Cải Biên Là Gì? Quy định Của Luật Sở Hữu Trí Tuệ Về Tác Phẩm Cải Biên

Sự sáng tạo của con người không chỉ là sự sáng tạo hoàn toàn mới mẻ mà nó còn có thể bắt nguồn từ những nền tảng đã có từ trước đó. Cải biên cũng một trong những sự sáng tạo bắt nguồn từ những tác phẩm đã có từ trước đó. Vậy, cải biên là gì? Tác phẩm cải biên là gì? Và tác phẩm cải biên có được pháp luật sở hữu trí tuệ bảo hộ không? Nếu có thì tác phẩm cải biên được bảo hộ như thế nào và tác giả của tác phẩm cải biên có những quyền gì? Nội dung bài viết dưới đây của công ty Luật Hùng Sơn sẽ giúp quý bạn đọc có thêm thông tin về cải biên và tác phẩm cải biên.

1. Cải biên là gì?
2. Tác phẩm cải biên là gì?
3. Người cải biên là gì?
4. Phân loại tác phẩm theo quy định của Luật sở hữu trí tuệ
   1. Dựa vào lĩnh vực sáng tạo của tác phẩm thì tác phẩm gồm:
   2. Dựa vào nguồn gốc hình thành tác phẩm
5. Quy định về tác phẩm cải biên 
   1. Điều kiện đối với tác phẩm cải biên
   2. Căn cứ phát sinh, xác lập quyền
   3.  Quyền tác giả đối với tác phẩm cải biên

Cải biên là gì?

Cải biên là việc biên soạn hoặc sửa đổi lại một phần nội dung, thay đổi hình thức thể hiện hoặc chuyển thể loại tác phẩm dựa trên cơ sở của toàn bộ bản gốc hoặc một phần bản gốc của tác phẩm nghệ thuật, tác phẩm văn học hoặc dựa trên nội dung cơ bản của tác phẩm gốc để có thể sáng tạo ra tác phẩm mới. Khi thực hiện cải biên tác phẩm thì phải được chủ sở hữu hoặc tác giả của tác phẩm gốc đồng ý và phải trả thù lao cho tác giả hoặc chủ sở hữu đó. Đồng thời, phải ghi tên tác giả của tác phẩm gốc trong tác phẩm cải biên.

Tác phẩm cải biên là gì?

Tác phẩm cải biên là tác phẩm được sáng tạo ra dựa trên cơ sở tác phẩm gốc bằng cách thay đổi hình thức diễn đạt, biên soạn hoặc sửa đổi lại một phần nội dung của tác phẩm gốc. Tính sáng tạo trong tác phẩm cải biên là một sự thay đổi phong cách trình bày và diễn đạt, vì vậy nên người cải biên được pháp luật về sở hữu trí tuệ thừa nhận là tác giả của tác phẩm cải biên đó.

Người cải biên là gì?

Người cải biên là người thay đổi hình thức thể hiện của tác phẩm đã có thành hình thức thể hiện mới hoặc người chuyển tác phẩm từ loại hình nghệ thuật này sang loại hình nghệ thuật khác. Khác với tác phẩm chuyển thể, tác phẩm cải biên là tác phẩm chỉ dựa trên nội dung của tác phẩm gốc và từ đó hoàn toàn có thể sáng tạo để thành một tác phẩm mới. Vì vậy mà người cải biên là tác giả đối với phần cải biên và được hưởng các quyền tác giả đối với phần cải biên. 

Phân loại tác phẩm theo quy định của Luật sở hữu trí tuệ

Có nhiều cách phân loại tác phẩm tác phẩm khác nhau, tuy nhiên, theo quy định của pháp luật sở hữu. Theo đó, có thể dựa theo lĩnh vực sáng tạo hoặc dựa vào nguồn gốc của tác phẩm để phân loại tác phẩm. Cụ thể như sau:

Dựa vào lĩnh vực sáng tạo của tác phẩm thì tác phẩm gồm:

