WTO Là Gì? - CÔNG TY LUẬT HỢP DANH NIỀM TIN VIỆT

WTO có tên đầy đủ là Tổ chức Thương mại Thế giới (Worrld Trade Organnization). Tổ chức này được thành lập và hoạt động từ 1/1/1995 với mục tiêu thiết lập và duy trì một nền thương mại toàn cầu tự do, thuận lợi và minh bạch.Tổ chức này kế thừa và phát triển các quy định và thực tiễn thực thi Hiệp định chung về Thương mại và thuế quan – GATT 1947 (chỉ giới hạn ở thương mại hàng hoá) và là kết quả trực tiếp của Vòng đàm phán Uruguay (bao trùm các lĩnh vực thương mại hàng hoá, dịch vụ, sở hữu trí tuệ và đầu tư).

WTO có bao nhiêu thành viên?                        

Tính đến ngày 11/1/2007 (thời điểm Việt Nam chính thức là thành viên của WTO), tổ chức này có 150 thành viên. Thành viên của WTO là các quốc gia (ví dụ Hoa Kỳ, Việt Nam….) hoặc các vùng lãnh thổ tự trị về quan hệ ngoại thương (ví dụ EU, Đài Loan, Hồng Kông…).

Nhiệm vụ của WTO là gì?

WTO được thành lập với 04 nhiệm vụ chủ yếu:

·        Thúc đẩy việc thực hiện các Hiệp định và cam kết đã đạt được trong khuôn khổ WTO (và cả những cam kết trong tương lai, nếu có);

·        Tạo diễn đàn để các thành viên tiếp tục đàm phán, ký kết những Hiệp định, cam kết mới về tự do hoá và tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại;

·        Giả quyết các tranh chấp thương mại phát sinh giữa các thành viên WTO; và

·        Rà soát định kỳ các chính sách thương mại của các thành viên.

WTO được tổ chức như thế nào?

Cơ cấu tổ chức của WTO bao gồm (xếp theo thứ tự thẩm quyền từ cao xuống thấp):

·        Hội nghị Bộ trưởng: Bao gồm các Bộ trưởng thương mại – kinh tế đại diện cho tất cả các nước thành viên; Họp 2 năm 1 lần để quyết định các vấn đề quan trọng của WTO;

·        Đại hội đồng: Bao gồm đại diện tất cả các thành viên; thực hiện chức năng của Hội nghị Bộ trưởng trong khoảng giữa hai kỳ hội nghị của cơ quan này; Đại hội đồng cũng đóng vai trò là Cơ quan giải quyết tranh chấp (DSB) và Cơ quan rà soát các chính sách thương mại;

·        Các Hội đồng Thương mại hàng hoá, Thương mại dịch vụ, các vấn đề Sở hữu trí tuệ liên quan đến Thương mại; Các Uỷ ban, Nhóm công tác: Là các cơ quan được thành lập để hỗ trợ hoạt động của Đại hội đồng trong từng lĩnh vực; tất cả các thành viên WTO đều có thể cử đại diện tham gia các cơ quan này;

·        Ban thư ký: Ban thư ký bao gồm Tổng Giám đốc WTO, 03 Phó Tổng Giám đốc và các Vụ, Ban giúp việc với khoảng 500 nhân viên, làm việc độc lập không phụ thuộc vào bất kỳ chính phủ nào.

Các quyết định trong WTO được thông qua như thế nào?

Về cơ bản, các quyết định trong WTO được thông qua bằng cơ chế đồng thuận. Có nghĩa là chỉ khi không một nước nào bỏ phiếu chống thì một quyết định hay quy định mới được xem là “được thông qua”.

Do đó, hầu hết các quy định, nguyên tắc hay luật lệ trong WTO đều là “hợp đồng” giữa các thành viên, tức là họ tự nguyện chấp thuận chứ không phải bị áp đặt; và WTO không phải là một thiết chế đứng trên các quốc gia thành viên.

Tuy nhiên, trong các trường hợp sau quyết định của WTO được thông qua theo các cơ chế bỏ phiếu đặc biệt (không áp dụng nguyên tắc đồng thuận):

·        Giải thích các điều khoản của các Hiệp định: Được thông qua nếu có ¾ số phiếu ủng hộ;

·        Dừng tạm thời nghĩa vụ WTO cho một thành viên: Được thông qua nếu có ¾ số phiếu ủng hộ;

·        Sửa đổi các Hiệp định (trừ việc sửa đổi các điều khoản về quy chế tối huệ quốc trong GATT, GATS và TRIP): Được thông qua nếu có 2/3 số phiếu ủng hộ.

