Bảng Chữ Cái Thái – Wikipedia Tiếng Việt

Chữ Thái
Thể loại	Abugida
Sáng lập	Ramkhamhaeng Đại Đế
Thời kỳ	1283 – hiện nay
Hướng viết	Trái sang phải
Các ngôn ngữ	Thái, Nam Thái
Hệ chữ viết liên quan
Nguồn gốc	Chữ Proto-Sinai Chữ Phoenicia Chữ Aram Chữ Brahmi Chữ Tamil-Brahmi Chữ Pallava Chữ Khmer Chữ Sukhothai Chữ Thái
ISO 15924
ISO 15924	Thai, 352
Unicode
Dải Unicode	U+0E00–U+0E7F
Bài viết này chứa các biểu tượng ngữ âm IPA trong Unicode. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để có hướng dẫn thêm về các ký hiệu IPA, hãy xem Trợ giúp:IPA.

Bảng chữ cái Thái (tiếng Thái: อักษรไทย; RTGS: akson thai; [ʔàksɔ̌ːn tʰāj], đọc là ặc-xỏn Thay) hay chữ Thái (Quốc tự Thái) là bảng chữ cái chính thức dùng cho viết tiếng Thái, tiếng Nam Thái và các ngôn ngữ khác ở Vương quốc Thái Lan.

Bảng chữ luật định, với ngôn ngữ nền tảng và kế thừa chữ viết của Quốc ngữ của Thái Lan là tiếng Thái phương ngữ của đồng bằng miền Trung, hay tiếng Thái Bangkok.[Ghi chú 1]

Bảng có 44 ký tự phụ âm (tiếng Thái: พยัญชนะ, phayanchana), 15 ký tự nguyên âm (tiếng Thái: สระ, sara) kết hợp thành ít nhất 28 nguyên âm hình thức, và 4 dấu giọng (tiếng Thái: วรรณยุกต์ hoặc วรรณยุต, wannayuk hoặc wannayut).

Mặc dù thường được gọi là "bảng chữ cái tiếng Thái", trong thực tế đó không phải là một bảng chữ cái đúng nghĩa mà là một abugida, một hệ thống chữ viết, trong đó mỗi phụ âm có thể gọi một nguyên âm cố hữu. Trong trường hợp chữ Thái điều này bao hàm 'a' hoặc 'o'.

Người Thái đã có hệ chữ số riêng dựa trên hệ chữ số Hindu-Arabic (tiếng Thái: เลขไทย, lek thai), song hệ chữ số Ả Rập chuẩn (tiếng Thái: เลขฮินดูอารบิก, lek hindu arabik) cũng thường được sử dụng phổ biến.

Bên cạnh đó Hệ thống Chuyển tự tiếng Thái Hoàng gia (viết tắt RTGS) là hệ thống chuyển tự tiếng Thái sang ký tự Latinh chính thức được Chính phủ Thái quy định, sử dụng để ghi tiếng Thái trong các văn bản bằng ký tự Latinh, như báo chí hay bảng tên.

Lịch sử

[sửa | sửa mã nguồn]

Xưa nay, nhiều người chưa xác định được cụ thể thời điểm xuất hiện của chữ Thái. Chữ Thái cổ xưa nhất chính là chữ của dân tộc Thái Đen ngày nay. Người ta chưa thể xác định rõ chữ Thái Đen ra đời từ khi nào, tuy nhiên người ta đã biết đến các cuốn sách ghi chép từ thế kỷ XI, do đó có thể chữ Thái Đen đã ra đời từ trước đó khá lâu.

Bảng chữ cái tiếng Thái bắt nguồn từ chữ Khmer cổ (tiếng Thái: อักษรขอม, akson khom), một kiểu chữ Brahmi miền nam vốn ra đời từ chữ Pallava miền nam Ấn Độ (tiếng Thái: ปัลลวะ). Chữ Thái được hình thành từ nét cong từ bộ chữ của người Thái đen kết hợp với nét thẳng từ bộ chữ Tamil (Ấn Độ); kết quả cho ra bảng chữ cái tiếng Thái được dùng phổ biến ngày nay.

Tiếng Thái được coi là ngôn ngữ đầu tiên trên thế giới dùng dấu giọng để thể hiện thanh điệu,[1] thứ vốn không có trong ngữ hệ Nam Á và ngữ hệ Ấn-Arya. Tiếng Trung và các ngôn ngữ khác trong ngữ hệ Hán-Tạng tuy có thanh điệu trong hệ thống phát âm nhưng các thứ tiếng này cũng không dùng dấu thanh. Vậy nên, sự phát triển của dấu trong tiếng Thái sau này đã có ít nhiều ảnh hưởng đến các ngôn ngữ trong ngữ chi Thái và ngữ tộc Tạng-Miến vùng đất liền Đông Nam Á.

