Xét Nghiệm PSA

Tên khác: Total PSA; Free PSA; Complexed PSA

Tên chính: Prostate Specific Antigen

Thử nghiệm liên quan: Digital Rectal Exam (DRE); Tumor markers

PSA là một protein được sản xuất chủ yếu bởi các tế bào trong tuyến tiền liệt, một tuyến nhỏ bao quanh niệu đạo ở nam giới và sản xuất một chất lỏng, góp vàomột phần của tinh dịch. Hầu hếtPSAcủatuyến tiền liệt sản xuất được phóng thíchvào chất lỏng này, nhưng số lượng nhỏ của nó cũng được phóng thíchvào máu. PSA tồn tại trongmáu dướihaidạng:dạng tự do ( free PSA )vàdạngliên kết với một protein( Complexed PSA ). Các thử nghiệm PSAtrong máuđược sử dụng thường xuyên nhất là PSAtoàn phần làtổngcộngcủa PSAtự dovàPSA liên kết. Khi bác sĩchỉ địnhmột "thử nghiệm PSA,"làPSA toàn phần.Thử nghiệm này được sử dụng như một điểm đánh dấu khối u để tầm soát và theo dõi bệnh ung thư tuyến tiền liệt. Nó là một công cụ tốt nhưng không phải là mộtthử nghiệmhoàn hảo, và hiện thời không có sự đồng thuận giữa các chuyên gia về tính hữu ích của thử nghiệm này để sàng lọc những người đàn ông không có triệu chứng. Hàm lượng cao của PSA có liên quan với ung thư tuyến tiền liệt, nhưngnócũng có thể được nhìn thấytrongtăng sản tuyến tiền liệt lành tính (BPH). nồng độ PSAtăng nhẹ đến vừacó thể được nhìn thấy trong những người Mỹ gốc Phidi cư, và mức độ có xu hướng tăng trong tất cả mọi người có tuổi.PSA không phải làdấu ấn đểchẩn đoán ung thư. Các tiêu chuẩn vàng để xác định ung thư tuyến tiền liệt là sinh thiết tuyến tiền liệt, thu thập các mẫu nhỏ của mô tuyến tiền liệt và xác định các tế bào bất thường dưới kính hiển vi. PSA toàn phầnvà kiểm tra trực tràng kỹ thuật số (DRE) được sử dụng với nhau để giúp xác định sự cần thiết cho một sinh thiết tuyến tiền liệt. Mục tiêu của việc sàng lọc là để giảm thiểu sinh thiết không cần thiết và để phát hiện ung thư tuyến tiền liệt, sinh thiếtcó ý nghĩa lâm sàngphát hiện sớm khối ukhi nó vẫn còn giới hạn trong tuyến tiền liệt.Sàng lọc có ýnghĩa lâm sàng quan trọng bởi vì ung thư tuyến tiền liệt trở nên tương đối phổ biến ở nam giới khi có tuổi, nhiều ngườicókhối u phát triển rất chậm và là một nguyên nhângâytử vong phổ biến ở nam giới. Các bác sĩ phải cố gắng phát hiệncả hai hình thứcung thư tuyến tiền liệt và phân biệt giữa trường hợpung thưphát triểnchậmvà ung thư tuyến tiền liệt có thể phát triển mạnh và lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể (di căn). Trong chẩn đoán và quátrìnhđiều trị những vấn đề mà các bác sĩ hiện đang phảiquan tâm làmột số trường hợp, việc điều trị có thể tồi tệ hơn so với ung thư, gây ra tác dụng phụ đáng kể:tiêu tiểu không tự chủ, và rối loạn chức năng cương dương. Các thử nghiệm PSA và DRE có thể phát hiện hầu hết các trường hợp ung thư tuyến tiền liệt, nhưngnói chung nókhôngthểdự đoán quá trình bệnh của một người.Kiểm tra PSAtự dovà PSAtoàn phầncó thể đượcchỉ địnhriêng. Các xét nghiệmchỉ địnhđể phân biệt giữa ung thư liên quan và ung thư không liên quan đến tăng PSA.Trongung thư tuyến tiền liệt thường có tỷ lệ thay đổigiữahaidạngcủa PSA - giảm lượng PSAtự dovà tănglượngPSAtoàn phần.

