Xử Nghiêm Doanh Nghiệp Phát Hành Trái Phiếu "chui"

Tài sản đảm bảo là một yếu tố then chốt để nhà đầu tư trái phiếu đặt niềm tin Cần nhận diện đúng vai trò của trái phiếu doanh nghiệp Để thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển bền vững

Bộ Tài chính vừa gửi Thủ tướng Chính phủ báo cáo về tình hình thị trường trái phiếu doanh nghiệp năm 2021 và quý 1/2022. Báo cáo đã “điểm mặt” top 20 doanh nghiệp bất động sản có lượng phát hành trái phiếu nhiều nhất năm qua.

Theo Bộ Tài chính, năm 2021 ghi dấu mức phát hành trái phiếu doanh nghiệp đạt kỷ lục 639.766 tỷ đồng, tăng gần 39% so với năm 2020. Trong đó, trái phiếu phát hành riêng lẻ chiếm tới gần 95%, tương đương 605.520 tỷ đồng, tăng tương ứng 39% so với năm liền trước.

Đáng chú ý, tính riêng tổng khối lượng trái phiếu phát hành của top 20 doanh nghiệp bất động sản có lượng phát hành trái phiếu nhiều nhất đạt trên 100.054 tỷ đồng, chiếm gần 50% tổng khối lượng trái phiếu doanh nghiệp bất động sản phát hành.

Ảnh minh họa

Vào tháng 4/2022, sau khi Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước thông báo hủy các đợt phát hành trái phiếu của 3 công ty liên quan đến Tân Hoàng Minh, khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ sụt giảm mạnh tới 33% so với cùng kỳ năm 2021. Trong đó, tổng khối lượng phát hành trái phiếu của nhóm bất động sản quay đầu đảo chiều giảm sâu, chỉ còn chiếm tỷ trọng 11,6%.

Theo Bộ Tài chính, hàng loạt doanh nghiệp bất động sản có tỷ lệ khối lượng phát hành lớn gấp nhiều lần vốn chủ sở hữu đáng báo động. Điều này gây nên tiềm ẩn rủi ro không chỉ cho nhà đầu tư mà cho cả hệ thống tài chính tiền tệ. Trong đó, có 10 doanh nghiệp phát hành có tỷ lệ khối lượng phát hành gấp trên 5 lần vốn chủ sở hữu.

Các chuyên gia kinh tế cho hay, nhiều quốc gia quy định rất rõ ràng về tỷ lệ cụ thể vốn vay trên vốn tự có, trong đó có trái phiếu doanh nghiệp, như tại Canada tỷ lệ này 2:1, Trung Quốc 2:1 với doanh nghiệp thông thường. Bởi doanh nghiệp với khả năng quản lý có giới hạn nhưng huy động lượng vốn quá lớn thì khó lòng quản lý, sử dụng hiệu quả và khả năng trả nợ cũng kém.

Để lập lại trật tự thị trường, trong năm 2021, Bộ Tài chính chỉ đạo Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước triển khai các đoàn kiểm tra tại các công ty chứng khoán cung cấp dịch vụ về trái phiếu doanh nghiệp và một số doanh nghiệp bất động sản.

Theo đó, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước tổ chức đoàn kiểm tra tại 09 công ty chứng khoán và 02 doanh nghiệp bất động sản. Trên cơ sở kết quả kiểm tra tình hình phát hành và cung cấp dịch vụ, đáng chú ý, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước "mạnh tay" ban hành 3 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 2 tổ chức phát hành trái phiếu, trong đó có Công ty cổ phần Tập đoàn Apec Group và 1 tổ chức cung cấp dịch vụ tư vấn phát hành trái phiếu là Công ty cổ phần chứng khoán Quốc tế Việt Nam.

Bộ Tài chính khẳng định, năm 2022, khi kinh tế bắt đầu phục hồi sau Covid-19, nhu cầu huy động vốn của các doanh nghiệp dự kiến sẽ tiếp tục tăng. Bên cạnh kênh tín dụng ngân hàng, các doanh nghiệp sẽ tăng cường huy động vốn qua kênh phát hành trái phiếu, bao gồm cả trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và trái phiếu doanh nghiệp chào bán ra công chúng.

Tuy nhiên, việc thị trường trái phiếu doanh nghiệp tăng trưởng nóng, không bền vững sẽ ảnh hưởng chung đến thị trường tài chính, ảnh hưởng đến nhu cầu huy động vốn hợp pháp của các doanh nghiệp để đầu tư phát triển, mở rộng sản xuất kinh doanh.

Vì vậy, trong năm 2022, Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ sửa đổi khung pháp lý để khắc phục các tồn tại trong thời gian qua; tăng cường quản lý, giám sát để thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển theo hướng minh bạch, an toàn và bền vững.

Triển khai các giải pháp phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2022, Bộ Tài chính chỉ rõ, đầu tiên là rà soát, hoàn thiện khung pháp lý; hoàn thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật để vận hành ngay thị trường giao dịch thứ cấp trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ; xây dựng quy chuẩn phát hành trái phiếu xanh; thanh tra, kiểm tra và phối hợp trong quản lý, giám sát thị trường; giám sát việc phát hành và cung cấp dịch vụ của các công ty chứng khoán, tổ chức tín dụng, một số doanh nghiệp phát hành có khối lượng phát hành lớn, lãi suất cao. Đồng thời, phối hợp với Bộ Công an và các cơ quan liên quan nắm bắt tình hình, tiếp nhận thông tin, vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật để xử lý theo quy định và công bố rộng rãi các đối tượng và hành vi vi phạm.

Ngoài ra, Bộ Tài chính sẽ đẩy mạnh thông tin tuyên truyền; thúc đẩy dịch vụ xếp hạng tín nhiệm, từ đó, nâng cao chất lượng các trái phiếu được chào bán, phát hành và bổ sung công cụ cho nhà đầu tư đánh giá rủi ro trước khi mua trái phiếu; phát triển cơ sở nhà đầu tư, trong đó, ưu tiên phát triển nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là tổ chức, thúc đẩy các định chế tài chính trung gian như doanh nghiệp bảo hiểm, các loại hình quỹ đầu tư, hệ thống quỹ hưu trí.

Bảo Thoa