Lịch sử Thái Lan ghi nhận vua Ram Khamhaeng (tiếng Thái: พ่อขุนรามคำแหงมหาราช) là người có công sáng tạo và đóng góp trong việc hình thành bộ chữ Thái năm 1283. Tuy vậy, thông tin này vẫn còn đang tranh cãi.

Bảng chữ cái chi tiết

[sửa | sửa mã nguồn]

Bảng chữ cái

[sửa | sửa mã nguồn]

Ký tự	Tên gọi			RTGS		IPA		Lớp	Ghi chú
	Tiếng Thái	RTGS	Ý nghĩa	Phụ âm đầu	Phụ âm cuối	Phụ âm đầu	Phụ âm cuối
ก	ก ไก่	ko kày	con gà	k	k	[k]	[k̚]	trung
ข	ข ไข่	khỏ khày	quả trứng	kh	k	[kʰ]	[k̚]	cao
ฃ	ฃ ขวด	khỏ khuột	cái chai, lọ	kh	k	[kʰ]	[k̚]	cao	Đã bị lược bỏ
ค	ค ควาย	kho khoai	con trâu	kh	k	[kʰ]	[k̚]	thấp
ฅ	ฅ คน	kho khôn	con người	kh	k	[kʰ]	[k̚]	thấp	Đã bị lược bỏ
ฆ	ฆ ระฆัง	kho rá-khang	cái chuông	kh	k	[kʰ]	[k̚]	thấp
ง	ง งู	ngo ngu	con rắn	ng	ng	[ŋ]	[ŋ]	thấp
จ	จ จาน	cho chan	cái đĩa	ch	t	[tɕ]	[t̚]	trung
ฉ	ฉ ฉิ่ง	chỏ chình	cái chũm chọe	ch	–	[tɕʰ]	–	cao
ช	ช ช้าง	cho cháng	con voi	ch	t	[tɕʰ]	[t̚]	thấp
ซ	ซ โซ่	so sô	dây xích	s	t	[s]	[t̚]	thấp
ฌ	ฌ เฌอ	chò chơ	cái cây	ch	–	[tɕʰ]	–	thấp
ญ[1]	ญ หญิง	yo yỉng hoặc nyo nyỉnh	phụ nữ	y (ny)	n	[j]	[n]	thấp
ฎ	ฎ ชฎา	đo chá-đa	mũ đội đầu chada	d	t	[d]	[t̚]	trung
ฏ	ฏ ปฏัก	to pá-tặc	cái giáo, lao	t	t	[t]	[t̚]	trung
ฐ[2]	ฐ ฐาน	thỏ thản	cái bệ, đôn	th	t	[tʰ]	[t̚]	cao
ฑ	ฑ มณโฑ	tho môn-thô	nhân vật Montho (Ramayana)	th	t	[tʰ]	[t̚]	thấp
ฒ	ฒ ผู้เฒ่า	tho phu-thao	người già	th	t	[tʰ]	[t̚]	thấp
ณ	ณ เณร	no nên	sa-di	n	n	[n]	[n]	thấp
ด	ด เด็ก	đo đệc	đứa trẻ	d	t	[d]	[t̚]	trung
ต	ต เต่า	to-tàu	con rùa	t	t	[t]	[t̚]	trung
ถ	ถ ถุง	thỏ thủng	cái túi	th	t	[tʰ]	[t̚]	cao
ท	ท ทหาร	tho tháhan	bộ đội	th	t	[tʰ]	[t̚]	thấp
ธ	ธ ธง	tho thoong	lá cờ	th	t	[tʰ]	[t̚]	thấp
น	น หนู	no nủ	con chuột	n	n	[n]	[n]	thấp
บ	บ ใบไม้	bo bai mái	cái lá	b	p	[b]	[p̚]	trung