WTO có bao nhiêu quy định?

WTO là một tập hợp rất nhiều quy định, được sắp xếp theo một hệ thống nhất định. Cụ thể, hệ thống các quy định trong WTO được chia làm 03 nhóm, bao gồm:

-         Nhóm các Hiệp định chung (Hiệp định đa biên);

-         Nhóm các Biểu cam kết riêng; và

-         Nhóm các Hiệp định nhiều bên.

Nhóm các Hiệp định chung

Cho đến nay, WTOcos tổng cộng 16 Hiệp định chung, là tập hợp các nguyên tắc thương mại có hiệu lực áp dụng bắt buộc đối với tất cả các thành viên WTO, tập trung vào 03 lĩnh vực:

• Thương mại hàng hoá (Hiệp định GATT và các Hiệp định bổ sung);
• Thương mại dịch vụ (Hiệp định GATS và các Phụ lục);
• Hiệp định về các khía cạnh thương mại của quyền sở hữu trí tuệ (Hiệp định TRIPS);

Nhóm các Bảng cam kết mở thị trường của từng thành viên

Các bảng cam kết mở cửa thị trường là tập hợp các cam kết giảm thuế quan và lộ trình mở cửa đối với từng loại dịch vụ của từng thành viên.

Mỗi thành viên WTO có bảng cam kết riêng, với mức cam kết và lộ trình thực hiện riêng (là kết quả đàm phán được với các thành viên khác trong WTO).

Nhóm các Hiệp định nhiều bên

Trong WTO có một số Hiệp định mà chỉ một số thành viên WTO ký kết và chỉ có hiệu lực với các thành viên này. Người ta gọi các Hiệp định này là Hiệp định thương mại nhiều bên (để phân biệt với 16 Hiệp định chung mà tất cả các thành viên WTO đều có nghĩa vụ thực hiện).

Hiện nay chỉ còn 02 Hiệp định trong số này còn hiệu lực, bao gồm:

·        Hiệp định về thương mại máy bay dân dụng;

·        Hiệp định về mua sắm của chính phủ.

 DANH MỤC CÁC HIỆP ĐỊNH CHUNG CỦA WTO1.     Hiệp định chung về thuế quan và thương mại (GATT 1994) Các Hiệp đinh kèm theo·        Hiệp định về xác định giá trị tính thuế hải quan (thực hiện Điều VII GATT 1994)·        Hiệp định về giám định hàng hoá trước khi gửi hàng (PSI)·        Hiệp định về các hàng rào kỹ thuật đối với thương mại (TBT)·        Hiệp định về áp dụng các biện pháp kiểm dịch động thực vật (SPS)·        Hiệp định về thủ tục cấp phép nhập khẩu·        Hiệp định về các biện pháp tự vệ·        Hiệp định về chống bán phá giá (ADP - thực hiện Điều VI của GATT 1994)·        Hiệp định về các biện pháp đầu tư liên quan đến thương mại (TRIMs) ·        Hiệp định nông nghiệp·        Hiệp định về quy tắc xuất xứ2.      Thương mại dịch vụ

Hiệp định chung về Thương mại dịch vụ (GATS)

 Quyền sở hữu trí tuệ

Hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền sở hữu trí tuệ (TRIPS)

Các Hiệp định khác

Hiệp định về Giải quyết Tranh chấp trong khuôn khổ WTO

Hiệp định về Cơ chế rà soát Chính sách thương mại

Các Hiệp định này đều là phụ lục của Hiệp định Markesh thành lập tổ chức Thương mại thế giới.

Bản dịch tiếng Việt của các Hiệp định quan trọng trong WTO có thể xem tại https:// www.nciec.gov.vn

Các nguyên tắc cơ bản của WTO là gì?

Mặc dù khá dài và phức tạp, các Hiệp định trong WTO xoay quanh một số nguyên tắc chủ đạo, trong đó có những nguyên tắc có thể tác động trực tiếp đến quyền và lợi ích của các doanh nghiệp:

·        Nguyên tắc tối huệ quốc (MFN): Theo nguyên tắc này, mỗi nước thành viên phải dành sự đối xử không phân biệt cho hàng hoá và dịch vụ đến từ các nước thành viên WTO khac nhau.

Như vậy doanh nghiệp xuất khẩu vào một thị trường sẽ được cạnh tranh công bằng với doanh nghiệp xuất khẩu đến từ các nước khác.

·        Nguyên tắc đối xử quốc gia (NT): Nguyên tắc này đòi hỏi mỗi nước thành viên phải đối xử với hàng hoá, dịch vụ đến từ các nước thành viên khác (sau khi đã hoàn tất các nghĩa vụ thuế liên quan) không kém thuận lợi hơn hàng hoá, dịch vụ nội địa của mình.

