| Bài viết mới |  Thơ Nguyên Hữu 2022 by Nguyên Hữu Yesterday at 20:00 DỤNG PHÁP Ở ĐỜI by mytutru Yesterday at 10:16 Đường luật by Tinh Hoa Yesterday at 03:52 Hơn 3.000 bài thơ tình Phạm Bá Chiểu by phambachieu Thu 19 Dec 2024, 22:44 BÁC SĨ. LỜI TỰ TIM MÌNH by phambachieu Tue 17 Dec 2024, 16:00 Lục bát by Tinh Hoa Mon 16 Dec 2024, 11:24 7 chữ by Tinh Hoa Sun 15 Dec 2024, 04:30 8 chữ by Tinh Hoa Sat 14 Dec 2024, 08:25 BÀI GIẢNG RẤT HAY by mytutru Fri 13 Dec 2024, 20:14 Phật Pháp Nhiệm Mầu by mytutru Mon 09 Dec 2024, 23:04 Trụ vững duyên thầy by buixuanphuong09 Mon 09 Dec 2024, 09:16 Chúc Muội Trăng by mytutru Fri 06 Dec 2024, 04:53 KÍNH THĂM THẦY, TỶ VÀ CÁC HUYNH, ĐỆ, TỶ, MUỘI NHÂN NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20/11 by mytutru Thu 05 Dec 2024, 23:02 KÍNH CHÚC THẦY VÀ TỶ by mytutru Thu 05 Dec 2024, 04:42 Trang thơ Tú_Yên (P2) by Tú_Yên tv Tue 03 Dec 2024, 15:58 Thơ Tú_Yên phổ nhạc by Tú_Yên tv Tue 03 Dec 2024, 15:43 Tranh thơ Tú_Yên by Tú_Yên tv Tue 03 Dec 2024, 15:35 TRANG THƠ JENNY HO by phambachieu Mon 02 Dec 2024, 16:29 NHỚ NGHĨA THẦY by buixuanphuong09 Mon 02 Dec 2024, 14:56 SƯ TOẠI KHANH (những bài giảng nên nghe) by mytutru Mon 02 Dec 2024, 01:40 Lịch Âm Dương by mytutru Sun 01 Dec 2024, 05:24 KÍNH CHÚC THẦY TỶ by Ai Hoa Thu 28 Nov 2024, 13:05 Lời muốn nói by Tú_Yên tv Wed 20 Nov 2024, 15:22 Mấy Mùa Cao Su Nở Hoa by Thiên Hùng Tue 19 Nov 2024, 06:54 Có Nên Lắp EQ Guitar Không? by hong35 Sun 17 Nov 2024, 14:21 Trang viết cuối đời by buixuanphuong09 Sun 17 Nov 2024, 07:52 Chùm thơ "Có lẽ..." by Tú_Yên tv Sat 16 Nov 2024, 12:07 Hoàng Hiện by hoanghien123 Fri 15 Nov 2024, 11:36 Ngôi sao đang lên của Donald Trump by Trà Mi Fri 15 Nov 2024, 11:09 Cận vệ Chủ tịch nước trong chuyến thăm Chile by Trà Mi Fri 15 Nov 2024, 10:46 |
| Tự điển | * Tự Điển Hồ Ngọc ĐứcAnh - ViệtViệt - AnhNhật - ViệtPháp - Việt Đức - ViệtNga - ViệtNauy - ViệtViệt - Pháp Việt - ĐứcViệt - Việt Anh - ĐứcĐức - AnhAnh - AnhMáy tính * Tự Điển Hán Việt Hán Việt |
| Thư viện nhạc phổ |  Tân nhạc ♫ |
| Nghe Nhạc |  Cải lương, Hài kịch Truyện Audio |
| Âm Dương Lịch | | Ho Ngoc Duc's Lunar Calendar |
| Đăng Nhập | | Tên truy cập: | | Mật khẩu: | | Đăng nhập tự động mỗi khi truy cập: | | :: Quên mật khẩu | | Or |
|
| | daovien.net :: TRÚC LÝ QUÁN :: Tài Liệu | Share | |
| Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể Thơ |    |
| | Tác giả | Thông điệp |
|---|
TongGiang Tổng số bài gửi : 181Registration date : 17/11/2012 |  Tiêu đề: Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể Thơ  Sun 02 Dec 2012, 22:51 | | Thơ Lục Bát Lục bát là thể thơ đặc biệt của Việt Nam, mà truyện Kiều là tác phẩm tiêu biểu nhất. Vần thơ lục bát có thể phân tách như sau: 2 4 6 bằng trắc bằng 2 4 6 8 bằng trắc bằng bằng Tiếng thứ 6 của câu lục vần với tiếng thứ 6 của câu bát. Tiếng thứ 8 của câu bát vần với tiếng thứ 6 của câu lục tiếp theo. Trong câu bát, tiếng 6 và 8 tuy cùng vần bình nhưng một tiếng có dấu huyền và một tiếng không có dấu. Thôn đoài ngồi nhớ thôn Ðông Một người chín nhớ mười mong một người Gió mưa là bệnh của trời Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng. Nguyễn Bính Bỗng dưng buồn bã không gian Mây bay lũng thấp giăng màn âm u Nai cao gót lẫn trong mù Xuống rừng nẻo thuộc nhìn thu mới về. Huy Cận Có hai ngoại lệ trong thơ lục bát: 1. Tiếng thứ 2 câu lục có thể là trắc, khi ấy nhịp thơ ngắt ở giữa câu. Người nách thước, kẻ tay đao Đầu trâu mặt ngựa, ào ào như sôi. Nguyễn Du 2. Tiếng cuối câu lục có thể vần với tiếng 4 câu bát, khi đó tiếng 2 và 6 của câu bát sẽ đổi ra trắc. Câu thơ sẽ ngắt nhịp ở giữa câu bát, như trong câu ca dao sau: Đêm nằm gối gấm không êm Gối lụa không mềm bằng gối tay em. Thơ Song Thất Lục Bát Đây cũng là một thể thơ đặc thù của VN, gồm hai câu bảy chữ và hai câu lục bát. Tác phẩm Chinh Phụ Ngâm đã được viết trong thể thơ này. Trong câu thất trên, tiếng thứ 3 là trắc, 5 bình, 7 trắc; trong câu thất dưới, tiếng thứ 3 là bình, 5 trắc, 7 bình. Hai câu lục bát thì theo luật thường lệ. Tiếng cuối câu thất trên vần với tiếng 5 câu thất dưới, tiếng cuối câu thất dưới vần với tiếng cuối câu lục, tiếng cuối câu lục vần với tiếng 6 câu bát. Và tiếng cuối câu bát vần với tiếng 5 của câu thất tiếp theo. Tuy nhiên, tiếng cuối câu bát cũng có thể vần với tiếng 3 câu thất, biến tiếng này đổi sang vần bình. Do đó, tiếng 3 trong câu thất trên có thể là trắc hay bằng. 3 5 7 trắc/bằng bằng trắc 3 5 7 bằng trắc bằng Chàng tuổi trẻ vốn giòng hào kiệt, Xếp bút nghiên theo việc đao cung. Thành liền mong tiến bệ rồng, Thước gươm đã quyết chẳng dung giặc trời. Chí làm trai dặm nghìn da ngựa, Gieo Thái Sơn nhẹ tựa hồng mao. Giã nhà đeo bức chiến bào, Thét roi cầu Vị, ào ào gió thu. Đặng Trần Côn Thơ Bốn Chữ Nếu tiếng thứ 2 bằng thì tiếng thứ 4 trắc; ngược lại, tiếng thứ 2 trắc thì tiếng thứ 4 bằng. 2 4 trắc bằng 2 4 bằng trắc Nhưng nhiều khi câu thơ cũng không theo luật đó. Cách gieo vần 1. Vần tiếp (ít dùng) Lính đóng ven rừng Giữa mùa nóng nực Uống cạn hố nước Thấy toàn đầu lâu Thịt rữa đi đâu Còn xương trắng nhỡn Trần Đức Uyển 2. Vần tréo Tôi làm con gái Buồn như lá cây Chút hồn thơ dại Xanh xao tháng ngày Nhã Ca Người từ trăm năm Về ngang sông rộng Ta ngoắc mòn tay Trùng trùng gió lộng Nguyễn Tất Nhiên 3. Vần ôm Em tan trường về Ðường mưa nho nhỏ Chim non giấu mỏ Dưới cội hoa vàng Phạm Thiên Thư 4. Vần ba tiếng (ít dùng) Sao biếc đầy trời Sầu trông viễn khơi Ðêm mờ im lặng Nhìn hạt sương rơi Khổng Dương Em là ánh trăng Vừa biếc vừa xanh Em là giấc mộng Ðêm xuân của anh Huyền Kiêu Thơ Năm Chữ Cũng giống như thơ bốn chữ: nếu tiếng thứ 2 trắc thì tiếng thứ 4 bằng, hay ngược lại. Nhưng cũng có nhiều trường hợp không phải vậy. Hôm nay đi chùa Hương Hoa cỏ mờ hơi sương Cùng thầy me em dậy Em vấn đầu soi gương Nguyễn Nhược Pháp Cách gieo vần 1. Vần tréo Hôm nọ em biếng học Khiến cho anh bất bình, Khẽ đánh em cái thước Vào bàn tay xinh xinh Nguyễn Xuân Huy Trước sân anh thơ thẩn Đăm đăm trông nhạn về Mây chiều còn phiêu bạt Lang thang trên đồi quê Hàn Mặc Tử 2. Vần ôm Em không nghe rừng thu, Lá thu kêu xào xạc, Con nai vàng ngơ ngác Đạp trên lá vàng khô? Lưu Trọng Lư 3. Vần ba tiếng bằng Tuyết rơi mong manh buồn Ga Lyon đèn vàng Cầm tay em muốn khóc Nói chi cũng muộn màng. Cung Trầm Tưởng Đưa em về dưới mưa Nói năng chi cũng thừa Phất phơ đời sương gió Hồn mình gần nhau chưa? Nguyễn Tất Nhiên Thơ Sáu Chữ Cách gieo vần 1. Vần tréo Quê hương là gì hở mẹ Mà cô giáo dạy phải yêu Quê hương là gì hở mẹ Ai đi xa cũng nhớ nhiều Đỗ Trung Quân 2. Vần ôm Xuân hồng có chàng tới hỏi: -- Em thơ, chị đẹp em đâu? -- Chị tôi tóc xõa ngang đầu Đi bắt bướm vàng ngoài nội Huyền Kiêu Nếu bước chân ngà có mỏi Xin em tựa sát lòng anh Ta đi vào tận rừng xanh Vớt cánh vông vàng bên suối Đinh Hùng Thơ Bảy Chữ Trong thơ bảy chữ, vần những tiếng 1, 3 và 5 không kể. Tiếng 2, 4 và 6 có thể phân tích như sau: 2 4 6 bằng trắc bằng 2 4 6 trắc bằng trắc Thu lạnh càng thêm nguyệt tỏ ngời Đàn ghê như nước, lạnh, trời ơi! Long lanh tiếng sỏi vang vang hận: Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người Xuân Diệu Nhiều khi không lại như thế: Sao anh không về chơi thôn Vĩ Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên Vườn ai mướt quá xanh như ngọc, Lá trúc che ngang mặt chữ điền. Hàn Mặc Tử Cách gieo vần 1. Vần tréo (thường dùng) Nhiều khi trong thi đoạn bốn câu, chỉ cần hai tiếng bình ở cuối câu hai và bốn vần với nhau, hai tiếng trắc cuối câu một và ba không cần: Vậy đó bỗng nhiên mà họ lớn, Tuổi hai mươi đến, có ai ngờ! Một hôm trận gió tình yêu lại: Đứng ngẩn trông vời áo tiểu thơ. Huy Cận Ta về cúi mái đầu sương điểm Nghe nặng từ tâm lượng đất trời Cảm ơn hoa đã vì ta nở Thế giới vui từ mỗi lẻ loi Tô Thùy Yên 2. Vần ba tiếng bằng (thường dùng) Áo trắng đơn sơ, mộng trắng trong, Hôm xưa em đến, mắt như lòng, Nở bừng ánh sáng. Em đi đến, Gót ngọc dồn hương, bước tỏa hồng. Huy Cận Dĩ vãng nào xanh như mắt em? Chao ôi! Màu tóc rợn từng đêm! Hàng mi khuê các chìm sương phủ Vời vợi ngàn sao