Xuân Diệu Trong Hồi ức Của Nhà Thơ Hoàng Cát

Sau những bất hạnh, khổ đau, và sau những thứ khủng khiếp hơn cả cái chết đã giáng xuống cuộc đời, nhà thơ Hoàng Cát vẫn lặng lẽ ở một góc phòng, sống theo cách của mình, yêu theo cách của mình...

Tôi cũng như nhiều người thuộc thế hệ mình, hay “lăn tăn” về những đồn đoán của giới văn chương về câu chuyện “tình trai” của nhà thơ Xuân Diệu. Lần này gặp nhà thơ Hoàng Cát, tôi muốn hỏi cho ra nhẽ cái “nghi án” bị đồn thổi nhiều “thất thiệt” mà người trong cuộc là nhà thơ Xuân Diệu.

Day dứt tâm niệm

Khi nhắc tới người thầy, người anh không chỉ với thơ ca mà cả trong cuộc đời mình, nhà thơ Hoàng Cát với đôi mắt rơm rớm, đỏ hoe sau những nếp nhăn tuổi tác, trầm ngâm, nhìn lên bức ảnh đen trắng chụp hai người từ năm 1964, cái hồi Hoàng Cát chỉ mới là chàng thư sinh 18 tuổi chập chững tới Thủ đô. Ông kể: “Lần đầu tôi gặp Xuân Diệu là năm 1958, khi anh đi thực tế ở Nghệ An. Cuộc gặp gỡ tình cờ ấy đã như là số phận, để sau này, khi tôi đi học tại trường viết văn Quảng Bá, tôi được anh Xuân Diệu nâng đỡ, cho về nhà ở cùng. Anh dạy cho tôi những bài “vỡ lòng” về văn chương. Anh sửa cho tôi từng câu chữ, dạy tôi cách cảm thụ tác phẩm, dạy tôi cách đọc sách. Anh sửa cho tôi đến từng dấu phẩy trong thơ, nhưng cũng là người hay quát mắng tôi nhất. Một ông thầy khó tính đến nghiệt ngã.

Nhà thơ Hoàng Cát (bên trái) cùng nhà thơ Xuân Diệu.

Khi ấy tôi rất buồn nhưng đến bây giờ, đầu hai thứ tóc, sắp về với tiên tổ rồi mới thấy quý hóa biết bao nhiêu. Anh Xuân Diệu từng nói với tôi rằng, anh biết chắc chắn rằng em là một thằng thi sĩ nên em phải cố lên. Cũng từ thuở ấy, cuộc sống của tôi đã thuộc về anh Xuân Diệu. Nhiều người cứ né tránh, nhưng tôi là người trong cuộc có thể khẳng định rằng, anh Xuân Diệu luôn hướng tới cái đẹp và anh có những cảm xúc yêu đương đồng giới. Anh Xuân Diệu yêu tôi, một tình yêu cao cả, thiêng liêng và bao bọc. Tôi biết điều đó và luôn thương xót anh ấy. Thương anh và chiều chuộng anh để anh không thấy buồn, không lẻ loi, bởi trái tim anh Diệu đã quá cô đơn rồi. Anh Xuân Diệu lạ lắm, khi quan tâm đến ai là dành hết tình cảm và thời gian chăm sóc. Tôi hồi đó đi học nhưng mỗi tháng được anh Diệu cho 5 đồng (khi mà mỗi bát phở chỉ 2 hào) anh bao bọc cho đến khi tôi ra trường, đi làm thì mới thôi. Bài thơ đầu tiên tôi đăng báo lĩnh nhuận bút được 1 đồng, tôi đã mua lạng thịt chó về mời anh ăn.

Anh Xuân Diệu rất mê ăn thịt chó, nhưng vì thấy tôi đã không có tiền còn “chảnh” anh đã mắng: “Em thì cứ tiêu hoang!”, nhưng tôi thấy anh rất vui vì sự trưởng thành của tôi, bởi chắc chắn một điều rằng, trong sự trưởng thành ấy, có công lao to lớn từ sự bảo ban của anh. Ngày tôi lên đường nhập ngũ đi B, anh Xuân Diệu buồn lắm, anh viết một bài thơ dài tiễn biệt tôi, bài thơ “Em đi” (viết vào 23 giờ 30 ngày 11/7/1965): “Em đi, để tấm lòng son mãi/ Như ánh đèn chong, như ngôi sao/ Em đi, một tấm lòng lưu lại/ Anh nhớ thương em, lệ muốn trào/ Ôi Cát! Hôm vừa tiễn ở ga/ Chưa chi ta đã phải chia xa/ Nụ cười em nở, tay em vẫy/ Ôi mặt em thương như đoá hoa/Em hỡi! Đường kia vướng những gì/ Mà anh mang nặng bước em đi/ Em ơi, anh thấy như anh đứng/ Ôm mãi chân em chẳng chịu lìa/ Nhưng bóng em đi khuất rồi/ Đứt lìa khúc ruột của anh thôi/ Tình ta như mối dây muôn dặm/ Buộc mãi đôi chân, dẫu cách vời. / Em hẹn sau đây sẽ trở về/ Sống cùng anh lại những say mê/ Áo chăn em gửi cho anh giữ/ Xin gửi cùng em cả hẹn thề/ Một tấm lòng em sâu biết bao/ Để anh thương mãi, biết làm sao/ Em đi xa cách, em ơi Cát/ Em chớ buồn, nghe! Anh nhớ, yêu...”.

Bài thơ như một lời “tiên tri” vì trong bài thơ có rất nhiều câu nói về “cái chân” vậy mà thế nào đó, trong chiến dịch, tôi đã bị bom dội, chân trái nát như một cái bắp cải bị đập dập... Khi tôi trở ra Bắc, anh Xuân Diệu xót xa lắm. Anh làm bài thơ “Biển” để tặng tôi: “Anh không xứng là biển xanh/Nhưng anh muốn em là bờ cát trắng/ Bờ cát dài phẳng lặng/ Soi ánh nắng pha lê/Bờ đẹp đẽ cát vàng/Thoai thoải hàng thông đứng/ Như lặng lẽ mơ màng/ Suốt ngàn năm bên sóng…” (Biển).