Bài 11. Tình Hình Các Nước Tư Bản Giữa Hai Cuộc Chiến Tranh Thế Giới ...

Tóm tắt Lý thuyết Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 11. Cuộc cải cách của Minh Mạng (Nửa đầu thế kỉ XIX) theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Tổng hợp lý thuyết Lịch sử 11 trọn bộ chi tiết, đầy đủ.

Mục lục nội dung Bài 11: Cuộc cải cách của Minh Mạng (Nửa đầu thế kỉ XIX)1. Bối cảnh lịch sử2. Nội dung cuộc cải cách a) Về chính trị và hành chínhb) Về kinh tếc) Về quốc phòng, an ninhd) Về văn hoá – giáo dục3. Kết quả và ý nghĩa

Bài 11: Cuộc cải cách của Minh Mạng (Nửa đầu thế kỉ XIX)

1. Bối cảnh lịch sử

- Dưới thời vua Gia Long, bộ máy nhà nước phong kiến đã được kiện toàn một bước nhưng vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế và thiếu tính thống nhất. Cơ cấu hành chính phân chia nhiều tầng quản lí, có nguy cơ xuất hiện tình trạng lạm quyền của quan lại địa phương. Mâu thuẫn xã hội gay gắt, làm bùng nổ nhiều cuộc khởi nghĩa lớn của nông dân và các dân tộc ít người.

- Kiện toàn bộ máy chính quyền, thực hiện nhất thể hoá các đơn vị hành chính trong cả nước, tạo thuận lợi cho khôi phục phát triển kinh tế – xã hội, tăng cường quốc phòng, an ninh trở thành yêu cầu bức thiết đặt ra cho nhà Nguyễn. Trong 21 năm cầm quyền (1820 – 1841), vua Minh Mạng đã từng bước giải quyết triệt để những yêu cầu khách quan đó.

2. Nội dung cuộc cải cách 

a) Về chính trị và hành chính

- Kế thừa tinh thần độc lập, thống nhất của vua Gia Long, vua Minh Mạng đổi tên nước Việt Nam thành Đại Nam, củng cố địa vị của Nho giáo làm chỗ dựa cho vương quyền. Nhà vua là người đứng đầu thiết chế quân chủ tập quyền, trực tiếp điều hành bộ máy và mọi hoạt động quản lí đất nước.

- Từ năm 1820, vua Minh Mạng tiến hành kiện toàn các cơ quan văn phòng trực tiếp giúp việc cho nhà vua (Văn thư phòng, Hàn lâm viện, Cơ mật viện). Các cơ quan chuyên trách đứng đầu là lục bộ, được quy định chặt chẽ, rõ ràng về cơ cấu tổ chức, chức năng và nhiệm vụ. 

- Ở địa phương năm 1831 – 1832, vua Minh Mạng triển khai cải cách hành chính địa phương quy mô lớn trên cả nước. Theo đó, Bắc thành và Gia Định thành bị bãi bỏ, đổi các dinh, trấn thành tỉnh. Cả nước được chia làm 30 tỉnh và phủ Thừa Thiên (Kinh sư).

- Ở khu vực miền núi, các vùng dân tộc ít người, nhà Nguyễn thiết lập cấp tổng, xoá bỏ chế độ thổ quan, lựa chọn những thổ hào thanh liêm ở địa phương, tài năng, cần cán được dân tin phục làm Thổ tri các châu, huyện và đặt thêm quan lại người Việt (lưu quan) để quản lí.

- Kế thừa tư tưởng của vua Lê Thánh Tông, vua Minh Mạng đã ban nhiều lệnh, dụ quy định về chế độ hồi tị để ngăn chặn tình trạng quan lại cấu kết bè phái ở địa phương.

b) Về kinh tế

Năm 1836, vua Minh Mạng cho triển khai đo đạc lại ruộng đất ở Nam Bộ, lập sổ địa bạ để quản lí. Khôi phục chế độ ruộng đất công để nông dân làng xã có ruộng cày cấy. Quy định lại chính sách thuế đối với thuyền buôn nước ngoài đến buôn bán nhằm kiểm soát hoạt động thương mại và an ninh.

c) Về quốc phòng, an ninh

Dưới thời vua Minh Mạng, quân đội được tổ chức theo phương châm “tinh nhuệ, học hỏi mô hình tổ chức và phiên chế của phương Tây. Ông đặc biệt coi trọng phát triển lực lượng thuỷ quân và tăng cường các hoạt động xây dựng pháo đài, tuần soát trên biển.

d) Về văn hoá – giáo dục

- Xuất phát từ tư tưởng độc tôn Nho giáo, vua Minh Mạng hạn chế Phật giáo và cấm đoán Thiên Chúa giáo. Tuy nhiên, Phật giáo cùng với tín ngưỡng dân gian vẫn có sức sống mạnh mẽ, nhất là ở nông thôn.

- Năm 1820, vua Minh Mạng cho lập Quốc sử quán làm nhiệm vụ thu thập và biên soạn sách sử.

- Về giáo dục khoa cử, năm 1822, vua Minh Mạng cho mở lại các kì thi Hội, thi Đình, khuyến khích hoạt động giáo dục Nho học nhằm tạo ra đội ngũ trí thức thực học giúp việc cho triều đình.

3. Kết quả và ý nghĩa

- Cuộc cải cách của vua Minh Mạng là một cuộc cải cách khá toàn diện trên các lĩnh vực hành chính, kinh tế, văn hoá, giáo dục. Chế độ trung ương tập quyền chuyên chế và quyền lực của hoàng đế được củng cố, thúc đẩy bộ máy chính quyền các cấp hoạt động hiệu quả.

-  Những thành tựu của cuộc cải cách hành chính dưới thời Minh Mạng đã tác động tích cực nhất định đến sự ổn định tình hình chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội và quốc phòng an ninh của Đại Nam. Một số giá trị trong xây dựng mô hình, cơ chế vận hành bộ máy chính quyền các cấp đã để lại bài học kinh nghiệm hữu ích cho cải cách hành chính Việt Nam hiện nay.

>>> Xem toàn bộ:

- Lý thuyết Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo

- Soạn Sử 11 Chân trời sáng tạo

- Sơ đồ tư duy Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo

- Trắc nghiệm Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo

-------------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Tóm tắt Lý thuyết Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 11. Cuộc cải cách của Minh Mạng (Nửa đầu thế kỉ XIX) theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới Lớp 11 nhé. Chúc các bạn học tốt.