nhạt dáng xiêm. Đinh Hùng Em ở thành Sơn chạy giặc về Tôi từ chinh chiến cũng ra đi Cách biệt bao ngày quê Bất Bạt Chiều xanh không thấy bóng Ba Vì Quang Dũng Thơ Tám Chữ Thể thơ này không có quy luật nhất định, có nghĩa là vần điệu tự do hơn. Thường thì trong câu ở cuối có tiếng trắc thì tiếng 3 trắc, tiếng 5 và 6 bằng; ở cuối có tiếng bằng thì tiếng 3 bằng, tiếng 5 và 6 trắc. Nhưng nhiều lúc cũng không như thế. Cách gieo vần 1. Vần tiếp Em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé, Tôi sẽ trách -- cố nhiên -- nhưng rất nhẹ; Nếu trót đi, em hãy gắng quay về, Tình mất vui lúc đã vẹn câu thề Đời chỉ đẹp những khi còn dang dở. Thơ viết đừng xong, thuyền trôi chớ đỗ, Cho nghìn sau... lơ lửng... với nghìn xưa... Hồ Dzếnh 2. Vần tréo Hai đứa kéo nhau chạy vào mộng mị Giờ tắt thở nằm trên bãi hư vô Bầy ngựa chứng hàng thùy dương vó bão Gió đưa trăng lăn vào đá tiếng ru Tô Thùy Yên Em sẽ chết với mảnh hồn trống đó Chúa đứng đón em ở cửa thiên đường Con trả chúa trái tim hồng lãng mạn Dưới thế gian con dại dột cho chàng Trần Mộng Tú 3. Vần ôm Áo nàng vàng tôi về yêu hoa cúc Áo nàng xanh tôi mến lá sân trường. Sợ thư tình không đủ nghĩa yêu đương Tôi thay mực cho vừa màu áo tím. Nguyên Sa Không có em, chắc ngày mai anh chết Anh sẽ buồn, sẽ kết tội trần gian Nắng sẽ phôi pha, hoa sẽ úa tàn Cây thành phố hai hàng giăng nước mắt Vũ Thành Muốn cho thơ tám tiếng thêm âm điệu, một số nhà thơ thường vần tiếng 8 câu trên với tiếng 5 hay 6 câu dưới: Sàn gác trọ những tâm hồn bão nổi Những hào hùng, uất hận gối lên nhau Cao Tần I. Vần trong thơ Vần bằng : là những chữ không có dấu hoặc mang dấu bằng Vần trắc: là những chữ mang dấu sắc, hỏi, ngã, nặng Đã làm thơ là phải gieo vần, không có vần thì dù hay đến mấy cũng không thể gọi là thơ được . Những chữ có cách viết và cách phát âm tương tự nhau thì gọi là vần . Ví dụ như : hoa-hòa , mây-bầy , hương-thường , đời - người v.v.v. II. Cách gieo vần trong thơ bẩy chữ 1. Cách thứ nhất :Trong khổ thơ gồm 4 câu, gieo vần ở cuối câu 1,2, 4 Ví dụ : Thu lạnh càng thêm nguyệt tỏ ngời Đàn ghê như nước, lạnh trời ơi Long lanh tiếng sỏi vang vang hận Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người Chú ý : theo cách gieo vần này, chữ cuối câu 1,2,4 là vần bằng và chữ cuối câu 3 là vần trắc . 2. Cách thứ hai : Gieo vần ôm - Chữ cuối câu 1 vần với câu 4, chữ cuối câu 2 vần với cuối câu 3 Ví dụ : Tiếng đàn thầm dịu dẫn tôi đi Qua những sân cung rộng hải hồ Có phải A Phòng hay Cô Tô ? Lá liễu dài như một nét mi 3. Cách thứ ba : Gieo vần chéo Chữ cuối câu 1 vần với cuối câu 3, hoặc chữ cuối câu 2 vần với cuối câu 4 Ví dụ : Trăng nhập vào dây cung nguyệt lạnh Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân Chú ý : để câu thơ được nhịp nhàng, ở chữ 2,4,6 của câu thơ, nên gieo vần bằng, trắc, bằng hoặc trắc, bằng, trắc Ví dụ bốn bề ánh nhạc biển pha lê B-T-B sương bạc làm thinh khuya nín thở T-B-T Cách gieo vần trong một khổ thơ Sau khi đã gieo vần bằng trắc nhịp nhàng ở mỗi câu thơ, bạn cần chú ý đến kết hợp vần của 4 câu thơ trong cả khổ thơ . 1.Cách thứ nhất : Gieo vần bằng, trắc ở các chữ 2,4,6 của mỗi câu Câu 1 :B-T-B Câu 2 :T-B-T Câu 3: T-B-T Câu 4 : B-T-B Ví dụ : Bốn bề ánh nhạc biển pha lê B-T-B Chiếc đảo hồn tôi rộn bốn bề T-B-T Sương bạc làm thinh, khuya nín thở T-B-T Nghe sầu âm nhạc đến sao Khuê B-T-B 2. Cách thứ hai : Gieo vần bằng, trắc ở các chữ 2,4,6 của mỗi câu Câu 1 :T-B-T Câu 2 :B-T-B Câu 3: B-T-B Câu 4 : T-B-T Ví dụ : phơ phất ngoài hiên, dáng liễu hoa T-B-T sương sa man mác gió xuân tà B-T-B cảnh khuya gợi nỗi niềm xa xứ B-T-B ánh nguyệt soi lầu chỉ bóng ta T-B-T III. Cách gieo vần trong thơ lục bát Khác với thơ bẩy chữ, thơ lục bát gieo vần ở cuối câu lục và ở chữ thứ 6 của câu bát theo luật như sau : -Chữ cuối câu lục vần với chữ thứ sáu của câu bát , chữ cuối câu bát vần với chữ cuối câu lục tiếp theo, cứ như thế tiếp tục . ví dụ : Khúc đâu Tư mã Phượng cầu, Nghe ra như oán như sầu phải chăng ! Kê Khang này khúc Quảng lăng, Một rằng lưu thủy, hai rằng hành vân - các chữ thứ 2,4,6 của câu lục phải là bằng, trắc, bằng Ví dụ : Trong như tiếng hạc bay qua B-T-B -Các chữ thứ 2,4,6,8 của câu bát phải là bằng, trắc, bằng, bằng ví dụ : đục như tiếng suối mới sa nửa vời B-T-B-B Cách Làm Thơ Tám Chữ . Trong một câu, nên có sự cân bằng giữa số lượng các vần bằng và vần trắc ví dụ Bằng /Trắc = 3/5 hay ngược lại . Vần bằng trắc cũng nên xen kẽ đều đặn để câu thơ uyển chuyển nhịp nhàng . Gieo vần thì có nhiều cách, đệ có thể theo các cách tương tự như gieo vần thơ 7 chữ như sau : 1. Gieo vần ôm : - Chữ cuối câu 1 vần với chữ cuối câu 4, cuối câu 2 vần với cuối câu 3 . Ví dụ : Ngươi ám ảnh hương thơm bằng ánh sáng Ru màu êm, mà gọi thức lòng ngây Trăng, nguồn sương làm ướt cả gió hây Trăng, võng rượu khiến đêm mờ chếnh choáng 2. Gieo vần chéo : Chữ cuối câu 1 vần với cuối câu 3, và/hoặc chữ cuối câu 2 vần với cuối câu 4 Ví dụ Tạo hóa hỡi ! Hãy trả tôi về Chiêm Quốc ! Hãy đem tôi xa lánh cõi trần gian ! Muôn cảnh đời chỉ làm tôi chướng mắt ! Muôn vui tươi nhắc mãi vẻ điêu tàn Tôi không muốn đất trời xoay chuyển nữa Với tháng ngày biền biệt đuổi nhau trôi Xuân đừng về ! Hè đừng gieo ánh lửa Thu thôi sang ! Đông thôi lại não lòng tôi 3. Chữ cuối câu 1 vần với chữ 5 hay 6 câu 2 , chữ cuối câu 2 vần với chữ cuối câu 3 và vần với chữ 5 hay 6 câu 4 Ví dụ : cõi thiên tiên kiều diễm ngàn ảo ảnh điện nguy nga tỏa muôn ánh pha lê thuyền Từ Thức bồng bềnh tới bến mê rồi ngơ ngẩn khi trở về hiện thực Chú ý : bằng vần với bằng, trắc vần với trắc . Bằng không bao giờ vần với trắc . Ví dụ :lồng không vần với lộng Nếu làm thơ nhiều đoạn, chữ cuối câu 4 của đoạn trước luôn vần với chữ cuối câu 1 của đoạn sau Ví dụ : Làm thi sĩ , nghĩa là ru với gió Mơ theo trăng, và vơ vẩn cùng mây, Để linh hồn ràng buộc bởi muôn dây, Hay chia sẻ bởi trăm tình yêu mến Đây là quán tha hồ muôn khách đến Đây là bình thu hợp trí muôn hương; Đây là vườn chim nhả hạt mười phương, Hoa mật ngọt chen giao cùng trái độc -------------------------------------------------------------------------------- THẤT NGÔN BÁT CÚ Thất ngôn bát cú (7 tiếng 8 câu) là thể cơ bản của thơ Đường luật. Về Vần: Trong 7 tiếng 8 câu thì tiếng cuối câu một và các câu chẳn vần với nhau (vần chân và độc vận). Vần chủ yếu là vần bằng; cũng có vần trắc nhưng ít gặp hơn. Về Luật: Có sự luân phiên bằng-trắc tạo nên nhịp cơ bản: 2-2-3 trong mỗi câu thơ. Phổ biến là luật bằng - vần bằng: tiếng thứ hai và tiếng thứ bảy ở câu một là bằng. Sơ đồ như sau: 1 bB tT tBB (vần) 2 tT bB tTB (vần) 3 tT bB bTT 4 bB tT tBB (vần) 5 bB tT bBT 6 tT bB tTB (vần) 7 tT bB bTT 8 bB tT tBB (vần) Chú ý: nhất, tam, ngũ bất luận nhị, tứ, lục phân minh Ví dụ: Hà Nam Tức Sự Hà Nam danh giá nhất ông cò, Trông thấy ai ai chẳng dám ho. Hai mái trống tung đành chịu dột, Tám giờ chuông đánh phải nằm co. Người quên mất thẻ âu trời cãi, Chó chạy ra đường có chủ lo. Ngớ ngẩn đi xia may vớ được, Phen này ắt hẳn kiếm ăn to. Trần Tế Xương Tức Sự: cảm hứng trước những sự trông thấy. Thơ tức sự là một lối thơ nhân thấy một việc gì mà làm ra. Cũng có thể có luật trắc - vần bằng: tiếng thứ hai của câu một là trắc và tiếng thứ bảy ở câu một là bằng. Ví dụ: Hội Tây Kìa hội thăng bình tiếng pháo reo, Bao nhiêu cờ kéo với đèn treo. Bà quan tênh nghếch xem bơi trãi, Thằng bé lom khom nghé hát chèo. Cậy sức, cây đu nhiều chị nhún, Tham tiền, cột mỡ lắm anh leo. Khen ai khéo vẽ trò vui thế, Vui thế bao nhiêu nhục bấy nhiêu. Nguyễn Khuyên Về Niêm: Tức là sự liên hệ về âm luật giữa hai câu thơ chẳn và lẻ đi liền nhau: tiếng thứ hai của hai câu đó phải cùng bằng hoặc cùng trắc. Phải đúng niêm ở hai câu 2-3, 4-5, 6-7, và 8-1. Về Bố Cục: Bài thơ thất ngôn bát cú phải được cấu tạo thành bốn phần như sau: 1- Đề: Hai câu đầu gồm có: - Phá đề (câu 1): mở vào bài - Thừa đề (câu 2): nối với phá đề chuẩn bị chuyển tiếp sang phần sau. 2- Thực: Hai câu tiếp: - Giải thích đầu đề, bắt đầu vào thân bài. 3- Luận: Hai câu tiếp: - Bàn luận vào đầu đề, đi sâu vào thân bài. - Bốn câu thực và luận yêu cầu phải đối nhau theo từng cặp. 4- Kết: Hai câu cuối: - Gói chủ đề lại và phát biểu tư tưởng, tình cảm của nhà thơ. Nhìn chung, xét cả về vần, niêm, luật và bố cục, bài thơ thất ngôn bát cú là một kết cấu hoàn chỉnh, cô đúc, nhưng quá chặt chẽ và gò bó. STĐược sửa bởi TongGiang ngày Sun 02 Dec 2012, 22:52; sửa lần 1. |
