẫn còn nợ lại tiền. Lý do trừ tiền được công ty đưa ra cũng “dễ hiểu”, khi hai người được cơ quan chức năng mời ra Hà Nội trợ giúp công tác điều tra, công ty đã mua vé máy bay, và khi trừ tiền trợ cấp, công ty mới thông báo cho hai người biết: chỉ thanh toán tiền đi tàu, không thanh toán vé máy bay.

Tính đến nay, anh Hùng đã nghỉ việc 7 tháng, nhưng ngày nào anh cũng diện quần áo “cổ cồn trắng” và nói với gia đình là đến cơ quan làm việc, nhưng điểm đến của anh là những quán cà phê cóc hay một công viên nào đó ngồi đến hết giờ hành chánh. Anh tâm sự rằng, người thân, con cái biết mình dũng cảm chống tiêu cực, họ đã ủng hộ mình, bây giờ thì anh không đủ “dũng cảm” để báo cho họ biết đã bị công ty cho thôi việc.

Anh Hùng có hai con, một học lớp 4, một đang học mẫu giáo. Anh Phương thì có tới 3 con, một đang học lớp 10, một lớp 7 và một bé đang học lớp 3, vợ anh cũng thất nghiệp như anh. Gánh nặng gia đình hiện đang đè nặng lên đôi vai hai người đàn ông này.

Họ cũng đã đi xin việc khắp nơi, nhưng chỉ nhận được những cái lắc đầu “lịch sự”. Anh Phương than thở: chuyên môn là ngành dược, hai anh cũng chỉ biết đi xin việc ở các công ty dược. Khi nghe rằng đã làm ở YTECO, những nhà tuyển dụng liền hỏi ngay hai anh có dính dáng gì đến vụ án không. Không muốn lừa dối, hai người cũng thật thà cho họ biết mình chính là người đứng ra chống tiêu cực trong vụ án đó, hai anh cũng hứa sẽ làm việc hết mình nếu được nhận. Nghe xong, nhiều vị mỉm cười, họ không từ chối thẳng, họ nói với hai người cứ về và... chờ. Rồi chỉ một ngày sau, hai anh nhận được điện: công ty đã hết chỗ.

Không ít thì nhiều, những con người dũng cảm này đã góp phần làm trong sạch môi trường y tế. Không có họ, bóng ma tiêu cực vẫn phủ trùm lên Công ty YTECO, Nhà nước sẽ lại thất thoát hàng tỉ đồng mỗi năm và nhiều hậu quả khác.

Giám đốc Sở Y tế TP HCM nói gì?

Trước những sự việc như vậy, chúng tôi đã được bác sĩ Nguyễn Thế Dũng, Giám đốc Sở Y tế TP HCM dành cho một buổi gặp gỡ, để trả lời vấn đề mà dư luận đang rất quan tâm, rằng có hay không những người dũng cảm chống tiêu cực để rồi sau đó, phải mất việc làm?Bác sĩ Dũng trả lời: "Việc phải nghỉ việc của anh Hùng và anh Phương là một điều bức xúc khi chúng tôi được biết, do đơn vị là công ty cổ phần hóa nên việc giải quyết nhân sự là thuộc thẩm quyền của công ty".

Theo bác sĩ Nguyễn Thế Dũng, thì trước đó, khi ban giám đốc mới của YTECO tiến hành sắp xếp, chấn chỉnh lại bộ máy hoạt động, ông đã chỉ đạo YTECO phải tích cực tạo cho anh Hùng, anh Phương có được chỗ làm ổn định, thì đã có một số đảng viên của YTECO phản ánh rằng, ban giám đốc mới rất lúng túng trong việc phân công, mà cụ thể là trường hợp của hai anh Hùng và Phương. Bác sĩ Nguyễn Thế Dũng nói: "Không chỉ một lần trong buổi họp, kéo dài mãi đến 20 giờ ngày 5/4/2006, mà tôi còn chỉ đạo qua điện thoại, thậm chí ngày 14/7/2006, khi Sở Y tế tổ chức buổi khám chữa bệnh, cấp thuốc cho những gia đình chính sách, tôi còn căn dặn anh Thoại, Phó giám đốc YTECO, là phải tìm được việc làm cho anh em". Bác sĩ Dũng nói tiếp: "Lãnh đạo YTECO giải quyết vấn đề nhân sự theo thẩm quyền, không báo cáo lãnh đạo Sở nên cả hai bên- YTECO và hai anh Hùng, Phương không tìm ra được cách giải quyết hợp tình, hợp lý, từ đó nảy sinh bất cập".

Ngay khi biết anh Hùng, anh Phong bị nghỉ việc, bác sĩ Nguyễn Thế Dũng đã chủ động gặp hai anh và hứa sẽ cố gắng bố trí cho hai anh việc làm thích hợp: "Tôi dặn nếu có gì quá khó khăn, thì liên hệ với tôi. Nếu tôi bận thì liên hệ với bác sĩ Thu Ba, là thư ký của tôi". Bác sĩ Thu Ba giải thích: "Bác sĩ Dũng có giao việc này cho anh Việt, Trưởng phòng Tổ chức cán bộ Sở và anh Thoại, Phó giám đốc YTECO giúp, nên phải chờ từ từ mới được".

Cuối cùng, trước khi kết thúc buổi làm việc với phóng viên ANTG, bác sĩ Nguyễn Thế Dũng cho biết: “Với cương vị là Giám đốc Sở, tôi vẫn hết sức quan tâm đến vấn đề này. Sắp tới, tôi sẽ tiến hành một buổi họp với lãnh đạo YTECO, để mọi việc phải được giải quyết minh bạch, và rốt ráo”