Y2K: Phong Cách Nổi Loạn Phản Văn Hóa - Harper's Bazaar Vietnam

Phong cách thời trang Y2K là gì? Một ví dụ tiêu biểu của lối ăn mặc Y2K được Dolce & Gabbana áp dụng trên sàn diễn Xuân Hè 2022. Ảnh: Dolce & Gabbana

Trong thời trang luôn có những sự xoay vòng nhất định. Phong cách thời trang của khoảng 20–30 năm về trước sẽ được tái sử dụng, một lần nữa trở thành xu hướng nền tảng cho năm mới.

Cho năm 2022, các xu hướng của thập niên 2000 trở lại mạnh mẽ. Thập niên 2000 từng thịnh hành nhiều trào lưu như casual chic, kiểu ăn mặc lộng lẫy của show Sex and the City, và lối ăn mặc mà ngày nay ta gọi là Y2K. Trong số những trào lưu này, Y2K thường xuyên được nhắc đến như một phong cách dẫn đầu. Vậy, phong cách thời trang Y2K là gì?

Y2K: Con số của nỗi sợ công nghệ kỹ thuật

Trước khi tìm hiểu về phong cách thời trang Y2K là gì, chúng ta cần thảo luận về khái niệm Y2K, nền tảng quan trọng tạo nên phong cách thời trang “phản thời trang” của thập niên 2000.

Cụm từ Y2K có nghĩa là “Year 2000”, tức năm 2000 trong tiếng Anh. Chữ Year được rút ngắn lại. Ký hiệu K đại diện cho nghìn/ngàn trong tiếng Anh – như vậy, 2K có nghĩa là 2000.

Digital Rain trong The Matrix. Ảnh: Logic/Warner Bros

Khái niệm Y2K xuất hiện từ trước khi năm 2000 chính thức sang trang. Thuở sơ khai, nó là một thuật ngữ đến từ giới công nghệ, sau đó mới từ từ lan tỏa sang những lĩnh vực khác.

Thập niên 1990 là kỷ nguyên phát triển mạnh mẽ của công nghệ vi tính. Lúc ấy, nhiều chuyên gia cảnh báo rằng hệ thống máy vi tính sẽ bị lỗi nặng khi chạm ngưỡng 2000. Lý do vì nhiều phần mềm vi tính được lập trình với năm viết bằng hai chữ số thay vì bốn chữ số (ví dụ, năm 1995 được viết là 95). Người ta tiên đoán rằng khi năm 2000 đến, số đuôi 00 sẽ bị lầm tưởng là năm 1900, khiến hệ thống máy tính toàn cầu chập mạch.

Bên cạnh đó, một số người lại cho rằng hệ điều hành sẽ bị sập vào ngày 9/9/99, vì nhiều lập trình viên thuở đó thường dùng dãy số 9 để báo hiệu ngắt hoạt động phần mềm.

Trước sự cảnh báo của giới chuyên gia, cả thế giới ngày càng dựa dẫm vào công nghệ hoảng loạn khi năm 2000 đến gần. Tất nhiên, mọi thứ đều được nằm trong tầm kiểm soát. Hệ thống máy tính không bị sập như dự đoán, do sự chuẩn bị kịp thời của giới công nghệ.

Tuy nhiên, sự hỗn loạn vì năm 2000 ập đến cũng đủ để tạo nên dấu ấn lên giới trẻ và làng thời trang thời bấy giờ, tạo nên phong cách Y2K kinh điển.

Phong cách thời trang Y2K kết hợp sự nổi loạn và yếu tố futuristic

Tuy được gọi là phong cách thời trang của năm 2000 nhưng làn sóng hình thành phong cách Y2K bắt đầu sớm hơn thế. Thực tế, phong cách này hình thành từ khoảng năm 1993, lên đến đỉnh điểm vào cuối thập niên 1990 và hạ nhiệt vào tầm năm 2003.

Vậy phong cách thời trang Y2K là gì? Đó là là một tổ hợp của những gì rực rỡ nhất mà cũng nổi loạn nhất, chan chứa hy vọng nhất và cũng tang thương nhất.

Một tạo hình Y2K của Britney Spears, với bodysuit bạc và phong cách vị lai

Yếu tố vị lai (futuristic) chính là khía cạnh đầy hy vọng của phong cách Y2K. Nó phản ánh kỷ nguyên gởi gắm nhiều kỳ vọng vào sự phát triển vượt bậc của công nghệ vi tính. Đây là giai đoạn hình thành của Internet, của đĩa CD-ROM, của những chiếc iMac đầy màu sắc. Ngành điện ảnh cũng dần hoàn thiện công nghệ CGI, tạo nên những thế giới giả tưởng như The Matrix (1999) hay bộ phim 3D trọn vẹn đầu tiên, Final Fantasy: The Spirits Within (2001). Công nghệ đại diện cho một lối sống mới với nhiều hoài bão và cơ hội hơn.