|  | | TongGiangTổng số bài gửi : 181Registration date : 17/11/2012 | | Tiêu đề: Re: Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể Thơ Sun 02 Dec 2012, 22:52 | | Một Quan Niệm Về Làm Thơ Làm sao làm thơ hở Em hỏi, anh giật mình Văn thơ tự hồn sinh Bao nhiêu là mọi cách Đọc qua bao nhiêu sách Nghiên cứu bao bài thơ Đơn giản thật không ngờ Có từ bao thế kỷ Với ngôn từ bình dị Chẳng lạ kỳ cao xa Biểu hiện tâm hồn ta Hướng về chân thiện mỹ Muôn người tất muôn ý Thơ văn là cá nhân Diễn tả xa với gần Đúng lòng mình là đạt Nguyên Đỗ |
| | | | TongGiangTổng số bài gửi : 181Registration date : 17/11/2012 | | Tiêu đề: Re: Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể Thơ Sun 02 Dec 2012, 22:55 | | --------------------------------------------------------------------------------Kính mời Quí Vị & ACE yêu Thơ xem để tìm hiểu thêm... Luật Làm ThơCHÚ Ý: ĐÂY LÀ BÀI POST CỦA UTTHUONG TRONG DD ANHVAEM.NET. LƯỜI ĐỌC THẤY Ý NGHĨA, MUỐN CHIA SẺ CÙNG MỌI NGƯỜI. AI QUAN TÂM XIN HÃY ĐỌC ĐỂ RÚT RA BÀI HỌC CHO MÌNH Thơ Lục Bát Lục bát là thể thơ thông dụng nhất, vì cách gieo vần tương đối đơn giản. Lục = sáu chữ --- chữ 2 bằng, 4 trắc, 6 bằng Bát = tám chữ --- chữ 2 bằng, 4 trắc, 6 bằng, 8 bằng x B x T x B (v1) x B x T x B (v1) x B (v2) x B x T x B (v2) x B x T x B (v2) x B (v3) Thơ Thất Ngôn (hay còn gọi Tứ Tuyệt) Thất ngôn đơn giản là thể thơ gồm bốn câu mỗi đoạn, và mỗi câu được mang bảy chữ, được sắp theo luật như sau: Bốn câu được chia thành hai cặp: Một cặp mang thanh x T x B x T x (trắc, bằng, trắc) Một cặp mang thanh x B x T x B x (bằng, trắc, bằng) Hai cặp này có thể đặt xen kẽ, hoặc đối xứng tùy ý, miễn sao nghe êm tai là được. Trong từng câu, những chữ mang thanh trắc bằng bắt buộc phải là các chữ 2, 4, và 6 của mỗi câu. Như vậy chữ thứ 2 và thứ 6 luôn mang cùng một thanh còn chữ thứ 4 thì ngược lại theo đúng luật thơ. Thơ Bát Ngôn (thơ 8 chữ) Bát Ngôn là thể thơ tám chữ, tức là mỗi dòng trong đoạn thơ sẽ có tám chữ. Làm thơ Bát ngôn dễ dàng hơn những thể thơ khác rất nhiều vì không bị luật thơ gò bó như những thể loại khác: Câu đầu tiên của bài thơ thì có thể tự do mà làm, vì không phải theo khuôn khổ nào hết. Câu hai và ba thì chữ cuối của câu hai và câu ba phải theo cùng vần là trắc trắc, hoặc bằng bằng, cứ hai cặp trắc lại đến hai cặp bằng cho đến hết bài thơ. Câu cuối cùng cũng tương tự câu đầu. không cần phải vần với câu nào hết, nhưng nếu chữ cuối của câu cuối có thể vần với chữ cuối câu đầu thì sẽ hay hơn. Vì Bát ngôn không có quá gò bó, từ ngữ bạn dùng sẽ làm bài thơ trở nên hay hơn, chỉ cần uốn nắn, uyển chuyển dùng từ sẽ tạo ra một bài thơ thật hấp dẫn. Thơ Tứ Ngôn (thơ 4 chữ) Thơ tứ ngôn là loại thơ có thể gọi là đơn giản nhất bởi vì luật bằng trắc chỉ được áp dụng cho chữ thứ 2 và chữ thứ 4 trong câu mà thôi. Nếu chữ thứ 2 là bằng thì chữ thứ 4 là trắc và ngược lại nếu chữ thứ 2 là trắc thì chữ thư 4 là bằng. Cách gieo vần của thể thơ này cũng được chia làm hai loại thường được gọi là cách gieo vần tiếp, và cách gieo vần tréo. Tuy nhiên vẫn còn một cách gieo vần nữa, cách này ít ai dùng đến, là cách gieo vần ba tiếng. Cách gieo vần tiếp x B x T (v1) x B x T (v1) x T x B (v2) x T x B (v2) Cách gieo vần tréo x B x T (v1) x T x B (v2) x B x T (v1) x T x B (v2) Cách gieo vần ba tiếng x B x T (v1) x T x B (v1) x B x T (tự do) x T x B (v2) Thơ Ngũ Ngôn (thơ 5 chữ) Cũng giống như thơ 4 chữ, nếu chữ thứ 2 trong câu là bằng thì chữ thứ 4 là trắc và ngược lại. Cách gieo vần của thể thơ này cũng được chia làm hai loại thường được gọi là cách gieo vần ôm, và cách gieo vần tréo. Cách gieo vần ôm x B x T x (v1) x T x B x (v2) x B x T x (v2) x T x B x (v1) Cách gieo vần tréo x B x T x (v1) x T x B x (v2) x B x T x (v1) x T x B x (v2) Thơ Đường Thơ Đường được bắt đầu từ bên Trung Hoa, thời nhà Đường bên Trung Hoa rất xem trọng các văn hào, và cũng vì lẽ đó nên các quan trong triều bắt buộc phải biết làm thơ, cho nên trong thơ nhà Đường có rất nhiều thi sĩ nổi tiếng. Đặc biệt hơn nữa, các thi hào thời nhà Đường đã phát triển một lối làm thơ riêng biệt mà ngày nay chúng ta được biết là thơ Đường. Thơ Đường còn được gọi là "Đường Thi Thất Ngôn Bát Cú" tạm dịch là Đường thơ bảy chữ tám câu. Tám câu này được phân ra thành bốn cặp (cặp là hai câu giống nhau theo luật bằng trắc). cặp 1: gồm câu một và câu tám cặp 2: gồm câu hai và câu ba cặp 3: gồm câu bốn và câu năm cặp 4: gồm câu sáu và câu bảy Cũng giống như Thất Ngôn Tứ Tuyệt, luật bằng trắc trong Đường Thi áp dụng cho những chữ 2, 4, và 6 trong mỗi câu; đặc biệt, những chữ 7 (chữ cuối của mỗi câu) cũng phải theo luật bằng-trắc (b=bằng, t=trắc). Nếu mở đầu bài thơ bằng T B T (luật trắc) thì bài thơ sẽ theo luật như sau: câu 1: x T x B x T b (vần) câu 2: x B x T x B b (vần) câu 3: x B x T x B t câu 4: x T x B x T b (vần) câu 5: x T x B x T t câu 6: x B x T x B b (vần) câu 7: x B x T x B t câu 8: x T x B x T b (vần) Nếu mở đầu bài thơ bằng B T B (luật bằng) thì bài thơ sẽ theo luật như sau: câu 1: x B x T x B b (vần) câu 2: x T x B x T b (vần) câu 3: x T x B x T t câu 4: x B x T x B b (vần) câu 5: x B x T x B t câu 6: x T x B x T b (vần) câu 7: x T x B x T t câu 8: x B x T x B b (vần) Điểm khó nhất trong Đường Thi là câu số ba và câu số bốn, bởi vì hai câu này được gọi là hai câu THỰC và hai câu năm và câu sáu là hai câu LUẬN.... hai cặp câu này luôn luôn đối nhau, danh từ (noun) đối danh từ, động từ (verb) đối động từ, tính từ (adjective) đối tính từ, quan trọng hơn cả là hai cặp câu này phải Ý đối Ý. Điểm cao nhất của Đường Thi là có thể HỌA THƠ với người khác, nghĩa là sẽ dùng lại tất cả những mang VẦN của bài thơ muốn họa tức là bài thơ của người đầu tiên (thường được gọi là bài Xướng Thi) để diễn tả theo ý thơ của mình. (ST) Note: Chủ ý để viết nên 1 bài thơ là để diễn tả cảm xúc, dùng từ ngữ mà diễn đạt tâm ý của người làm thơ, nhiều khi quá gò bó trong luật thơ có thể sẽ mất đi cái hứng làm thơ, vì vậy, nếu bài thơ khi đọc lên nghe êm dịu, xuôi tai, diễn tả được ý tứ và cảm xúc của tác giả thì không cần theo đúng luật thơ cũng có thể là 1 bài thơ hay phải không các bạn. UTTHUONG CÒN BÀI NÀY LÀ DO HOAMOCLAN.... Các thể loại thơ thông thường: Thể Lục Bát, Biến Thể Lục Bát, Thể Song Thất Lục Bát, Thể Thất Ngôn/Bảy Chữ (Thơ Cũ), Thể Thất Ngôn/Bảy Chữ (Thơ Mới), và Thể Thơ Tám Chữ. Thể Lục Bát Thơ Lục Bát, còn được gọi là thơ "Sáu Tám", vì câu đi trước có 6 chữ, còn câu đi sau có 8 chữ. Cứ thế mà lập lại hoài cho tới khi nào tác giả muốn ngưng bài thơ. Thông thường, bài thơ Lục Bát dừng lại ở câu 8. 1. Cách Gieo Vần-Chữ cuối của câu trên (tức câu 6) phải vần với chữ thứ sáu của câu dưới (tức câu 8). Cứ mỗi hai câu thì đổi vần, và bao giờ cũng gieo vần bằng (còn gọi là bằng hoặc bình, tức có dấu huyền hoặc không dấu). Ký hiệu của bằng là B. Ðặc biệt chữ thứ tư của câu 6 và câu 8 và chữ thứ bảy của câu 8 luôn luôn được gieo ở vần trắc hay trắc (tức có dấu sắc, dấu hỏi, dấu ngã, hoặc dấu nặng). Ký hiệu của trắc là T. Chữ thứ sáu của câu 8 được gọi là yêu vận (vần lưng chừng câu), và chữ thứ 8 của câu tám được gọi là cước vận (vần cuối câu). Vận hay vần là tiếng đồng thanh với nhau. Gieo vần thì phải hiệp vận (tức cho đúng vận của nó). Ví dụ: hòn, non, mòn, con... Nếu gieo vần mưa với mây thì bị lạc vận. Còn nếu gieo vần không hiệp với nhau thì gọi là cưỡng vận. Ví dụ: tin đi với tiên. 2. Luật Bằng Trắc-Cách dùng mẫu tự và viết tắt như sau: B là Bằng, T là Trắc, V là Vần. Câu 6: B B T T B B Câu 8: B B T T B B T B Ví dụ: Câu 6: Trăm năm | trong cõi | người ta Câu 8: Chữ tài | chữ mệnh | khéo là | ghét nhau Câu 6: Trải qua | một cuộc | bể dâu Câu 8: Những điều | trông thấy | mà đau | đớn lòng (Kiều) Ghi chú: Chữ là và đau là yêu vận (tức là vần đặt ở trong câu); chữ nhau và lòng là cước vận (tức là vần đặt ở cuối câu). Chữ thứ 6 của câu 6 (ta) hiệp vận (V) với chữ thứ 6 của câu 8 (là), chữ thứ 8 (nhau) của câu 8 hiệp vận (V) với chữ thứ 6 (dâu) của câu 6, chữ thứ 6 (dâu) của câu 6 hiệp vận (V) với chữ thứ 6 (đau) của câu 8. Biệt lệ-Tuy luật bằng trắc đã qui định như ở trên, nhưng những chữ thứ 1, thứ 3 và thứ 5 nếu không theo đúng luật thì cũng không sao. Cái biệt lệ ấy được gọi là "nhất, tam, ngũ bất luận", có nghĩa là chữ thứ 1, chữ thứ 3 và chữ thứ 5 không kể (bất luận), tức không nhất thiết phải theo đúng luật. Còn các chữ thứ 2, chữ thứ 4, và chữ thứ 6 bắt buộc phải theo đúng luật (phân minh), do câu "nhì, tứ, lục phân minh". Ví dụ: Trăm năm trong cõi người ta (Kiều) (Ghi chú: chữ thứ 3 (trong) đáng lẽ thuộc vần Trắc, nhưng lại đổi thành vần Bằng). Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau (Kiều) (Ghi chú: chữ thứ 1 (Chữ) và thứ 5 (khéo) đáng lẽ thuộc vần Bằng, nhưng lại đổi thành vần Trắc). 3. Thanh-Thanh gồm có Trầm Bình Thanh và Phù Bình Thanh. Trầm Bình Thanh là những tiếng hay chữ có dấu huyền. Ví dụ: là, lòng, phòng... Phù Bình Thanh là những tiếng hay chữ không có dấu. Ví dụ: nhau, đau, mau... Trong câu 8, hai chữ thứ 6 và thứ 8 luôn luôn ở vần Bằng, nhưng không được có cùng một thanh. Có như thế, âm điệu mới êm ái và dễ nghe. Nếu chữ thứ 6 thuộc Phù Bình Thanh thì chữ thứ 8 phải thuộc Trầm Bình Thanh, và ngược lại. Ví dụ: Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau. (Ghi chú: là thuộc Trầm Bình Thanh, nhau thuộc Phù Bình Thanh). Những điều trông thấy mà đau đớn lòng. (Ghi chú: đau thuộc Phù Bình Thanh, lòng thuộc Trầm Bình Thanh). 4. Phá Luật-Thỉnh thoảng chúng ta bắt gặp người làm thơ thích phá luật ở chữ thứ hai câu 6, thay vì vần bằng thì lại đổi ra vần trắc; còn chữ thứ tư thì có khi đổi thành vần bằng thay vì vần trắc như thường lệ. Câu 6 cũng được ngắt ra làm hai vế. Ví dụ: Mai cốt cách | tuyết tinh thần (B T T T B Mỗi người | một vẻ | mười phân | vẹn mười (T B T T B B T (Kiều) Ðau đớn thay | phận đàn bà (B T B T B (Kiều) Khi tựa gối | khi cúi đầu (B T T B T (Kiều) Ðồ tế nhuyễn | của riêng tây (B T T T B Sạch sành sanh vét | cho đầy túi tham (T B B T B B T (Kiều) Biến Thể Lục Bát Biến Thể Lục Bát là thể văn biến đổi ở cách gieo vần. Ví dụ: Câu 6: Vừa ra đến chợ một khi Câu 8: Thấy rồng che phủ tứ vi một người Câu 6: Nguyên nàng số lý nghề nòi Câu 8: Dưới đất trên trời thuộc hết mọi phương (T T B B T T B (Truyện Lý Công ) Chú thích: Câu tám thứ hai vừa phá luật vừa biến thể. Chữ thứ tư (trời) của câu 8 lại vần với chữ thứ sáu (nòi) của câu 6. Hoặc: Câu 6: Khoan khoan chân bước bên đường Câu 8: Thấy chàng họ Lý ngồi đương ăn mày Câu 6: Ðầu thời đội nón cỏ may Câu 8: Mặt võ mình gầy cầm sách giờ lâu (T T B B B T B (Truyện Lý Công) Chú thích: Câu tám thứ hai vừa phá luật vừa biến thể. Chữ thứ tư (gầy) của câu 8 lại vần với chữ thứ sáu (may) của câu 6. Trên đây là một số niêm luật căn bản của thơ Lục Bát. Làm thơ Lục Bát tuy dễ mà khó. Cái khó là ở cách gieo vần, làm sao đừng cho bị lạc vận hoặc cưỡng vận. Một bài thơ hay mà bị lạc vận hoặc cưỡng vận thì sẽ làm hỏng cả bài thơ, cũng giống như một con sâu làm hỏng cả nồi canh ngon vậy! Người viết sẽ nêu một vài ví dụ điển hình để bạn thấy những khuyết điểm nho nhỏ mà người làm thơ không để ý tới, có thể vì chưa nắm vững niêm luật hoặc cũng có thể vì coi thường niêm luật. Sự không hiệp vận ấy gọi là cưỡng vận hay ép vận (tin đi với tiên) và lạc vận (mưa đi với mây). (Ghi Chú: Về Vần hay Vận, xin xem một bài viết riêng về Thanh, Bằng Trắc và Vần của cùng tác giả sẽ cống hiến các bạn trong một dịp khác.) Ví dụ: Nhớ xuân lửa đạn rừng đồi Nhớ đêm không ngủ cuối trời Việt Nam Bây giờ mượn chút thời gian Chia cho hiện tại để làm quà Xuân Chú thích: đồi đi với trời là Cưỡng vận (đồi với trời thuộc Vần Thông,1 chỉ hợp về Thanh chứ không hợp về Âm). Nam đi với gian là Lạc vận (Nam và gian không thuộc Vần Chính 2 và Vần Thông). gian đi với làm là Lạc vận (gian và làm không thuộc Vần Chính và Vần Thông). Nhớ mi quầng biệt Quỳnh Côi Nhớ hương bồ kết nhớ người mẹ quê Chú thích: Côi đi với người là Lạc vận (Côi và người không thuộc Vần Chính và Vần Thông). Nhớ em phụng phịu: trời mưa Giao thừa chẳng được vui đùa với nhau Chú thích: Mưa đi với đùa là Cưỡng vận (mưa và đùa thuộc Vần Thông, chỉ hợp về Thanh chứ không hợp về Âm). Có người hôm ấy chải đầu Vô tình tóc cứ bay vào vai ta Chú thích: đầu đi với vào là Lạc vận (đầu và vào không thuộc Vần Chính và Vần Thông). Ly cà phê Mỹ nhạt hơn Nhưng đầy chất đắng trong hồn tha hương Chú thích: hơn đi với hồn là Cưỡng vận (hơn và hồn thuộc Vần Thông, chỉ hợp về Thanh chứ không hợp về Âm). Vẫn không gian ấy bão bùng Hay mồ hôi tưới trên thung lũng cằn Bây giờ ngồi giữa thế gian So giây ướm thử mấy gam giao mùa Chú thích: cằn đi với gian là Lạc vận (cằn và gian không thuộc Vần Chính và Vần Thông). gian đi với gam là Lạc vận (gian và gam không thuộc Vần Chính và Vần Thông). Gió thơm từ thuở hoàng hôn Theo chân ánh sáng về ôm ngang trời Chú thích: hôn đi với ôm là Lạc vận (hôn và ôm không thuộc Vần Chính và Vần Thông). Rừng Xuân hoa lá êm đềm Có người thơ thẩn đi tìm phong lan Chú thích: đềm đi với tìm là Lạc vận (đềm và tìm không thuộc Vần Chính và Vần Thông). 1 Vần Thông là những vần chỉ hợp nhau về thanh, còn âm thì tương tự chớ không hợp hẳn. 2 Vần Chính là những vần mà cả thanh lẫn âm đều hợp nhau. ---------------------------------------------------------------------------------- Sưu tầm từ: http://www.aulacfoundation.org/tho_luc_bat.htm#totop BÀI NÀY CỦA BĂNG THANH CÁCH LÀM THƠ THẤT NGÔN BÁT CÚ (Thơ Đường Luật) Thơ thất ngôn bát cú Đường luật gồm có 8 câu, mỗi câu 7 chữ. Tổng cộng có 56 chữ. Về cách phối âm, hay luật bằng trắc giữa các câu, ta chỉ nói các thanh Bằng-Trắc của các chữ đứng thứ 2-4-6 trong 1 câu (theo quy tắc Nhất-tam-ngũ bất luận, nhị-tứ-lục phân minh). Các tiếng 2-4-6 trong cùng 1 câu theo thứ tự luật bằng trắc có thể là B - T - B hay có thể là T - B - T. Ví dụ: Quanh năm buôn bán ở mom sông B - T - B Nuôi đủ năm con với một chồng T - B - T Đôi khi trong câu đầu tiên của bài thơ cũng có thể làm theo thứ tự B - B - T, cũng có thể xem đó là luật phối thanh của câu T - B - T. Ví dụ: Một đèo, một đèo, lại một đèo B - B - T Về cách gieo vần trong thơ: Vần trong thơ là những tiếng đọc giống nhau hay những tiếng đọc gần giống nhau như cùng một vần, hay là vần gần giống nhau mhư sông-chồng, tà-hoa.... Các vần giống nhau trong thơ Đường luật mang thanh bằng, và được đặt ở cuối mỗi câu thơ. Có thể gieo vần vào các tiếng cuối của các câu 1-2-4-6-8, hay có thể là 2-4-6-8, và các vần phải vần với nhau rõ ràng,các tiếng cuối câu 3-5-7 còn lại phải mang thanh trắc, các cao nhân thời xưa thường hay gieo vần vào các tiếng cuối các câu 1-2-4-6-8. Ví dụ: Sóc phong suy hải khí lăng lăng Khinh khởi ngâm phàm quá Bạch Đằng Ngạc đoạn, kình khoa sơn khúc khúc Qua trầm kích chiết ngạn tằng tằng Quan hà Bách nhị do thiên thiết Hào kiệt công danh thử địa tằng Vãn sự hồi đầu ta dĩ hĩ Lâm lưu phủ cảnh ý nan thăng (Bạch Đằng hải khẩu - Nguyễn Trãi) Trong khi gieo vần thường các cao nhan cũng chú ý đối thanh trong thơ, thường có 2 cách đối thanh, đó là đối thanh huyền (H) và thanh ngang (N) trong các vần được gieo. Ở bài thơ ví dụ trên ta thấy lăng-Đằng-tằng-tằng-thăng theo thứ tự N-H-H-H-N. Còn cách đối kách là xen kẽ thanh huyền và thanh ngang với nhau. Ví dụ như bài Qua đèo ngang của bà huyện Thanh Quan. Phép đối trong thơ thất ngôn bát cú, là đối giữa các câu 3-4, 5-6. Các câu này đối lại nhau như các câu đối thời xưa. Rõ nhất là về các câu trong bài Qua đèo Ngang. Về bố cục thì bài thơ được chia làm 4 mỗi phần có 2 câu: Câu 1-2 là hai câu đề: Mở ra vấn đề về bài thơ Câu 3-4 là hai câu thực: Giải thích về vẫn đề Câu 5-6 là hai câu luận: Bàn luận về vấn đề Câu 7-8 là hai câu kết: Kết luận lại vấn đề http://tialia.com/showthread.php?threadid=12321 I