Xem Phim Gió Làng Kình: Một Vệt Vẽ Nông Thôn đương đại

Phóng to

Bùi Bài Bình (trái) xuất sắc trong vai trưởng thôn Khuếch - Ảnh tư liệu

Đất quê chia năm xẻ bảy

Sự nông nổi cộng với lòng tham vặt vãnh, thói ba hoa bốc phét lẫn thói quen “tám chuyện” của đàn ông, đàn bà thôn quê đã được các nhà làm phim khuếch đại để tạo ra một chân dung tập thể điển hình. Tuy nhiên, khi tạo một chân dung tập thể như vậy, các nhà làm phim gián tiếp hạn chế bớt cá tính độc đáo của các nhân vật. Chỉ có Khuếch là khác biệt hẳn, còn lại những nhân vật khác ít nhiều đi vào lối mòn vốn quen gặp của các phim về nông thôn, trong đó có cả hai phim của đạo diễn Nguyễn Hữu Phần trước đây là Đất và người, Ma làng.

Vì lòng người chia rẽ, đất quê bị chia năm xẻ bảy. Với cái nhìn trực diện và không kém phần gai góc vào một nông thôn có lúc "tối thui" vì gió mới thổi về, hai đạo diễn Nguyễn Hữu Phần, Bùi Thọ Thịnh cùng biên kịch Phạm Ngọc Tiến đã chọn cách bóc tách mảng đen - trắng trong tính cách từng con người lẫn những "đất lề quê thói" còn sót lại và cách mà người nông dân đối diện với những thay đổi của cuộc sống hiện đại.

Khuếch sẽ không thể nào một tay che khuất bầu trời làm đảo điên làng Kình bình yên ấy được, nếu không có mảnh đất màu mỡ của thói hám lợi và tầm nhìn nhỏ hẹp của người dân nơi đây. Làm sao một lão trưởng thôn có thể "dồn bờ đổi thửa" được nếu như không làm dân tin rằng họ có lợi lộc và bản thân họ không bị cuốn vào những mối lợi hão huyền được vẽ vời?

Không chỉ vậy, Khuếch còn khôn ngoan lợi dụng sự gắn kết của những người có họ hàng quyến thuộc để tranh thủ quyền lợi cho mình. Có thể thấy cả dòng họ lưu manh của Khuếch trong phim từ ông chú, ông trẻ đến đám con cháu hư hỏng, dốt nát. Trong cơn lốc xoáy ấy, vài ba người tỉnh trí, chính trực đã trở thành lẻ loi, cô độc.

Cách mà Khuếch kéo những người dân về phía mình dễ gợi khán giả nghĩ đến một Bá Kiến (nhân vật của Nam Cao) thời hiện đại. Và ông trưởng thôn này thật sự là một Bá Kiến: thâm hiểm, sắc sảo và tham lam một cách khôn ngoan theo kiểu cứ ngấm ngầm đẩy người ta xuống nước rồi cứu lên cho người ta mang ơn. Cứ xem cách ứng xử giữa Khuếch với Bài, với hai cô gái bán bia ôm và với tất cả "đối thủ" của ông ta thì biết.

Gió làng Kình cũng vừa hài hước vừa cay đắng với những mối tình. Ðó là mối tình Chí Phèo - Thị Nở hiện đại giữa Khoái và Lư - cô gái bán bia ôm, mối tình vụng trộm giữa Bái và cô kế toán - người cũ năm xưa của anh theo kiểu mạt cưa mướp đắng gặp nhau. Mức độ hợp tan của những mối tình này phụ thuộc các biến cố xảy ra trong làng, những âm mưu của Khuếch mà thực chất là phụ thuộc vào chính sự tỉnh táo của các nhân vật.

Sự chinh phục của diễn xuất đồng đều

Với diễn viên Bùi Bài Bình, Khuếch là một điểm son trong sự nghiệp diễn xuất của anh. Không phải trí thức ngơ ngác trước cuộc đời, cũng không phải người nông dân hư hỏng mà là một trí thức tiểu nông thâm hiểm, tinh đời, Bùi Bài Bình, tóc ngôi giữa, để râu, mặc quần áo nửa tây nửa ta, đã thể hiện đầy sức sống một trưởng thôn đủ thông minh để điều khiển mọi thứ trước một tập thể nông nổi, trước sự bất lực của những người lãnh đạo xã.

Một cái phẩy tay, xua tay đuổi đám cháu tay sai; một cái nhếch mép đểu giả nhanh chóng và kín đáo khi trò chuyện với Bài - kẻ vừa là đồng bọn, vừa là người mà Khuếch ghét bỏ; một ánh mắt ánh lên nét tinh quái lẫn kiêu ngạo khi nhìn đám đông nghe lời mình… Tất cả sự chăm chút ấy đã giúp Bùi Bài Bình thật sự chinh phục người xem.

Hầu hết diễn viên trong phim đều diễn xuất tốt. Ðó là một Hồng Sơn vào vai Bài - cựu cán bộ biến chất, bất mãn, mưu mô. Ðó là một Công Lý với vai Khoái - "Chí Phèo" dốt nát được lên đời thành "nhân viên tổ tự quản" rồi "nhân viên tổ bảo nông", nghe theo lời chú một cách không suy nghĩ, nhưng đâu đó trong Khoái vẫn có nét hồn nhiên và ngờ nghệch đáng thương. Ðó là Hoàng Hải với vai Tu - một anh chàng nhà giàu ở quê ngang ngạnh và lỗ mãng…

Không hút tuổi ô mai và các khán giả trẻ như Bỗng dưng muốn khóc nhưng Gió làng Kình chinh phục một lớp khán giả khác, những người có nhiều suy tư trăn trở hơn về cuộc sống đương đại ở nông thôn lẫn thành thị hôm nay.

(*) Phim dài 25 tập, đang phát sóng đến tập 16, kênh VTV1, lúc 20g10 từ thứ hai đến thứ sáu hằng tuần.