25. Học Thuyết Tiến Hóa Tổng Hợp Hiện đại - Củng Cố Kiến Thức

I. QUAN NIỆM TIẾN HÓA VÀ NGUỒN NGUYÊN LIỆU TIẾN HÓA

1. Tiến hóa nhỏ và tiến hóa lớn

a) Tiến hóa nhỏ

-­ Tiến hóa nhỏ là quá trình biến đổi cấu trúc di truyền của quần thể (biến đổi về tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể).

-­ Sự biến đổi cấu trúc di truyền của quần thể đến một lúc làm xuất hiện sự cách li sinh sản với quần thể gốc → hình thành loài mới.

-­ Tiến hóa nhỏ diễn ra trên quy mô nhỏ, trong phạm vi một loài.

b) Tiến hóa lớn

- Thực chất tiến hóa lớn là quá trình biến đổi trên quy mô lớn, trải qua hàng triệu năm, làm xuất hiện các đơn vị phân loại trên loài như: chi, họ, bộ, lớp, ngành.

2. Nguồn biến dị di truyền của quần thể

- Nguồn nguyên liệu cung cấp cho quá trình tiến hóa là các biến dị di truyền (BDDT) và do di nhập gen.

BDDT → Biến dị đột biến (biến dị sơ cấp) → Biến dị tổ hợp (biến dị thứ cấp)

II. CÁC NHÂN TỐ TIẾN HÓA

1. Đột Biến

-­ Đột biến làm thay đổi tần số alen và thành phần kiểu gen trong quần thể → là nhân tố tiến hóa.

-­ Đột biến đối với từng loại gen là nhỏ từ 10­-6 – 10­-4, nhưng trong cơ thể có nhiều gen nên tần số đột biến về một gen nào đó lại rất lớn.

-­ Đột biến gen cung cấp nguyên liệu sơ cấp cho quá trình tiến hóa.

2. Di nhập gen

-­ Di nhập gen là hiện tượng trao đổi các cá thể hoặc giao tử giữa các quần thể.

-­ Di nhập gen làm thay đổi thành phần kiểu gen và tần số alen của quần thể, làm xuất hiện alen mới trong quần thể.

3. Chọn lọc tự nhiên

-­ CLTN là quá trình phân hóa khả năng sống sót và sinh sản của các cá thể với các kiểu gen khác nhau trong quần thể.

-­ CLTN tác động trực tiếp lên kiểu hình và gián tiếp làm biến đổi tần số kiểu gen, tần số alen của quần thể.

-­ CLTN quy định chiều hướng tiến hóa → CLTN là một nhân tố tiến hóa có hướng.

-­ Tốc độ thay đổi tần số alen nhanh hay chậm tùy thuộc vào:

+ Chọn lọc chống lại gen trội.

+ Chọn lọc chống lại gen lặn.

4. Các yếu tố ngẫu nhiên

-­ Làm thay đổi tần số alen theo một hướng không xác định.

-­ Sự biến đổi ngẫu nhiên về cấu trúc di truyền hay xảy ra với những quần thể có kích thước nhỏ.

5. Giao phối không ngẫu nhiên (giao phối có chọn lọc, giao phối cận huyết, tự phối)

-­ Giao phối không ngẫu nhiên không làm thay đổi tần số alen của quần thể nhưng lại làm thay đổi thành phần kiểu gen theo hướng tăng dần thể đồng hợp, giảm dần thể dị hợp.

-­ Giao phối không ngẫu nhiên cũng là một nhân tố tiến hóa.

- Giao phối không ngẫu nhiên làm nghèo vốn gen của quần thể, giảm sự đa dạng di truyền.