Bài 27. Ôn Tập Phần Tiếng Việt (Khởi Ngữ, Các Thành Phần Biệt Lập,...)

Có thể bạn quan tâm

Tải bản đầy đủ (.ppt) (39 trang)

Trang chủ

Giáo án - Bài giảng

Ngữ văn

Bài 27. Ôn tập phần Tiếng Việt (Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập,...)

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3.2 MB, 39 trang )

KIM TRA BI CChọn đáp án đúng!? Những đơn vị kiến thức Tiếng Việt đãhọc trong chơng trình Ngữ văn lớp 9- kì IIlà:A. Các phơng châm hội thoại, Nghĩa tờng minhBvà hàm ý.B. Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập, Liên kếtcâu và liên kết đoạn văn, Nghĩa tờng minh vàhàm ý.C. Các thành phần biệt lập, Sự phát triển của từvựng, Khởi ngữ.D.Thuật ngữ, Khởi ngữ, Nghĩa tờng minh vàhàm ý.I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lậpTiết 140,141ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆTI. Khởi ngữ và các thành phần biệt lậpBài tập 1: Hãy cho biết mỗi từ ngữ in đậm trong các đoạn trích sau đây là thành phần gì củacâu.a) Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu cho nó.(Làng – Kim Lân)- Xây cái lăng ấy là thành phần khởi ngữ.b) Tim tôi đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung làchiếc kim đồng hồ.(Lê Minh Khuê - Những ngôi sao xa xôi)- Dường như là thành phần tình thái.c) Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta chonhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh - những người con gáisắp xa ta , biết không bao giờ gặp lại ta nữa, hay nhìn ta như vậy.(Nguyễn Thàng Long - Lặng lẽ Sa Pa).- những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp lại ta nữa, hay nhìn ta như vậy làthành phần phụ chú.d) – Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, vất vả quá!(Kim Lân – Làng)- Thưa ông là thành phần gọi đáp, vất vả quá! là thành phần cảm thán.Tiết 140,141ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆTI. Khởi ngữ và các thành phần biệt lậpBảng tổng kết về khởi ngữ và các thành phần biệt lậpTHÀNH PHẦN BIỆT LẬPKHỞI NGỮTình tháiXây cáilăng ấyDường nhưCảm thánVất vả quáGọi - đápThưa ôngPhụ chúNhữngngười congái... nhìnta như vậyTiết 140,141ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆTBÀI TẬP VẬN DỤNG1. Xác định khởi ngữ và các thành phần biệt lập trong đoạn văn sau ?Về môi trường, có lẽ môi trường của chúng ta ngày càng ô nhiễmnghiêm trọng. Một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trườngchính là rác thải - rác sinh hoạt và rác công nghiệp. Nguyên nhân là do ýthức của con người. Ôi, biết đến bao giờ Việt Nam mới là một đất nước“sạch” như biết bao quốc gia khác!Khởi ngữ: Về môi trườngTình thái: có lẽCảm thán: ÔiPhụ chú: rác sinh hoạt và rác công nghiệpTiết 140,141ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆTBÀI TẬP VẬN DỤNG2. Viết lại các câu sau đây bằng cách chuyển phần được in nghiêng thành khởingữ (có thể thêm trợ từ thì):a. Anh ấy làm bài cẩn thận lắmb. Tôi hiểu rồi nhưng tôi chưa giải đượcTrả lời:Câu a.Ví dụ: Làm bài, anh ấy cẩn thận lắm.(có thể thêm các quan hệ từ về, hoặc đối với trước làm bài)Câu b.Ví dụ: Hiểu thì tôi hiểu rồi, nhưng giải thì tôi chưa giải được.Tiết 140,141ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆTBÀI TẬP VẬN DỤNG3. Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau:a) Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé đứng yên đó thôi (NguyễnQuang Sáng)b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.