Bệnh Sán Lá Gan Nguy Hiểm Như Thế Nào

Bệnh sán gan bao gồm sán lá gan lớn và sán lá gan nhỏ, đây là bệnh chuyên khoa ký sinh trùng lây nhiễm cho người qua đường tiêu hóa, triệu chứng của bệnh thường giống các bệnh lý khác về gan nên rất rễ bị lãng quên. Vậy quá trình lây nhiễm sán lá gan như thế nào? Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp phòng bệnh là gì?  >> Xét nghiệm bệnh ký sinh trùng ở đâu, bao lâu có kết quả?

>> Dấu hiệu nào nhận biết bệnh mề đay do nhiễm giun sán?

1. Quá trình nhiễm bệnh sán gan diễn ra như thế nào?

1.1. Lây nhiễm sán lá gan lớn

Vật chủ chính là động vật ăn cỏ như trâu, bò; người chỉ là vật chủ phụ, vật chủ trung gian truyền bệnh là ốc họ Lymnaea. Người bị nhiễm bệnh do ăn sống những loài rau mọc dưới nước (rau ngổ, rau rút, rau cần, cải xoong... ) hoặc sử dùng nguồn nước nhiễm ấu trùng sán lá gan.

1.2. Lây nhiễm sán lá gan nhỏ

Vật chủ chính là người và một số động vật như chó, mèo, hổ báo, cáo chồn, chuột; vật chủ trung gian truyền bệnh thứ nhất là các loài ốc Bythinia, Melania, vật chủ trung gian truyền bệnh thứ hai là cá nước ngọt... Người nhiễm bệnh sán lá gan do ăn cá, ốc nhiễm ấu trùng sán chưa được nấu chín thì sau khi ăn ấu trùng này vào bao tử, xuống tá tràng rồi ngược theo đường mật lên gan, rồi phát triển thành sán lá gan trưởng thành ký sinh và sinh sản trong đường mật.

Quá trình lây nhiễm bệnh sán lá gan

 

2. Sán lá gan lớn và sán lá gan nhỏ có gì khác nhau?

2.1. Khác nhau về triệu chứng

Sán lá gan lớn: gồm 2 loại Fasciola hepatica; Fasciola gigantic. Những dấu hiệu nghĩ đến bệnh sán lá gan lớn là: đau vùng hạ sườn bên phải lan về vùng sau hoặc đau vùng trên rốn và mũi ức; đau khi thì âm ỉ, khi thành cơn, cũng có trường hợp không đau bụng. Thường mệt mỏi, có cảm giác đầy hơi, ăn khó tiêu, buồn nôn, có thể sốt hoặc đau khớp, đau cơ và mẩn ngứa...

Sán lá gan nhỏ: gồm 3 loại Clonorchis sinensis; Opisthorchis viverrini; Opisthorchis felineus. Những dấu hiệu nghĩ đến bệnh sán lá gan lớn là : đau hoặc tức vùng gan, rối loạn tiêu hóa kém ăn, bụng ậm ạch khó tiêu, đôi khi có biểu hiện sạm da, vàng da và dấu hiệu gan to hay xơ gan tùy theo mức độ của bệnh.

2.1. Khác nhau về hình dạng

Hình thể sán lá gan lớn tribenhgiunsan.com.vn

Sán lá gan lớn và sán lá gan nhỏ đều mang hình chiếc lá, thân dẹt, bờ mỏng. Kích thước khác nhau tùy loài; sán lá gan lớn kích thước lớn hơn sán lá gan nhỏ. Sinh sản sán lá gan đều là lưỡng giới, vừa có tinh hoàn và buồng trứng trên một cá thể sán.

Khả năng tồn tại trong môi trường bên ngoài: Trứng sán lá gan mang vỏ mỏng nên sống ở môi trường bên ngoài rất kém, nhiệt độ ánh sáng mặt trời trên 70­­­­0 C trứng sẽ bị hỏng, không những thế, trứng sán muốn phát triển thành ấu trùng phải mang môi trường nước, giả dụ trên cạn trứng sẽ bị hỏng và không thể phát triển được, khả năng tồn tại của sán lá gan trưởng thành ở ngoại cảnh cũng rất kém.

Hình thể sán lá gan nhỏ

3. Biểu hiện của bệnh sán lá gan như thế nào?

3.1. Thời kỳ ủ bệnh

Thời kì ủ bệnh của bệnh sán gan nhỏ và sán lá gan lớn đều phụ thuộc vào số lượng ấu trùng ăn phải và đáp ứng của vật chủ, Với loài sán lá gan nhỏ nhiễm trên 100 sán mới có dấu hiệu rõ rệt, với sán lá gan lớn giai đoạn ủ bệnh khó xác định rõ rệt.

3.2. Thời kỳ lây nhiễm

Diễn biến quá trình lây nhiễm của bệnh sán lá gan lớn

Sau khi nhiễm vào nhu mô gan từ 2-3 tháng, sán lá gan sẽ xâm nhập vào ống mật trong gan, trưởng thành và đẻ trứng, trứng được bài xuất ra ngoài theo phân và xuống nước nở thành ấu trùng lông rồi qua ốc và lớn lên thành ấu trùng đuôi và nang trùng bám vào rau thủy sinh hoặc bơi trong nước, nếu như người hoặc động vật ăn cỏ ăn phải nang trùng sẽ vào dạ dày tới ruột rồi lên gan và ký sinh tại gan.