ป	ป ปลา	po pla	con cá	p	p	[p]	[p̚]	trung
ผ	ผ ผึ้ง	phỏ phừng	con ong	ph	–	[pʰ]	–	cao
ฝ	ฝ ฝา	fỏ fả	cái nắp, vung	f	–	[f]	–	cao
พ	พ พาน	pho phan	cái khay kiểu Thái	ph	p	[pʰ]	[p̚]	thấp
ฟ	ฟ ฟัน	fo fằn	cái răng	f	p	[f]	[p̚]	thấp
ภ	ภ สำเภา	pho sằm-phao	thuyền buồm	ph	p	[pʰ]	[p̚]	thấp
ม	ม ม้า	mo má	con ngựa	m	m	[m]	[m]	thấp
ย	ย ยักษ์	yo yak	khổng lồ, dạ-xoa	y	– hoặc n[3]	[j]	– hoặc [n]	thấp
ร	ร เรือ	ro rưa	cái thuyền (nói chung)	r	n	[r]	[n]	thấp
ล	ล ลิง	lo ling	con khỉ	l	n	[l]	[n]	thấp
ว	ว แหวน	wo wẻn	cái nhẫn	w	–[4]	[w]	–	thấp
ศ	ศ ศาลา	xỏ xả-la	cái chòi	s	t	[s]	[t̚]	cao
ษ	ษ ฤๅษี	xỏ rư-xỉ	thầy tu	s	t	[s]	[t̚]	cao
ส	ส เสือ	xỏ xửa	con hổ	s	t	[s]	[t̚]	cao
ห	ห หีบ	ho hịp	cái hộp, hòm	h	–	[h]	–	cao
ฬ	ฬ จุฬา	lo chù-la	con diều	l	n	[l]	[n]	thấp
อ	อ อ่าง	o àng	cái chậu	–[5]	–	[ʔ]	–	trung
ฮ	ฮ นกฮูก	ho nóc hục	con cú	h	–	[h]	–	thấp
Ghi chú: ^ Nét cong dưới chữ cái ญ được lược bỏ khi có chữ cái khác đi kèm, ví dụ: ญ + ◌ู = ญู ^ Tương tự ญ, ฐ + ◌ู = ฐู ^ Khi ย đứng cuối cùng một âm, nó thường là một phần của nguyên âm trong âm đó. Ví dụ: mai (หมาย, [maːj˩˥]), muai (หมวย, [muaj˩˥]), roi (โรย, [roːj˧]), thui (ทุย, [tʰuj˧]). Ngoại lệ, trong một số trường hợp ย không phải một phần của nguyên âm mà là một phụ âm cuối, ví dụ: phinyo (ภิยโย, [pʰĩn˧.joː˧]). ^ Khi ว đứng cuối cùng một âm, nó luôn luôn là một phần của nguyên âm trong âm đó. Ví dụ: hio (หิว, [hiw˩˥]), kao (กาว, [kaːw˧]), klua (กลัว, [kluːa˧]), reo (เร็ว, [rew˧]). ^ Đây là bán âm đóng vai trò như phụ âm khi các từ không có phụ âm đầu (khi phiên âm chữ Việt) để xác định tổ âm, thanh âm của từ. Trong một số trường hợp, อ trở thành phụ âm câm khi đứng đầu một âm bắt đầu bằng nguyên âm, không bao giờ đứng cuối từ