Xét nghiệmđược sử dụng như thế nào?Nếu ung thưđãđược chẩn đoán, xét nghiệm PSA toàn phầncó thể được sử dụng như một công cụ giám sát để xác định hiệu quả điều trị. Nó cũng có thể đượcchỉ địnhtại các khoảng thời gian nhất định sau khi điều trị để phát hiện sự tái phát của bệnh ung thư.PSA toàn phầnvà kiểm tra trực tràng kỹ thuật số (DRE) có thể được sử dụng để sàng lọc cả hai người đàn ông không có triệu chứng vàcótriệu chứng ung thư tuyến tiền liệt. Nếu một trong hai PSA hay DRE được tìm thấy là bất thường, sau đó bác sĩ có thể chỉ địnhsinh thiết tuyến tiền liệt vàchẩn đoánhình ảnh như siêu âm. Nếu DRE là bình thường nhưng PSAtăngcao vừa phải, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm PSAtự dođể xem xét tỷ lệfPSAvới tPSA. Điều này có thể giúp phân biệt giữa ung thư tuyến tiền liệt và ung thư nguyên nhân kháclàmtăng cao tPSA .Nồng độ tPSA có thể đượctăng lêntạm thờidomột loạt các lý do, bác sĩ có thể yêu cầuxét nghiệm lạiPSAsaumột vài tuần để xác định nếu PSA vẫn tăng lên.Hiện nay không có sự đồng thuận về việc sử dụng xét nghiệm PSA để tầm soát ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới không có triệu chứng. Trong khi ung thư tuyến tiền liệt là một loạibệnh ung thưtương đối phổ biến ở nam giới. Trong trường hợp ung thưđãxuất hiệnvàphát triển chậm, các bác sĩ và bệnh nhân có thể quyết định theo dõi sựphát triểncủa nó hơn là điều trị ngay lập tức (gọi là "thận trọng chờ đợi").tPSA có thể đượcchỉ địnhtại các khoảng thời gian để theo dõi sự thay đổi PSA theo thời gian.PSA complexed (CPSA)dạng PSA gắn với Proteinlà một thử nghiệm tương đối mới có thể đượcchỉ địnhcùng với DRE, như là một thay thế cho PSA toàn phần.Hy vọng rằng thử nghiệm này có thể đượcxác định rõ rànghơn PSA toàn phầnđểphát hiện ung thư liên quan đến PSA, tuy nhiênsự hữuíchvềlâm sàng của nó vẫn chưa đượcxác định. CPSA là một lựa chọn mà các bác sĩ có thể thảo luận với bệnh nhân của họ. Sử dụngCPSAcó thể mở rộng và cần tiến hànhnhiềunghiên cứu bổ sungthêm về giá trị lâm sàng của nó.Khinàođượcchỉ định?Hiện tại không có sự đồng thuận giữa các chuyên gia vềxét nghiệmPSA cần đượcchỉ địnhđể sàng lọcở những người namkhông có triệu chứng. Trong các trường hợp chẩn đoán xác định ung thư tuyến tiền liệt, ở các bệnh nhân này thườngkhôngcócác vấn đề sức khỏe đáng kể.Các tổ chứcQuốc gia phản ánh sự thiếu đồng thuận, đưa ra khuyến cáo mâu thuẫn nhau vềthói quensàng lọc PSAởngười đàn ông không có triệu chứng. Một số tổ chức như Hiệp hội tiết niệu Mỹ khuyên bạn nên sàng lọc, trong khi những người khác nhưCơ quan dự phòngHoa Kỳ.Dịch vụ công tác cảm thấy rằng tác hại liên quan đến chẩn đoánlớnhơnnhững lợi ích tiềm năng củađiều trị . Hiệp hội Ung thư Mỹ (ACS) khuyến cáo rằng người đàn ôngcầnthảo luận về những ưu điểm và nhược điểm của PSAđểtầm soát ung thư tuyến tiền liệt với bác sĩ của họ trước khi đưa ra một quyết định.Đối với những người đàn ông muốn được sàng lọc, ACS khuyến cáo rằng người đàn ông khỏe mạnh nguy cơ trung bìnhnênchờ đợikhiđến 50 tuổi, những người có nguy cơ cao, chẳng hạn như người đàn ông Mỹ gốc Phi và người đàn ông tiền sử gia đình cóbệnhung thư tiền liệt tuyến, đề nghị thử nghiệmPSAbắt đầu từ tuổi 40 hoặc 45. Hiệp hội Tiết niệu Hoa Kỳ đề nghịxét nghiệmPSA và DRE ở tuổi 40.