Tác phẩm văn học

Là kết quả của hoạt động sáng tạo trong lĩnh vực văn học được thể hiện theo hình thức hay  phương thức bất kỳ với các thể loại nhất định. Với loại hình tác phẩm văn học thì phương thức thể hiện của nó có thể thông qua phát thanh (như truyện, thơ đọc cho công chúng nghe), có thể thông qua sách (như truyện, thơ được in thành sách), có thể thông qua báo chí (như truyện ngắn, thơ được đăng trên báo), …Như vậy, tác phẩm văn học có thể được thể hiện dưới hình thức chữ viết hoặc được thể hiện thông qua hình thức khác như truyền miệng,…

Mặt khác, tác phẩm văn học có rất nhiều thể loại khác nhau như thơ (bao gồm bài thơ, bài trường ca với các thể thơ khác nhau như song thất lục bát, lục bát, thất ngôn bát cú, tự do, tứ tuyệt,…); văn xuôi (bao gồm tiểu thuyết, truyện vừa, truyện dài, truyện ngắn, ký sự, bút kí, tự sự, tuỳ bút, hồi ký …).

Tác phẩm nghệ thuật

Là kết quả của hoạt động sáng tạo trong lĩnh vực nghệ thuật được thể hiện dưới hình thức nhất định. Tác phẩm nghệ thuật được tạo ra theo nhiều chuyên ngành khác nhau như tạo hình, hội hoạ, điêu khắc, nhiếp ảnh, điện ảnh,  sân khấu, âm nhạc, …Tùy thuộc vào tính chất của các loại hình nghệ thuật mà các tác phẩm nghệ thuật được thể hiện thông qua nhiều phương thức khác nhau như thể hiện thông qua sân khấu (kịch), thể hiện trên vật liệu (điêu khắc, hội hoạ, tạo hình, nhiếp ảnh), thông qua nhạc cụ, giọng hát (các bản nhạc).

Tác phẩm khoa học

Là kết quả của hoạt động sáng tạo trong nghiên cứu chính trị, khoa học xã hội và khoa học tự nhiên… Tác phẩm khoa học bao gồm công trình nghiên cứu, các bài viết khoa học,…

Dựa vào nguồn gốc hình thành tác phẩm

Tác phẩm nguyên sinh ( tác phẩm gốc)

Tác phẩm gốc là tác phẩm mà ở đó tác giả đã xây dựng nội dung đầu tiên để phác thảo ra ý tưởng sáng tạo của mình.

Tác phẩm phái sinh

Tác phẩm phái sinh là tác phẩm được tạo ra dựa trên cơ sở những nội dung của các tác phẩm đã có. Theo đó, tác giả phẩm phái sinh dựa trên nội dung của một hoặc của nhiều tác phẩm trước đó để có thể sáng tạo ra tác phẩm mới. Việc sáng tạo ra tác phẩm phái sinh phải được thay đổi loại hình biểu diễn, thay đổi hình thức diễn đạt hoặc ngôn ngữ trình bày nội dung tác phẩm so với tác phẩm gốc. Các tác phẩm phái sinh bao gồm những loại được liệt kê sau đây:

+ Tác phẩm dịch thuật: Là tác phẩm mà ở đó tác giả sử dụng một ngôn ngữ khác để thể hiện về nội dung của một tác phẩm đã có. Chẳng hạn như tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du được dịch ra 20 ngôn ngữ khác trên thế giới như Tiếng Anh, Tiếng Pháp, Tiếng Nga,….

+ Tác phẩm phóng tác: Là tác phẩm được tạo ra dựa trên nội dung, tư tưởng của tác phẩm đã có trước đó. Tác phẩm phóng tác chỉ dựa vào chủ đề tư tưởng của tác phẩm và được thể hiện bằng một cách hoàn toàn riêng và độc đáo.

+ Tác phẩm cải biên: Là tác phẩm được sáng tạo ra bằng cách thay đổi về hình thức diễn đạt của tác phẩm gốc. Người cải biên đã thể hiện được tính sáng tạo trong tác phẩm của mình. Đây là một sự thay đổi về phong cách diễn đạt nên người cải biên sẽ được thừa nhận là tác giả của tác phẩm cải biên đó.

+ Tác phẩm chuyển thể: Là tác phẩm được sáng tạo bằng cách thay đổi từ loại hình này sang một loại hình khác so với tác phẩm gốc. Chẳng hạn, một tác phẩm gốc thuộc loại hình văn học được một người khác viết lại kịch bản và chuyển sang tác phẩm thuộc loại hình điện ảnh.