CÁCH LÀM THƠ THẤT NGÔN TỨ TUYỆT Thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật gồm có 4 câu, mỗi câu 7 chữ, về phối thanh hay luật bằng trắc hoàn toàn giống thơ thất ngôn bát cú. Về gieo vần thì có 3 cách: Gieo vần vào tiếng cuối các câu 1-2-4 (tiếng cuối câu 3 bắt buộc thanh trắc) Ví dụ: Thân em vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn Mà em vẫn giữ tấm lòng son Cách này thường được các cao nhân thời xưa xử dụng nhiều nhất. Gieo vần chéo: vào tiếng cuối các câu 1-3 (tiếng cuối các câu 2-4 phải là thanh trắc) hay các câu 2-4 (tiếng cuối các câu 1-3 phải là thanh trắc). Ví dụ: Trăng nhập vào dây cung nguyệt lạnh Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân Cách này thường được Hồ Chí Minh sử dụng. Gieo vần ôm: Tiếng cuối câu 1 vần với tiếng cuối câu 4, tiếng cuối câu 2 vần với tiếng cuối câu 3. Ví dụ: Tiếng đàn thầm dịu dẫn tôi đi Qua những sân cung rộng hải hồ Có phải A Phòng hay Cô Tô ? Lá liễu dài như một nét mi Cách này ít người sử dụng. Nói chung thơ này giống với thơ thất ngôn bát cú. I CÁCH LÀM THƠ NGŨ NGÔN Thơ ngũ ngôn Đường luật cũng giống thơ thất ngôn Đường luật, hoàn toàn giống về niêm, về cách gieo vần, nhưng về bắng trắc thì chỉ có 2 tiếng 2-4 nên theo thứ tự B-T hay là T-B, cứ như thế. Ví dụ: Đoạt sóc Chương Dương độ Cầm hồ Hàm Tử quan Thái bình nghi nổ lực Vạn cổ thử giang san. CÁCH NGẮT NHỊP THƠ Đọc thơ phải đúng cách, đó là đọc đúng cách ngắt nhịp trong thơ để có thể cảm nhận hết được những ý tứ của tá gỉ trong thơ. Cách ngắt nhịp thường gặp trong thơ thất ngôn Đường luật là nhịp chắn: nhịp 2/2/3 hay còn gọi là nhịp 4-3.Ví dụ: Một đèo / một đèo / lại một đèo Nhưng đôi khi cũng có thể làm nhịp 3-4 theo dụng ý tác giả. Cách ngắt nhịp thơ ngũ ngôn theo nhịp 2/3. Cách ngắt nhịp giúp ta hiểu rõ thơ hơn, cảm nhận hết ý tứ thơ. Trên đây chỉ là những hiểu biết sơ sài của tôi về thơ Đường luật, post lên đây với mong muốn mọi nguời hãy sửa chữa những chỗ sai sót và bổ sung chỗ thiếu sót giúp cho chúng ta có thể hiểu thêm về một thể thơ nổi tiếng từ thời xa xưa đến nay. Mong các bạn giúp đỡ. Cảm ơn. Phép đối và câu đối SONG THẤT LỤC BÁT Song Thất Lục Bát . Có 4 câu : hai câu đầu 7 chữ, câu thứ ba 6 chữ, câu cuối 8 chữ Luật Bằng trắc : Luật : x = Không qui luật ( Bằng hoặc Trắc cũng được ) B = Bằng ( là những chữ không dấu hoặc có dấu huyền ) T = Trắc ( là những chữ có dấu Sắc, Hỏi , Ngã , Nặng )T1= Vần Trắc ......T1 ( chữ thứ 7 ) của câu 1 phải vần với T1 ( chữ thứ 5 ) của câu 2 B2= Vần Bằng .....Chữ thứ 7 của câu 2 ..vần với chữ thứ 6 cuả câu 3 ......Chữ thứ 6 của câu 4 vần với chữ thứ 6 của câu 3 Vần Chữ thứ 5 của câu 2 ( tháng ) vần với chữ thứ 7 của câu 1( ngán ) Chữ cuối cùng của câu 3 ( ca ) vần với chữ cuối của câu 2 ( qua ) Chữ thứ 6 của câu 4 ( xa ) vần với chữ cuối của câu 3 ( ca ) Note : Câu 3 và câu 4 làm theo thể thơ Lục Bát Âm Khúc : Chia từng câu thành những khúc nhỏ ..... trong Song Thất Lục Bát chia câu số 1 thành hai khúc và dùng lời thơ để nhấn mạnh từng khúc : Câu 1 : Đông đã đến / bao mùa ngao ngán Câu 2 : Nhớ thương người, / bao tháng năm qua Câu 3 : Phổ cầm / khúc tuyệt / tình ca Câu 4 : Nhỏ giòng / máu thắm / xót xa / đoạn trường SONG THẤT LỤC BÁT Cũng như LỤC BÁT, SONG THẤT LỤC BÁT thường được dùng trong những truyện thơ, và là thể loại thứ hai của hai thể thơ "chính tông" trong Việt văn. Song Thất Lục Bát là loại thơ mở đầu bằng hai câu THẤT, rồi tiếp đến hai câu LỤC BÁT, tạo thành một KHỔ với ý từ trọn vẹn. (có nghĩa là trong 4 câu phải trọn vẹn một ý) Câu THẤT trên (câu số 1), tiếng thứ 3 là chữ TRẮC, tiếng thứ 5 là chữ BẰNG, và tiếng thứ 7 là chữ TRẮc và VẦN. Câu Thất dưới (câu số 2), tiếng thứ 3 là chữ BẰNG, tiếng thứ 5 là chữ TRẮC và VẦN với tiếng thứ 7 của câu trên, tiếng thứ 7 là chữ BẰNG và VẦN. ***Song Thất Lục Bát không giống như Thất Ngôn Luật theo lối Hán văn, vì luật BẰNG TRẮC được áp dụng trong Song Thất ở chữ thứ 3, thứ 5, mà trong Thất Ngôn Luật thì chữ thứ 3 và chữ thứ 5 lại có thể theo lệ BẤT LUẬN. Sau hai câu Thất là hai câu Lục Bát, theo luật của Lục Bát...chữ cuối của câu LỤC vần với chữ thứ 7 của câu THẤT thứ nhì): ĐIỀU NGOẠI LỆ: Thông thường chữ thứ 3 của câu Thất(1) là chữ TRẮC, nhưng trong trường hợp không có đối ở câu dưới, thì chữ thứ 3 của câu Thất trên có thể là chữ BẰNG. : Nguồn : http://www.camranhtinhnho.com/HLTSongThatLucBat.htm Luật Làm Thơ VDN Sưu Tầm http://nmchau.club.fr/forum/viewtopic.php?t=8 Phần I Những Dạng Thơ Ðặc Biệt 1-Họa Vận Một người làm một bài xướng lên,một người nữa làm bài khác họa lại mà các vần trong bài họa phải theo y như các vần trong bài xướng,còn ý nghĩa hoặc phụ theo cho rộng,hoặc trái hẳn lại ( phản đề ) : Hỏi Ả Bán Chiếu Xướng : Ả ở đâu nay bán chiếu gon ? Chẳng hay chiếu ấy hết hay còn ? Xuân thu nay độ bao nhiêu tuổi ? Ðã có chồng chưa được mấy con ? Nguyễn Trãi Họa : Tôi ở Tây hồ bán chiế u gon . Nỗi chi ông hỏi hết hay còn ? Xuân thu tuổi mới trăng còn lẻ , Chồng còn chưa có,có chi con ! Nguyễn thị Lộ 2-Thủ nhất thanh ( nhất đồng ) Từ đứng đầu 8 câu đều giống nhau Tám Mừng Mừng đón xuân về,muôn sắc hoa, Mừng xuân,xuân mới ,mới thêm ra. Mừng nghe nhựa sống,như còn trẻ, Mừng thấy đời tươi,chửa muốn già. Mừng khỏe đôi chân,đi đứng vững, Mừng tinh cặp mắt ngắm nhìn xa. Mừng nhau tuổi Thọ tăng tăng mãi, Mừng được trường xuân hưởng thái hòa. 1986 Lạc Nam 3-Song điệp Tất cả 8 câu đều có 2 điệp từ : Chuyện Ðời Vất vất vơ vơ ,cũng nực cười, Căm căm cúi cúi có hơn ai . Nay còn chị chị anh anh đó , Mai đã ông ông mụ mụ rồi. Có có không không,lo hết kiếp Khôn khôn dại dại,chết xong đời. Chi bằng láo láo lơ lơ vậy, Ngủ ngủ ăn ăn nói chuyện chơi. Nguyễn Công Trứ ? Nguyễn Thượng Hiền ? 4-Song điệp độc vận Tất cả 8 câu đều có 1 từ và chỉ có 1 vần Xuân Và Thơ Xuân tự ngàn xưa, bạn với Thơ Tình Xuân là cả vạn lời Thơ Ðẹp duyên hoa bút, Xuân ngời sắc Rộn khúc Xuân thiều, nhạc ánh Thơ. Xuân vắng,oanh hờn,dầu dáng liễu Xuân về hương tỏa ngát lời Thơ Xuân nương,thi sĩ,đôi người ngọc, Dệt mộng ngày Xuân,lộng ý Thơ Lạc Nam 5-Dĩ đề vi thủ Lấy 8 từ đầu để mở đầu cho 8 câu thơ Gửi Bạn Nhất sinh tôi bác biết nhau rồi, Ðịnh đoạt hơn thua phó mặc trời . Chúng mải công danh , ky cóp chạy, Ta nhìn mây nước nhẹ nhàng trôi. Theo quan,ngán bấy câu chè lá ! Về xã ,buồn thay cảnh thịt xôi. Lê gậy theo trăng vào quán trọ, Ninh trà,nạp thuốc ,chuốc nhau chơi. Quả Ngôn Chú thích Lê Ninh (. - 1886) hiệu là Mệnh Khang người Hà Tĩnh .Hợp với quân Phan đình Phùng ở Hương Sỏn chống lại Pháp. 6-Dĩ đề vi vận Lấy đầu đề làm vần Không Chồng Trông Bông Lông Xướng : Bực gì bằng gái chực phòng không Tơ tưởng vì chưng một tấm chồng, Trên gác rồng mây ngao ngán nhẽ, Bên trời cá nước ngẩn ngơ trông. Mua vui lắm lúc cười cười gượng, Giả dại nhiều khi nói nói bông. Mới biết có chồng như có cánh, Giang sơn gánh vác nhẹ bằng lông. Nguyễn Khuyến Họa Vận : Phật rằng sắc sắc không không , Sắc sắc không không khó chất chồng. Ân oán,nhiều người còn có ngóng, Trải oan,lắm kẻ vẫn chờ trông. Thế gian,nhân quả nhanh như bóng, Cõi Phật,nhân duyên nhẹ tựa bông. Xuân đến hoa xuân tươi đẹp mãi, Luân hồi ra khỏi,hết bông lông. Cổ Lai Hy Quán Thơ Xóm Sâu Bò 7-Toán thi Cả bài câu nào cũng có từ chỉ con số Bói Số Ruột rối bòng bong, một lá thuyền Ngổn ngang trăm mối vẫn y nguyên Người đi nghìn dặm còn thêm nhớ Kẻ ở muôn năm vẫn lẻ duyên Mớ hoảng, có kêu thời cũng hão Ức thầm, dẫu khóc chỉ thêm huyền Vạn người , ai kẻ chung tâm sự Hãy triệu giùm tôi chú đỗ quyên Bùi Tiến 8-Liên hoàn Thể thơ có nhiều đoạn ,câu cuối của đoạn trên được chuyển thành câu đầu của đoạn dưới Thi Lấy Ðược Anh Phán nhà ta biết cóc gì Kỳ thi Tham biện cũng ra thi, Nhất thì anh đỗ,nhì anh trượt, Chẳng đậu khoa này,khoa khác đi. Chẳng đậu khoa này,khoa khác đi. Nam nhi chi chí,há lo gì, Một,hai,ba,bốn,năm năm trượt Nhẵn mặt quan trường,chẳng thẹn chi. Nhẵn mặt quan trường,chẳng thẹn chi. Trượt thi,thi trượt,vẫn gan lì. . . . . Tú Mỡ Lính Tập Vinh Qui Chú đội qua Tây thắng trận về, Cả nhà đón rước thật mừng ghê ! Ông già,bà lão gồm hai cụ, Vợ giảnh,con ngoan đủ mọi bề,(1) Nảy ngực mề đay tiền bạc chói, Rạng mình khố đỏ áo vàng xuê. Giang sơn mày mặt càng tươi tốt, Bộ cất tay lên,ngó cũng nghề .