(Nam Cao, Lão Hạc)c) Cô bé nhà bên (có ai ngờ)Cũng vào du kíchDấu hiệu nhận biết thành phần phụ chú : Thường được đặt giữa hai dấu gạchngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấuphẩy. Nhiều khi thành phần phụ chú còn được đặt sau dấu hai chấm.BÀI TẬP VẬN DỤNGBài tập 4 : Xác định thành phần khởi ngữ trong đoạn trích sau vàcho biết tác dụng của khởi ngữ.Những chiến sĩ không chịu nhận, không chịu tan mình ra trong cái ngạtthở, sợ sệt, đe dọa mà bọn mật thám định đem áp dụng lên trên đầu họ.,chăng kín chung quanh họ. Những câu Kiều, những tiếng háthát, tất cả giữcho những người bị giam cầm vẫn buộc chặt lấy cuộc đời thường bênngoài. (…)(Nguyễn Đình Thi )- Tác dụng : Nhấn mạnh sức mạnh của những câu Kiều, những câuhát, vừa làm cho cả câu mang tính khẳng định.Bài tập 5 : Từ các câu sau đây hãy tạo thành các câu có khởi ngữ :a/ Tôi luôn có sẵn tiền trong nhà.b/ Tôi thích học tiếng Anh.c/ Nước biển Đông cũng không đo được lòng căm thù giặc của TrầnQuốc Tuấn.ĐÁP ÁN :a/ Tiền thì tôi luôn có sẵn trong nhà.b/ Tiếng Anh, tôi rất thích học.c/ Lòng căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn nước biển Đông cũng khôngđo được.BÀI TẬP VẬN DỤNGBài tập 5 : Hãy cho biết mỗi từ ngữ in đậm trong các đoạn trích sau đây làthành phần gì của câu ?a/ Anh con trai miễn cưỡng mặc quần áo, đội chiếc mũ nan rộng vành đểphòng đến trưa có thể nắng to – theo lời yêu cầu khẩn khoản của Nhĩ- giắtvào người mấy đồng bạc.(Nguyễn Minh Châu, Bến quê )b/ Có thể nghe, có thể nghĩ lung tung…hình như ta sắp mở chiến dịch lớn.( Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)c/ - A, đây có phải là làng cũ mà hai mươi năm trời nay tôi hằng ghi lấy hìnhảnh trong kí ức không ?( Lỗ Tấn, Cố hương )d/ - Nho, bị thương ở chỗ nào ? Bị ở đâu, em ?( Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)ĐÁP ÁNa/ “ theo lời yêu cầu khẩn khoản của Nhĩ” : Thànhphần phụ chúb/ “ hình như” : Thành phần tình tháic/ “A” : Thành phần cảm thánd/ “ Nho”, “em” : Thành phần gọi- đápBài tập 7 : Điền thành phần tình thái, cảm thán thích hợpvào các chỗ trống trong đoạn trích sau :Dường nhưXuân đã về ! ……………........cảđất trời đều rung động.Dường nhưChao ôi , mới chỉ qua một đêm………………..tạovật đều xôn xao. ………mà sắc cỏ đã bừng dậy một màu xanh non bát ngát. Chim én dập dìubay lượn từng đàn. Trăm hoa đua nở , lòng người náo nức như mởhội.Bài tập 8 : Mời các em hãy xem tranh vànói một câu có thành phần biệt lập hoặckhởi ngữ :* Gồm 3 đội chơi : Mỗi đội có 5 thành viênMỗi đội phải hoàn thành 5 ví dụ về : Khởi ngữ, các thànhphần biệt lập ( các ví dụ không được lặp lại )*Cách chơi : Lần lượt từng thành viên lên bảng ghi mộtví dụ, sau đó chuyền phấn cho thành viên tiếp theo lầnlượt cho đến hết.*Thời gian : 3 phút- Cho đúng một ví dụ ( 2đ)- Đội nào nhanh nhất ( + 2đ )- Sạch , đẹp ( + 2đ )Bài tập 2 : Viết đoạn văn giới thiệu truyện ngắn “ Lặng lẽ Sa Pa”của Nguyễn Thành Long, trong đó có ít nhất một câu chứa khởingữ và một câu chứa thành phần tình thái.Truyện “ Lặng lẽ Sa Pa” được Nguyễn Thành Long viết năm1970, sau chuyến đi Lào Cai của tác giả. Truyện không có nhữngmâu thuẫn dữ dội mà nhẹ nhàng, sâu sắc, thấm đẫm chất thơ. Đếnvới “ lặng lẽ Sa Pa, ta sẽ bắt gặp những con người đang từng ngàythầm lặng cống hiến sức lực của mình, thầm lặng đem hương sắccho cuộc sống. Bốn nhân vật : bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư, anhthanh niên. Họ thuộc hai thế hệ- già và trẻ, nghề nghiệp khác nhau ,nhưng họ đều giống nhau ở lòng nhiệt tình, say mê với công việc.Anh thanh niên là nhân vật chính của truyện. Có lẽ, đây cũng lànhân vật để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Đối với anh,công việc là trên hết, cách suy nghĩ ,sự say mê, lòng yêu nghề củaanh không khỏi làm cho người đọc xúc động và khâm phục. Ôi, conngười đáng quý ấy đã để lại trong ta bao sự suy nghĩ về bản thânmình trong cuộc sống hôm nay.2. Bài tập 2: Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 4 đến 6 câu) giới thiệu truyệnngắn “Làng” của Kim Lân, trong đó có ít nhất một câu chứa khởi ngữ và mộtcâu chứa thành phần tình thái.Trong kho tàng văn học Việt Nam, có rất nhiều tác phầm viết về những tấm gươngyêu làng yêu nước trong kháng chiến và mỗi tác phẩm lại gây cho em một