Ý Nghĩa Chữ Phúc Trong Cuộc Sống Người Việt

MỤC LỤC

1. Chữ Phúc - ý nghĩa chữ Phúc

2. Chữ Phúc treo ngược nghĩa là gì ?

3. Ngũ Phúc là gì ? Vạn phúc là gì ?

4. Phúc biến hóa thành Phước

1. Chữ Phúc - ý nghĩa chữ Phúc

Chữ phúc gồm bộ thị đi liền ký tự phúc. Bộ thị vốn là hình vẽ cái bàn thờ. Ký tự phúc - mà người đời sau chiết thành nhất khẩu điền - vốn là hình vẽ một vò rượu.

BÀN THỜ + VÒ RƯỢU = PHÚC. Nghĩa là sao? tức là cầu cho trong nhà được bình rượu luôn đầy. Thật giản dị, thế là đầy đủ, dồi dào và hoàn bị.

Ý nghĩa của chữ phúc thoạt kỳ thủy tương tự chữ phú 富, ngày nay được hiểu là giàu.

Tranh Chữ Phúc - BẤM VÀO ĐÂY ĐỂ XEM CHI TIẾT SẢN PHẨM

Chữ phúc lần hồi được hiểu là "điều tốt lành" hoặc "việc may mắn" . Do đó, nhiều kết hợp từ có yếu tố Phúc nhằm chỉ sự vui vẻ, no ấm, an lành: phúc đức, phúc ấm, phúc tinh, phúc hạnh, hạnh phúc, hồng phúc, diễm phúc, v.v.

Lưu ý rằng trong từ Hán - Việt còn mấy chữ phúc đồng âm dị nghĩa: phúc輹 có nghĩa thanh gỗ ngang dưới xe dùng nắt liền trục xe với thân bánh xe; phúc 輻 / 辐 có nghĩa nan hoa bánh xe; phúc 蝮 có nghĩa rắn độc (như phúc xà là rắn hổ mang); phúc 腹 có nghĩa là bụng (như tâm phúc, phúc mạc, v.v.); phúc 覆 /复 có nghĩa lật lại, xem xét lại kỹ càng (như phúc khảo, phúc hạch, v.v..); phúc 蝮 có nghĩa là chiều ngang, khổ, viền mép vải, bức (như nhất phúc hoạ là một bức tranh);

và phúc có nghĩa là con dơi.

BẤM VÀO ĐÂY ĐỂ XEM CHI TIẾT SẢN PHẨM

Chữ phúc chỉ con dơi được viết khác: không phải bộ thị mà là bộ trùng (tức côn trùng, rắn rết, v.v.) đi kèm. Gọi cho đầy đủ theo tiếng Hán, con dơi là biên phúc 蝙蝠.

Tuy nhiên : cả hai chữ phúc đều được phát âm là phú. Do đó, họ lấy hình ảnh con dơi tượng trưng cho điều tốt lành, may mắn.

Tết Nguyên đán, dường như nhìn đâu cũng thấy chữ phúc được thể hiện theo lối tượng hình Hán tự 福: trên bàn thờ gia tiên, nơi mâm ngũ quả, trong tờ lịch treo tường hoặc cánh thiệp đầu xuân, v.v. Nhiều gia đình treo chữ Phúc lộn ngược, nghĩa là sao ?

*

* *

2. Chữ phúc treo ngược - gọi là Phúc Đảo, Phúc Đáo

Ngày Tết, có nhà dán hoặc treo chữ Phúc Hán tự lộn ngược, nhất là nhà bà con dân tộc Hoa. Dĩ nhiên, không thể bảo họ mù chữ Hán. Cũng chẳng phải họ sơ ý đâu. Thực chất, đây là một phong tục độc đáo và có nhiều cách giải thích khác nhau, ví như điển tích "thợ mộc Thái Sơn" chẳng hạn. Trên phương diện ngôn ngữ, đây lại là lối "chơi chữ" đặc sắc dựa theo tính chất đồng âm.

Chữ phúc lộn ngược gọi là gì ? là Phúc đảo. Tiếng Bắc Kinh đọc là phú dào, y hệt như... phúc đáo, nghĩa là "điều tốt, vận may đến". Đầu năm đầu tháng (hoặc làm lễ khai trương cửa hiệu, ăn mừng tân gia, v.v.), hỏi ai chẳng mong "bồng ông Phúc vào nhà" như vế đối Nguyễn Công Trứ từng nêu ?