Túi xách Hermès Clear Kelly bằng nhựa trong suốt ra mắt năm 1997. Đây là một trong những lần hiếm hoi chiếc túi Kelly được làm bằng nhựa trong.

Đại diện cho tính chất vị lai là màu bạc, chất liệu kim loại, chất liệu trong suốt, sắc màu nổi ba chiều hologram. Ở phong cách Y2K xuất hiện quần da thuộc màu bạc, áo dệt bằng lưới (mesh), giày đính pha lê lấp lánh, túi trong suốt. Tất cả những item này vẫn còn thịnh hành ngày nay. Đặc biệt, chất liệu nhựa vinyl hologram mô phỏng bề mặt bảy màu cầu vồng của đĩa CD (một tạo phẩm mới mẻ) cũng rất được ưa chuộng.

Louis Vuitton bắt tay nghệ sỹ Isaac Mizrahi ra mắt túi nhựa trong suốt năm 1996. Đây là lần đầu tiên hãng thiết kế túi bằng nhựa vinyl, và Louis Vuitton đã nghiên cứu kỹ lưỡng để chọn được một chất liệu không ngả vàng theo thời gian. 

Song song với viễn cảnh tương lai tươi sáng về một thế giới giàu tiện nghi nhờ công nghệ, nỗi sợ sự sụp đổ của hệ thống vì bug Y2K vẫn ở đó. Rồi khi hệ thống máy tính an toàn bước sang thập niên 2000, thì vụ khủng bố tấn công hai tòa nhà chọc trời ở New York hôm 9/11/2001 khiến cư dân toàn cầu sợ hãi. Tháng 10/2002, vụ vỡ bong bóng thị trường chứng khoán khiến nhiều người mất trắng, làm dấy lên làn sóng phẫn uất với các tập đoàn tài chính lớn. Những sự kiện tiêu cực này khơi gợi cảm xúc nổi loạn ở giới trẻ, là nguồn cơn cho khía cạnh tiêu cực trong phong cách thời trang Y2K.

TLC tại lễ trao giải Soul Trains Wards năm 1996. Áo bra top cùng quần trễ rốn là đặc trưng của phong cách Y2K. Ảnh: Getty Images

Sự hoảng loạn thể hiện trong thời trang qua những trang phục rách rưới. Áo crop top ngắn cũn cỡn lộ hết cả lườn phối cùng với quần jeans rách rưới. Chân váy mini cực trễ rốn để lộ cả quần lót phối cùng với bốt. Màu sắc trang phục đôi khi không hợp rơ nhau, được phối ngẫu hứng và bất cần. Áo thun, áo khoác được trang trí với những câu khẩu hiệu hô hào về mong muốn thay đổi xã hội.

Những biểu tượng thời trang của phong cách Y2K là ai?

Những người có sức ảnh hưởng nhất thập niên 2000 và đại diện cho phong cách Y2K vừa vị lai vừa nổi loạn chính là các ca sỹ. Có thể kể đến Destiny Child (và Beyoncé), Spice Girls, Britney Spears, Christina Aguilera… Ở địa hạt thời trang cao cấp là John Galliano của Dior, Walter Van Beirendonck và Martin Margiela của nhóm Antwerp 6+1.

Destiny’s Child trên thảm đỏ MTV: Janet Jackson – An Icon năm 2001. Ảnh: Getty Images

Christina Aguilera mặc đầm kim loại bạc của Versace cho lễ trao giải Grammy năm 2000. Ảnh: Getty Images

Một ví dụ điển hình của phong cách Y2K trong thời trang cao cấp là show Christian Dior Thu Đông 1999 dưới thời kỳ tại vị của giám đốc sáng tạo John Galliano. Ông bị ấn tượng bởi bộ phim The Matrix. Từ đó tạo nên những thiết kế haute couture bằng vinyl đen bóng, gai góc. Ảnh: Conde Nast Archive

• PHONG CÁCH Y2K TRỞ LẠI, THỐNG LĨNH XU HƯỚNG THỜI TRANG XUÂN HÈ 2022

• JENNIFER LOPEZ LÀM SỐNG DẬY PHONG CÁCH Y2K: LỘ QUẦN LỌT KHE NGOÀI QUẦN DÀI

• NHỮNG NHÀ THIẾT KẾ ANTWERP 6+1: THẦM LẶNG THAY ĐỔI LÀNG MỐT THẾ GIỚI

Trích dẫn Britannica, Fashion History Timeline Tạp chí thời trang Harper’s Bazaar Việt Nam