(2) Bộ cất tay lên ngó cũng nghề, Miệng cười tróm trém,húi râu dê.(3) Xông pha trăm trận từng hăm hở Gánh vác hai vai ghẹo nặng nề !(4) Mở mặt Tiên Rồng dòng Ðại Việt, Nổi danh hùng hổ cõi Âu tê(5) Trong tình cảnh nọ dầu không vẻ, Văng vẳng dường nghe tiếng ắc-đê !(6) N.V.H Chú thích 1-Vợ đẹp ( tiếng Nghệ) 2-Có vẻ tay nghề 3-Bộ râu xén như râu dê 4-Dù công việc có nặng đến đâu cũng không sợ (tiếng Nghệ) 5-Âu Tây.chữ tây,âm Hán có khi đọc là tê 6-Phiên âm chữ Pháp :un,deux.Tiếng hô đi đều của lính tập. 9-Liên hoàn thuận nghịch vận Thể thơ như trên ,nhưng bài thứ 2 viết ngược vần lại với bài thứ nhất Xem Núi Non Bộ Non nhân,nước trí,điểu muông hiền, Núi giả mà in dáng tự nhiên. Một vũng xinh xinh ,vươn một ngọn, Hai cầu nho nhỏ,vắt hai triền. Thuyền ngư lướt suối dong miền tục, Cánh hạc trườn mây bổng cõi tiên. Ðối cảnh tâm tư dường nhẹ nhõm, Lâng lâng chẳng bợn chút ưu phiền. Lâng lâng chẳng bợn chút ưu phiền. Bàn đá say cờ đôi lão tiên, Lã vọng buông câu vờn sóng nước, Phật đài mở lối lượn ven triền. Sỏn thanh thủy tú,hồn u nhã, Sắc lộng hương nùng ,khí hạo nhiên. Phong cảnh tạo hình như giới thiệu Chủ nhân đây cũng bậc nhân hiền. Lạc Nam 10-Ô thước kiều Thể thơ liên hoàn như trên,nhưng lấy 2 từ cuối,hoặc nhắc lại 2,3 từ nào đó ở câu cuối của bài trên để mở đầu cho câu 1 của bài dưới Chống Tôn Thọ Tường Lung lay lòng sắt đã mang nhơ, Chẳng xét phận mình khéo nói vơ. Người trí mang lo danh chẳng chói, Ðứa ngu luống sợ tuổi không chờ. Bài hòa đã sẵn in tay thợ, Cuộc đánh hơn thua giống nước cờ. Chưa trả thù nhà,đền nợ nước, Dám đâu mắt lấp với tai ngơ Tai ngơ sao đặng lúc tan tành, Luống biết trách người,chẳng trách mình. Ðến thế còn khoe đàng đạo nghĩa, Như vầy cũng gọi kẻ trâm anh. Biển khơi vụng tính dung thuyền nhỏ, Chuông nặng to gan buộc chỉ mành. Thân có,ắt danh tua phải có, Khuyên người ái trọng cái thân danh. Thân danh chẳng kể,thật thằng hoang, Ðốt sáp nên tro lụy chẳng màng. Hai cửa trâm anh xô sấp ngửa, Một nhà danh giá xóa tan hoang. Con buôn khấp khởi chưa từng ngọc, Người khó xăng xăng mới gặp vàng. Thương kẻ đòng văn nên phải nhắc. Dễ đâu ta dám tiếng khoe khoang. Phan Văn Trị ( 1830-1910) 11-Tập danh a-Trong mỗi câu có danh từ gắn với đề tài Mừng Ông Lão Hàng Thịt Ăn Thượng Thọ. Nay tiết mừng ông mới Bảy mươi, Cổ hy(1) chưa dễ mấy lăm người. Răng long nhưng hãy còn tinh mắt Ðầu bạc nhưng mà chửa tắc tai. Bè bạn bày vai kèo (2)chén Lý(3) Cháu con dưới gối múa sân Lai.(4) Xưa nay vẫn giữ lòng chân thực chữ đức giả xương máu để đời. Nguyễn Khuyến Chú thích 1-Do câu " nhân sinh thất thập cổ lai hy " ,ngưòi ta sinh ra sống được 70 tuổi,xưa nay rất hiếm có 2-Rót rượu mời người khác uống 3-Chén rượu của Lý Bạch ,nhà thơ uống rượu nổi tiếng 4-Lão Lai,người nước Sở đời Xuân Thu,tuổi đã ngoài 70 còn cha mẹ, giả cách khóc như trẻ con để làm cho cha mẹ vui b-Mỗi câu thơ có 1 từ chỉ bộ phận trong thân thể con người Học Trò Dài lưng tốn vải lại ăn no, Nghĩ ngán cho thân phận học trò. Thù nước,thù vua, ngay mặt chịu, Công sưu,công ích,cắm đầu lo ! Vẫn giương mắt ếch mà ra quáng, Còn ngậm lông mèo chả sợ ho ! Nói đến chuyện đời tai điếc đặc, Rung đùi,chỉ nghĩ " tám đùi " to ! Nhì Mỹ Chú thích Ngậm lông mèo : ngậm bút chữ nho Tám đùi :văn xưa gọi là " bát cổ "dịch là tám vế,vế đồng nghĩa với đùi. 12-Tính danh Câu nào cũng có từ chỉ nhân danh hay địa danh Giống như Ðiển Thi,câu nào cũng dẫn 1 điển ở bên Tàu.Xưa kia các cụ đồ nho chuộng lắm vì như thế các cụ mới chịu cho là có học,rộng kiến thức. Lỗi Thề Vùi oan bạc mệnh sóng Tiền Ðường (1) Ngọn đuốc Chiêm Thành(2) rở nhớ thương. Chắp cánh đẹp gì câu Thất Tịch (3) Ôm cầm say mãi gái Tầm Dương(4) Lỗi thề Chung Tử (5) sầu tri kỷ Hoen mái Tây hiên (6) lệ đoạn trường Hồ Hán (7) ngậm ngùi mây cách biệt Ngân Hà ( mưa gió nẻo cầu sương. Toại Khang Chú thích 1: Kiều trầm mình ở sông Tiền Ðường 2- Công chúa Huyền Trân phải sang lấy vua Chiêm Thành 3- Ðường Minh Hoàng -Dương Quý Phi đêm 7 tháng 7 âm lịch thề cùng nhau "sống làm vợ chồng chết là chim liền cánh cây liền cành " 4-Bạch Cư Dị,văn hào đời Ðường,đêm đậu thuyền ở sông Tầm làm bài Tỳ Bà Hành cho ca nữ hát 5-Chung Tử Kỳ -Bá Nha là 2 bạn tri âm.Bá Nha gảy đàn,Tử Kỳ biết Bá Nha nghĩ gì.Tử Kỳ chết,Bá Nha đập đàn đi,không gảy nữa. 6-Trương Quân Thụy-Thôi Oanh Oanh tình tự dưới mái Tây hiên 7-Chiêu Quân nhà Ha&N sang cống Hồ 8-Ngưu Lang-Chức nữ đùng 2 bên sông Ngân Hà nhớ nhau khóc thành mưa ngâu trong thábg 7 Âm lịch 13-Sắc thái Câu nào cũng có từ chỉ màu sắc Chiều Nổi Mầu Thu Trời thu bóng ác rực mầu vang, Trườn trượt vào lưng dặng núi vàng. Cánh nhạn chiều tà sương lót trắng Chòm mây mưa nhạt khói mờ lam. Lầu thu thoát nắng nâng rèm tía, Vườn vắng còn đây nở đóa vàng. Nếu chẳng vương tìm hoa súng tím, Thì đâu được ngắm nguyệt da cam Toại Khang 14-Thủ vĩ ngâm Thể thơ trong đó câu đầu và câu cuối giống nhau Khoe Lười Anh em chớ bảo ta lười, Làm việc cho hay phải thức thời. Xuân hãy còn chơi cho phỉ chí, Hạ mà cất nhắc tất nhoài hơi. Thu sang cảm nguyệt còn ngâm vịnh, Ðông lại hầm chăn tạm nghỉ ngơi. Chờ đến xuân sang ta sẽ liệu, Anh em chớ bảo ta lười . Tú Mỡ Ðèn Kéo Quân Lúng túng trong vòng mấy đứa đen, Nhờ khi đỏ lửa mới hay hèn. Nghênh ngang võng giá phô đồ giấy, Ðủng đỉnh dù che nép bóng đèn. Thằng trước thằng sau liền gót chạy, Anh trên anh dưới vểnh râu lên. Này ai say tỉnh nhìn xem thử, Lúng túng trong vòng mấy đứa đen . Khuyết Danh 15-Triệt hạ Từ cuối của mỗi câu thơ để bỏ lửng làm cho câu thơ chưa trọn nghĩa,khiến người đọc phải nghĩ ra Gái Hồng Nhan Thấy gái hồng nha bỗng chốc mà . . . Hõi thăm cô ấy chửa hay đà . . . Hình dung yểu điệu in như thể . . . Diện mạo phương phi ngó tưởng là . . . Ăn mặc ra tuồng người ở chốn . . . Nói năng phải lẽ giống con nhà . . . Ước gì ta được mà ta để . . . Ta để đem về để nữa ta . . . Nguyễn Quý Tân 16-Yết hậu Các câu trên đủ từ cả,riêng câu cuối cùng chỉ có 1 từ Rượu Say Nhè Sống ở nhân gian,đánh chén cay, Trăm năm ngày thác ,gi" be đầy. Diêm vương phán hỏi " Ai đó " ? Say ! " Sống ở nhân gian đánh chén khè , Trăm năm ngày thác,gi" đầy be. Diêm vương phán hỏi " Ai đó " ? Nhè ! " Phạm Thái biệt hiệu Chiêu Ly 17-Áp cú Từ cuối của câu trước trở thành từ đầu của câu sau Sang Canh Năm nảo năm nao cũng ước lành Lành,còn mong hết ? đón sang canh Canh trời thắc thỏm phương xin lộc Lộc nước lăm le khách vít cành. Cành lá đêm qua dù thiếu nụ Nụ đào xuân hé đẹp hơn tranh, Tranh đời mới lại màu hoa gấm Gấm vóc sơn hà lộng sắc xanh. Toại Khang Chừa Rượu Những lúc say sưa, cũng muốn chừa, Muốn chừa, nhưng tỉnh lại hay ưa, Hay ưa nên nỗi không chừa được, Chừa được, nhưng mà cũng chẳng chừa. Nguyễn Khuyến (Sưu Tầm) Sưu Tầm ở đây http://nmchau.club.fr/forum/viewtopic.php?t=8 18-Chơi chữ Thể thơ chơi chữ rất phong phú và hứng thú .Chỉ xin liệt kê ra đây vài bài mẫu : a-Chơi theo vần A B C . . . Muốn Quy Thuyền A Di Ðà Phật muốn quy thuyền, B bết lòng tham hãy cứ nguyên. C xích cho gần nơi cửa tịnh, Ð đầu nguyện dứt mối trần duyên. Thảo Am Dở Dang E không thoát khỏi xa niềm tục, F gượng rồi ra cũng hão huyền. T tái trần duyên tu chẳng trọn, Y thời cũng trả,bát không quyên . Bùi Tiến Quán Thơ Xóm Sâu Bò b-Chơi theo các dấu : Huyền - Sắc - Nặng - Hỏi Huyền diệu trông lên cửa đạo thuyền, Sắc không khôn rõ thấu căn nguyên Nặng nề nghiệp chướng e chưa hết, Hỏi mấy ai đà có thiện duyên . Thảo Am c-Các từ trong bài thơ đều dùng một phụ âm hay nguyên âm Chuyện Cô Cháu Cô chẳng cho con cả chén chè Cô cho chút chút,chán cô chưa. Chè còn,cô cất cho chua cả, Con cũng chê,mà chó cũng chê Bùi Tiến Quán Thơ Xóm Sâu Bò Chớ chớ,cháu cô chỉ chãnh chòe, Cháo chè chi chiết chán chường chưa ! Chén chè cô cúng cho chùa cả, Cầu cháu cùng cô chồng chẳng chê ! Mai Ninh Quán Thơ Xóm Sâu Bò d-Ý của các từ , cụm từ, câu thơ đều phải hiểu theo nghĩa bóng, điển . . . Thể thơ chơi chữ này thú vị và bất ngờ nhất vì có khi người đọc nghĩ ra những ý mà chính tác giả cũng không nghĩ ra. Tắm Trong Tù Vùng vẫy mình trong bể nước đầy Hết kỳ lại cọ,chẳng rời tay Ông Tây cứ bảo mình yêu nước, Ừ,chẳng yêu sao lại thế này ? Nhượng Tống Chú thích : Lệ nhà tù,một tuần mới cho tắm một lần,nên mỗi khi tắm,phạm nhân vùng vẫy kỳ cọ trong bể nước cho bằng đã. Ghẹo Sư nữ Ôm tiu cắp mõ ngủ kho kho, Gió thổi mùng thiền mát mẻ cô, Cánh cửa từ bi gài lỏng khóa, Nén hương tế độ đốt đầy lò. Cá khe lắng kệ đầu ngơ ngác , Chim suối nghe kinh cổ gật gù. Nhắn với chúng sinh lòng muốn độ, Ðêm đêm thường niệm chữ nam vô ! Nguyễn Khuyến ? Mai Thế Quý ? 