3. Ngũ Phúc là gì ? Vạn Phúc là gì ?

Mà có mấy ông Phúc tất cả ? Ai đấy bảo rằng có một ông Phúc trong 3 ông tạo thành "bộ tam" Phúc - Lộc - Thọ.

Vậy tại sao trong dịp Tết, lại thấy nhiều nhà dán "xuân liên" trước cửa đề Ngũ Phúc lâm môn - tức năm ông Phúc ghé thăm?

Tranh Ngũ Phúc Lâm Môn ( 5 ông Phúc vào cửa)

Khái niệm Ngũ Phúc được các từ điển giảng giải không thống nhất. Hán - Việt từ điển của Đào Duy Anh cắt nghĩa: "Năm thứ hạnh phúc là: Phú, Quý, Thọ, Khang, Ninh". Phú là giàu. Quý là sang. Thọ là sống lâu. Khang là mạnh khỏe. Ninh là bình an. Từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên cũng giải thích như thế. Nhưng Đại Nam quấc âm từ vị của Huình-Tịnh Paulus Của hoặc Tầm nguyên tự điển của Bửu Kế thì nêu khác: Thọ (sống lâu), Phú (giàu có), Khang Ninh (mạnh khoẻ bình an), Du Hảo Đức (đức tốt lâu dài), Khảo Chung Mệnh (chết già, chứ không phải chết non hoặc chết vì tai nạn). Đây lại là quan niệm dựa theo thiên "Hồng Phạm" trong Kinh thư.

Sập Ngũ Phúc, bấm vào đây để xem chi tiết sản phẩm

Thật tình, bản tính con người vốn tham lam, cho nên khái niệm Ngũ Phúc có thể phát triển thành Thập Phúc, Bách Phúc, Vạn Phúc hoặc... hằng hà sa số Phúc e vẫn chưa thoả mãn! Chẳng phải ngày Xuân, thiên hạ vẫn chúc nhau Phúc Đẳng Hà Sa (phúc nhiều tợ cát sông) đấy ư ?

Vì thế người ta đã có Biểu tượng VẠN PHÚC : gồm 5 chữ Vạn (swastika) + 5 con Dơi + chữ Thọ.

BIỂU TƯỢNG VẠN PHÚC

(Chữ thọ được bao quanh bởi 5 con dơi + 5 chữ vạn)

Con Dơi là Phúc. Chữ Thọ là sống lâu để hưởng hạnh phúc. Chữ Vạn là biểu tượng cho sự tốt lành (cát tường). Nhưng vạn còn đồng âm với chữ vạn (10.000) với nghĩa là vô số. Như vậy, sống lâu trường thọ để hưởng tràn đầy tài lộc với 1 vạn (vô số ) những niềm vui lớn, hạnh phúc lớn...

Chữ Phúc, Vạn Phúc, Phúc Lộc Thọ Toàn thường được trang trí cùng với các họa tiết : CHỮ VẠN, DƠI (PHÚC), TỨ QUÝ, TỨ BÌNH, ... với mong ước Hạnh Phúc được vẹn toàn, bền lâu.

4. Phúc biến hoá thành Phước

Phúc và Phước lại là đồng nghĩa dị âm. Chính âm là Phúc. Biến âm thành Phước. Vấn đề đặt ra: sự biến âm ấy diễn ra từ bao giờ? Vì sao? Đâu là giới hạn?

Mọi người đều biết rằng hiện tượng "viết chệch, đọc lệch" từng xuất hiện trong lịch sử do kiêng húy. Chữ Phúc bị kiêng, thoạt tiên từ thời Tây Sơn. Thoái thực ký văn của Trương Quốc Dụng (1797 - 1864) có đoạn: "Xã tôi xưa gọi là Long Phúc, vì Nguyễn Huệ có tên giả là Phúc, nên đổi gọi là Long Phú".

Vậy là Phúc biến thành Phú, tức thay hẳn cả chữ lẫn nghĩa. Còn Phúc biến thành Phước thì giữ nguyên chữ nghĩa, chỉ đổi âm, thực sự phổ biến kể từ năm Quý Mùi 1883 - thời điểm công tử Ưng Đăng lên ngôi vua, chọn niên hiệu Kiến Phúc.