Với nguyên tắc này doanh nghiệp xuất khẩu vào một thị trường nhập khẩu về cơ bản sẽ được cạnh tranh bình đẳng với doanh nghiệp nội địa trong nước nhập khẩu đó.

·        Nguyên tắc cắt giảm thuế quan và không sư dụng các biện pháp phi thuế quan: theo nguyên tắc này, các thành viên WTO phải cam kết cắt giảm thuế quan và chỉ sử dụng hệ thống thuế quan này để bảo vệ sản xuất trong nước - phải bãi bỏ các biện pháp bảo hộ phi thuế quan (hạn ngạch, cấp phép nhập khẩu…) trừ một số trường hợp hãn hữu được phép.

Với nguyên tắc này, việc nhập khẩu hàng hoá sẽ trở nên rõ ràng và dễ dự đoán hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu và nhập khẩu.

·        Nguyên tắc minh bạch: nguyên tắc này đòi hỏi các thành viên WTO phải công khai, rõ ràng, dễ dự đoán trong các thủ tục, quy trình hay quy định liên quan đến thương mại.

Với nguyên tắc này, doanh nghiệp sẽ dễ dàng tìm kiếm thông tin cần thiết cho hoạt động kinh doanh của mình mà không mất quá nhiều chi phí. Ngoài ra, minh bạch hoá cũng giúp doanh nghiệp thuận lợi hơn trong việc nhận biết và bảo vệ lợi ích hợp pháp của mình.

 Các vòng đàm phán trong WTO là gì?

Các vòng đàm phán là các cuộc thương lượng tập trung giữa các nước nhằm đạt được những nguyên tắc thương mại chung về mở cửa thị trường.

Cho đến thời điểm thành lập WTO (ngày 1/1/1995), đã có 8 vòng đàm phán được thực hiện với kết quả là các cam kết cắt giảm thuế và mở cửa thị trường tương đối rộng trong các lĩnh vực thương mại hàng hoá, dịch vụ, đầu tư, sở hữu trí tuệ. Các quy định của WTO hiện nay là kết quả của những vòng đàm phán này.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cụ thể về nông nghiệp, dịch vụ, đầu tư…cần tiếp tục đàm phán mở cửa. WTO hiện nay đang tiếp tục đàm phán Vòng đàm phán mới – Vòng Doha, tập trung vào lĩnh vực nông nghiệp và một số lĩnh vực khác. Nếu vòng đàm phán này thành công, doanh nghiệp sẽ còn được hưởng những lợi ích mới và chịu các tác động mới từ việc tự do hoá thị trường trong các lĩnh vực này ở mức độ cao hơn.WTO giải quyết các tranh chấp thương mại như thế nào?

WTO chỉ cung cấp cơ chế giải quyết tranh chấp về thương mại giữa các nước thành viên (tức là ở cấp Chính phủ), không giải quyết các tranh chấp thương mại của các công ty, doanh nghiệp kinh doanh.

Tuy nhiên, trên thực tế các tranh chấp thương mại liên quan đến lợi ích chung của nhiều doanh nghiệp thường là khởi nguồn dẫn tới những tranh chấp ở cấp độ Chính phủ giữa các thành viên WTO.

WTO có một Hiệp định riêng quy định một cơ chế chung giải quyết tranh chấp giữa các thành viên liên quan đến các vấn đề của WTO - Hiệp định về cơ chế giải quyết tranh chấp. Ngoài ra, một số Hiệp định chuyên ngành của WTO có thể có các quy định đặc thù về giải quyết tranh chấp.

WTO rà soát chính sách thương mại của các thành viên như thế nào?

Một trong những chức năng quan trọng của WTO là rà soát các chính sách thương mại của các thành viên nhằm:

·        Đảm bảo hiệu lực của các quy định trong WTO;

·        Hạn chế tranh chấp giữa các thành viên; và

·        Tăng cường tính minh bạch về chính sách thương mại tại các nước thành viên

Tuy nhiên, đây không phải là một cơ chế cưỡng bức các thành viên thực thi nghĩa vụ của họ trong WTO.

Việc rà soát được tiến hành định kỳ 2 năm/lần (đối với 04 thành viên có tỷ trọng thương mại lớn nhất), 4 năm/lần (với 16 thành viên tiếp theo) và 6 năm/1lần với tất cả các thành viên còn lại. Riêng các thành viên kém phát triển có thể có thời hạn rà soát lâu hơn.

Kết quả rà soát là các Báo cáo về chính sách thương mại được rà soát.