Tác phẩm tuyển tập

Là tác phẩm trong đó tập hợp một cách chọn lọc những tác phẩm riêng rẽ của một hoặc nhiều tác giả.

Tác phẩm hợp tuyển

Là tác phẩm mà trong đó tập hợp các tác phẩm được tuyển chọn từ nhiều tác phẩm của nhiều tác giả khác nhau theo một số yêu cầu nhất định.

Quy định về tác phẩm cải biên 

Điều kiện đối với tác phẩm cải biên

Thứ nhất, tác phẩm cải biên không được gây phương hại đến quyền tác giả của tác phẩm gốc

Điều này được quy định tại khoản 2 Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019.Vậy tác phẩm cải biên nếu như được sáng tạo ra mà gây ảnh hưởng đến quyền tác giả hay quyền nhân thân của chủ sở hữu quyền tác giả, của tác giả thì sẽ không được pháp luật bảo hộ.

Thứ hai, khi làm tác phẩm cải biên phải xin phép chủ sở hữu quyền tác giả, tác giả

Điều kiện này tại khoản 7 Điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019. Theo đó, pháp luật sở hữu trí tuệ quy định, khi làm tác phẩm cải biên mà không được sự đồng ý của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả thì đây là hành vi xâm phạm đến quyền tác giả. Trừ trường hợp chuyển tác phẩm sang chữ nổi hoặc các ngôn ngữ khác để dành cho người khiếm thị theo điểm i khoản 1 Điều 25 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2009, 2019.

Thứ ba, tác phẩm cải biên phải mang dấu ấn riêng của tác giả làm tác phẩm cải biên

Tác phẩm cải biên là tác phẩm được sáng tạo dựa trên tác phẩm gốc nhưng có sự mới mẻ trong cách truyền đạt, trong lối hành văn,… Điều này tạo nét riêng cho tác phẩm cải biên và thể hiện sự dấu ấn đặc trưng của tác giả tác phẩm cải biên với công chúng.

Căn cứ phát sinh, xác lập quyền

Quyền tác giả cải biên được xác lập kể từ khi tác phẩm cải biên được tạo ra và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định. Giống như tác phẩm gốc, quyền tác giả của tác phẩm cải biên là một quyền tự động và nó phát sinh ngay khi tác giả tạo ra tác phẩm và được bảo hộ nếu đáp ứng các điều kiện kể trên mà không cần phải đăng ký.

 Quyền tác giả đối với tác phẩm cải biên

Quyền tác giả đối với tác phẩm cải biên bao gồm quyền tài sản và quyền nhân thân. Cụ thể:

– Quyền nhân thân được quy định tại Điều 19 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019 bao gồm: Đặt tên cho tác phẩm; được nêu bút danh hoặc nêu tên thật khi tác phẩm được công bố, sử dụng; đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm; tự mình công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác thay mình công bố tác phẩm; có quyền bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác cắt xén, sửa chữa hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến uy tín và danh dự của tác giả.

– Quyền tác giả được quy định tại Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019 bao gồm: Làm tác phẩm phái sinh; biểu diễn tác phẩm trước công chúng; sao chép tác phẩm; nhập khẩu, phân phối bản gốc hoặc bản sao tác phẩm; truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện vô tuyến, hữu tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác; cho thuê bản gốc hoặc bản sao chương trình máy tính, tác phẩm điện ảnh.

Trên đây là toàn bộ thông tin liên quan đến vấn đề cải biên là gì? Trường hợp cần nhận tư vấn chuyên sâu trong các vụ việc thực tế, vui lòng liên hệ Tổng đài tư vấn của Luật Hùng Sơn: 1900.6518 (trong giờ hành chính) hoặc liên hệ số điện thoại 0964 509 555 (ngoài giờ hành chính) để được đội ngũ Luật sư có chuyên môn, nghiệp vụ hỗ trợ kịp thời.

>> Có thể bạn quan tâm:

Thủ tục đăng ký Nhãn hiệu, Đăng ký Thương hiệu, logo mới nhất

Thủ tục đăng ký bản quyền tác giả mới nhất

5/5 - (1 bình chọn)