ấn tượngriêng. Truyện ngắn “ Làng” cùa nhà văn Kim Lân là một trong số đó. Với nhân vậtông Hai , truyện ngắn Làng đã đem lại cho embiết bao cảm xúc yêu mến, trân trọngđến tự hào. Ông Hai, một người nông dân đã gắn với làng chợ Dầu từ khi mới sinhra, ông dành cho làng biết bao tình cảm sâu nặng. Có lẽ vì thế mà khi phải đi tản cưông luôn đau đáu nhớ về làng chợ Dầu. Ông nhớ tất cả, nhớ anh em đồng chí, nhớcông việc kháng chiến mà ông đã từng làm với anh em. Ấy thế mà một hôm ông đãnghe một tin dữ về làng chợ Dầu, làng của ông theo Tây. Ông sững sờ như ngườichết đứng. Ngay lúc này, dường như mọi thứ trước mắt ông tối sầm lại và sụp đổhoàn toàn. Ông đau đớn, tủi nhục, xấu hổ không dám ra đường, không dám nhìn mặtai. Chắc chắn phải có một tình yêu làng sâu nặng thì ông mới tuyệt vọng đến nhưvậy.Khi nghe tin làng theo Tây ông đau khổ , tuyệt vọng bao nhiêu thì khi nghe tincải chính ông vui mừng hớn hở bấy nhiêu. Ông hoa tay, múa chân khoe khắp nơi nhàông đã bị đốt. Ôi, thật cảm động trước tấm lòng của ông Hai đối với làng với nước.Chắc hẳn không chỉ riêng em mà bất kì ai đọc truyện ngắn này đều cảm thấy xúcđộng, khâm phục và tự hào trước tình yêu làng, yêu nước của ông Hai va cũng là tìnhyêu quê hương, làng nước của người dân Việt Nam trong thời kì đầu cuộc khángchiến chống thực dân Pháp.Tiết 140,141ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆTI. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập2. Bài tập 2: Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 4 đến 6 câu) giới thiệu truyện ngắn “Bến quê” củaNguyễn Minh Châu, trong đó có ít nhất một câu chứa khởi ngữ và một câu chứa thành phần tìnhthái.Đoạn văn(1)Bến quê, một truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Nguyễn Minh Châu. (2)Đọckĩ truyện, chắc chắn trong mỗi chúng ta không ai không thấy một triết lí giản dị màsâu sắc; những tổng kết đã được trải nghiệm trong cuộc đời một con người.(3)Truyện được xây dựng trên một tình huống nghịch lí và được thể hiện rất rõ quanhân vật Nhĩ - một con người bôn ba khắp muôn nơi nhưng cuối đời lại cột chặt vớigiường bệnh. (4)Tuy vậy, qua cửa sổ ngôi nhà Nhĩ đã phát hiện ra những vẻ đẹpbình dị mà quyến rũ của một vùng đất; và anh mới cảm nhận hết tình cảm thânthương của người vợ trong những ngày bệnh tật...(5)Tất cả được nhà văn thể hiệnqua những lời văn tinh tế giàu hình ảnh và tràn đầy cảm xúc. (6)Đọc Bến quê takhông phải đọc qua một lần mà hiểu được; ta phải suy tư, nghiền ngẫm qua từngcâu, từng chữ của nhà văn.Khởi ngữ: Bến quê, Đọc Bến quêThành phần tình thái: Chắc chắnTiết 140,141ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆTII. Liên kết câu và liên kết đoạn văn.Tiết 140,141ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆTTiết 140,141ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆTII. Liên kết câu và liên kết đoạn văn.1. Bài tập 1, 2:Hãy cho biết mỗi từ ngữ in đậm trong các đoạn trích dưới đây thể hiệnphép liên kết nào?a)Ở rừng mùa này thường như thế. Mưa. Nhưng mưa đá. Lúc đầu tôi không biết. Nhưngrồi có tiếng lanh canh gõ trên nóc hang. Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra từng mảnhvụn. Gió. Và tôi thấy đau, ướt ở má.(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)b)Từ phòng bên kia một cô bé rất xinh mặc chiếc áo may ô con trai và vẫn còn cầm thuthu một đoạn dây sau lưng chạy sang. Cô bé bên nhà hàng xóm đã quen với công việc này.Nó lễ phép hỏi Nhĩ: “Bác cần nằm xuống phải không ạ ?”(Nguyễn Minh Châu, Bến quê)c)Nhưng cái “com-pa” kia lấy làm bất bình lắm, tỏ vẻ khinh bỉ, cười kháy tôi như cườikháy một người Pháp không biết đến Nã Phá Luân, một người Mĩ không biết đến HoaThịnh Đốn vậy ! Rồi nói:- Quên à ! Phải, bây giờ cao sang rồi thì để ý đến đâu bọn chúng tôi nữa!Tôi hoảng hốt, đứng dậy nói:- Đâu có phải thế ! Tôi(Lỗ Tấn, Cố hương)