Kiểm tratPSA và DRE cũng có thể đượcchỉ địnhkhi một người đàn ông có triệu chứng có thể là do ung thư tuyến tiền liệt, chẳng hạn như đi tiểu khó khăn, đau đớn, và / hoặc thường xuyên, đau lưng, và / hoặc đau vùng chậu.Khi các triệu chứng này được nhìn thấy với một loạt các điều kiện khác, bao gồm nhiễm trùng và viêm tuyến tiền liệt, bác sĩ cũng thườngchỉ địnhcác xét nghiệm khác, chẳng hạn nhưtổng phân tíchnước tiểu. Một sốnguyên nhân kháccó thể gây ra sự gia tăng tạm thời mức độ PSA. Nếu mứcđộ tPSA tăng cao, bác sĩ có thể yêu cầu kiểm tra lặp lại một vài tuần sau đó để xác định xem nồng độ PSA đã trở lại bình thườnghay tăng cao hơn.

PSAtự do ( fPSA )chủ yếuđược chỉ địnhkhi một người đàn ông có tPSAcaotrung bình . Các kết quả cho bác sĩ những thông tin bổ sung về nguy cơ làm tăng ung thư tuyến tiền liệt và giúp quyết định xem có nên làm sinh thiết tuyến tiền liệthay không.PSAtoàn phầncó thể đượcchỉ địnhtrong quá trình điều trị ung thư tuyến tiền liệt để xác minh hiệu quả điều trị và chu kỳ bình thường sau khi điều trị để theo dõi tái phát ung thư. Nó cũng đượcchỉ địnhtại các khoảng thời gian nhất định khi một người đàn ông mắc bệnh ung thưchọn giải pháp"thận trọng chờ đợi" và không điều trị ung thư tuyến tiền liệt của mình.Kết quả thử nghiệm có nghĩa là gì?Kết quả PSA thử nghiệm có thể được giải thích một số cách khác nhau và có thể có sự khác biệtvềgiá trị cắt giữa các phòng thí nghiệm khác nhau. Giá trị bình thườngcủa tPSA lànhỏhơn 4,0 ng / ml (nanograms trong một mililit máu). Có một sốchuyên giacảm thấy rằng mức độ này nên được giảm xuống còn 2,5 ng / ml để phát hiện các trường hợp ung thư tuyến tiền liệt. Những người khác lập luận rằng điều này sẽ làm trầm trọng thêm chẩn đoán và điều trị bệnh ung thư, nókhôngcóý nghĩa lâm sàng.Có thoả thuận rằng người đàn ôngcómức độtPSA lớn hơn 10,0 ng / ml có nguy cơ gia tăng ung thư tuyến tiền liệtkhỏang67%(theo ACS). Mức giữa 4,0 ng / ml và 10,0 ng / ml có thể có nguy cơung thư tuyến tiền liệt khoảng 25% ,(theo ACS).Ởngười cao tuổibiên độ này lớnhơn . Nồng độtPSA giữa 4,0 ng / ml và 10,0 ng / ml thường được gọi là "vùng xám."Trong phạm vi này PSAtự dohữu ích nhất. Khi người đàn ông trong vùng xámcómức độ PSAtự do giảm, họ có một xác suất ung thư tuyến tiền liệtcao hơn, khi họ có mức độ PSAtự do cao, rủi ro được giảm bớt. Tỷ lệfPSA/tPSAcó thể giúp bác sĩ quyết định có hay khôngchỉ địnhsinh thiết tuyến tiền liệt.Khi thử nghiệm PSA complexed (CPSA) được sử dụng như một công cụ sàng lọc, mức tăng có thể chỉ ra một nguy cơ gia tăng ung thư tuyến tiền liệt, trong khi mức thấp hơn cho thấy nguy cơ giảm.Ngoài việc giới thiệu các xét nghiệmfPSA và CPSA, đã có những nỗ lực để tăng tính hữu dụng của PSA toàn phầnnhư một công cụ sàng lọc. Chúng bao gồm: PSA vận tốc.Đây là sự thay đổi nồng độ PSA theo thời gian. Nếu PSA tiếp tục tăng đáng kể theo thời gian (ít nhất 3lần trongít nhất18 tháng), có nhiều khả năng ung thư tuyến tiền liệt . Nếu nó lên nhanh chóng, có thể cólàmột hình thứctiến triển nhanh hay di căncủa bệnh ung thư. PSA mật độ.