Ngữ âm học

[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyên âm

[sửa | sửa mã nguồn]

Vị trí của ký tự phụ âm được đánh dấu bằng một vòng tròn: ◌.

Ký tự	Tên gọi		Kết hợp tạo thành chữ
	Tiếng Thái	RTGS
ะ	วิสรรชนีย์	Wisanchani (từ tiếng Phạn: visarjanīya)	◌ะ; ◌ัวะ; เ◌ะ; เ◌อะ; เ◌าะ; เ◌ียะ; เ◌ือะ; แ◌ะ; โ◌ะ
◌ั	ไม้หันอากาศ	Mái han a-kat	◌ั◌; ◌ัว; ◌ัวะ
◌็	ไม้ไต่คู้	Mái tai khu	◌็; ◌็อ◌; เ◌็◌; แ◌็◌
า	ลากข้าง	Lak khang	◌า; ◌า◌; ำ; เ◌า; เ◌าะ
◌ิ	พินทุอิ	Phinthu i	◌ิ; เ◌ิ◌; ◌ี; ◌ี◌; เ◌ีย; เ◌ียะ; ◌ื◌; ◌ือ; เ◌ือ; เ◌ือะ
◌̍	ฝนทอง	Fon thong[6]	◌ี; ◌ี◌; เ◌ีย; เ◌ียะ
◌̎	ฟันหนู	Fan nu[7]	◌ื◌; ◌ือ; เ◌ือ; เ◌ือะ
◌ํ	นิคหิต	Nikkhahit	◌ึ; ◌ึ◌; ◌ำ
◌ุ	ตีนเหยียด	Tin yiat	◌ุ; ◌ุ◌
◌ู	ตีนคู้	Tin khu	◌ู; ◌ู◌
เ	ไม้หน้า	Mái na	เ◌; เ◌◌; เ◌็◌; เ◌อ; เ◌อ◌; เ◌อะ; เ◌า; เ◌าะ; เ◌ิ◌; เ◌ีย; เ◌ีย◌; เ◌ียะ; เ◌ือ; เ◌ือ◌; เ◌ือะ; แ◌; แ◌◌; แ◌็◌; แ◌ะ
โ	ไม้โอ	Mái o	โ◌; โ◌◌; โ◌ะ
ใ	ไม้ม้วน	Mái muôn	ใ◌
ไ	ไม้มลาย	Mái malai	ไ◌
อ	ตัว อ	Tua o	◌อ; ◌็อ◌; ◌ือ; เ◌อ; เ◌อ◌; เ◌อะ; เ◌ือ; เ◌ือะ
ย	ตัว ย	Tua yo	เ◌ีย; เ◌ีย◌; เ◌ียะ
ว	ตัว ว	Tua wo	◌ัว; ◌ัวะ
ฤ	ตัว ฤ	Tua rue	ฤ
ฤๅ	ตัว ฤๅ	Tua rue	ฤๅ
ฦ	ตัว ฦ	Tua lue	ฦ
ฦๅ	ตัว ฦๅ	Tua lue	ฦๅ
Ghi chú: ^ Luôn đi kèm với phinthu i (◌ิ).

Thanh điệu

[sửa | sửa mã nguồn]

Kí hiệu	Tên	Âm thấp	Âm cao
◌	mái sả măn	1	4
◌–่	mái ệk	2	5
◌–้	mái thô	3	6
◌–๊	mái tri	2	5
◌–๋	mái chặt-ta-wa	3	6

Unicode

[sửa | sửa mã nguồn]

Bảng Unicode chữ Thái Official Unicode Consortium code chart: Thai Version 13.0

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

U+0E0x

ก

ข

ฃ

ค

ฅ

ฆ

ง

จ

ฉ

ช

ซ

ฌ

ญ

ฎ

ฏ

U+0E1x

ฐ

ฑ

ฒ

ณ

ด

ต

ถ

ท

ธ

น

บ

ป

ผ

ฝ

พ

ฟ

U+0E2x

ภ

ม

ย

ร

ฤ

ล

ฦ

ว

ศ

ษ

ส

ห

ฬ

อ

ฮ

ฯ

U+0E3x

ะ

ั

า

ำ

ิ

ี

ึ

ื

ุ

ู

ฺ

฿

U+0E4x

เ

แ

โ

ใ

ไ

ๅ

ๆ

็

่

้

๊

๋

์

ํ

๎

๏

U+0E5x

๐

๑

๒

๓

๔

๕

๖

๗

๘

๙

๚

๛

U+0E6x

U+0E7x

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ Anthony V. N. Diller, Thai Orthography and the History of Marking Tone, Oriens Extremus, Vol. 39, No. 2 (1996), pp. 228 - 248, https://www.jstor.org/stable/24047473?seq=1#page_scan_tab_contents. Truy cập ngày 8 tháng 5 năm 2017. |title= trống hay bị thiếu (trợ giúp)

Ghi chú

1. ^ Bài này viết về Bảng chữ cái do Hoàng gia Thái Lan quy định làm Quốc tự của Vương quốc Thái Lan. Các nội dung như Chữ Thái Đen không thuộc nội dung bài.

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

• Tiếng Thái, phiên âm/chuyển tự:
  • Hệ thống Chuyển tự Tiếng Thái Hoàng gia
  • ISO 11940
  • ISO 11940-2
• Chữ Thái Braille

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]

• Comprehensive free Thai alphabet resource
• Comparing Thai script with Devanagari, Khmer, Burmese, and Tai Tham Lưu trữ 2011-07-08 tại Wayback Machine
• Omniglot - Thai
• Thai consonants
• Thai vowels
• Transliterations for Thai Vowels, Thai Consonants
• Phonetic Organization of the Thai Consonants, by Richard Wordingham
• Virtual Thai Keyboard Freeware for the Windows operating system
• Insert Zero-Width Space Character – This utility prepares Thai text by inserting the Unicode "Zero-Width Space Character" between detected word breaks.