“Xi Măng Sinh Học” ứng Dụng Trong Chấn Thương Chỉnh Hình

02:12 PM 24/05/2021 Nhiều bệnh nhân khi được bác sỹ giải thích phải sử dụng xi măng trong cuộc mổ thì giật mình hỏi “Các bác sử dụng xi măng gì thế ?”. Chắc hẳn có nhiều bệnh nhân nghĩ bác sỹ sử dụng loại xi măng dùng trong xây dựng. Sự thực không phải vậy. Xi măng chúng tôi sử dụng chỉ được dùng trong y tế, có tên gọi là xi măng sinh học (XMSH) hay xi măng xương. Vậy XMSH là gì ? Chúng được sử dụng trong y học như thế nào? Sau đây chúng tôi sẽ giúp mọi người giải đáp câu hỏi trên.

Xi măng sinh học (XMSH) là một loại vật liệu được ứng dụng ngày càng phổ biến trong y học nhờ vào tính chất vật lý đặc biệt. XMSH là vật liệu gồm 2 thành phần (mà thành phần chủ yếu của nó là PMMA/MMA-styren copolymer và MMA dạng lỏng) có khả năng tương thích với mô sinh học. Khi trộn 2 thành phần với nhau sẽ xảy ra quá trình trùng hợp gốc tự do và đông cứng do quá trình polymer hóa (phản ứng tỏa nhiệt).

Hình ảnh quá trình pha xi măng sinh học

Năm 1958, John Charley - phẫu thuật viên nổi tiếng người Anh đã ứng dụng XMSH đầu tiên trong chuyên ngành chấn thương chỉnh hình, ông đã sử dụng để thực hiện ca phẫu thuật thay khớp háng nhân tạo toàn phần có xi măng đầu tiên trên thế giới. Từ đó XMSH tiếp tục được nghiên cứu và sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực chấn thương chỉnh hình cho đến nay, XMSH được ứng dụng trong các kỹ thuật sau.

Bác sỹ John Charley (1911 – 1982) và bộ khớp háng mang tên của ông

Phẫu thuật thay khớp nhân tạo

Xi măng giúp gắn kết các cấu trúc kim loại của khớp nhân tạo dính chặt vào xương. Trong thay lại khớp, xi măng còn giữ thêm vai trò lấp các khoảng trống do khuyết xương.

Bên cạnh XMSH đơn thuần, hiện nay có nhiều loại xi măng được trộn thêm các loại kháng sinh như gentamycin, vancomycin. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh loại xi măng này giúp duy trì nồng độ cao kháng sinh tại chỗ và khuếch tán kháng sinh ra các mô xung quanh giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm khuẩn sau mổ.

Xquang khớp háng nhân tạo có sử dụng xi măng

Phẫu thuật tạo hình thân đốt sống

Xẹp thân đốt sống là một trong những biến chứng thường gặp do loãng xương sau chấn thương hoặc do các tổn thương bệnh lý khác (U máu thân đốt, tổn thương thứ phát do di căn…) trên nền bệnh nhân loãng xương, gây đau lưng nhiều cho bệnh nhân và ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Phẫu thuật bơm XMSH qua da tạo hình thân đốt sống được tiến hành lần đầu tiên tại Pháp do giáo sư Deramond vào năm 1984. Đây là một phẫu thuật ít xâm lấn: Xi măng sinh học được bơm vào thân đốt sống qua kim chuyên dụng với mục đích giảm đau, trả lại hình thái thân đốt sống và tăng độ vững cho cột sống.

Phẫu thuật bơm xi măng tạo hình thân đốt sống

Điều trị nhiễm khuẩn

Nhiễm khuẩn là một trong những biến chứng nghiêm trọng sau phẫu thuật cấy ghép dụng cụ trong chuyên ngành chấn thương chỉnh hình, để điều trị thành công đa số phải loại bỏ dụng cụ vì đây là nơi vi khuẩn phát triển và bảo vệ chúng khỏi hệ miễn dịch cũng như thuốc kháng sinh.

Với sự ra đời của XMSH, đặc biệt xi măng có pha trộn kháng sinh đã được áp dụng thành công trong điều trị những trường hợp như:

- Nhiễm khuẩn sớm sau phẫu thuật kết hợp xương với dụng cụ bên trong: Nhiều tác giả đã sử dụng xi măng kháng sinh che phủ toàn bộ dụng cụ kết hợp xương. Phương pháp trên đã cho kết quả rất khả quan và đa số các trường hợp không phải lấy bỏ dụng cụ cấy ghép.

- Trám lấp khoang trống do khuyết xương sau đục xương viêm, nạo nang xương

Trám xi măng vào đường hầm mâm chày sau nạo xương viêm

Trám xi măng vào ổ khuyết xương mâm chày sau nạo u tế bào khổng lồ

- Điều trị nhiễm khuẩn khớp nhân tạo sau tháo bỏ: Tạo khuôn các dụng cụ khớp nhân tạo bằng xi măng kháng sinh nhằm mục đích trám lấp khoang trống, điều trị kháng sinh tại chỗ và hạn chế sự co rút phần mềm tạo thuận lợi cho phẫu thuật thay lại khớp nhân tạo khi tình trạng nhiễm khuẩn ổn định.

Chuôi khớp háng bằng xi măng kháng sinh

Như vậy, XMSH không phải là xi măng sử dụng trong xây dựng, nó khác hẳn về cấu trúc, tác dụng. XMSH chỉ được sử dụng trong y tế, đặc biệt trong lĩnh vực chấn thương chỉnh hình, nhờ có XMSH mà nhiều bệnh lý phức tạp được điều trị ổn định, thậm chí khỏi hẳn, mang lại chất lượng sống tốt hơn cho người bệnh.

Bs Đỗ Đức Trung, Khoa Phẫu thuật Khớp, Viện Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện TWQĐ 108