19-Kỵ đề Thể thơ trong đó tất cả 8 câu đều không có từ nào chỉ đề tài mà vẫn thể hiện đầy đủ yêu cầu của đề tài Chưa sưu tầm ra bài mẫu 20-Bát điệp Thể thơ trong đó tất cả 8 câu đều có lồng vào 1 hoặc 2 từ giống nhau. Gái Muộn Chồng Ai giám thương đâu gái có chồng Thương vì một nỗi chực phòng không. Thương con quốc đực kêu mùa hạ Thương cái bèo non giạt biển đông Thương vợ chồng Ngâu duyên chểnh mảng, Thương cha mẹ nhện số long đong. Cái thương quân tử thương là thế, Có giám thương đâu gái muộn chồng. Khuyết Danh Còn Chơi Ai đã hay đâu tớ chán đời Ðời chưa chán tớ,tớ còn chơi. Chơi cho thật chán,cho đời chán, Ðời chán nhau thời tớ sẽ thôi. * Nói thế,can gì tớ đã thôi ? Ðời đương có tớ,tớ còn chơi. Người ta chơi đã già đời cả Như tớ năm nay mới nửa đời. Tản Ðà Chú thích * Trong câu 5 Tản Ðà không có dùng từ đời Nếu ta thay từ " can gì " bằng " đời nào " câu 5 thành : Nói thế ,đời nào tớ đã thôi Thì bài thơ thuộc thể Bát điệp. 21-Liên ngâm Thể thơ trong đó 2 hoặc nhiều người làm chung một bài thơ lần lượt nhau mỗi người 1 hoặc 2 câu Cảnh Tây Hồ Bài này do bà Liễu Hạnh cùng ông Phùng Khắc Khoan ,1 ông họ Lý,1 ông họ Ngô chơi thuyền ở Hồ Tây liên ngâm : Liễu Hồ Tây riêng chiếm một bầu trời Lý Bát ngát tứ mùa rộng mắt coi. Cỗi ngọc xanh xanh làng phía cạnh, Phùng Trâu vàng biêng biếc nước vàng khơi. Che mưa nhà lợp vài gian cỏ Ngô Chèo gió ai bơi một chiếc chài Giậu thủng chó đua đàn sủa tiếng . . . . . . . . . . . . Phùng Ðông hết thành xuân chửa thấy mai. Thú cảnh yên hà sang dễ đọ Ngô Sóng lòng trần tục dạ đầy vơi. Xe săn Vị Thủy tha hồ hỏi Lý Thuyền tới Ðào nguyên mặc sức bơi. Chuông sớm dục thanh lòng Phật đó Liễu Trăng tròn soi bóng một tiên thôi. ( Nguyên văn chữ Hán Truyện Liễu Chúa-Phan Kế Bính dịch nôm trong Việt Hán văn khảo ) 22-Hạn Vận Người ra đề cho vần nào ta phải dùng vần ấy . Thể thơ này khác với thể Họa Vận vì không có bài xướng để dựa theo mà họa ,hơn thế nữa,ta phải : * Tả ý thơ theo đầu đề * Dùng 5 vần hạn định ( trong 8 câu ) Ðầu Ðề : Trống treo ai dám đánh thùng Bậu không,ai dám dở mùng chun vô ? 5 Vần hạn định : xô,cô,vô,ô,rô. ( Cuộc thi thơ do học giả Phan Kế Bính tổ chức ) Bài thơ sát với đầu đề ,hạ đúng 5 vần hạn định ,được giải nhất mà tác giả lại là một nhà sư chân tu ! : Nào phải là ai dám giục xô Thuận tình truớc hết tự nơi cô Có cho mới dám trao dùi đánh Không hẹn nào ai đẩy cửa vô ? Mảng sướng kể gì thân lễ nghĩa Ham vui quên hết chuyện dâm ô Thói hư thuần,thước xưa còn lạc Ðừng học làm chi gióng nhảy rô ! 23-Phú Ðắc Giải thích và phát triển ý của một câu ca dao hay một câu thơ bằng một bài thơ ,nhưng nội dung phải phù hợp với sự việc đó. Già Còn Muốn Lấy Chồng Phú Ðắc : Bà già đã bảy mươi tư, Ngồi trong cửa sổ gửi thư kén chồng Ðã trót sinh ra kiếp má đào, Bảy mươi tư tuổi có là bao ? Xuân xanh xấp xỉ hàng răng rụng Ngày vắng ân cần mảnh giấy trao. chữ nhất nhi chung đành đã vậy (1) Câu tam bất hiếu nữa làm sao (2) May mà lấy được ông chồng trẻ Họa có sinh ra được chút nào ? Nguyễn Khuyến Chú thích 1-Nhất nhi chung : chỉ có một chồng cho đến trọn đời. 2-Tam bất hiếu :Theo thuyết Khổng Mạnh có câu " Bãt hiếu h"u tam ,vô hậu vĩ đại " Nghĩa là tội bất hiếu có 3 điều,không có con trai nối dõi là tội to nhất . Thách Vần Phú Ðắc : Tối um um,trống điểm thùm, Dáng lum khum,có lẽ hùm ! Quán tùm hum ! Giời hôm như mực cỏ xanh um, Kẽm trống đâu đây bước đánh thùm, Ven núi chẳng nề cao với thấp, Qua cầu đếch biết thẳng hay khum. Ðường mây,ngọn gió,đôi đàn vạc, Móng đá chân sim,một dấu hùm. Sực thức đêm khuya thương kẻ lạnh, Màn,chăn,đệm ấm hủm hùm hum. Lê Lượng Thể Biệt hiệu Thảo Trang 24-Láy Thơ Thể thơ trong đó hoặc ở đầu câu,ở giữa câu hay ở cuối câu đều có từ láy-Láy có 3 loại : a-Láy từ : Từ đùng trước được láy lại toàn bộ ở từ sau : ngời ngời-xinh xinh-ngà ngà-ngoan ngoãn . . . b-Láy âm :Bộ phận phụ âm đàu của từ trước được láy lại ởbộ phận phụ âm của từ sau : khó khăn-đỡ đần . . . c-Láy vần : Bộ phận vần của từ trước được láy lại ở bộ phận vần của từ sau : bồn chồn-lẩm cẩm-cheo leo . . . d-Láy có 3 thể : * Láy đôi : canh cánh-tà tà -lăm le . . . Láy âm đôi Quan Khánh Ðứng tréo trông theo cảnh hắt heo, Ðường đi thiên thẹo,quán cheo leo Lợp lều quán cỏ tranh xơ xác Xỏ kẽ kèo tre đót khẳng khiu. Ba chạc cạy xanh hình uốn éo Một dòng nước biết cảnh leo teo. Thú vui quên cả niềm lo lắng Kìa cái diều nó lộn lèo ! Hồ Xuân Hương * Láy ba : Sạch sành sanh-dửng dừng dưng - sát sàn sạt . . . Láy vần ba - Vĩ Tam Thanh Ngẫu Hứng Tiếng gà bên gối tẻ tè te, Bóng ác trông lên hé hẻ hè. Cây một chồi cao von vót vót, Hoa năm sắc nở lóe lòe loe. Chim tình bè lứa kia kìa kịa, Ong, nhĩa vua tôi nhé nhẻ nhè. Danh lợi mặc người ti tí tị, Ngủ trưa chửa dậy khỏe khòe khoe. Vô Danh * Láy tư : Trùng trùng điệp điệp-lúng ta lúng túng-hớt hơ hớt hải-áo áo quần quần . . . Hạ Long Tức Cảnh Trùng trùng điệp điệp núi chon von, Ảo ảo mơ mơ thế trận hồn , Lớp lớp hàng hàng hòn Bái Tử, Non non nước nước một lòng son. Tùng Linh Quán Thơ Xóm Sâu Bò 25-Lái Thơ Thể thơ có những cụm từ đôi được lái thành cụm từ đôi khác ( hoặc cụm từ ba ,nhưng rất ít ),như trong câu : Con cá đối nằm trong cối đá Hoặc trong cảnh Trạng Quỳnh ngồi bờ ao chơi đá bèo làm cho bà Quận Chúa phải đỏ mặt. Muốn Quy Thuyền Cầu đạo cần chi phải cạo đầu , Dầu lai dưa muối cũng dài lâu . Na bường bát tới nương bà vãi, Dầu sãi không tu cũng giải sầu . Thảo Am Nhắn Bạn Nhắc bạn những thương tình nhạn bắc, Trông đời chỉ thấy cảnh trời đông. Ðêm thâu tiếng dế đâu thêm mãi, Cười ngả nghiêng cho mệt cả người. Thảo Am 26-Cô nhạn xuất quần Thể thơ trong đó vần câu đầu làm khác hẳn ,không giống mấy vần dưới Tiến Sĩ Giấy : Khéo chú hoa man khéo vẽ trò , Bỡn ông mà lại dứ thằng cu .. Mày râu vẻ mặt vang trong nước , Giấy má nhà bay đáng mấy xu ? Bán tiếng , mua danh thây lũ tre ? Bản vàng , bia đá vẫn nghìn thu . Hỏi ai muốn ước cho con cháu ? Nghĩ lại đời xưa mấy kiếp tu . Nguyễn Khuyến 27-Cô nhạn nhập quần Thể thơ trong đó mấy vần trên đi với nhau ,chỉ có vần dưới làm khác hẳn đi Cái Bùng Binh * Chỉ biết tiền thôi có biết gì , Xác to mà bụng tỉ tì ti . Chành bành ra rứa đeo ăn mãi , Ðút nhét vô hoài chẳng nói chi . Làm tướng đời mô còn tiếng lại , ** Ðể quân trẻ nhỏ cứ thu đi . *** Ngày đêm lúc lắc coi chừng đã , Chừng đã đầy thời phải đập nghe ! Khuyết Danh * Bùng binh là một thứ bình làm bằng đất sét , trẻ con trong Nam thường dùng để bỏ dành tiền , như kiểu lợn ngoài Bắc . ** Thành ngữ gọi : đại tướng bùng binh . *** Trẻ con có bùng binh thường thu giấu kín đáo 28-Liên Châu Thể thơ tràng thiên dùng nguyên một vần mà câu nào cũng có vần Chưa sưu tầm ra bài mẫu 29-Vấn nghi Câu thơ nào cũng theo thể hỏi,nên sau mỗi câu đều đặt được dấu hỏi cả. Vấn Nguyệt Trải mấy thu nay vẫn hãy còn ? Cớ sao khi khuyết lại khi tròn ? H"i con Ngọc-thỏ đà bao tuổi ? Chớ chị Hằng-nga đã mấy con ? DÐêm thẳm cớ chi soi gác tía ? Ngày xanh còn thẹn với vừng son ? Năm canh lơ lửng chờ ai đó ? Hay có tình riêng với nước non ? Vô Danh 30-Thuận nghịch độc ( hồi văn ) Thể thơ khi đọc xuôi là 1 bài thơ,mà đọc ngược cũng là 1 bài thơ .Thể thơ này đòi hỏi công phu ghép từ thật khéo và phải làm theo đúng luật bằng trắc để có thể đọc xuôi ,đọc ngược đều có nghĩa ,câu thơ chải chuốt không khổ đọc Cảnh Tây Hồ Ðọc xuôi Ðây vui thực lạ cảnh Tây Hồ ! Trước tự trời kia khéo vẽ đồ. Mây lẫn nước xanh màu tỏ ngọc, Nguyệt lồng hoa thắm vẻ in châu Cây la tán rợp từng cao thấp, Sóng