Tại gan, sán trưởng thành mang thể ký sinh và gây bệnh tái đi tái lại nhiều lần trong năm. Với các dấu hiệu đau vùng hạ sườn bên phải rồi lan về phía sau hoặc đau vùng thượng vị (vùng dạ dày) và mũi ức; tính chất đau ít đặc hiệu, có thể âm ỉ, thỉnh thoảng đau dữ dội, cũng có trường hợp không đau bụng.

Bệnh nhân mỏi mệt, có cảm giác đầy bụng khó tiêu, rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, sốt hoặc đau khớp, đau cơ và mẩn ngứa, nổi mề đay giống như bệnh da liễu... số ít trường hợp sán lá gan lớn gây áp xe gan, bệnh nhân đau hạ sườn phải dữ dội, sốt, gan sưng to, tạo khối u trong gan, nếu khối u vỡ sẽ tràn lên phổi với thể gây tràn dịch màng phổi, bệnh cảnh trầm trọng. Ghi nhận nhiều trường hợp sán ký sinh lạc chỗ như ở phổi, dưới da ngực....

Hình ảnh sán lá gan lớn trưởng thành nằm trong gan

Triệu chứng của bệnh sán lá gan với biểu hiện giống như bệnh lý khác ở gan khác nên dễ nhầm lẫn dẫn đến điều trị sau như viêm gan virus, viêm đường mật do sỏi, ung thư gan, hay áp xe gan do những căn nguyên khác... vì thế người bệnh cần được thăm khám kỹ để được điều trị phù hợp.

Diễn biến quá trình lây nhiễm của bệnh sán lá gan nhỏ

Sau khi xâm nhập vào nhu mô gan, sán non sẽ phát triển thành sán trưởng thành và đẻ trứng trong các ống dẫn mật, sau đó trứng được bài xuất ra ngoài theo phân, xuống nước, tiếp tục lớn lên theo chu kỳ khép kín rồi truyền nhiễm bệnh cho ăn cá, ốc ở ao hồ.

Khi nhiễm bệnh sán lá gan triệu chứng đau tức vùng gan do sán sinh sản gây tắc các tuyến đường mật trong gan dẫn tới biểu hiện đau tức hạ sườn phải. Đôi khi có biểu hiện sạm da, vàng da và tín hiệu gan tăng lên qua siêu âu, hay xơ gan tùy theo thời gian nhiễm bệnh. Trường hợp nặng, sán lá gan nhỏ gây viêm ống dẫn mật trong gan, xuất huyết đường mật, ung thư đường mật mật, xơ gan mật...

 

Ung thư gan do nhiễm sán lá gan qua hình ảnh chụp MRI

4. Làm sao để biết được tôi có bị nhiễm sán lá gan hay không?

Bệnh sán lá gan nhỏ: xét nghiệm bệnh phẩm là phân thấy trứng sán trong phân hoặc dịch tá tràng. Bệnh sán lá gan lớn: xét nghiệm cũng là bệnh phân nêu trên và thấy trứng sán trong phân. Tuy nhiên hiện nay xét nghiệm máu bằng kỹ thuật miễn dịch (ELISA) với độ nhạy và độ đặc hiệu cao, cho thấy kháng thể kháng sán lá gan lớn trong huyết thanh bệnh nhân, phương pháp này thường được áp dụng tại cơ sở khám chữa bệnh chuyên khoa ký sinh trùng. Trong trường hợp sán ký sinh lạc chỗ, cần sử dụng kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh để xác định vị trí sán ký sinh như CT, MRI...

Tham khảo xét nghiệm bệnh sán chó và giun sán khác tại đây

5. Điều trị bệnh sán lá gan như thế nào?

Khi được chẩn đoán nhiễm sán lá gan, người bệnh cần được điều trị sớm với bác sĩ chuyên khoa ký sinh trùng có kinh nghiệm trị bệnh giun sán, thuốc trị sán lá gan là thuốc đặc hiệu có tinh chuyên ngành, đôi khi gặp khó khăn khi mua tại các nhà thuốc, trị sán lá gan theo chỉ định của thầy thuốc, bác sĩ sẽ bổ sung thuốc cho những người thể trạng yế các thuốc bổ dưỡng nâng đỡ thể trạng.

Một số trường hợp có chống chỉ định điều trị: nữ giới mang thai, người đang mắc bệnh cấp tính, suy gan, suy thận nặng, dị ứng với thuốc cần dùng...

Phòng bệnh sán lá gan như thế nào?

Thực hiện ăn chín, uống sôi: đặc biệt không ăn những loại cá, ốc khi chưa được nấu chín kĩ dưới mọi hình thức, không ăn các loại rau sống mọc dưới nước,  rửa tay trước lúc ăn, chế biến thức ăn; sau khi đi vệ sinh, xúc tiếp đất, cát, rác thải ... không dùng phân người và phân động vật, phân tươi để bón rau.

Bệnh sán lá gan là một bệnh truyền nhiễm qua qua đường miệng, bệnh sán lá gan có thể gây nên u gan dẫn đến ung thư gan, ảnh hưởng đến sức khỏe con người, khi nghi ngờ nhiễm bệnh, người bệnh phải tới cơ sở y tế chuyên khoa, khám chữa bệnh để được khám, xét nghiệm, chẩn đoán và điều trị kịp thời.