Đây là một so sánh nồng độ PSA và khối lượng của tuyến tiền liệt ( được đo bằng siêu âm). Đàn ôngcótuyến tiền liệt lớn có xu hướng sản xuất nhiều PSAhơn, do đó, yếu tố này là mộthệ số điềuchỉnhbù trừ theo kích thước. PSAtheotuổi.Vìhàm lượng PSA tăng tự nhiêntheotuổi người đàn ông,giá trị bình thường của PSAđã được đềxuấtthiết kế phù hợp với lứa tuổi của người đàn ông.Trong quá trình điều trị ung thư tuyến tiền liệt, mức độ PSA bắt đầu giảm. Khi kết thúc điều trị, nó phải là ở mức rất thấp hoặc không phát hiện được trong máu. Nếu nồng độ không giảm xuống mức rất thấp,dođiều trị không đầy đủhay điều trị khônghiệu quả. Sau điều trị, xét nghiệm PSA được thực hiện trong khoảng thời gian thường xuyên để theo dõi ung thư tái phát, thậm chí tănglượngnhỏcũngcó thể là điều cần cảnh báo,xét nghiệm kiểm traPSAđểgiám sát,theo dõinênthực hiện bởi cùng một phòng thí nghiệm,đểsựbiến thiên củathử nghiệm được giữ ở mức tối thiểu.Một thử nghiệm tương đối mới được gọi là "siêu nhạy PSA" (USPSA) đã được báo cáo. Nó đã được đề nghị,kiểm tra này có thể hữu ích trong việc theo dõihiệu quảhoặc tái phát ung thư sau khi điều trị. Xét nghiệm này phát hiện PSA ở mức thấp hơn nhiều so với các kiểm tra truyền thống.Sự tái phátcủa ung thư có thể được xác định sớm hơn với thử nghiệm này. Tuy nhiên, kết quả của thử nghiệm này phải được giải thích một cách thận trọng. Bởi vì thử nghiệm là rất nhạy cảm, có thể mức độ PSAtăng ởmột trong những thời gian tiếp theo, ngay cả khihiện tạikhông có bệnh ung thư(dương tính giả).Điều gì khác nên biết?DRE có thể gây ramứcđộ PSA cao tạm thời trong máu, nên xét nghiệm PSAthường được thu thập trước khi thực hiện các DRE.Sinh thiết hoặc cắt bỏ tuyến tiền liệt sẽ nâng cao đáng kể mức độ PSA. Các xét nghiệm máu nên được thực hiện trước khi phẫu thuật hoặc sáu tuần sau khi thao tác.Cáchoạt động thể chấtnghiêm ngặt cóảnh hưởng đến tuyến tiền liệt, chẳng hạn như cưỡi xe đạp, có thể gây ra sự gia tăng tạm thời ở mức độ PSA. Xuất tinh trong vòng 24 giờ thử nghiệm có thểlàmtăng nồng độ PSA và nên tránh.Liều cao của một số loại thuốc hóa trị liệu, chẳng hạn như cyclophosphamide và methotrexate, có thể làm tăng hoặc giảm mức độ PSA.Trong một số người đàn ông, PSA có thể tăng tạm thời docácbệnhtuyến tiền liệt, đặc biệt là nhiễm trùng. Một nghiên cứu gần đây cho thấy rằng khoảng một nửasốngười đàn ôngcóPSA cao, sau đó trở lại bình thường. Một số tác giả đề nghị rằng một PSA cao nên được lặp đi lặp lại, từ 6 tuần và 3 tháng sau khicóPSA cao, trước khi thực hiệnbất kỳkỹ thuật nào khác. Một số bác sĩ sẽ kê toa thuốc kháng sinh nếu có bằng chứng cho thấy có nhiễm trùng tuyến tiền liệt.

Câu hỏi phổ biến1.Nếu tôibịung thư tuyến tiền liệt, các lựachọnđiều trịcủa tôi là gì?Các phương pháp điều trịphổ biến nhấtbaogồmbức xạ,liệu pháp hoóc mônvà phẫu thuật.Để biết thêm thông tin, xemung thưtuyến tiền.2.Thử nghiệm PSAsẽpháthiệntất cả các loại ung thưtuyến tiền liệt?Đôi khicác tế bàoung thưkhôngsảnxuấtnhiềuPSA,vàcác xét nghiệmsẽ không có giá trị,ngay cả khi bệnh đã được phát hiện.

3. Mỗingườiđànôngcần phải làmthử nghiệm PSA?Nói chung, nếu bạn có các triệu chứng liên quanđếntuyến tiền liệt,bác sĩcủa bạnrất có thểsẽkhuyên bạn nênthử nghiệm PSA.Nếukhôngcó triệu chứng thìthử nghiệmvàthờigianthử nghiệmdo bạn vàvà bác sĩ của bạn xác định.

Dịch từ (https://labtestsonline.org)