Dù đây không phải là trọng húy được triều đình chuẩn định ban bố, song từ hoàng thân quốc thích đến quan quân lẫn thứ dân thảy đều gọi kiêng. Dòng họ Nguyễn Phúc được đọc trại ra Nguyễn Phước. Theo đó, Phúc - Lộc - Thọ biến thành Phước - Lộc - Thọ; may phúc thành may phước; phúc đức thành phước đức; diễm phúc thành diễm phước, v.v. Tuy nhiên, do không phải trọng húy mà chỉ là khinh huý, nên sự biến âm đã diễn ra chẳng triệt để. Vì thế cần lưu ý rằng trong Việt ngữ, chẳng phải bất kỳ trường hợp nào Phước cũng có thể thay thế hoàn toàn cho Phúc. Ví dụ: hạnh phúc, phúc đáp, phúc âm, v.v.

Tương tự trường hợp hoa đổi thành bông (do kiêng húy danh Tá Thiên Nhơn hoàng hậu Hồ Thị Hoa), nhiều khi Phúc biến ra Phước lại mang màu sắc có vẻ "thuần Việt" hơn. So sánh ân phúc với ơn phước ắt rõ điều này.

Chữ Phúc là biểu tượng cho sự may mắn, sung túc đầy đủ. sung sướng và hạnh phúc. Người Việt từ xa xưa đã có nhiều hình tượng biểu thị chữ Phúc được trang trí trang trí trong các công trình kiến trúc, trên y phục và đồ gỗ mỹ nghệ.

TRANH CHỮ PHÚC - BẤM VÀO ĐÂY ĐỂ XEM CHI TIẾT SẢN PHẨM

Tủ chè Ngũ Phúc - Bấm vào đây để xem chi tiết sản phẩm

Sập Ngũ Phúc - BẤM VÀO ĐÂY ĐỂ XEM CHI TIẾT SẢN PHẨM

Bàn thờ Gia Tiên Ngũ Phúc - Bấm vào đây để xem chi tiết sản phẩm

Cuốn thư A Di Đà Phật với biểu tượng Ngũ Phúc - Bấm vào đây để xem chi tiết sản phẩm

XIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN QUÝ VỊ ĐÃ GIÀNH THỜI GIAN ĐỌC CHUYÊN SAN NÀY, KÍNH CHÚC QUÝ KHÁCH VÀ GIA ĐÌNH: MẠNH KHỎE - PHÚ QUÝ THỌ KHANG NINH !

CÔNG TY CỔ PHẦN MỸ NGHỆ HẢI MINH

Số 1, khu 2 Cụm CN làng nghề xã Hải Minh, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định

ĐT: 0918 653 838 , Email : mnhm@mynghehaiminh.vn

http://mynghehaiminh.vn , http://facebook.com/my.nghe.hai.minh.vn

Quý khách có thể bấm vào các đường dẫn sau đây để xem các bài chuyên san khác có nội dung liên quan:

Chữ Đức - Ý nghĩa chữ Đức

Chữ Tâm - Quan điểm của Phật Giáo và Công Giáo về chữ Tâm

Chữ Nhẫn - Ý nghĩa của chữ Nhẫn

Chữ Phúc - Ý nghĩa của chữ Phúc

Chữ Thọ, Chữ Vạn đem lại may mắn cho gia đình bạn

Chữ Lộc - Biểu tượng may mắn trong cuộc sống

Cách xếp bộ tượng PHÚC LỘC THỌ

Những con số may mắn và ý nghĩa của nó

Đồ gỗ Mỹ nghệ và Cây cảnh Nghệ thuật Hải Minh

Làng nghề 2 Hải Minh MỪNG NOEL 2013

Hải Minh hôm nay

Hải Minh một xã vùng giáo hào sảng tài hoa

Hải Minh đường tới đẹp giàu

Kèn đồng Phạm Pháo

Cầu Ngói chợ Lương

Bàn thờ Thiên Chúa

Nội thất Chùa Bái Đính - Ninh Bình

Nội thất Chùa Giàn - Hà Nội