gợn cầm tâu nhịp nhỏ to. Bày khéo thú vui non nước đủ, Tây Hồ giá ấy dễ đâu so ! Khuyết Danh Ðọc ngược So đâu dễ ấy giá Hồ Tây ? Ðủ nước non vui thú khéo bày. To nhỏ nhịp tâu cầm gợn sóng, Thấp cao từng rợp tán la cây. Châu in vẻ thắm ,hoa lồng nguyệt, Ngọc tỏ màu xanh ,nước lẫn mây. Ðồ vẽ khéo kia trời tự trước, Hồ Tây cảnh lạ thực vui đây ! Khuyết Danh Xuân Hứng Ðọc xuôi Thi đàn tế liễu lộng hoa hài ( Hán ) Khách bộ tùy sương ấn bích đài Kỳ cục đã thanh phong giáp trận Tửu hồ khuynh bạch tuyết hòa bôi ! Sơ liêm thấu nguyệt hương hung trúc, Tuyết án lăng hoa vị áp mai Phi phất thảo am đầu tĩnh điếm U tình cố nãi thuộc quyên ai ! Khuyết Danh Ðọc ngược theo phiên âm chữ nôm : Ai quen thuộc ấy có tình ư ? Ðiếm tĩnh đầu am cỏ phất phơ Mai ép mùi hoa lùng án tuyết Trúc lồng hương nguyệt thấu rèm thưa Chén hòa tuyết trắng nghiêng hồ rượu Trận giáp phong thanh đánh cuộc cờ Rêu biếc in sương theo bước khách Hài hoa lỏng lẻo tới đàn thơ. Khuyết Danh 31-Phá cách Thơ làm thất niêm có dụng ý Trèo Ðèo Ba Dội Một đèo,một đèo,lại một đèo Khen ai khéo tạc cảnh cheo leo. Cửa son đỏ hoét tùm hum nóc, Kẽ đá xanh rì lún phún rêu. Lắt léo cành thông cơn gió thốc, Ðầm đìa lá liễu giọt sương gieo. Hiền nhân quân tử ai mà chẳng Mõi gối chồn chân vẫn muốn trèo. Hồ xuân Hương Chú thích Bài thất ngôn bát cú này làm theo thể bình,vần bình Nhưng không theo niêm luật ( xem đối chiếu Phần Hai ) Phần II Ðón Xem Mấy Ðiều Kỵ Trong Thơ Phép làm thơ ,có mấy điều tối kỵ không nên phạm đến : 1-Thất luật những từ đáng Bằng mà làm ra Trắc hoặc đáng Trắc mà làm ra Bằng 2-Thất niêm Câu trên đang theo luật Bằng mà câu dưới sang luật Trắc hoặc câu trên đang theo luật Trắc mà câu dưới làm sang luật Bằng 3-Lạc vận Ðang theo vần này mà gieo sang vần khác, như như vần trên là trời mà vần dưới là mây thì gọi là lạc vận 4-Xuất vận Người ta đã hạn định cho những cho những vần gì,mà mình dùng vần khác,thì gọi là xuất vận. 5-Trùng vận Câu trên đã dùng một vần ,câu dưới lại dùng dùng như thế nữa thì gọi là trùng vận. 6-Cưỡng áp Các vần gieo ép uổng, không được hiệp lắm 7-Khổ độc Trong một bài thất ngôn,chữ thứ ba các câu chẵn,trong một bài ngũ ngôn,chữ thứ nhất các câu chẵn đáng là từ bằng mà làm ra từ trắc 8-Phong yêu hạc tất Trong thơ thất ngôn,từ thứ tư và tứ thứ bảy,trong thơ ngũ ngôn,từ thứ hai và từ thứ năm nếu trùng một âm 9-Ðối không chỉnh Khi những từ trong bài thơ phải đối nhau mà từ nặng từ nhẹ không được cân 10-Trùng từ hay trùng ý Từ hay ý đã dùng rồi mà lại còn dùng nữa. * Tài liệu tham khảo 1- Việt Nam Văn Học Sử Yếu , Dương Quảng Hàm , nxb Bộ Quốc Gia Giáo Dục, 1962 2- Việt Nam Văn Học Sử Giản Ước Tân Biên , Phạm Thế Ngũ ,nxb , Quốc Học Tùng Thư,1965 3- Nam Thi Hợp Tuyển, Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc, nxb Bốn Phương, 1952 4-Tìm Hiểu Các Thể Thơ, Lạc Nam ,nxb Văn Học-Hà NộI , 1996 5-Khảo Luận Về Thơ , Lam Giang, nxb Ðồng Nai, 1994 6-Thơ Văn Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu giới thiệu , nxb Văn Học-Hà Nội ,1971 7-Thơ Văn Trào Phúng Việt Nam Từ Thế Kỷ 13 Ðến 1945, Vũ Ngọc Khánh Biên soạn, nxb Văn Học-Hà Nội , 1974 8-Thơ Văn Yêu Nước (1858-1900) , Chu Thiên ,nxb Văn Học - Hà Nội , 1970 9-Chơi chữ , Lãng Nhân, nxb nam Chi Tùng Thư, 1961 10-Việt Nam Gãm Hoa ,Hương-Giang Thái Văn Kiểm, nxb Làng Văn-Canada,1997 11-Người Ham Chơi, Hoàng Phủ Ngọc Tường , nxb Thuận Hóa ,1998 http://nmchau.club.fr/forum/viewtopic.php?t=8 THƠ VIỆT NAM Thơ Việt Nam khác với Thơ của Tàu (Trung Hoa) ở điểm: - Thơ Việt Nam vừa có cước vận vừa có yêu vận. - Thơ của Tàu chỉ có cước vận mà không có yêu vận. Thơ Việt Nam chính tông có 2 thể: - Thơ Lục Bát. - Thơ Song Thất Lục Bát. 1. THƠ LỤC BÁT Lục là 6, Bát là 8. Thơ lục bát là thể thơ khởi đầu bằng một câu 6 chữ rồi câu kế tiếp là 8 chữ. Và cứ liên tục như vậy hoài cho đến hết bài thơ. Bài thơ lục bát muốn dài ngắn bao nhiêu câu cũng được, không hạn định số câu. Nhưng khởi đầu phải là câu 6 chữ và cuối cùng phải là câu 8 chữ. Luật của thơ Lục Bát được định như sau: b - B - t - T - b - B b - B - t - T - b - B - t - B Bằng viết tắt là b - B Trắc viết tắt là t - T b và t nhỏ (không viết hoa) thì Bằng hay Trắc gì cũng được. B và T lớn (viết hoa) bắt buộc phải giữ đúng luật Bằng Trắc như đã định. Chúng ta có thể nhớ luật bằng trắc của thơ lục bát như sau: Tiếng thứ 1, 3, 5, 7 của câu Lục và câu Bát không cần giữ đúng luật Bằng, Trắc. Tiếng thứ 2, 6, 8 của câu Lục và câu Bát bắt buộc phải giữ đúng luật Bằng. Tiếng thứ 4 của câu Lục và câu Bát bắt buộc phải giữ đúng luật Trắc. Vần: Trong thơ lục bát, tiếng thứ 6 của câu 6 phải vần với tiếng thứ 6 của câu 8, rồi tiếng thứ 8 của câu 8 phải vần với tiếng thứ 6 của câu 6 kế tiếp theo sau. Và cứ tiếp tục tuần tự như vậy hoài cho tới hết bài thơ. Thí dụ như 4 câu thơ sau đây: Ta cùng uống nước sông Tương Trông nhau chẳng thấy nhớ thương dạt dào Chập chờn trong giấc chiêm bao Đôi nơi cách trở kiếp nào mới nguôi GHI CHÚ QUAN TRỌNG: Trong thơ lục bát, nếu tiếng thứ 6 của câu bát là KHÔNG DẤU thì tiếng thứ 8 (cũng của câu bát) phải là DẤU HUYỀN. Ngược lại, nếu tiếng thứ 6 của câu bát là DẤU HUYỀN thì tiếng thứ 8 (cũng của câu bát) phải là KHÔNG DẤU. (ÐÓ LÀ LUẬT BẮT BUỘC) Thanh Thanh là những tiếng phát ra nghe được khi chúng ta nói hoặc đọc. Thanh có 2 loại: - Thanh Bằng. - Thanh Trắc. Thanh bằng là những tiếng không dấu và những tiếng có dấu huyền. Thí dụ: ăn, đi, nằm, ngồi ... Thanh trắc là những tiếng có dấu sắc, hỏi, ngã, nặng. Thí dụ: nói, đứng, đỏ, lửa, diễm, nhuyễn, lạnh, nguội ... Vần Vần là những tiếng khi phát âm nghe cùng âm hưởng với nhau. Vần được tính từ nguyên âm đầu tiên của một từ (bỏ phụ âm đầu ra không tính). Chúng ta có thể khái niệm vần là những từ same sound và same spelling. Thí dụ: Thương, trường, sương, đường, vương ... Sinh, đình, minh, tình, chinh ... 2. THƠ SONG THẤT LỤC BÁT Song thất lục bát: Song = 2, thất = 7, lục = 6, bát = 8. Song thất lục bát là thể thơ mà hai câu đầu 7 chữ, gọi là Song thất. Liền theo là một câu 6 chữ và một câu 8 chữ, gọi là lục bát. Thơ song thất lục bát là bài thơ khởi đầu bằng hai câu 7 chữ, rồi tới câu 6 chữ kế tiếp là câu 8 chữ. Rồi trở lại hai câu 7 chữ tiếp theo câu 6 chữ cuối cùng là câu 8 chữ. Cứ luân phiên như vậy hoài cho tới khi chấm dứt bài thơ. Cũng như thơ lục bát, thơ song thất lục bát dài ngắn bao nhiêu cũng được, không hạn định số câu, nhưng bắt buộc phải khởi đầu bằng hai câu 7 chữ rồi liền theo hai câu lục bát cuối cùng. BẢNG LUẬT: b - t - T - b - B - t - T t - b - B - t - T - b - B b - B - t - T - b - B b - B - t - T - b - B - t - B Ghi chú: - Chữ B và T (lớn) bắt buộc phải giữ đúng luật bằng trắc. - Chữ b và t (nhỏ) muốn bằng hay trắc gì cũng được (không cần phải giữ đúng luật). Cách gieo vần: - Tiếng cuối của câu thất đầu là thanh trắc phải vần với tiếng thứ 5 câu thất kế cũng là thanh trắc - Tiếng cuối của câu thất kế thanh bằng phải vần với tiếng cuối của câu lục cũng là thanh bằng. - Tiếng cuối của câu lục vần với tiếng thứ 6 của câu bát (đều là thanh bằng). - Tiếng cuối của câu bát vần với tiếng thứ 5 của câu thất tiếp theo (đều là thanh bằng), và cứ như vậy mà tiếp tục làm hoài dài bao nhiêu cũng được. Bài thơ thí dụ để minh hoạ: Sầu chia cách nụ cười tắt lịm Hoa lục bình nở tím ven sông Thuyền ai lơ lửng xuôi dòng Hoàng hôn buông xuống cõi lòng quạnh hiu Con sông vắng bóng chiều hiu hắt Nhịp cầu tre ai bắc đong đưa Quê nghèo nắng nhạt mưa thưa Hàng cau thương nhớ bóng dừa vấn vương Hoàng Thứ Lang |
| | | | Sponsored content | | Tiêu đề: Re: Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể Thơ |
| | | | Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể Thơ | |
|
| Similar topics |  |
|
| Similar topics | |
| | » Gieo 'hạt giống' cho mình» BUỒN GIEO THU VÀNG» Thơ Nguyễn Thành Sáng» TiCa - Thơ Đường Luật» HOA GIEO TỨ TUYỆT |
| Trang 1 trong tổng số 1 trang | | Permissions in this forum: | Bạn không có quyền trả lời bài viết | | daovien.net :: TRÚC LÝ QUÁN :: Tài Liệu | |
|
| | daovien.net :: TRÚC LÝ QUÁN :: Tài Liệu | |
|
|
|
